Avans Hogeschool, Breda

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Avans Hogeschool, Breda"

Transcriptie

1 Avans Hogeschool, Breda Opleiding: Autonome Beeldende Kunst, hbo master; Variant: voltijd Croho: Visitatiedata: 11 mei 2006 en 4 april 2007 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, mei 2007

2 2/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 28 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 33 Onderwerp 6 Resultaten 37 Deel C: Bijlagen 40 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 41 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 54 Bijlage 3 Bezoekprogramma 58 Bijlage 4 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 3/62

4 4/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 5/62

6 6/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst van de Avans Hogeschool heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in april 2006, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport (startdocument en positiedocument) bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek zijn er twee panelbezoeken aan de opleiding afgelegd. Deze vonden plaats op 10 mei 2006 en 4 april In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: De heer F. Lubbers (domeinpanellid, voorzitter); De heer S.H. den Hartog (domeinpanellid); Mevrouw N.S.J.F. Zonnenberg (domeinpanellid, alleen 1 e bezoek); De heer P.W.G. Kerkhoff (studentpanellid, alleen 1 e bezoek); De heer drs. L.S. van der Veen (NQA-auditor). Mevrouw M. Snel (NQA-auditor, alleen 1 e bezoek) Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool Brabant en de Hogeschool s-hertogenbosch zijn op 1 januari 2001 bestuurlijk gefuseerd in Stichting Brabantse Hogescholen, met vestigingen in Breda, Tilburg en s-hertogenbosch. Per 1 januari 2004 vond een instellingsfusie plaats en is de naam gewijzigd in Avans Hogeschool. NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 7/62

8 Binnen de Hogeschool is sprake van een tweelagenstructuur, met een hogeschoolbreed opererende Raad van Bestuur en achttien academies die elk door een eigen directie worden aangestuurd. In iedere academie zijn één en meer bacheloropleidingen ondergebracht. Per september 2004 omvat Avans Hogeschool met ruim 50 opleidingen nagenoeg alle segmenten van het hoger beroepsonderwijs. De Hogeschool telt ruim studenten en medewerkers. Behalve de bacheloropleiding verzorgt de Hogeschool ook hbo masteropleidingen, post-hbo-opleidingen, contractactiviteiten en bedrijfsspecifieke cursussen. Daarnaast heeft Avans Hogeschool verschillende lectoraten. Het onderwijs wordt verzorgd in de plaatsen Breda, Tilburg en s-hertogenbosch. Per september 2004 is een nieuwe organisatiestructuur geïmplementeerd waarbij de ondersteunende diensten zijn gecentraliseerd. De Akademie voor Kunst en Vormgeving/St. Joost (AKV/St. Joost) biedt opleidingen aan binnen verschillende domeinen op het gebied van kunst en vormgeving. De AKV/St. Joost biedt naast reguliere hbo-bacheloropleidingen drie hbo-masteropleidingen aan op de locaties Breda en s-hertogenbosch, te weten Autonome Beeldende Kunst, Fotografie en Grafisch Ontwerpen welke voorheen als voortgezette hbo-opleidingen bestonden. De opleiding Autonome Beeldende Kunst (ABK) is vormgegeven als een mobile course en wordt verzorgd in Breda en s-hertogenbosch en op locaties daarbuiten. De opleiding is 1995 gestart als eenjarige voortgezette opleiding in voltijd en is met ingang van september 2005 omgezet in een voltijd tweejarige hbo-masteropleiding. De opleiding verkeerde tijdens de visitatie in de transitiefase. Het eerste leerjaar van de tweejarige masteropleiding was gestart. Het panel heeft dus geen eindresultaten van de tweejarige master kunnen beoordelen en heeft zich daarom op dit punt met name gericht op de borging van de onderwijskwaliteit en de kwaliteit van de tussenproducten en de kwaliteit van de tussenproducten. De masteropleiding Autonome Beeldende Kunst stelt zich, aldus het Opleidingskader ABK 2006, de professionalisering en verdieping van het kunstenaarschap van jonge, talentvolle beeldende kunstenaars tot doel. De opleiding beoogt de kansen van de deelnemers te verhogen in hun artistieke en professionele carrière. De opleiding is gericht op het traject van de student: van oriëntering op de eigen (maatschappelijke) positie naar de eigen houding als kunstenaar en naar het bouwen aan een plaats in de kunstwereld door de realisatie van projecten en presentaties daarbinnen. De opleiding is sinds 1999 vormgegeven als een mobile course. De werkelijke maatschappelijke en professionele condities, waarin de beeldende kunstenaar zijn beroep uitoefent, vormen de context voor de opleiding. Hierbij is de locatie (regio, metropool, lokaal of internationaal) van waaruit de kunstenaar opereert een belangrijk gegeven. De opleiding neemt voor de beschrijving van het beroepsbeeld: de huidige rol en positie van de professionele beeldende kunstenaar. Het beroep kunstenaar is moeilijk of niet te definiëren. Maar hoe problematisch dit ook mag klinken, de opleiding ziet hierin niet het probleem, maar juist de uitdaging. Niets in de beeldende kunst is vanzelfsprekend, en juist dit niet-vanzelfsprekende neemt de opleiding twee jaar lang als haar uitgangspunt. Het roept alle essentiële vragen over de hedendaagse kunst op: Wat is kunst? Wat is een kunstenaar? 8/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

9 Wat is de rol van de kunst in deze wereld? Wat is autonomie? Wat is een beeld? Wat zijn de grenzen van het kunstenaarschap? Wat is de verhouding tot andere kennisdomeinen? Wat is de verhouding tot een gemediatiseerde wereld? De opleiding wil de student de mogelijkheid bieden de dingen diep in zich op te nemen, de chaos in zichzelf te organiseren, zodanig dat hij zich uiteindelijk kan richten op zijn echte vragen, behoeften en kwaliteiten. De opleiding wil studenten professionaliseren en de mogelijkheid scheppen om de persoonlijke kwaliteiten maximaal te benutten. Per studiejaar worden 8 à 12 studenten geselecteerd. Aan de opleiding staan per 2006 zestien studenten ingeschreven. De opleiding wordt verzorgd door zes vaste docenten in een formatieomvang van 1,03 fte s. De student-fte ratio is 16 (oktober 2006). Daarnaast worden tijdelijke/gastdocenten ingezet. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Voorafgaand aan de visitatie van de opleiding is door twee auditoren van NQA een generieke agenderende audit uitgevoerd op instellingsniveau (21 maart 2006). Hierbij zijn de generieke, opleidingsoverstijgende aspecten geaudit. De resultaten zijn voorgelegd aan de de Akademie en ter beschikking gesteld aan het visitatiepanel, dat de resultaten heeft betrokken bij de beoordeling van de opleidingen. Vervolgens heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de informatieanalyse) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. In april/mei 2006 bereidden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek. Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 9/62

10 Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het management, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd (bijlage 4). Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. Op 4 april 2007 heeft een vervolgbezoek plaatsgevonden, aangezien het panel naar aanleiding van het eerste bezoek de opleiding niet positief kon beoordelen. De opleiding was op dat moment nog niet volgroeid. Op basis van kritische kanttekeningen bij de facetten 2.1, 2.2, 2.8, 3.3 en 6.1 in het rapport naar aanleiding van het eerste bezoek is door het panel een lijst met verbeterpunten opgesteld. Op grond van de kritiek van het panel heeft de opleiding een bijgesteld Startdossier opgesteld. De aanpassingen betroffen de bovengenoemde facetten. Aangezien de kritiek heeft geleid tot flinke veranderingen in het curriculum en in de samenstelling van het docententeam zijn tevens enkele wijzigingen aangebracht in de facetten 2.3, 2.7, 3.2 en 4.2. De lijst met verbeterpunten en het bijgestelde Startdossier vormden het uitgangspunt voor het vervolgbezoek. Tijdens dit bezoek heeft het panel materiaal bestudeerd en heeft het gesproken met het management, docenten en studenten (bijlagen 3 en 4). De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in mei 2007 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in mei Het visitatierapport is uiteindelijk in mei 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. 10/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

