ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Civiele Techniek Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. CROHO-registratienummer: 34279

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Civiele Techniek Noordelijke Hogeschool Leeuwarden CROHO-registratienummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 15 juni 2004 en 23 juni 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...5 Bijlage 1: Programma...21 Bijlage 2: Documenten...23 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...24 Bijlage 4: Visitatieteam...25 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...26 De verantwoordelijke teamleider: drs. R. de Lusenet Namens deze, C.F.M. van Strien Certiked 30 december 2004 Pagina 1 van 27

2 Identificatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Postbus AB Leeuwarden Telefoon /130 Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: A. Talsma. Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: NHL, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden HBO-opleiding Civiele Techniek Voltijd Locatie Leeuwarden Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader, daterende uit februari 2003 adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: drs. R. de Lusenet Extern deskundige: ir. P.J.A. Oortwijn Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren Studentleden: J.A.M. van Velthoven en S. van Waveren Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam op 14 mei De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 15 juni 2004 en op 23 juni 2004 heeft de tweede visitatiedag plaatsgevonden. Het conceptrapport is op 20 augustus toegezonden aan het management van de opleiding. Op 21 oktober 2004 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot het onderhavige definitieve rapport. In de aanloop naar de visitatie is er tweemaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden een voorlichtend, introducerend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 27

3 Managementsamenvatting Op 15 en 23 juni 2004 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij opleiding Civiele Techniek van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL). Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. Algemeen beeld De NHL is een hogeschool, die opleidingen verzorgt op het gebied van Zorg & Welzijn, Techniek, Educatie & Communicatie en Management & Economie. De NHL is onderverdeeld in vier instituten, waarin de opleidingen zijn georganiseerd. Binnen de instituten bevinden zich afdelingen, die gelijkaardige opleidingen bundelen. Er studeren in totaal ongeveer studenten aan de NHL. Binnen de hogeschool bestaat de afdeling BCV, waartoe behoren de opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek en Verkeerskunde. De afdeling BCV maakt deel uit van het Instituut Techniek. De opleiding Civiele Techniek heeft een jaarlijkse instroom van ongeveer 20 studenten en telt in totaal om en nabij 90 studenten. Samen met de opleidingen Bouwkunde en Verkeerskunde zijn 28 docenten aan deze opleiding verbonden. De NHL in haar geheel wordt bestuurd door het College van Bestuur. De opleiding Civiele Techniek wordt samen met de opleidingen Bouwkunde en Verkeerskunde aangestuurd door het hoofd van de afdeling BCV. De afdeling BCV bestaat uit twee productie-eenheden. Aan de ene kant is dat het verzorgen van voltijds onderwijs in de genoemde opleidingen. Aan de andere kant kent de afdeling het Kenniscentrum, waarin de op organisaties en de beroepspraktijk gerichte activiteiten zijn ondergebracht. Het Kenniscentrum omvat 10% van de totale activiteiten en het onderwijsproces beslaat 90% van de activiteiten. De afdeling BCV, waaronder de opleiding Civiele Techniek, kan worden getypeerd vanuit de BCVgedachte. Binnen de BCV-gedachte krijgen de studenten een brede oriëntatie op de verschillende opleidingen en vakken in de context van de Built Environment. Dat betekent dat het eerste semester voor studenten van Civiele Techniek hetzelfde is als voor de studenten Bouwkunde en Verkeerskunde. In de daaropvolgende semesters kiezen studenten voor een steeds verdergaande specialisatie. Aan het einde van het tweede jaar hebben de studenten hun specialisatie bepaald en kiezen ze van daaruit voor hun stage en afstudeerwerk. De BCV-gedachte stelt studenten in de gelegenheid zich breed te oriënteren en de uiteindelijke keuze voor een opleiding en specialisatie later in de studie te kunnen maken. De opleiding Civiele Techniek is sedert 1998 geënt op projectgeoriënteerd onderwijs. Dat wil zeggen dat de studenten het onderwijs genieten in het kader van projectgeoriënteerde modulen. In deze modulen is de verwerving van de verschillende kennis en vaardigheden samengebracht in een project. De opleiding heeft de voorbereidingen getroffen om over te stappen op competentiegericht onderwijs. Het streven is deze vorm van onderwijs in te laten gaan in september Het visitatieteam van Certiked heeft besloten om de opleiding Civiele Techniek te beoordelen aan de hand van het bestaande, projectgeoriënteerde leerplan. Het visitatieteam heeft daarbij meegewogen dat het competentiegerichte leerplan nog niet zijn beslag heeft gekregen en daarom nog niet getoetst kan worden. Pagina 3 van 27

4 De zelfevaluatie die de opleiding heeft geschreven is van een goed niveau en bood het visitatieteam voldoende basis om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat de onderwerpen van het NVAO beoordelingskader Doelstellingen, Programma, Docenten, Voorzieningen, Kwaliteit en Resultaten alle voldoende zijn. Het visitatieteam heeft geen facetten aangetroffen waarop een onvoldoende beoordeling is gegeven. Op delen van enkele facetten zijn verbeteringen mogelijk en wenselijk. Dat is op die plaatsen aangegeven. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding Civiele Techniek van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden in het geheel het NVAO Beoordelingskader adequaat afdekt. Pagina 4 van 27

