Van meedoen naar leren. Alles op zijn tijd De pedagogiek van het jonge kind. Wat is opvoeding. Opvoeding is. Het maakbare kind? Computers?
|
|
- Timo Claessens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Van meedoen naar leren Alles op zijn tijd De pedagogiek van het jonge kind Pedagogisch kader voor een persoonlijkheid in wording: Emotionele veiligheid Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Persoonlijke competentie Sociale competentie Inculturatie Wat is opvoeding Opvoeding is Twee fouten mogelijk: Vanzelfsprekende omgang De ouderwetse fout om kinderen klein te houden De nieuwerwetse fout om kinderen op te jagen en Inleiden in betekenissen (cultuur) Het maakbare kind? Computers? Jij mag zijn zoals je bent Om te worden wie je bent, Maar nog niet kunt zijn; En je mag het worden Op jouw manier In jouw tijd. Hard ware basisvaardigheden (schoolrijpheid) Soft ware alle schoolvakken KNO/CSK KNO/CSK 6 1
2 Zijn wij ons brein? Verschillende leergevoelige perioden. Directe consequenties voor onderwijs en scholing Opbouw van de hardware: primair sensorische gebieden- 0-6 jaar Deels algemeen mijlpalen in motoriek, taal en denken Deels specifiek een of tweetalig waarden/normen Niet even snel Ontwikkeling gaat lang door Ontwikkeling van de associatiegebieden 6-12 jaar Installatie soft ware: lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis etc. Didactische aansturing van groot belang Ontwikkeling prefrontale cortex- puberteit Verdere ontwikkeling van motivatie, waarden en normen Komen tot zelfverantwoordeli Veel politieke druk Cito scores in groep 8 Taal en rekenen zijn de zuurstof van het onderwijs ( van Bijsterveld, 2 september 2011) Als gevolg van ICT- tijdperk nadruk leggen op het kunnen maken van keuzes. Niemand werkt meer 40 jaar bij dezelfde baas. De lat moet omhoog Marja Van Bijsterveld Taalonderwijs voor peuters vanaf 2;6 jaar ( groep 0) Hugo de Jonge 2
3 Centrale vragen Opbouw van de hardware: primair sensorische gebieden Hoe kunnen kinderen uitgroeien tot mensen die zelfstandig keuzes kunnen maken? Leidt taalonderwijs aan peuters tot betere Citotscores voor taal in groep 8? Deels algemeen mijlpalen in motorische en taalontwikkeling Deels specifiek een of tweetalig waarden/normen Niet even snel Ontwikkeling gaat lang door Kind Interactie Omgeving Spontane ontwikkeling Temperament, karakter en tempo van ontwikkeling. Hier valt voor de ouders niet te kiezen Kindvolgend Hier valt voor het kind niet te kiezen Didactische aansturing versus vrij spel Taalontwikkeling Motorische ontwikkeling Denkontwikkeling Emotionele stabiliteit Taal - keuze Waarden/normen Geloof Führen oder Wachsen lassen Biologie versus educatie Het eerste levensjaar Eind eerste levensjaar Kijken Luisteren Voelen Bewegen Objectconstantie - zoeken naar iets dat niet in het blikveld is. Kiekeboespel Oriëntatie op de omgevingstaal Start symboolbewustzijn 3