11 Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De uitgebreide argumentatie is te vinden in het facetrapport. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De drie facetten van het onderwerp doelstellingen zijn beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Programma De facetten ,2 en 2.8 van het onderwerp programma zijn beoordeeld als voldoende, de facetten 2.3, 2.4, 2.5 en 2.7 als goed. De opleiding voldoet aan de formele eisen ten aanzien van de duur (2.6). De opleiding heeft na het eerste visitatiebezoek zodanige verbeteringen aangebracht in het curriculum, dat de aanvankelijk als onvoldoende beoordeelde facetten 2.1, 2.2 en 2.8 tijdens het tweede bezoek naar de mening van het panel aan basiskwaliteitseisen voldoen. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Inzet van personeel De drie facetten van het onderwerp personeel zijn beoordeeld als goed. De opleiding heeft na de kritiek van het panel na het eerste visitatiebezoek een nieuw docententeam en een nieuwe studieleider aangesteld. Het panel is van mening dat dit team aan de kwaliteitseisen voldoet. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Voorzieningen De beide facetten zijn beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Interne kwaliteitszorg De drie facetten van het onderwerp interne kwaliteitszorg zijn beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Resultaten De beide facetten zijn beoordeeld als voldoende. Gezien het feit dat er nog geen studenten van de tweejarige masteropleiding zijn afgestudeerd is het oordeel van het panel gebaseerd op het werk van studenten voorzover dat op het moment van visitatie beschikbaar was. Op grond daarvan en van de kwaliteit van het nieuwe curriculum beoordeelt het panel het facet gerealiseerd niveau als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 11/62

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Autonome Beeldende Kunst Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau master Goed 1.3 Oriëntatie HBO master Goed Totaaloordeel onderwerp Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel onderwerp Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel onderwerp Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel onderwerp Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Totaaloordeel onderwerp Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel onderwerp Positief Totaaloordeel opleiding Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5, waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 13/62

14 14/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding geeft in haar startdossier aan dat haar grondslagen zijn gebaseerd op informatie uit het werkveld. Als kanalen worden de docentenstaf, de samenwerking met het lectoraat (o.a. via het onderzoek naar de culturele positie en functie van de beeldend kunstenaar) en de gastdocenten genoemd. In gesprekken met vertegenwoordigers uit het werkveld en contacten met alumni houdt de opleiding haar eigen grondslagen en principes voortdurend tegen het licht. Uit door de opleiding verstrekte gegevens van de docenten en gastdocenten blijkt dat deze intensieve contacten onderhouden met het nationale en internationale veld van de beeldende kunst. In haar Opleidingskader ABK 2006 stelt de opleiding, onder de kop de mythe van het kunstenaarschap, dat de beeldende kunst meer dan andere kunstvormen wordt geplaagd door de onbenoembaarheid van haar vakinhoud en dat de specifieke expertise van de beeldend kunstenaar zich niet meer in algemene zin laat definiëren. Desondanks blijven de diverse kunstdomeinen wel intact. In het domein autonoom vertalen de internationale ontwikkelingen zich in de toename van het gebruik van nieuwe media; de heroriëntatie op het begrip autonomie ; de toename van onderzoeksgericht werken ten opzichte van (ambachtelijke) productie; de nadruk op multidisciplinaire ontwikkelingen; en het (her)gebruik van performances. De opleiding heeft haar eindkwalificaties beschreven in de vorm van competenties. Daarbij is aangesloten op de landelijke kerncompetenties van de bacheloropleiding beeldende kunst en de vertaling daarvan voor de bacheloropleiding ABK van St. Joost. De competenties zijn: creërend vermogen, omgevingsgerichtheid, vermogen tot kritische reflectie, communicatief vermogen, vermogen tot samenwerken en organiserend vermogen (van eigen werk en leerproces) en vermogen tot groei en vernieuwing. Deze competenties zijn in het Opleidingskader ABK 2006 nader geoperationaliseerd in deelcompetenties. In een bijlage daarbij zijn de competenties voor de masteropleiding afgezet tegen die voor de bacheloropleiding. Daaruit komt naar de mening van het panel duidelijk naar voren dat de mastercompetenties onderscheidend, verdiepend en op een hoger niveau professionaliserend zijn dan de bachelorcompetenties, zoals de opleiding in haar opleidingskader aangeeft. NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 15/62

16 Afgestudeerden melden dat zij alle door de opleiding genoemde competenties relevant vinden (Panelgesprek met afgestudeerden, juli ). Ook tijdens een overleg met het werkveld (Werkveldoverleg, februari 2006) zijn de competenties positief ontvangen. Tijdens het overleg is een verdere aanscherping en ontwikkeling van de competenties voor de toekomst besproken. Facet 1.2 Niveau master Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingscompetenties sluiten aan op de landelijke kerncompetenties van de bacheloropleiding beeldende kunst en de vertaling daarvan voor de bacheloropleiding ABK van de AKV/St. Joost (vergelijk 1.1). In het Opleidingskader ABK 2006 zijn de competenties voor de masteropleiding in een overzicht afgezet tegen de competenties voor de bacheloropleiding. In het overzicht wordt bovendien het verband gelegd met de Dublin descriptoren en met de generieke kernkwalificaties voor een hbo-master. Op die wijze wordt het masterniveau duidelijk naar voren gebracht en naar de mening van het panel goed verantwoord. Het verschil tussen de bachelor- en de masteropleiding is, zo schrijft de opleiding in haar startdossier, de nadruk van de laatste op de grotere professionele weerbaarheid en scope (breedte van het vak). Uit de bestudering van overzicht in het opleidingskader blijken de relevante verschillen tussen de master en de bachelor. Zo kan de student van de masteropleiding via reflectie het eigen kunstenaarschap zelfstandig verbreden, verdiepen en professionaliseren en hij kan een onderzoeksproject opzetten en uitvoeren. Hij kan zijn positie bepalen in relatie tot de verschillende opvattingen over het kunstenaarschap en zijn eigen werk in relatie brengen met de recente kunstgeschiedenis en met de actuele beeldende kunst. Hij kan kritisch reflecteren op eigen vooronderstellingen en verbanden leggen naar verschillende contexten en kan bepaalde noties articuleren en problematiseren. Hij kan zelfstandig opdrachten, subsidies en exposities verkrijgen en een relevant netwerk opbouwen en onderhouden, regionaal, nationaal en internationaal. Hij kan zijn eigen inbreng in samenwerkingsrelaties effectief verdedigen en hij kan reflecteren op zijn eigen beroepspraktijk. 1 Het betreft hier, en in het navolgende, panelgesprekken die de opleiding zelf heeft gehouden met afgestudeerden en studenten. Het gaat in dit verband dus niet om gesprekken van het visitatiepanel. 16/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