5 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 5 van 27

6 Onderwerp: Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De eindkwalificaties van de opleiding zijn ontleend aan het Beroeps- en Opleidingsprofiel HBO Ingenieur Civiele Techniek, daterend van november Deze kwalificaties zijn opgesteld door vertegenwoordigers van Hogeschool Enschede, SAOB, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Limburg, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en Onderwijs Innovatie Centrum Bouwnijverheid. De kwalificaties zijn mede geënt op de algemene beschrijvingen van kwalificaties van het project Competent HTNO. De kwalificaties zijn gebaseerd op de functiecategorieën en taken daarbinnen die voor de beginnende beroepsbeoefenaar in de Civiele Techniek bepalend zijn. Deze categorieën zijn professioneel opdracht geven (vergunning verlenen, begroting maken), ontwerpen (programma van eisen, voorontwerp, definitief ontwerp), uitvoeren, beheren en overige functies (regelgeving en controleren). De eindkwalificaties van de opleiding zijn opgebouwd uit een drietal componenten, te weten het beeld van de HBO-ingenieur Civiele Techniek, algemene competenties en de kernkwalificaties van de Ingenieur Civiele Techniek. De HBO-ingenieur Civiele Techniek heeft een brede oriëntatie en is gericht op de bouw en het beheer van infrastructurele voorzieningen. De opleidingskwalificaties houden in dat hij in staat is tot onder meer het maken van ontwerpen, construeren in verschillende materialen en kennen van funderingsmethoden en uitvoeringstechnieken. De opleidingskwalificaties omvatten ook kennis van contracten, kwaliteit, kostenaspecten, veiligheid en milieu. Algemene competenties hebben betrekking op algemene ontwikkeling, samenwerken en communicatieve vaardigheden. Er is in het Beroeps- en opleidingsprofiel aangegeven dat het profiel op grond van input van de hogescholen en de vakgroepen van het Onderwijs Innovatie Centrum Bouwnijverheid kan worden geactualiseerd. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de eindkwalificaties van de opleiding als voldoende. Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. In het Beroeps- en opleidingsprofiel HBO-Ingenieur Civiele Techniek uit november 1999 is een aantal algemene kwalificaties aangegeven. De kwalificaties zijn onder meer: brede civieltechnische instelling, maatschappelijk verantwoord kunnen werken, communiceren en oordelen, bijhouden actuele ontwikkelingen in het vakgebied, in staat te functioneren in bedrijven en in projectteams, opdrachten kunnen analyseren en structureren en richting kunnen geven aan zijn eigen ontwikkeling Pagina 6 van 27

7 en deskundigheidsbevordering. De kwalificaties zijn zo geformuleerd dat ze overeenkomen met het niveau van HBO-bachelor. De eindkwalificaties sluiten in voldoende mate aan bij de Dublin descriptoren voor de HBO-bachelor, die een indicatie zijn van de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het niveau van HBO-bachelor als voldoende. Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Het Beroeps- en opleidingsprofiel HBO-Ingenieur Civiele Techniek is getoetst door een enquête in 1997 onder afgestudeerden uit de jaren van 15 hogescholen. Deze resultaten zijn in 1997/1998 geïnterpreteerd door een werkgroep van betrokken hogescholen. De resultaten uit de enquête zijn vervolgens gevalideerd door vertegenwoordigers van verschillende geledingen van het beroepenveld in expertmeeting. Deze versie is de basis geweest voor de opleidingskwalificaties. Het Beroeps- en opleidingsprofiel HBO Ingenieur Civiele Techniek sluit aan bij het niveau van de beginnend beroepsbeoefenaar in de Civiele Techniek. In het profiel is uitgegaan van het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar en is dat niveau afgegrensd ten opzichte van het niveau van de meer ervaren beroepsbeoefenaar. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties als voldoende. Beoordeling van het onderwerp 'Doelstellingen opleiding': Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp 'Doelstellingen' als voldoende. Pagina 7 van 27

8 Onderwerp: Programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De vakliteratuur die bij de opleiding Civiele Techniek gebruikt wordt, is van een goed niveau en van een recente datum. Naast de literatuur bestaat het studiemateriaal uit dictaten, die door de docenten zelf geschreven zijn. De inhoudelijke kwaliteit van deze readers is goed. De literatuuropgave wordt elk jaar door de opleiding geactualiseerd. De opleiding heeft voor een belangrijk deel (50% van het totaal aantal BCV docenten) parttime docenten in dienst, die naast hun docentschap in de beroepspraktijk werkzaam zijn. De beroepenveldcommissie, die bestaat uit vertegenwoordigers van het beroepenveld, is onder andere betrokken bij het bewaken van de aansluiting van de opleiding op het beroepenveld en bij de relevantie van het didactisch concept voor de beroepspraktijk. Zij wonen ook presentaties van afstudeeropdrachten bij. De beroepenveldcommissie is overigens pas in het voorjaar van 2003 van start gegaan, waardoor de ervaringen ermee nog vers zijn. De projecten die binnen de modulen worden gegeven, zijn aan voorbeelden uit de beroepspraktijk ontleend. Het projectgeoriënteerde onderwijs maakt het mogelijk kennis en inzicht toe te passen in situaties op het gebied van de beroepspraktijk. De opleiding voorziet in een tweetal stages in het derde leerjaar. Deze stages vinden plaats in de beroepspraktijk. De studenten kunnen zich zo oriënteren op de praktijk. In het verband van BCV is recentelijk de afstudeerrichting Watermanagement toegevoegd. Dit is een voorbeeld van de actualisering van het curriculum. Beoordeling door het Certiked visitatieteam De opleiding wordt ontwikkeld, onderhouden en gegeven in nauwe samenwerking met de beroepspraktijk en garandeert via een intensieve interactie met die beroepspraktijk actualiteit in onderwerpen en thema s in projecten en gebruikte vakliteratuur. Actualiteit en praktijkgerichtheid wordt door studenten en het beroepenveld ook als zodanig ervaren. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het HBO-niveau van het programma als goed. Pagina 8 van 27