4 Symboolbewustzijn Start actieve taalontwikkeling Verwijzende functie van taal Tractor, amen Taal: Sherry, tapas Appel Uitdrukking Verwijzing Kijk! Au! Bloem Acuoor, fufa, hame Woordenschatontwikkeling Woordenschatontwikkeling Ingebed in een context Benoemen, aanwijzen, vertellen. Eenvoudige prentenboeken. Eh-eh-eh wat is er? Ebbe wat moet jij hebben? die de zakdoek? A-oe alsjeblieft, de zakdoek Aste zo, nu gaan we lekker slapen Lape?, tuste? Ja lekker slapen en wel terusten! Tuste! Imitatiespel Bewegingsspel So! Dinke Sape! Alles wat aanleiding geeft tot lopen, klimmen en klauteren. ervaren van de driedimensionale ruimte Basis sociale ontwikkeling Kinderliedjes, schoot en bewegingsspelletjes. ontwikkelen van ritme en foneembewustzijn 4
5 Zinsproductie Woordenschatontwikkeling Tweewoordzin papa auto; mij boek; tevisie niet ca. 2 2;6 jaar Drie- tot vijfwoordzin ik ben so dorst ik doe zo laten staan mama vin ik lastig ben? Bij, zoem ( ja, de bijen zoemen) Bij weg ( ja, de bij is naar de bloemetjes toe) Bloemen? ( ja, de bijen gaat honing halen) Honing, lekker brood ( is de honing lekker op brood?) ja en beschuit ( en ook op de beschuit?) (wil jij een beschuit met honing? Dan gaan we daarna slapen) Ja. De volgende dag: (wil jij een beschuit?) Ja, niet honing. Niet slapen Pindakaas! Denken nog pre-reflexief Doorgaande leerlijn: 2;6 3;6 jaar Meedoen en zeker weten Start literaire beleving Het hoort zo Alles gekoppeld aan de eigen beleving Eén boekje moet vaak voorgelezen worden Interactief? Prentenboeken lezen als literatuur Hier gaat het om Goed voorlezen er spanning in brengen Verzinken in een verhaal Interactief voorlezen, maar dan anders (achteraf) Ik wil geen woordjes, ik wil een verhaal! Beleving, identificatie en verbeelding 5
6 Groei in denkontwikkeling Sociale ontwikkeling Van pre-reflexief naar magisch Leren wat mag en niet mag Consequente aanpak Nog wel gekoppeld aan de eigen beleving Ontwikkeling komt in het spel tot uiting: Stoute beer, je mag niet bijten Mag je niet aankomen hoor! Imitatiespel Motorisch spel Sociale vorming Klauteren, klimmen, rennen. Internaliseren van gewenst/ongewenst gedrag Net zo doen als papa of mama Ontdekken van de driedimensionale wereld: afstanden, snelheden, hoogtes Voorbereidend rekenen Spelen Spelen Stoepkrijten Water en fantasie Kijken, oefenen van de fijne motoriek. 6
7 Spelen Kleuters Constructiespel Meten, passen Voorbereidend rekenen Taal en cognitie : vragen naar betekenissen, oorzaken,gevolgen en redenen van bestaan Verder gaande sociale ontwikkeling Fantasie spel, sociaal spel, motorisch spel Doorgaande leerlijn: 3;6 6 jaar Muziek Rijmen, zingen Voorlezen, vertellen Peter en de wolf Klassiek voor kinderen Liedjes van Annie M.G. Schmidt Ik wil geen woordjes, ik wil een verhaal! Cognitieve ontwikkeling Vragen Waarom is dit dichtbij en dat ver weg? Als dit en dat dicht bij elkaar is, is het dan hetzelfde? Waarom zit er haar op je hoofd? Dat is lekker warm, dan kan je goed denken. Kunnen mensen die kaal zijn niet denken? 7
8 Ontwikkeling taal Expressief en uitgebreid taalgebruik alleen in fantasiespel en in interacties met groepsgenoten. Goed geschoolde leiding Alliance for childhood Spelen Aanmoedigen Steunen Creativiteit! Wij roepen op tot het stoppen van het steeds vroeger laten beginnen van het curriculum, waardoor de eerste groep in feite de eerste klas van vroeger is geworden Onderzoek in New York en LA Spelen Taalinstructie 42-50% Voorbereidend rekenen 27% Testen 12-15% Vrij spel 5 16% Verdergaande sociale ontwikkeling (waarden en normen) Ontwikkeling van de motoriek Ontwikkeling van probleemoplossend vermogen 8