17 Facet 1.3 Oriëntatie HBO master Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - Een hbo-master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarin een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingscompetenties sluiten aan op de landelijke kerncompetenties van de bacheloropleiding beeldende kunst en de vertaling daarvan voor de bacheloropleiding ABK van de AKV/St. Joost (vergelijk 1.1). De afgestudeerde van de masteropleiding werkt als beeldend kunstenaar vanuit zijn eigen atelier. Hij kan werken in verschillende contexten, in opdracht of niet in opdracht, museaal, in de private of de publieke ruimte. Het verschil in profiel van de bachelor en master resulteert erin dat het werk van een master sterker gerelateerd is aan een specifieke context door meer kennis over en reflectie op die context en op de eigen gekozen rol daarbinnen. De specifieke expertise van de beeldend kunstenaar laat zich, aldus de opleiding (Werkplan lectoraat beeldende kunst: Culturele positie en functie van de beeldend kunstenaar, september 2005), niet in algemene zin definiëren. Een dergelijke definitie vormt eerder de kritische inzet van het artistieke proces dan dat zij er een onbetwistbaar fundament onder legt. Als gevolg van de avant-garde is het metier van de beeldend kunstenaar steeds vaker ter discussie gesteld. Er is sprake van een onomkeerbaar proces van deskilling in de beeldende kunst. Aan de andere kant worden kunstenaars vanuit de maatschappij geconfronteerd met de eis hun professionaliteit te bewijzen. Ook in de kunst is deze professionaliteit gekleurd door de managerial revolution. Onder druk van profilerings- en professionaliseringseisen moet de beeldend kunstenaar zijn maatschappelijke status verantwoorden en bewijzen. De autonome beeldende kunstenaar doet zijn werk in deze context. Daarmee is de rol van de autonome kunstenaar naar de mening van het panel goed beschreven. Het panel vindt dat de sociaal politieke rol binnen de steeds enger wordende publieke ruimte beter kan worden benadrukt. Het management benadrukt in het gesprek met het panel de autonome houding van de beeldend kunstenaar. Centraal staan de openheid naar mogelijkheden, het gebruik van nieuwe middelen en de experimentele, onderzoekende en vragende houding en het aan de kaak stellen van vanzelfsprekendheden. De opleiding onderhoudt intensieve contacten met het beroepenveld doordat zij projecten organiseert voor studenten in de beroepspraktijken van kunstenaars en het culturele veld. Alle docenten zijn bovendien zelf actief in de beroepspraktijk. Daardoor houdt de opleiding voeling met de ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Bovendien schakelt de opleiding veel gastdocenten in die actief zijn in de kunstwereld. Op academieniveau NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 17/62

18 opereert een Raad van Advies die de verschillende opleidingen van adviezen bedient over de gehanteerde eindkwalificaties en de ontwikkeling en uitvoering van het onderwijs. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding is georganiseerd als een mobile course, die gestalte krijgt binnen de werkelijke maatschappelijke en professionele condities waarin de beeldend kunstenaar zijn of haar beroep uitoefent. Uitgangspunt voor de opleiding is de beroepspraktijk van beginnende kunstenaars. Zij brengen het geheel van hun professionele praktijk in bij de opleiding om die tot masters niveau te ontwikkelen. Op die situatie is het onderwijsprogramma toegesneden, dat wordt verzorgd door een team van zes vaste docenten. De studieleider is lid en voorzitter van het team. De leden van het team zijn zelf werkzaam op het gebied van de autonome kunst. Daarnaast worden de studenten geconfronteerd met gastdocenten, werkzaam in de nationale en internationale kunstwereld (vergelijk 3.1). Het 'nomadische' karakter van de opleiding is ingebed in een geïntegreerd onderwijsprogramma van praktijk en theorie. Daarin doorloopt de student systematisch trajecten die het mogelijk maken om de ontwikkeling van het eigen kunstenaarschap, de ontwikkeling van eigen theoretisch onderzoek, en de ontwikkeling van beroepsvaardigheden te verdiepen, en aan eindcompetenties te toetsen. De opleiding sluit, volgens het Startdossier, in praktijk en theorie aan op recente, belangrijke (internationale) ontwikkelingen in de beeldende kunst: de toename van het gebruik van nieuwe media, heroriëntatie op het begrip autonomie, toename van onderzoeksgericht werken ten opzichte van (ambachtelijke) productie, de sociaalethische implicaties van relationele kunst, nadruk op multidisciplinaire ontwikkelingen, en (her-)gebruik van performance. Deze ontwikkelingen zijn in het onderwijsprogramma verwerkt. Het panel herkent dit in voldoende mate in het materiaal en in de gesprekken. De internationale oriëntatie kan voor een masteropleiding sterker worden aangezet. De theorie in het tweede jaar richt zich op het verrichten van onderzoek. Het jaartraject gaat van studie naar de voorwaarden voor het verrichten van onderzoek, via oefening in vorm en techniek, naar het verrichten van het onderzoek zelf. Na de verslaglegging van 18/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

19 het onderzoek, middels een paper, volgt publieke overdracht. Het onderzoek is gericht op de bepaling van de eigen positie als kunstenaar in de kunstwereld en de maatschappij. Het betreft literatuuronderzoek en het onderzoek om te komen tot beeldend werk. Naar de mening van het panel sluit het onderzoekstraject goed aan op de master-kwalificaties. In de papers en werkstukken is zichtbaar dat studenten intensief bezig zijn met het inzetten van de theorie bij het praktisch werk. Studenten geven tegenover het panel aan dat de diepgang van het tweede jaar aanmerkelijk is toegenomen ten opzichte van het eerste jaar. De opleiding stelt dat vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal inzicht geven in actuele en fundamentele theoretische en praktische kwesties binnen de internationale beeldende kunstwereld. Toepassing van kennis, inzicht en beroepsvaardigheden, en oordeelsvorming staan centraal: binnen het praktijkprogramma middels het daadwerkelijk realiseren van zowel individuele als gezamenlijke projecten en binnen het theorie programma middels het ontwikkelen, verrichten en overdragen van onderzoek. Het panel is van mening dat de literatuur voor de eerste twee perioden, openbare ruimte en attitude van de kunstenaar, vrij gedateerd is en van een (te) hoog abstractieniveau. De literatuur van de derde periode is actueler. Voor het tweede jaar is zonder meer sprake van interessante literatuurkeuzes. De opleiding besteedt veel aandacht aan interactie met de beroepspraktijk. Belangrijk is het opbouwen en onderhouden van een hecht relatienetwerk binnen de kunstwereld, dat de beroepspraktijk van de studenten ondersteunt en verruimt, en gelegenheid geeft voor daadwerkelijke uitvoering van projecten binnen het onderwijsprogramma. Studenten tonen zich hierover tegenover het panel tevreden. De teamleden beschikken over goede contacten met de kunstwereld - op lokaal, nationaal en internationaal niveau - waaruit opdrachten en projecten met overheden en kunstinstellingen voortkomen die de ontwikkeling bij de studenten van competenties op masters niveau (vergelijk 3.1). De teamleden kunnen een beroep doen op het lectoraat, dat het contact met actuele, internationale ontwikkelingen in de beroepspraktijk en theoretisch onderzoek op het gebied van de beeldende kunst onderhoudt. De opleiding geeft in haar startdossier aan dat uit panelgesprekken en interviews met afgestudeerden, studenten en werkveldvertegenwoordigers blijkt dat zij tevreden zijn over de relatie met de beroepspraktijk (Interviews alumni 2005/2006 en Panelgesprek met alumni van, juli 2005; Panelgesprek met studenten, juli 2005 en februari 2006; Werkveldoverleg, februari 2006). Alumni waarderen de contacten met de gastdocenten en met medestudenten, die zorgen voor een netwerk. De contacten met de gastdocenten vinden ze waardevol voor de eigen ontwikkeling. Studenten melden dat ze in de opleiding volop in aanraking komen met mensen die actief bezig zijn in de beroepspraktijk. De gesprekken van het panel bevestigen dit beeld. Het panel stelt vast dat de opleiding sinds het eerste visitatiebezoek forse verbeteringen heeft doorgevoerd in het curriculum. De kritiek die het had ten aanzien van de toenmalige onderzoekslijn is ondervangen. In het bijgestelde curriculum is onderzoek goed vormgegeven en goed ingebed in de theoriecomponent. Het panel komt tot het oordeel voldoende voor het facet. Het feit dat de internationale oriëntatie kan worden versterkt NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 19/62