9 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De kernkwalificaties zijn ondergebracht in 65% van het totaal van het curriculum. De resterende 35% is de vrije ruimte die in de opleidingskwalificaties is voorzien en die de opleiding benut voor een brede oriëntatie en voor de verdieping en specialisatie van studenten. In de modulen komen de relevante onderwerpen uit de Civiele Techniek, zoals die zijn opgesomd in de opleidingskwalificaties, in voldoende mate aan bod. Deze onderwerpen worden in de vorm van projecten gegeven. Voor alle modulen en projecten zijn in de moduleboeken van de opleiding Civiele Techniek toetsbare eindtermen beschreven. Deze eindtermen zijn beschreven in termen van de diepgang van kennis en inzicht waarover de student moet beschikken: niveau 1 is begrijpen, niveau 2 is kennen, niveau 3 is toepassen. Naast de projecten worden ondersteunende vakken in de vorm van hoor- en werkcolleges gegeven. Deze bieden de studenten de beroepsmatige en algemene kennis aan die nodig is om de projecten op het juiste niveau te kunnen uitvoeren. Het leren in het projectgeoriënteerde onderwijs doet een beroep op de zelfstandigheid en op de communicatieve vaardigheden van studenten, ook omdat ze presentaties moeten houden. De uitvoeringstechnische en financiële aspecten zijn in de opleiding Civiele Techniek enigszins onderbelicht. Ze zijn wel in een aantal van de modulen aanwezig, met name in het vierde en vijfde semester. Het zou wat sterker mogen zijn, alhoewel het niet onvoldoende is. In de stages en afstudeerscripties komen de vakinhoudelijke aspecten van Civiele Techniek in voldoende mate tot uitdrukking. In de afstudeerscripties worden de studenten geacht zelfstandig tot oplossingen te komen, in de beroepspraktijk bruikbare producten te realiseren, worden ze geacht voldoende diepgang in de aangewende kennis te tonen en in de verslaglegging en in de presentatie van de afstudeeropdracht voldoende niveau te tonen. De internationale dimensie van de opleiding komt tot uitdrukking in de verplichte internationale module. Studenten kunnen deze module volgen als tiendaagse uitwisseling in het kader van het Neptune-verband, waarin de afdeling BCV samenwerkt met andere hogescholen in Europa. De studenten kunnen ook een internationale onderzoeksopdracht uitvoeren. De verdeling onder de studenten tussen Neptune-opdrachten en onderzoeksopdrachten is als 1 staat tot 2. De opleiding besteedt momenteel veel aandacht aan de verdere ontwikkeling van de internationale dimensie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende. Pagina 9 van 27

10 Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Het programma bestaat uit een propedeutisch jaar en een hoofdfase van drie jaar. De propedeuse heeft een breed en oriënterend karakter en maakt het voor studenten mogelijk om in de hoofdfase een keuze voor een specialisatie te maken. De propedeuse is breed opgezet. Voor deze breedte wordt een deel van de vrije ruimte van 35% van het curriculum bestemd. Het tweede en derde jaar zijn geheel voor de kernkwalificaties ingeruimd. In het vierde jaar wordt een deel van de vrije ruimte gebruikt voor specialisering. De moeilijkheidsgraad van de modulen neemt toe naarmate de studie vordert. De opleiding brengt niveaus aan die de studenten bereikt moeten hebben in de loop van de studie. Deze niveaus luiden in termen van mate van zelfstandigheid, complexiteit van de uit te voeren taak en complexiteit van de context. Tijdens de propedeuse zijn de opdrachten relatief eenvoudig, worden veel gegevens verstrekt en is er vanuit de opleiding een sterke sturing op de prestatie van studenten. Aan het einde van het tweede jaar van de studie is sprake van een grotere complexiteit, minder vaststaande gegevens en meer vrijheid bij de studenten om de opdracht uit te voeren. Aan het einde van de studie, tijdens de stage maar vooral bij de afstudeeropdracht, bevindt de complexiteit zich op HBO-bachelorniveau en moeten de studenten in een behoorlijke mate van zelfstandigheid de opdrachten uitvoeren. De samenhang van de aangeboden lesstof binnen de modulen is voldoende gewaarborgd. Het voordeel van de modulen is dat de aangeboden theoretische kennis in de projecten kan worden toegepast waardoor voor de studenten het gebruik van de kennis helder wordt. In een enkele module missen de studenten de samenhang maar dat zijn geïsoleerde situaties die niet maatgevend zijn voor de modulen in het algemeen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de samenhang in het curriculum als voldoende. Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De inhoud van de studiebrochure en de open dag die vooraf gaat aan de opleiding worden door de studenten als informatief gekarakteriseerd. Aan het begin van elke module geeft de docent die voor de module verantwoordelijk is, tekst en uitleg aan de studenten wat de inhoud van de module is en wat van hen wordt verwacht. De studenten kunnen de opdrachten binnen de modulen herkansen in de periode na de periode van de module (t + 1), mits ze de opdracht tijdens deze periode hebben ingeleverd. Zij krijgen dan een beperkte begeleiding vanuit de opleiding. Ze kunnen de opdracht ook naderhand inleveren maar ze krijgen dan geen begeleiding meer. Pagina 10 van 27