9 Leerlijn Ontwikkeling van de associatiegebieden Drijfvermogen Lezen Spellen Rekenen etc. Taal, denken, motoriek, sociaal-emotionele ontwikkeling als ondeelbaar geheel in spontane ontwikkeling bij voldoende uitdaging Tot 7 jaar andere ontwikkeling dan daarna Installatie soft ware: lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis etc. Didactische aansturing van groot belang 50 Lectoraat Early Childhood Lezen, schrijven, rekenen Leesachterstanden Denken is concreet operationeel geworden: Symboolkarakter van letters en cijfers wordt begrepen Te kort aan instructie leesmethode kwaliteit leerkracht Bosman, 2007 Leesachterstanden VVE Geen relatie met sociaaleconomische achtergrond Geen effect op leerprestaties vanaf groep Verwonderen, verkennen, experimenteren Bosman,2007 9
10 Speel je mee in Li La Land Ontwikkeling prefrontale cortex Wetenschap en technologie Rekenen taal Natuur en milieu Kunst en cultuur SPELEND ONTDEKKEN Verdere ontwikkeling van motivatie, waarden en normen Komen tot zelfverantwoordelijke zelfbepaling Modern onderwijs Integratie kinderopvang, psz en basisschool Zelf verantwoordelijke zelfbepaling begint bij vrij spel. Onderscheid maken tussen leren praten en leren lezen Wat moeten kinderen leren Op welk moment Hoe Waarom Peuters en kleuters zijn nog geen leerlingen Kinderopvang 0-2 jaar Peuterspeelzalen 2-4 jaar Hechting Taalontwikkeling Emotionele stabiliteit voorlezen, rijmen, zingen Bewegingsmogelijkheden Sociaal-emotionele grove en fijne motoriek Start taalontwikkeling benoemen, zingen Ontwikkeling sensomotorische intelligentie ontwikkeling: meedoen en zeker weten Egocentrische denkfase Spel- en bewegingsmogelijkheden 10
11 Kleuter 4-6 jaar Schoolkind 6-12 jaar Taalontwikkeling literaire beleving Fantasiespel met leeftijdgenootjes Bewegingsmogelijkheden. Magisch en pre-operationeel denken Lezen Schrijven Rekenen Operationeel denkniveau is bereikt. 11
TAALACHTERSTANDEN en VVE. Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer
TAALACHTERSTANDEN en VVE Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Moderne inzichten t.a.v onderwijs Taal en rekenen zijn de zuurstof van het onderwijs ( van Bijsterveld, 2 september 2011) Als gevolg van ICT-
Nadere informatieWat hebben jonge kinderen nodig?
Wat hebben jonge kinderen nodig? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Studiedag 15 maart 2013 Cito scores in groep 8 De lat moet omhoog Marja Van Bijsterveld Taalonderwijs voor peuters vanaf 2;6 jaar ( groep
Nadere informatieHet maakbare kind? Jij mag zijn zoals je bent. Om te worden wie je bent, Maar nog niet kunt zijn; En je mag het worden. Op jouw manier. In jouw tijd.
Het maakbare kind? Jij mag zijn zoals je bent Om te worden wie je bent, Maar nog niet kunt zijn; En je mag het worden Op jouw manier In jouw tijd. Veel politieke druk Taal en rekenen zijn de zuurstof van
Nadere informatieSpel en spelen. Over de ontwikkeling van het jonge kind.
Spel en spelen Over de ontwikkeling van het jonge kind. Ontstaan van spel. Met de ontwikkeling gegeven Eerste levensjaar: taalspel en bewegingsspel Bewegingsspel Kruipen, lopen Omrollen 3-7 maanden Lopen
Nadere informatieTOE MAAR, JE KAN HET!