20 is, samen met de kanttekeningen bij de literatuur van de eerste perioden, reden om niet het oordeel goed toe te kennen. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken op master niveau. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding start, aldus het Startdossier, vanuit het besef dat niets in de beeldende kunst vanzelf spreekt. Het is geen uitgemaakte zaak hoe de kunstenaar onder bepaalde omstandigheden dient te handelen. Dit niet-vanzelfsprekende neemt de opleiding twee jaar lang als uitgangspunt, het vormt de uitdaging van de opleiding. De zoektocht naar wat het inhoudt om (van beroep) kunstenaar te zijn, staat centraal, en die zoektocht krijgt binnen de opleiding vorm door actief te participeren in de kunstwereld, en wel door, in willekeurige volgorde, te reflecteren op de eigen (maatschappelijke) positie en eigen houding als kunstenaar en daadwerkelijk projecten en tentoonstellingen te realiseren. Het doel van de opleiding is de professionele beroepspraktijk van de beginnende kunstenaar binnen de werkelijke professionele omstandigheden te ontwikkelen tot masters niveau, opdat hij of zij over de competenties beschikt om een eigen koers te varen binnen de problematiek van het hedendaags kunstenaarschap en om professioneel en weerbaar een eigen positie in de kunstwereld in te nemen. De masteropleiding omvat twee studiejaren, die elk bestaan uit vier thematische perioden van 15 EC. In het eerste jaar worden respectievelijk de thema s openbare ruimte / het publieke domein, attitude van de kunstenaar, context en problematiek van kunstpresentatie aan de orde gesteld. Het tweede jaar heeft, meer dan het eerste jaar, het karakter van een solojaar. Dat komt tot uitdrukking in de perioden solistisch, soleren, relateren en presteren. In alle perioden komen praktijk en theorie expliciet, maar in samenhang met elkaar, aan de orde. Doel van het eerste jaar is de ontwikkeling van het eigen kunstenaarschap in verhouding tot de realisering, in groepsverband, van een beperkt aantal projecten op locatie. De studenten formuleren deze projecten zelf, aan de hand van door de opleiding gestelde condities en thematieken. In dit verband is er samenwerking met kunstinstellingen in binnen- en buitenland en soms met lokale overheden. De projecten worden gepresenteerd voor een algemeen publiek. Het onderwijsprogramma van het eerste jaar is opgebouwd uit herkenbare trajecten die voorzover mogelijk gelijk opgaan met de periodes waarin het curriculum is opgedeeld. Een traject bestaat uit de fasen oriëntering / voorbereiding; conceptontwikkeling; ontwikkeling van werk; productie en presentatie van werk binnen de context; evaluatie; 20/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

21 reflectie; en beoordeling. Het wordt doorlopen ter realisering van steeds weer een ander gezamenlijk project, met een ander thema, met andere media, met een andere organisatievorm, met andere vormen van samenwerking, binnen een andere context. Wel steeds met het verwerven van dezelfde competenties voor ogen, en met het herkenbare moment van toetsing en beoordeling daarvan. IJking van het niveau dat de studenten door middel van het traject bereiken, vindt plaats bij de beoordeling van een periode, wanneer, bij de overgang van de ene naar de andere periode, na de reflectie de omslag moet plaatsvinden naar de oriëntering op een nieuw project In het eerste jaar ligt het zwaartepunt bij de daadwerkelijke uitvoering van een project. Daarin worden vooral de competenties van creërend vermogen, organiserend vermogen, vermogen tot samenwerking en omgevingsgerichtheid aangesproken. De uitvoering van het project wordt geschraagd door de theorie, in de voorbereidende en de reflectieve fase. Daarin worden vooral vermogens tot kritische reflectie en communicatie ontwikkeld. Het vermogen tot groei en vernieuwing tenslotte wordt door het gehele traject heen aangesproken. Een tweede belangrijk facet van de theorie in het eerste jaar is de positionering van het eigen kunstenaarschap ten opzichte van de projecten. Studenten schrijven individuele verslagen naar aanleiding van de projecten, aan het eind van het jaar uitmondend in een referaat waarin zij de projecten relateren tot hun eigen werk. Doel van de theorie in het eerste jaar is het verdiepen en aanjagen van een zelfreflectieve, onderzoekende houding, vooral binnen de context van de gezamenlijk te initiëren en uit te voeren projecten. De theorie doet zich in dit jaar vooral gelden bij de oriënterende, reflectieve en oordelende fase van elk traject. Het programma van het tweede jaar heeft een flexibeler structuur dan het eerste. Individuele projecten blijven beantwoorden aan de opbouw van de eerder genoemde trajecten uit het eerste jaar, de begeleiding is individueel. Het programma blijft opgebouwd uit vier perioden. In het tweede jaar spitst het onderwijsprogramma zich toe op intensivering van de ontwikkeling van het eigen werk - te realiseren in en vanuit het eigen atelier, en deels vanuit de masters werkplaats op de academie in Den Bosch - en op het verrichten van zelfstandig onderzoek (vergelijk 2.1). De gezamenlijke masters werkplaats - vanaf december 2006 in ontwikkeling - in het academiegebouw in Den Bosch functioneert in het tweede jaar als een gemeenschappelijke satelliet van ieders eigen atelier. Geen basisstation, aldus het Startdossier, maar een nis in de eigen, zelfstandige beroepspraktijk, die als platform voor vergelijking en ijking dient. En omdat in het tweede jaar verhoudingsgewijs minder gemeenschappelijk wordt gewerkt, maakt deze plek tevens onderling contact mogelijk. Uit de gesprekken van het panel blijkt dat studenten verspreid werken, in eigen ateliers en op de verschillende locaties van de academie. Uit gesprekken van de opleiding met studenten en afgestudeerden komt het volgende naar voren (Startdossier ABK 2006). Alumni melden dat alle competenties aan bod zijn gekomen, de competentie 'vermogen tot kritische reflectie' had volgens hun nog scherper gemogen. De herkenbaarheid van de competenties voor de studenten varieert. Studenten vinden het curriculum moeilijk in afzonderlijke competenties te vangen (Panelgesprek met studenten, juli 2005). De studenten die de competenties kennen vinden het een handig hulpmiddel bij het evalueren van hun werk, om inzicht te krijgen in NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 21/62

22 hun sterke en zwakke kanten (Panelgesprek met studenten, februari 2006). Bij de begeleiding en beoordeling mag er volgens de studenten nog meer ruimte worden gegeven aan 'reflectie' en scherpere kritiek (vergelijk 2.8). Huidige studenten melden, volgens het Startdossier, dat de doelstellingen helder worden gecommuniceerd, dat er meer aandacht is voor kritische reflectie en dat de schriftelijke verslaglegging daarvan helpt en stimuleert bij het werken aan een zelfstandige onderzoekshouding. Dit wordt bevestigd in de gesprekken met het panel. De opleiding geeft aan dat het doel van de opleiding is de professionele beroepspraktijk van de beginnende kunstenaar binnen de werkelijke professionele omstandigheden te ontwikkelen tot masters niveau, opdat hij over de competenties beschikt om een eigen koers te varen binnen de problematiek van het hedendaags kunstenaarschap en om professioneel en weerbaar een eigen positie in de kunstwereld in te nemen. Het panel vond tijdens het eerste bezoek dat het programma, dat op dat moment alleen nog voor het eerste jaar was uitgewerkt, de student daartoe te weinig stimuleerde en er te weinig op voorbereidde. In het nieuwe programma komen de mastercompetenties duidelijker tot hun recht. De opleiding toont dat in het Startdossier aan en het is traceerbaar in het programma. Gezien het feit dat de verbeteringen recent zijn doorgevoerd beoordeelt het panel het facet als voldoende en niet als goed. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het opleidingsprogramma kent een duidelijke opbouw. De perioden vormen een thematisch samenhangend geheel, waarin theorie en praktijk met elkaar worden verbonden. In het eerste jaar staan praktijk en theorie binnen de perioden tot elkaar in een verhouding van 11 : 4. In het tweede jaar in een verhouding van 9 : 6. Gedurende het gehele opleidingstraject vormt de beroepspraktijk van de studenten zelf de spil van de opleiding, hun praktijk wordt in zijn geheel in al zijn facetten ingezet en tot onderwerp gemaakt van het onderwijsprogramma. In het eerste jaar heeft het praktisch werk vooral verband met de projecten, in het tweede jaar is het meer verbonden met de eigen motieven van de individuele student. Het onderwijsprogramma weerspiegelt de master-competenties die het uitgangspunt ervan vormen. Op die wijze is sprake van inhoudelijke samenhang. De competenties worden integraal en door de gehele opleiding heen ontwikkeld, getoetst en beoordeeld. Het opleidingsprogramma is helder opgebouwd uit perioden, waarbinnen de studenten herkenbare, opeenvolgende trajecten doorlopen waarin zij systematisch werken aan door de opleiding gestelde doelen. Het consequent hanteren van de trajectfasering (vergelijk 2.2) zorgt voor samenhang. 22/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