11 De studenten kunnen theoretische toetsen binnen de modulen herkansen in de periode direct na de periode van de module (t + 1) en na drie perioden (t + 3). De opleiding gaat flexibel om met herkansingen ingeval van ziekte of situaties van overmacht. De docenten zijn voor de studenten goed bereikbaar ingeval van vragen over en problemen in de studievoortgang. De beoordelingen van opdrachten en de toetsen van de studenten worden door de docenten in voldoende mate nabesproken. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studeerbaarheid als voldoende. Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Scholieren van HAVO en VWO en MBO-4 die over een vakkenpakket of profiel beschikken dat aansluit bij de opleiding, worden toegelaten. Scholieren die deficiëntie in wiskunde hebben, kunnen een zomercursus volgen om de deficiëntie weg te werken. Met deze scholieren wordt vooraf een intakegesprek gevoerd. Aan studenten die afkomstig zijn van MBO-4 met vooropleiding Bouwkunde of Civiele Techniek wordt de mogelijkheid geboden een tot drie jaar verkort programma te doorlopen. Er zijn niet of nauwelijks studenten die van deze mogelijkheid gebruik maken. Vrijstellingen op grond van EVC s (extern verworven credits) worden door de examencommissie verleend na een intakegesprek met de student en na overleg met de vakgroep. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de aansluiting met de instroomkwalificaties als voldoende. Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. De formele omvang van het curriculum bedraagt 240 ECTS, waarvan 60 voor de propedeuse en 180 voor de hoofdfase. Met een gemiddelde aantal studie-uren van 40 per week is de studie in de gestelde tijd goed te voltooien. De studiepunten zijn evenwichtig over de verschillende vakken verdeeld en de zwaarte van de vakken is in overeenstemming met het belang daarvan. Pagina 11 van 27

12 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende. Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen van het visitatieteam: Het didactisch concept bestaat uit het projectgeoriënteerde onderwijs. In dit didactische concept komen de theorie en de beroepspraktijk bij elkaar. De studenten kunnen kennis en inzicht direct toepassen in projecten die aan de beroepspraktijk zijn ontleend. De theoretische vakken zijn als onderdeel van de module toegevoegd om de kennisverwerving binnen het didactisch concept te waarborgen. Het concept van het projectgeoriënteerde onderwijs wordt door de studenten, door de alumni en door de beroepenveldcommissie toegejuicht, omdat de samenhang van de vakken groot is, omdat de vakken door de integratie in projecten interessant zijn en de kennis beter beklijft. In de ogen van de beroepenveldcommissie dient ervoor gewaakt te worden dat de kennisverwerving niet gaat lijden onder het projectgerichte onderwijs. Het projectgerichte curriculum en de daarbij gekozen werkvormen van de opleiding passen op een goede wijze in het NHL onderwijsconcept, dat is gebaseerd op de uitgangspunten: Actief en Zelfstandig Leren, Praktijk- en Beroepsgerichtheid en Studentgerichtheid. Dit didactische concept en de uitwerking in de opzet en uitvoering van het curriculum wordt door stakeholders herkend en toegejuicht. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het didactisch concept van de opleiding als goed. Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen van het visitatieteam: De beoordeling van de opdrachten in de vorm van werkstukken die na de studenten na afloop van de modulen moeten inleveren, is correct en voldoende streng. De cijfers zijn gerechtvaardigd. De studenten kunnen een module pas afronden, als ze voor alle onderdelen van de module een voldoende hebben. Het is niet mogelijk om onvoldoendes binnen een module te compenseren. De module-onderdelen worden zowel getoetst op grond van mondelinge en schriftelijk toetsen als door het beoordelen van de opdrachten, die bij de projecten behoren. Er is vaak sprake van groepsopdrachten. Dat geldt zowel voor opdrachten binnen de modulen als voor de afstudeeropdrachten. Om te voorkomen dat studenten zich zouden verschuilen achter de groep en zelf geen voldoende prestatie zouden leveren, worden er logboeken bijgehouden, vinden voortgangsgesprekken tussen de docent en de groep plaats en kan een verschillend cijfer worden gegeven. De groepen zelf blijken ook voldoende zelfsturend om deze studenten te corrigeren. Bij de Pagina 12 van 27