23 Het onderwijsprogramma wordt verzorgd door een team van zes vaste docenten, dat regelmatig bijeenkomt en de samenhang van het programma bewaakt. De studieleider is verantwoordelijk voor de lijn in het programma en bewaakt via dialoog met studenten, docenten en gastdocenten de samenhang van het programma. De gemeenschappelijke masters werkplaats in het academiegebouw in Den Bosch draagt in het tweede jaar mede bij aan de continuïteit en zichtbaarheid van het onderwijsprogramma. Uit panelgesprekken van de opleiding met studenten en alumni (Panelgesprek met afgestudeerden, juli 2005 en Panelgesprek met studenten, februari 2006) blijkt dat zij de indeling in (vier) blokken/thema's goed vinden en dat de opbouw en samenhang van het programma helder en logisch is. Bij de reguliere onderwijsevaluatie scoort de 'opbouw en samenhang' in het onderwijsprogramma zeer goed, namelijk 4,4 en 3,9 op een vijfpuntsschaal (Evaluatierapport ABK, april 2005 en september 2005). Het panel is van mening dat de samenhang in het programma goed is vormgegeven. Het eerste jaar is opgebouwd rond projecten waaraan studenten gezamenlijk werken. Het tweede jaar heeft nadrukkelijk een meer solistisch karakter. Op deze wijze is een goede mix van structuur en van individueel zelfstandig werken gevonden. Sinds het eerste visitatiebezoek is het onderzoek duidelijk geïntegreerd in het theoriegedeelte van het onderwijs (vergelijk 2.1). Facet 2.4 Studielast Goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding kent per studiejaar vier blokken, ieder met een doorlooptijd van ongeveer tien weken. Per week zijn de gezamenlijke activiteiten benoemd. Vanaf 2005/2006 zijn deze activiteiten consequent weergegeven in een wekelijks bijgewerkt journaal op de website van de opleiding. De gezamenlijke activiteiten zijn regelmatig verspreid over het studiejaar, zo wordt vanaf 2005/2006 steeds meer gewerkt met reeksen van gastlessen in plaats van een groot aantal losse lessen. Doordat de opleiding, aldus het startdossier, gericht is op het experimentele, het volledig nieuwe, is er per definitie een spanningsveld tussen de geplande studielast en de door de studenten gerealiseerde studiebelasting. Via de ingeplande gezamenlijke activiteiten bewaakt de opleiding de minimale studiebelasting en de spreiding van de studielast over de jaren heen. De feitelijk aan de studie bestede uren variëren als gevolg van motivatie en doelstelling van de student. NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 23/62

24 De deelnemende studenten aan het Panelgesprek met studenten, juli 2005 ervaren een vrijblijvendheid in het wel of niet oppakken van projecten of het aanwezig zijn tijdens de twee lesdagen. Onder meer naar aanleiding hiervan heeft de opleiding de aanpak van de gastlessen en het afronden van de presentaties verbeterd. De gastlessen worden meer in reeksen gegeven en minder vaak eenmalig. Ook de informatie op de website is verbeterd. In het Panelgesprek met studenten, februari 2006 zijn studenten daar positief over. Dat geldt ook voor de evaluatie van het werk per blok. Ze worden goed geïnformeerd hoe ze ervoor staan. Het visitatiepanel stelt vast dat de studeerbaarheid goed is. Het programma heeft, door de opzet als mobile course, een open en flexibel karakter. Dat werkt motiverend. De opleiding wordt zowel intern als extern verzorgd. Elke periode is zodanig vormgegeven dat er gestart wordt met gezamenlijke onderdelen. Vervolgens werkt de student aan de ontwikkeling, uitvoering en presentatie van eigen werk. Op deze wijze wordt er structuur aangebracht. Ondanks de opzet als mobile course blijken er geen grote logistieke problemen op te treden. Dat heeft behalve met de organisatie ook te maken met de sterke motivatie van de studenten. De studielast levert geen belemmeringen op voor de studeerbaarheid. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: bacheloropleiding en eventueel (inhoudelijke) selectie. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Om te worden toegelaten tot de opleiding moet de student een hbo-bachelor van een Nederlandse kunstopleiding of een daarmee vergelijkbaar buitenlands diploma hebben behaald. Bovendien moet de kandidaat via een door de opleiding uitgevoerd onderzoek aantonen bereid en in staat te zijn zich, middels het aangeboden onderwijsprogramma, als professioneel beeldend kunstenaar succesvol tot het beoogde niveau verder te kunnen ontwikkelen. Toelating vindt plaats op grond van de beoordeling van ingezonden werk en een schriftelijke motivatie, gevolgd door een gesprek waarin de student getoetst wordt op de bovenstaande eisen (Opleidingskader ABK 2006, Onderwijs- en Examenregeling). Voor het optimaal leren van en door elkaar in onder meer de gezamenlijke activiteiten, wordt er gestreefd naar het samenstellen van een evenwichtige, multidisciplinaire studiegroep. Bij de toelating wordt gekeken naar een diversiteit in disciplines (zoals schilderen, beeldhouwen, film/video, nieuwe media of geluid, grafisch ontwerp, fotografie, mode, illustratie), verschillende culturele achtergronden, verhouding man/vrouw, verdeling naar leeftijd. De studenten zijn al kunstenaar en hebben vaak een eigen atelier, veelal in Zuid-Nederland of Vlaanderen. Steeds meer studenten komen van buiten deze regio. 24/62 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt)

25 De opleiding streeft naar tien instromers per studiejaar. Voor het studiejaar zijn via het bovengenoemde onderzoek uit veertig aanmeldingen elf studenten geselecteerd. Hun achtergrond varieert. Er zijn twee studenten van de opleiding beeldende kunst van St. Joost, studenten van andere kunstacademies in Nederland en studenten van buitenlandse kunstopleidingen, zoals Frankrijk, China en Joegoslavië. Passend bij de achtergrond van de studenten staat de zelfontplooiing, het experimenteren met het eigen werk centraal. Via de verschillende thema's wordt aangesloten op het werk van de studenten. Van daaruit vertrekkend worden ze gedwongen om hun positie te bepalen. Uit panelgesprekken met studenten (Panelgesprek met studenten, juli 2005 en februari 2006) blijkt dat zij geen problemen ervaren met de aansluiting. Een student uit Frankrijk ervaart de theorie enigszins als herhaling. Dat komt volgens een ander ook doordat het theoretisch niveau van de instromende studenten sterk uiteenloopt. Facet 2.6 Duur Voldaan Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: hbomaster: minimaal 60 studiepunten/european credit points. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding is in 1998 gestart als eenjarige voortgezette opleiding met een omvang van 60 European credits (EC). Per september 2005 is de opleiding uitgebreid tot een tweejarige opleiding van 120 EC. Het programma is beschreven in de Onderwijs- en Examenregeling Het programma is verdeeld in vier perioden per jaar, elk van 15 credits. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De beginnende beroepspraktijk van de studenten is in zijn geheel en in al zijn facetten onderwerp van het onderwijsprogramma. De keuze voor de opzet als mobile course sluit daarop aan en bepaalt de gehanteerde didactiek: toepassingsgericht, projectmatig, procesmatig. De werkvormen zijn toegesneden op de uitoefening van de eigen beroepspraktijk binnen de werkelijke, professionele omstandigheden en worden systematisch ingezet om de uitoefening van de eigen beroepspraktijk binnen door de opleiding bepaalde condities te kunnen coachen, bij te stellen, aan te scherpen, te toetsen en op de master-competenties NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding Autonome Beeldende Kunst (vt) 25/62

Avans Hogeschool. Fotografie, hbo-master; Visitatiedatum: 18 mei 2006

Avans Hogeschool. Fotografie, hbo-master; Visitatiedatum: 18 mei 2006 Avans Hogeschool Opleiding: Variant: Fotografie, hbo-master; voltijd Visitatiedatum: 18 mei 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2006 2 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding

Nadere informatie

Avans Hogeschool. Opleiding: Grafisch Ontwerpen, hbo-master; Variant: voltijd. Visitatiedatum: 10 mei 2006

Avans Hogeschool. Opleiding: Grafisch Ontwerpen, hbo-master; Variant: voltijd. Visitatiedatum: 10 mei 2006 Avans Hogeschool Opleiding: Grafisch Ontwerpen, hbo-master; Variant: voltijd Visitatiedatum: 10 mei 2006 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, december 2006 NQA - visitatie Avans Hogeschool, hbo-masteropleiding

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Teamscan op accreditatiewaardigheid

Teamscan op accreditatiewaardigheid Teamscan op accreditatiewaardigheid De Teamscan accreditatiewaardigheid (in vervolg: scan) geeft inzicht in hoe het opleidingsteam ervoor staat met betrekking tot de opleidingsaccreditatie. De scan bestaat

Nadere informatie

Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut. Opleiding: Grafisch Ontwerpen, hbo master; Variant: voltijd. Visitatiedatum: 17 mei 2006

Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut. Opleiding: Grafisch Ontwerpen, hbo master; Variant: voltijd. Visitatiedatum: 17 mei 2006 Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut Opleiding: Grafisch Ontwerpen, hbo master; Variant: voltijd Visitatiedatum: 17 mei 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, november 2006 2 NQA - visitatie

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM College van bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-master Integraal Leiderschap

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090 8000 B ZWOLLE Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

De NVAO beoordeelt het onderwerp doelstellingen opleiding derhalve voldoende.

De NVAO beoordeelt het onderwerp doelstellingen opleiding derhalve voldoende. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090 8000 GB ZWOLLE Besluit datum 10 februari 2005 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Bouwkunde van de Christelijke

Nadere informatie

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland 17 december 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wanneer een Toets Nieuwe Opleiding? 4 3 Werkwijze Toets Nieuwe Opleiding 5 4 Aanvraagdossier ten behoeve van

Nadere informatie

Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties

Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties 1 Inleiding In haar procedure van de accreditatie van bestaande opleidingen heeft de NAO een belangrijke plaats ingeruimd

Nadere informatie

College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM. 1. Inleiding

College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM. 1. Inleiding College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus 25035 3001 HA ROTTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Maritiem

Nadere informatie

Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut

Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut Opleiding: Autonome Beeldende Kunst, hbo master Varianten: voltijd Visitatiedata: 19 en 20 mei 2005 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, November 2005 2

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM College van Bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Media,

Nadere informatie

Hogeschool Avans, Breda / Tilburg Academie voor Technologie en Management

Hogeschool Avans, Breda / Tilburg Academie voor Technologie en Management Hogeschool Avans, Breda / Tilburg Academie voor Technologie en Management Opleiding: Werktuigbouwkunde, hbo-bachelor Varianten: voltijd, deeltijd en duaal Opleiding: Milieugerichte Materiaaltechnologie,

Nadere informatie

Hogeschool Zuyd, Maastricht

Hogeschool Zuyd, Maastricht Hogeschool Zuyd, Maastricht Opleiding, Croho en variant: - bachelor Autonome Beeldende Kunst (39110, voltijd) - bachelor Vormgeving (39111, voltijd) - bachelor Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (39100,

Nadere informatie

Hogeschool Rotterdam Cluster Paramedisch Opleidingen: Ergotherapie, Fysiotherapie en Logopedie; hbo-bachelor Variant: voltijd

Hogeschool Rotterdam Cluster Paramedisch Opleidingen: Ergotherapie, Fysiotherapie en Logopedie; hbo-bachelor Variant: voltijd Hogeschool Rotterdam Cluster Paramedisch Opleidingen: Ergotherapie, Fysiotherapie en Logopedie; hbo-bachelor Variant: voltijd Visitatiedata: 19 en 20 september 2005 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht,

Nadere informatie

Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut

Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut Gerrit Rietveld Academie/Sandberg Instituut Opleiding: Variant: Vrije Vormgeving, hbo master voltijd Visitatiedatum: 21 juni 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2006 2 NQA - visitatie

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor , nvao v nederlands - viaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Pedagogisch Management Kinderopvang van de Christelijke Hogeschool

Nadere informatie

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten Document / Informatie P = Prettig ; N = Noodzakelijk Algemene input voor schrijven zelfevaluatie 1. (P) Interne rapport tussentijdse audit op onderwijskwaliteit/accre-ditatiewaardigheid Suggesties NQA

Nadere informatie

De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen.

De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen. Competentie 1: Creërend vermogen De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen. Concepten voor een ontwerp te ontwikkelen

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit datum 19 januari 2005 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Bouwkunde ons kenmerk NVAO/20050113/CT

Nadere informatie

AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch

AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch Opleiding: Varianten: Civiele Techniek voltijd en duaal Visitatiedata: 29 en 30 september 2004 NQA (Netherlands Quality Agency) 2 NQA visitatie Avans Hogeschool vestiging

Nadere informatie

Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg

Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg 5 Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg Master Special Educational Needs, bestaande uit 4 opleidingen: - de opleiding leraar speciaal onderwijs algemeen (LSO dt); - de opleiding leraar speciaal

Nadere informatie

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool NVAO, 3 maart 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Definitie 5 3 Beoordelingskader 6 4 Werkwijze 12 pagina 2 1 Inleiding In de kwaliteitsagenda voor het opleiden van leraren

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Protocol TNO Educatieve Master

Protocol TNO Educatieve Master Protocol TNO Educatieve Master NVAO 14 maart 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze toets nieuwe opleiding educatieve master (womaster) 4 3 Toelichting op het beoordelingskader beperkte toets nieuwe opleiding

Nadere informatie

Hogeschool HBO Nederland

Hogeschool HBO Nederland Hogeschool HBO Nederland Opleiding: Variant: Locaties: Management, Economie & Recht; voltijd hbo-bachelor; Amsterdam, Arnhem, Breda, Groningen, Rotterdam, Utrecht, Weert en Zwolle Visitatiedatum: 2 november

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool ,nuao r nederlands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool datum 29 september 2017 onderwerp

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus EJ ARNHEM

Besluit. College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus EJ ARNHEM College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus 5375 6802 EJ ARNHEM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). m ao * nederiands-viaam se accreditatie organisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Nadere informatie

AVANS Hogeschool, Tilburg

AVANS Hogeschool, Tilburg AVANS Hogeschool, Tilburg Opleiding: Technische Bedrijfskunde; hbo-bachelor Croho: 34421 Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 9 oktober 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2008

Nadere informatie

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Beste student, U heeft onlangs alle onderdelen van uw bacheloropleiding Wijsbegeerte afgerond en kunt nu het BA-diploma aanvragen. Het bestuur van het Instituut voor

Nadere informatie

Fontys Hogescholen, locatie Eindhoven Opleiding: Fiscale Economie, hbo bachelor Croho: 34409 Varianten: voltijd/deeltijd

Fontys Hogescholen, locatie Eindhoven Opleiding: Fiscale Economie, hbo bachelor Croho: 34409 Varianten: voltijd/deeltijd Fontys Hogescholen, locatie Eindhoven Opleiding: Fiscale Economie, hbo bachelor Croho: 34409 Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 5 februari 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, mei 2007

Nadere informatie

Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016. Regeling Externe toezichthouders bij examens

Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016. Regeling Externe toezichthouders bij examens Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016 Regeling Externe toezichthouders bij examens Inhoudsopgave 1. Positie en benoeming externe toezichthouders... 3 2. Taak externe toezichthouder

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs OCW Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs 22 mei 2003/Nr. WO/BS-2003/24136-I Nederlandse Accreditatie Organisatie 1 Opbouw toetsingskader Het toetsingskader voor nieuwe opleidingen in het hoger

Nadere informatie

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Versie juli 2013 Concept Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders April 2012 0 Inhoud Gebruikte begrippen en afkortingen... 2 Inleiding... 5 Opbouw