13 opleiding Civiele Techniek maken de studenten een individueel deelontwerp, dat behoort bij het collectieve hoofdontwerp. De beoordeling van de afstudeerscripties vindt plaats door de vakgroep en wordt vastgesteld door de examencommissie. Wanneer een externe begeleider vanuit een bedrijf bij het afstudeerwerk betrokken is, wordt zijn oordeel meegewogen. De opleiding nodigt ook een vertegenwoordiger van de beroepenveldcommissie uit om aanwezig te zijn. Ook zijn oordeel wordt meegewogen. De stageverslagen zijn van voldoende niveau en geven blijk van een voldoende mate van diepgang in de behandeling van het onderwerp. De afstudeerscripties worden beoordeeld aan de hand van criteria als het zelfstandig komen tot een product, dat in de beroepspraktijk bruikbaar is, de diepgang van de kennis die is toegepast, de verslaglegging en de presentatie. De onderbouwing van de beoordeling van opdrachten en scripties laat te wensen over. De toetscriteria blijken niet alle ingevuld te zijn. Het afnemende beroepenveld typeert de afgestudeerde als voldoende toegerust om als beginnende beroepsbeoefenaar op te treden. De technische vakkennis is voldoende en ook de zelfstandigheid wordt als voldoende beschouwd. Beoordeling door het Certiked visitatieteam De onderbouwing van de beoordeling van opdrachten en scripties is in een aantal gevallen onvoldoende uitgewerkt. De beoordeling zelf is echter van voldoende niveau en voldoende streng. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de toetsing als voldoende. Beoordeling van het onderwerp 'Programma': Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp 'Programma' als voldoende. Pagina 13 van 27

14 Onderwerp: Inzet van personeel Eisen HBO. Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Van de docenten van de opleiding Civiele Techniek heeft ongeveer 60% een universitaire opleiding genoten, ongeveer 30% een HBO-opleiding en ongeveer 10% een MBO-opleiding. De docenten die lesgeven aan de opleiding Civiele Techniek, zijn voor een groot deel part-time bij de opleiding werkzaam. Naast hun docentschap ontplooien zij activiteiten op hun vakgebied. Dat geldt voor 50% van de docenten. In de projecten laten de docenten op een goede wijze de praktijk naar voren komen. Dat gebeurt door aan de praktijk ontleende cases te gebruiken om aan de hand daarvan bepaalde onderwerpen naar voren te brengen. De projecten bij de opleiding Civiele Techniek zijn gesimuleerde praktijksituaties. Beoordeling door het Certiked visitatieteam De opleiding heeft de beschikking over een goed gebalanceerd docententeam, qua leeftijdsopbouw, achtergrond en oriëntatie, waarbij de koppeling met de praktijk een van de belangrijke sterke aspecten vormt. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de kwaliteit van het personeel als goed. Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. De opleiding heeft een overzicht gemaakt van de benodigde inzet van docenten in de vorm van een formatieplan. Er zijn 28 docenten bij de drie opleidingen, Verkeerskunde, Bouwkunde en Civiele Techniek samen betrokken. Deze hebben samen 18,7 FTE. De verhouding tussen studenten en docenten is 20,3. Naast de docenten is voorzien in algemeen ondersteunende functies van in totaal ruim 8 FTE. Het cijfer voor de verhouding tussen medewerkers en studenten blijft binnen de door het Instituut Techniek geformuleerde norm. Vervanging op korte termijn in het geval van ziekte is gewaarborgd. Doordat in de projecten vaak met tweetallen docenten wordt gewerkt, is de vervanging daar eenvoudiger. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de kwantitatieve aspecten van het personeel als voldoende. Pagina 14 van 27

15 Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De opleiding voorziet in het voeren van functioneringsgesprekken van het personeel. In deze gesprekken wordt gesproken over de persoonlijke ontwikkelingsplannen van het personeel. De opleiding draagt er zorg voor dat docenten over voldoende vakinhoudelijke, communicatieve en didactische vaardigheden beschikken. De opleiding biedt scholing aan, waar dat nodig is om deze vaardigheden te bezitten. Met het oog op zich eigen maken van het projectgeoriënteerde onderwijs hebben docenten een didactische cursus gevolgd. Docenten hebben de mogelijkheid stage te lopen. Een aantal van de huidige docenten Civiele Techniek heeft de afgelopen jaren een stage van zes weken gelopen bij een uitvoerend bouwbedrijf. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de kwalificaties van het personeel als voldoende. Beoordeling van het onderwerp 'Inzet van personeel': Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp 'Inzet van personeel' als voldoende. Pagina 15 van 27

16 Onderwerp: Voorzieningen Materiële voorzieningen: de huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. De materiële voorzieningen bestaan uit leslokalen en het studielandschap. Het studielandschap is een ruimte, met subruimten, voorzien van computers, waar de studenten in kleine groepen kunnen werken aan hun opdrachten in het kader van de projecten. Het studielandschap wordt door de studenten zeer positief gewaardeerd. Ook studenten van andere opleidingsrichtingen maken in voorkomende gevallen graag gebruik van het BCV studielandschap. Bij de opleiding Civiele Techniek maken de studenten gebruik van een bouwsimulatiemanagementsysteem. Met behulp daarvan kunnen zij in een driedimensionale projectie de voortgang van een bouwproject volgen. Het aantal computers is niet altijd toereikend voor alle studenten. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de voorzieningen als voldoende. Studiebegeleiding: de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. De informatievoorziening aan studenten bestaat uit het beschikbaar stellen van planning van het cursusjaar en de beschikbaarheid van docenten. Dat gebeurt ook via de BCV-website voor het overzicht en BCV-info voor actuele berichten. Tijdens de uitvoering van een project vindt er wekelijks overleg plaats tussen de groep studenten en de docent over de vorderingen van de studenten. Het mentoraat is voor studenten beschikbaar om de studievoortgang te bespreken. De studenten maken daar niet altijd gebruik van. Voor hen zijn de moduledocenten het eerste aanspreekpunt. De studenten kunnen een module afronden, alleen als zij voor alle onderdelen van de module een voldoende hebben. Het is niet mogelijk onvoldoende onderdelen van een module te compenseren. De studenten kunnen pas aan hun eerste stage in het derde leerjaar beginnen, wanneer ze het propedeusejaar volledig hebben afgerond en tenminste 30 EC van het tweede jaar hebben behaald. De stage wordt mondeling aan de studenten uitgelegd. Er is ook een stagehandleiding. Per stage zijn er drie terugkomdagen. Voor beide stages samen gaat het dan om zes terugkomdagen. Elke vier weken moeten de studenten tijdens de stage een voortgangsverslag inleveren. Tijdens het afstuderen is er minimaal één keer per week contact tussen de afstudeergroep en de afstudeerbegeleider. Pagina 16 van 27