Nadere informatie

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Informatievergadering Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Wie zijn we? Besluit Vlaamse Regering Visitatieprotocol Planning ZER en beoordelingskader Visitatieproces Visitatiecommissie 23/04/2014 2

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Docent Muziek van de Fontys Hogescholen datum 28 februari 2017

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam nuao w nederlands -vlaam se accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam datum 29 juli 2016 Onderwerp

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

Hanzehogeschool Groningen, Leeuwarden

Hanzehogeschool Groningen, Leeuwarden Hanzehogeschool Groningen, Leeuwarden Opleiding: HBO-bachelor Vormgeving (Academie voor Popcultuur), Croho: 39111 Varianten: voltijd Visitatiedatum: 10 mei 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht,

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor nvao w n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie ; fluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Aarde en Economie van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht ,nvao v nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht datum 30 november 2017 onderwerp

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

Fontys Hogescholen Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek (HKP) RAPPORTAGE

Fontys Hogescholen Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek (HKP) RAPPORTAGE Fontys Hogescholen Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek (HKP) RAPPORTAGE 28-03-2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Betreft: Fontys Hogescholen, Tilburg Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek

Nadere informatie

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten PR 180724 V1 Beroepscompetentie- profiel Afgeleid van de niveaubepaling NLQF, niveau 6 heeft RBCZ kerncompetenties benoemd voor de complementair/alternatief therapeut. Als uitgangspunt zijn de algemene

Nadere informatie

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V.

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. {nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. datum 29

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool NAO nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool Datum: 1 oktober

Nadere informatie

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Situering van de Kwaliteitscode Afstemming op Europese referentiekaders De regie-pilots De uitgebreide instellingsreview In de periode 2015-2017 krijgen de universiteiten

Nadere informatie

Hogeschool INHOLLAND, Delft

Hogeschool INHOLLAND, Delft Hogeschool INHOLLAND, Delft Opleiding: Food & Business, hbo bachelor Variant: voltijd Visitatiedata: 20 april 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, augustus 2006 2 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND,

Nadere informatie

Avans Hogeschool, Breda en 's-hertogenbosch Opleiding: Autonoom Beeldende Kunst, hbo-bachelor; Croho: Varianten: voltijd en deeltijd

Avans Hogeschool, Breda en 's-hertogenbosch Opleiding: Autonoom Beeldende Kunst, hbo-bachelor; Croho: Varianten: voltijd en deeltijd Avans Hogeschool, Breda en 's-hertogenbosch Opleiding: Autonoom Beeldende Kunst, hbo-bachelor; Croho: 39110 Varianten: voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 8 oktober 2007 Netherlands Quality Agency (NQA)

Nadere informatie

Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen

Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen 22 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordeling van het bijzonder kenmerk ondernemen 5 2.1 Uitgangspunten voor de beoordeling van het bijzonder

Nadere informatie

REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS Instituut voor Toegepaste Biowetenschappen en Chemie. studiejaar

REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS Instituut voor Toegepaste Biowetenschappen en Chemie. studiejaar REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS Instituut voor Toegepaste Biowetenschappen en Chemie studiejaar 20172018 Inhoud REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS... 1 1. Positie en benoeming externe

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van bestuur Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Facility

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM

Besluit. College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus 25035 3001 HA ROTTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde

Nadere informatie

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies Toetsplan Masteropleiding Studies 2017-2018 JAAR 1 semester 1 Blok 1 Blok 2 vaktitel vakcode week 1-7 colleges week 8/9/10 (her)toetsing week 11-17 colleges week 18/19/20 (her)toetsing Conflicten in het

Nadere informatie

Conceptkaders HBO5 3 november 2009

Conceptkaders HBO5 3 november 2009 Conceptkaders HBO5 3 november 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Toetsing van tot HBO 5 om te vormen opleidingen 5 2.1 Opzet 5 2.2 Beoordelingskader voor tot HBO 5 om te vormen opleidingen 6 2.2.1 Basisgegevens

Nadere informatie

Avans Hogeschool, Tilburg

Avans Hogeschool, Tilburg Avans Hogeschool, Tilburg Opleidingen: Varianten: Bouwkunde, Bouwtechnische Bedrijfskunde en Civiele Techniek voltijd en duaal Visitatiedata: 4 en 5 november 2004 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht,

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool College van bestuur Haagse Hogeschool Postbus 13336 2501 EH DEN HAAG Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van

Nadere informatie

Samenwerkingsverband MAGISTRUM, OCTAAF en NES OCOM

Samenwerkingsverband MAGISTRUM, OCTAAF en NES OCOM Samenwerkingsverband MAGISTRUM, OCTAAF en NES OCOM Opleiding: Variant: Master in Leadership in Education Deeltijd Visitatiedata: 18 november 2005, Vervolgvisitatie: 8 december 2006 Netherlands Quality

Nadere informatie

Haagse Hogeschool, Den Haag

Haagse Hogeschool, Den Haag Haagse Hogeschool, Den Haag Toets nieuwe opleiding Opleiding: Master in Risicomanagement, hbo-master; Variant: deeltijd Visitatiedatum: 8 november 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, januari

Nadere informatie

Christelijke Hogeschool Windesheim

Christelijke Hogeschool Windesheim Christelijke Hogeschool Windesheim Opleidingen: Accountancy en Bedrijfseconomie, hbo-bachelor; Varianten: Accountancy voltijd/deeltijd/duaal Bedrijfseconomie voltijd Visitatiedatum: 27 juni 2006 Netherlands

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool ,nvao r nederlands-vlaam se accreditatie organisatie S uif Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool datum

Nadere informatie

BEOORDELINGSKADER EN -PROCEDURE VOOR DE CERTIFICERING VAN BEDRIJFSOPLEIDINGEN TOURMANAGER

BEOORDELINGSKADER EN -PROCEDURE VOOR DE CERTIFICERING VAN BEDRIJFSOPLEIDINGEN TOURMANAGER BEOORDELINGSKADER EN -PROCEDURE VOOR DE CERTIFICERING VAN BEDRIJFSOPLEIDINGEN TOURMANAGER 1. INLEIDING Het certificeringsonderzoek voor de aanbieders van opleidingen voor tourmanager heeft de vorm van

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Mededelingen OCenW Bestemd voor: instellingen voor hoger onderwijs Voorlichting Datum: 12 juni 2003 Kenmerk: WO/BS-2003/24136-I Datum inwerkingtreding: n.v.t. Geldigheidsduur beleidsregel: n.v.t. Juridische

Nadere informatie

Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Toets nieuwe opleiding Opleiding: Variant: Kunsteducatie, hbo master deeltijd Visitatiedatum: 21 februari 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, mei 2007 2/47

Nadere informatie

Bijlage 2. Protocol toetsing Associatedegreeprogramma. 15 december 2009

Bijlage 2. Protocol toetsing Associatedegreeprogramma. 15 december 2009 Bi Bijlage 2 Protocol toetsing Associatedegreeprogramma door de NVAO 15 december 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Toets Associate-degreeprogramma in de hbo-bachelor 4 2.1 2.2 Criteria De status van de bacheloropleiding

Nadere informatie

Men komt in aanmerking voor toelating tot het programma Kunstgeschiedenis indien men aantoont te beschikken over de volgende competenties:

Men komt in aanmerking voor toelating tot het programma Kunstgeschiedenis indien men aantoont te beschikken over de volgende competenties: Opleidingsspecifieke deel OER, 2016-2017 De opleiding Kunst- en cultuurwetenschappen Arts and Culture bestaat uit de programma s: Kunstgeschiedenis Gender Studies (see English EER) Arts & Society (voorheen

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht, locatie Utrecht

Hogeschool Utrecht, locatie Utrecht Hogeschool Utrecht, locatie Utrecht Opleiding: hbo-master Dovenstudies/ Leraar Nederlandse Gebarentaal Croho: 44104 Variant: deeltijd Visitatiedatum: 18 december 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht,

Nadere informatie

Kritische reflectie voor de beperkte opleidingsbeoordeling. (naam opleiding) (naam Academie) Avans Hogeschool. Colofon

Kritische reflectie voor de beperkte opleidingsbeoordeling. (naam opleiding) (naam Academie) Avans Hogeschool. Colofon Kritische reflectie voor de beperkte opleidingsbeoordeling (naam opleiding) (naam Academie) Avans Hogeschool Colofon datum. schrijver status. ii Kritische Reflectie (naam opleiding) (maand + jaar) Avans

Nadere informatie

Hanzehogeschool Groningen

Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen Opleidingen: Voortgezette opleidingen MFA Schilderkunst Croho: 09113 Schilderkunst Varianten: voltijd Visitatiedatum: 24 en 25 april 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht,

Nadere informatie

Alliantie Kunsten Fontys Zuyd. Master Kunsteducatie

Alliantie Kunsten Fontys Zuyd. Master Kunsteducatie Alliantie Kunsten Fontys Zuyd Master Kunsteducatie Netherlands Quality Agency (NQA) Maart 2011 2/57 NQA audit bestaande hbo-masteropleiding Master Kunsteducatie Managementsamenvatting Dit rapport is het

Nadere informatie

Centrum voor Nascholing Amsterdam

Centrum voor Nascholing Amsterdam Centrum voor Nascholing Amsterdam Opleiding: Masteropleiding Integraal Leiderschap Variant: deeltijd Visitatiedatum: 8 maart 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, juni 2005 2 NQA CNA, visitatie

Nadere informatie

Hogeschool Rotterdam, Rotterdam

Hogeschool Rotterdam, Rotterdam Hogeschool Rotterdam, Rotterdam Opleiding: Communicatie, hbo bachelor Croho: 34405 Varianten: voltijd/deeltijd/duaal Visitatiedatum: 10 mei 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2007 2/63

Nadere informatie

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige

Nadere informatie

Fontys Hogescholen, Tilburg en Sittard

Fontys Hogescholen, Tilburg en Sittard Fontys Hogescholen, Tilburg en Sittard Opleiding: Leraar voortgezet onderwijs 1e graad Lichamelijke Opvoeding hbo-bachelor Croho: 35025 Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 2 april 2008 Netherlands

Nadere informatie

Avans Hogeschool, Breda en 's-hertogenbosch Opleiding: Vormgeving, hbo-bachelor Croho: 39111 Varianten: Voltijd en deeltijd

Avans Hogeschool, Breda en 's-hertogenbosch Opleiding: Vormgeving, hbo-bachelor Croho: 39111 Varianten: Voltijd en deeltijd Avans Hogeschool, Breda en 's-hertogenbosch Opleiding: Vormgeving, hbo-bachelor Croho: 39111 Varianten: Voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 9 oktober 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de Hogeschool van Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de Hogeschool van Amsterdam m ao F nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de Hogeschool van Amsterdam datum 29 september

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen ,nvao F nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen datum 31 juli

Nadere informatie

STARTDOCUMENT TBV TOELATING PRAKTISCHE INFORMATIE PRAKTISCH

STARTDOCUMENT TBV TOELATING PRAKTISCHE INFORMATIE PRAKTISCH PRAKTISCH STARTDOCUMENT TBV TOELATING PRAKTISCHE INFORMATIE deadline toelating 10 november 2016. toelatingsgesprekken vanaf half november, begin december. start 19 januari 2017. tweejarige parttime opleiding.

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Applied Science van de Zuyd Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Applied Science van de Zuyd Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Applied Science van de Zuyd Hogeschool datum 31 augustus 2017 onderwerp

Nadere informatie

Avans Hogeschool, s-hertogenbosch

Avans Hogeschool, s-hertogenbosch Avans Hogeschool, s-hertogenbosch Opleiding: Varianten: Culturele en Maatschappelijke Vorming, hbo bachelor; voltijd Visitatiedatum: 19 september 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december

Nadere informatie

Pro Education B.V. Opleiding: Master in Management & ICT, hbo-master Variant: Deeltijd. Visitatiedatum: 11 februari 2005

Pro Education B.V. Opleiding: Master in Management & ICT, hbo-master Variant: Deeltijd. Visitatiedatum: 11 februari 2005 Pro Education B.V. Opleiding: Master in Management & ICT, hbo-master Variant: Deeltijd Visitatiedatum: 11 februari 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, juni 2005 2 NQA - Toetsingsrapport nieuwe

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs OCW Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs 22 mei 2003/Nr. WO/BS-2003/24136- II Nederlandse Accreditatie Organisatie 1 Opbouw accreditatiekader Het accreditatiekader voor bestaande opleidingen

Nadere informatie

Hogeschool INHOLLAND, School of Agriculture and Technology

Hogeschool INHOLLAND, School of Agriculture and Technology Hogeschool INHOLLAND, School of Agriculture and Technology Opleiding: Luchtvaarttechnologie, bachelor Variant: voltijd Visitatiedata: 5 en 6 april 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, augustus

Nadere informatie

Hogeschool Rotterdam. Visitatiedata: 16 en 17 september Netherlands Quality Agency

Hogeschool Rotterdam. Visitatiedata: 16 en 17 september Netherlands Quality Agency Hogeschool Rotterdam Opleidingen: Bouwkunde: voltijd, deeltijd en duaal Civiele techniek: voltijd, deeltijd en duaal Ruimtelijke Ordening en Planologie: voltijd Visitatiedata: 16 en 17 september 2004 Netherlands

Nadere informatie

Avans Hogeschool, Breda

Avans Hogeschool, Breda Avans Hogeschool, Breda Opleiding: Management in de Zorg; hbo-bachelor Varianten: deeltijd Croho: 34538 Visitatiedatum: 26 september 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007 2/55 NQA

Nadere informatie

Haagse Hogeschool, s-gravenhage

Haagse Hogeschool, s-gravenhage Haagse Hogeschool, s-gravenhage Toets Nieuwe Opleiding: Master Sociale Architectuur, hbo-master Varianten: deeltijd Visitatiedatum: 11 september 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december

Nadere informatie

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden:

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden: Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Theologie en Religiewetenschappen Programma: Religie en Samenleving Artikel Tekst 2.1 Toelatingseisen opleiding 1. Voor toelating tot de

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht. Opleidingen: HBO-V, bachelor Varianten: voltijd/deeltijd/duaal. Visitatiedata: 25 april 2006

Hogeschool Utrecht. Opleidingen: HBO-V, bachelor Varianten: voltijd/deeltijd/duaal. Visitatiedata: 25 april 2006 Hogeschool Utrecht Opleidingen: HBOV, bachelor Varianten: voltijd/deeltijd/duaal Visitatiedata: 25 april 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2006 2 NQA Hogeschool Utrecht, opleiding

Nadere informatie

Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Opleidingen: Lerarenopleidingen Algemene Vakken; hbo-bachelor Locatie: Leeuwarden, Groningen Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedata: 8, 9 en 10 september 2009 Netherlands

Nadere informatie

Hogeschool INHOLLAND Opleiding: Sociaal Juridische Dienstverlening, hbo bachelor; Varianten: voltijd/deeltijd/duaal Locaties: Rotterdam/Den Haag

Hogeschool INHOLLAND Opleiding: Sociaal Juridische Dienstverlening, hbo bachelor; Varianten: voltijd/deeltijd/duaal Locaties: Rotterdam/Den Haag Hogeschool INHOLLAND Opleiding: Sociaal Juridische Dienstverlening, hbo bachelor; Varianten: voltijd/deeltijd/duaal Locaties: Rotterdam/Den Haag Visitatiedatum: 31 oktober 2006 Netherlands Quality Agency

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de. Hogeschool INHOLLAND. Postbus CN DEN HAAG

Besluit. College van Bestuur van de. Hogeschool INHOLLAND. Postbus CN DEN HAAG College van Bestuur van de Hogeschool INHOLLAND Postbus 95597 2509 CN DEN HAAG Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van de aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Facility

Nadere informatie