17 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studiebegeleiding als voldoende. Beoordeling van het onderwerp 'Voorzieningen': Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp 'Voorzieningen' als voldoende. Pagina 17 van 27

18 Onderwerp: Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten: de opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. De NHL heeft een nieuw kwaliteitszorgsysteem ingevoerd. Dat systeem, zijnde het NHL systeem voor interne kwaliteitszorg, is operationeel vanaf het begin van Op basis van het kwaliteitszorgsysteem van de NHL heeft de afdeling BCV voor de opleiding Civiele Techniek een eigen kwaliteitszorgsysteem opgezet. Het kwaliteitszorgsysteem van de afdeling BCV bestaat uit periodieke evaluaties bij stakeholders (studenten, alumni en beroepenveld) en overlegsituaties om de verbeteringen te geleiden. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de interne kwaliteitszorg als voldoende. Maatregelen tot verbetering: de uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Mede op grond van de verschillende vormen van input uit de evaluaties overweegt de opleiding eens in de drie jaar of er veranderingen in modulen aangebracht moeten worden. Het overleg waarin dat plaatsvindt en besloten wordt, is het managementteam van de afdeling BCV. De verslagen van het managementteam van de afdeling BCV laten zien dat de evaluaties van de modulen door de studenten worden besproken en dat daaruit tot maatregelen worden besloten die tot verbetering moeten leiden. De verbeteringen in de modulen worden vervolgens het volgende jaar weer opnieuw geëvalueerd om na te gaan of de verbetering ook als zodanig wordt ervaren door de studenten. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de maatregelen tot verbetering als voldoende. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld; bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. De inhoud van het curriculum wordt periodiek geëvalueerd. Ieder jaar geven de studenten een oordeel over de inhoud van de modulen in het eerste en tweede jaar. Dit wordt met name gedaan om het nieuwe projectgeoriënteerde curriculum te kunnen evalueren en te kunnen bijstellen. De stages worden door de student geëvalueerd na afloop van de stage. Pagina 18 van 27

19 Er vindt om de twee jaar een enquête onder alumni plaats. De activiteiten van de beroepenveldcommissie zijn een vorm van periodieke evaluatie van de opleiding vanuit het beroepenveld. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het betrekken van stakeholders als voldoende. Beoordeling van het onderwerp 'Interne kwaliteitszorg': Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp 'Interne kwaliteitszorg' als voldoende. Pagina 19 van 27

20 Onderwerp: Resultaten Gerealiseerd niveau: de gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De toetsen en tentamens worden zodanig correct beoordeeld, dat de studenten aan de vereiste kwalificaties voldoen. De afstudeeropdrachten zijn ontleend aan situaties uit de beroepspraktijk en weerspiegelen qua probleemstelling, aanpak, diepgang, toepassen van kennis en oordeelsvorming in voldoende mate de eindkwalificaties. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het gerealiseerde niveau als voldoende. Onderwijsrendement: voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. De opleiding heeft streefcijfers geformuleerd voor het onderwijsrendement. De opleiding vergelijkt de eigen cijfers met de cijfers van het Instituut Techniek van de NHL als geheel. De gemiddelde studieduur van de afgestudeerden is 4,77 jaar en de gemiddelde studieduur van de studenten die uiteindelijk afhaken, is 3,07. De opleiding streeft naar een verblijfsduur van 4,3 jaar respectievelijk 2,1 jaar. De gemiddelde studieduur van de afhakers is lang. Bij navraag bleek dat het genoemde streefcijfer van 2,1 jaar meer gebaseerd is op ervaringsgegevens uit het verleden dan dat er een echte doelstelling mee is geformuleerd. De opleiding geeft aan dat er een oriënterende en vooral ook selecterende propedeuse is ontwikkeld. Een streefcijfer van 2,1 jaar voor afhakers sluit niet aan bij die gedachte. De opleiding tracht de cijfers in de richting van de normen te brengen door het versterken van het mentoraat, een strengere selectie en advisering na de propedeuse en het advies aan langstudeerders om zich niet meer in te schrijven. Van alle studenten haakt 15% tot 20% in het eerste jaar af. Het overgrote deel daarvan komt van de HAVO. In de exit-interviews komt naar voren dat die studenten zich vaak hebben verkeken op het brede curriculum in het eerste jaar, waardoor ze stof krijgen die niet tot hun voorkeursopleiding hoort. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het onderwijsrendement als voldoende. De streefcijfers worden niet gehaald maar de opleiding stelt alles in het werk om op de norm te komen. Het visitatieteam maakt een kanttekening bij het verwachtingspatroon van Havo-leerlingen. Beoordeling van het onderwerp 'Resultaten': Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp 'Resultaten' als voldoende. Pagina 20 van 27

21 Bijlage 1: Programma Programma van de eerste visitatiedag op 15 juni uur uur Management team afdeling BCV onderwerpen: voorstellen, doornemen van het programma en van de visitatiedag A. Talsma (afdelingshoofd BCV), mevrouw I. Vermeulen (hoofd Kenniscentrum BCV), B. Huiskes (hoofd vakgroep Bouwkunde), P. de Haan (hoofd vakgroep Verkeerkunde), B. van Eldik Thieme (hoofd vakgroep Civiele Techniek), mevrouw R. Noordenbos (hoofd afdelingsbureau), J. Bakker (plv. hoofd afdeling BCV) uur uur Management en didactische staf opleiding Civiele Techniek onderwerpen: domeinspecifieke eisen, bachelorniveau, HBO-oriëntatie, programma van de opleiding A.Talsma (afdelingshoofd BCV), B. van Eldik Thieme (hoofd vakgroep Civiele Techniek), Tj. Kooistra (docent Grondmechanica), G. Weiland (docent Civiele constructies en Infrastructuur), uur uur Documentenonderzoek, lunch, aanvullend gesprek met afdelingshoofd uur uur Leden van de beroepenveldcommissie Civiele Techniek onderwerpen: domeinspecifieke eisen, HBO-oriëntatie J. Hateboer (Wetterskip Fryslân), D. Kriele (Heijmans aannemingsbedrijf) uur uur Aanvullend onderzoek uur uur Terugkoppeling aan opleidingsmanagement A. Talsma (afdelingshoofd BCV), B. van Eldik Thieme (hoofd vakgroep Civiele Techniek), mevrouw R. Noordenbos (hoofd afdelingsbureau), J. Bakker (plv. hoofd afdeling BCV) Pagina 21 van 27

22 Programma van de tweede visitatiedag op 23 juni 2004 (het programma van de opleidingen Verkeerskunde, Bouwkunde en Civiele Techniek liep gelijk op) uur uur Managementteam afdeling BCV Onderwerpen: organisatie, rendement, HRM-beleid A. Talsma (afdelingshoofd BCV), mevrouw I. Vermeulen (hoofd Kenniscentrum), B. Huiskes (hoofd vakgroep Bouwkunde), P. de Haan (hoofd vakgroep Verkeerskunde), B.W. van Eldik Thieme (hoofd vakgroep Civiele Techniek), mevrouw R. Noordenbos (hoofd afdelingsbureau), J. Bakker (plv. hoofd afdeling BCV) uur uur Docenten Verkeerskunde, Bouwkunde en Civiele Techniek Onderwerpen: curriculum, didactiek, kwaliteit, relatie beroepenveld J. Boonstra, mevrouw I. Vermeulen, M. Gerberzon, G. Smilda uur uur Documentenonderzoek, lunch uur uur Studenten Verkeerskunde, Bouwkunde en Civiele Techniek Onderwerpen: studiebegeleiding, studielast, informatievoorziening, faciliteiten E. Siemensma, J. Gerbrandij, A. van Houten, S. Boonstra, K. Schaap, J. Bolt, M. Moerke, E. Vromans, F. Bijleveld, S. Best, H. Doeke van Waveren, E. Papjes uur uur Alumni opleidingen Verkeerskunde, Bouwkunde en Civiele Techniek Onderwerpen: kwaliteit opleiding, aansluiting met de praktijk R. van Althuis, D. Gijsman, R. Ovbiagbonhia, B. Dijk, A. Meijer, S. Dijkstra uur uur Afstudeerbegeleiders en stagebegeleiders Onderwerpen: stages en afstudeeropdrachten H. Meijer, D. Hylkema, G. Smilda, H. de Vries, P. Euser, F. Fuzy uur uur Aanvullend onderzoek, intern beraad van visitatieteam uur uur Terugkoppeling aan managementteam afdeling BCV A. Talsma (afdelingshoofd BCV), mevrouw I. Vermeulen (hoofd Kenniscentrum), B. Huiskes (hoofd vakgroep Bouwkunde), P. de Haan (hoofd vakgroep Verkeerskunde), B.W. van Eldik Thieme (hoofd vakgroep Civiele Techniek), mevrouw R. Noordenbos (hoofd afdelingsbureau), J. Bakker (plv. hoofd afdeling BCV) Pagina 22 van 27

23 Bijlage 2: Documenten Documenten die zijn bestudeerd, zijn: Zelfevaluatie opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek en Verkeerskunde, 2004 Organogram NHL Structuur van de afdeling BCV Reglement Studiepunten en Studievoortgang Onderwijs- en Examenregeling, h. 3: Doelstellingen en Eindtermen opleiding Civiele Techniek Verslagen van module-evaluatie, Verslagen van curriculum-evaluatie, maart 2002 Competentiegerichte studiepaden bij BCV: Een Blauwdruk Boekenlijsten BCV, en Enquête alumni, 2004 Internationale module De MBO-student (versneld programma) Evaluatie exit-interviews Onderwijsconcept van de NHL Voorlopig competentieprofiel voor docenten bij de NHL Formatieplan Instituut Techniek Studie- en studentbegeleiding, hoofdstuk 9.2 van de Onderwijs- en Examenregeling Kwaliteitshandboek van afdeling BCV Keuzegids HBO 2003 Jaarplan 2004 van afdeling BCV Samenstelling en werkwijze van beroepenveldcommissie Lijst met afstudeerprojecten Samenvatting van juryrapport Vitae Award Voortgangsrendement en verblijfsduur Rendement modules eerste jaar Programma Onderwijskader NHL Strategisch Plan Onderwijs- en Examenregeling Civiele Techniek Brochure Neptune Association Beroeps- en opleidingskwalificaties HBO-ingenieur Civiele Techniek, november 1999 Validering kernkwalificaties van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek, november 1999 Competentieprofielen Civiele Techniek Moduleboeken per studiejaar Handleiding Afstuderen (waarin ook: Handleiding Stage) Studieresultaten module-opdrachten en afstudeeropdrachten Studentengids algemeen gedeelte Jaaragenda afdeling BCV NHL-systeem interne Kwaliteitszorg Onderwijskengetallen 2001 en 2002 Studentenenquête 2003 Juryrapport Vitae Award 2003 Pagina 23 van 27

24 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader Pagina 24 van 27

25 Bijlage 4: Visitatieteam Drs. R. de Lusenet (1954), teamleider De heer De Lusenet is sinds eind 2003 actief betrokken bij Certiked, onder andere als teamleider en als extern deskundige. In zijn overige werkzaamheden als zelfstandig organisatieadviseur is hij gespecialiseerd in opleiding en training, kwaliteitsmanagement en professionalisering van het management binnen organisaties. De heer De Lusenet (Bedrijfskunde Nijenrode 1975 en Bedrijfskunde Delft 1976) is ruim twintig jaar actief geweest in leidinggevende functies bij enkele toonaangevende internationale organisatieadviesbureaus (waaronder KPMG Consulting en GITP International). Naast zijn werkzaamheden als adviseur op het gebied van human resource management en strategie en beleid, is hij in die hoedanigheid verantwoordelijk geweest voor het formuleren en (doen) uitvoeren van het bureaubeleid. Ir. P.J.A. Oortwijn (1950), extern deskundige Civiele Techniek Paul Oortwijn (civiel ingenieur TU Delft 1981) is commercieel directeur van Grontmij Nederland bv. Daaraan voorafgaand heeft hij diverse functies vervuld, zowel uitvoerend als op het gebied van projectmanagement en management, bij onder andere Stad en Landschap, stedenbouwkundig adviesbureau Rotterdam, Rotterdam en bij Rijkswaterstaat. Bij Grontmij heeft hij posities bekleed bij verschillende divisies waaronder Grontmij Advies & Techniek bv, Grontmij Data & Infrastructuur bv, Grontmij Verkeer & Infrastructuur bv. Enkele markante nevenfuncties van de heer Oortwijn zijn: voorzitter van de Commissie RONA, lid Technical Committee Urban Roads van de PIARC, voorzitter Coördinatiecommissie van het CROW, voorzitter ONRI, afdeling Ruimtelijke Inrichting. Drs. W.J.J.C. Vercouteren (1953), secretaris Na zijn studie economie heeft Wim Vercouteren een vijftal jaar managementfuncties bekleed. Sinds 1990 is hij op basis van zelfstandigheid, analyse-werkzaamheden en interim management verricht, met name voor opleidingsinstituten: ISBW, Wolters-Kluwer Geneve, Ministerie OC&W. Daarnaast is hij in de afrondende fase van zijn postdoctorale controllersopleiding (Nijenrode) alsmede treedt hij op als deeltijd docent aan dit instituut. Op zeer regelmatige basis treedt de heer Vercouteren op als secretaris van Certiked visitatieteams. J.A.M. van Velthoven (1979), studentlid Hans van Velthoven studeert aan de faculty of architecture, Technische Universiteit Delft, afstudeerrichtingen Real estate en housing én Buildingtechnology. Halverwege 2005 verwacht hij te komen tot de afronding van zijn dubbele afstudeertraject. In 2001 behaalde hij zijn propedeuse Bedrijfskunde aan de Erasmus universiteit Rotterdam. Hij verrichtte voorts onderzoek naar de complexe vastgoedmarkt van Mexico City en Canada. S. van Waveren (1980), studentlid Sander van Waveren studeert Sociale Geografie & Planologie, afstudeerrichting Planologie, aan de Universiteit Utrecht; tevens heeft hij Politicologie gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Leiden. Naast zijn studie voert Sander diverse relevante nevenactivteiten uit. Zo is hij lid van de Universiteitsraad & vicevoorzitter studentengeleding bij de UU. Voor de Faculteit Geowetenschappen heeft hij diverse projecten als student-assistent uitgevoerd, en in 2003 is hij betrokken geweest bij De Praktijk, een adviesbureau voor natuurwetenschappelijk onderwijs. Het visitatieteam onderschrijft unaniem de bevindingen en beoordelingen per onderwerp en per facet zoals weergegeven in deze rapportage, en heeft verklaard op onafhankelijke wijze tot deze beoordeling gekomen te zijn. Pagina 25 van 27

26 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen Drs. R. de Lusenet Ir. P.J.A. Oortwijn Drs. W.J.J.C. Vercouteren J.A.M. van Velthoven S. van Waveren Pagina 26 van 27