TOE MAAR, JE KAN HET! Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Wat moet er bereikt zijn in 2020? PEDAGOGISCH MODEL In plaats van ECONOMISCH MODEL 1 Van meedoen naar leren Pedagogisch kader voor een persoonlijkheid
Nadere informatieThema: Titel van lezing. Naam van spreker 31-10-2011 2
Thema: Titel van lezing Naam van spreker 31-10-2011 2 Spraak- en taalproblemen bij kinderen Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer UMCG 31-10-2011 3 Spraak- en taalontwikkeling deel van de totale ontwikkeling
Nadere informatieSER rapport 2016 : Gelijk goed van start
SER rapport 2016 : Gelijk goed van start 16 uur per week recht op kinderopvang. Voor- en vroegschools educatie 1-11-2016 KNO/CSK 1 VVE beleid ( wet OKE, 2008) Bestrijding taalachterstanden centraal Schoolse
Nadere informatieMoedertaal en schooltaal
Moedertaal en schooltaal Prof.dr Sieneke Goorhuis-Brouwer 20 november 2009 Voor en vroegschoolse educatie (VVE) Taalontwikkeling: belangrijke indicator van later schoolsucces OCW: in 2011 een dekkend aanbod
Nadere informatieTwee of meer talen. Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer KNO/CSK 1 04-12-12
Twee of meer talen Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer 1 Toename twee- of meertaligheid Positieve ontwikkelingen: Scholing, handel, gemengde huwelijken Negatieve ontwikkelingen:
Nadere informatieDe mythe van het vroege leren
5-12-2007 KNO/CSK 1 De mythe van het vroege leren Prof.dr Sieneke Goorhuis-Brouwer Orthopedagoog/spraakpatholoog UMCG 5-12-2007 KNO/CSK 2 Peuters en kleuters aan de top van de leerfabriek goed maken wat
Nadere informatieStress-reductie bij de taalstimulering. Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer
Stress-reductie bij de taalstimulering Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer BABYLAB Universiteit van Tilburg 25% van de vrouwen ondervindt teveel stress tijdens de zwangerschap Gevolgen: Gedragsproblemen
Nadere informatieDe ziekmakende effecten van de toets cultuur. Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Lector Early childhood Stenden Hoge School
De ziekmakende effecten van de toets cultuur Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Lector Early childhood Stenden Hoge School Terugblik Twee congressen in 2005 Zowel medici als leerkrachten maken zich zorgen
Nadere informatieMoedertaalontwikkeling en leren lezen een paar apart
Evaluatie Moedertaalontwikkeling en leren lezen een paar apart Prof. dr. S. Goorhuis-Brouwer Oma, deze tekening is voor Tess. Wil jij even opschrijven voor Tess? Dit vraagt de ruim vijfjarige kleindochter
Nadere informatieVlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het niet uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn. Het einge wat blegnaijrk is, is
Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het niet uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn. Het einge wat blegnaijrk is, is dat de eretse en de ltaatse ltter op de jiutse patals
Nadere informatiePeuteropvang Dolfijn
Peuteropvang Dolfijn Samen spelen, leren en ontdekken VVE Leuk en leerzaam Vriendjes maken Voorwoord Beste ouders en peuters, In deze brochure kunt u allerlei praktische informatie lezen over onze peutergroep.
Nadere informatieKids2b. Een koffer vol bagage. Kleine kinderen worden groot. REIS vormt de kern van ons handelen; RES PEC VOOR. Het pedagogisch beleid
Op REIS met Kids2b Kids2b Kids2b is zeer verheugd dat u uw kind aan ons toevertrouwd. Wij begrijpen dat het voor S I E R u als ouder een grote stap is om een deel van de zorg en opvoeding van uw kind te
Nadere informatieOntwikkeling en leren jonge kinderen (3-7 jaar) Het goede goed doen Samen Sterk 0-6 Symposium. Lectoraat Early Childhood
Ontwikkeling en leren jonge kinderen (3-7 jaar) Het goede goed doen Samen Sterk 0-6 Symposium 1 Lectoraat Early Childhood School of Educa3on Ineke Oenema- Mostert De puzzel 2 Visie op ontwikkeling en leren
Nadere informatieZorgboekje. Kindgegevens
Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende bij het overdrachtdocument peuter kleuter in als er een zorgbehoefte bij het kind is gesignaleerd. Zij/ hij vult in wat van toepassing is
Nadere informatieGezinssituatie: - woont bij... - broers... - zussen...
Observatieformulier (Kijk op ontwikkeling) Voorschoolse voorziening Kindgegevens Voornaam... Achternaam... Straat... Woonplaats... Telefoon... Geslacht... Geboortedatum... - geboorteplaats... - geboorteland...
Nadere informatieSamenvatting pedagogisch beleidsplan Trias Kinderopvang, waar kinderen zich thuis voelen
Samenvatting pedagogisch beleidsplan Trias Kinderopvang, waar kinderen zich thuis voelen Voor u ligt het samengevatte pedagogisch beleidsplan van de kinderdagverblijven van Trias Kinderopvang. Doelstellingen
Nadere informatieSLO PILOT VVE/PO Utrecht
Van observatie naar overdracht (Kijk op ontwikkeling) Tussen voorschoolse instelling en basisschool Kindgegevens Voornaam... Achternaam... Geslacht... Geboortedatum... - geboorteplaats... - geboorteland...
Nadere informatieDans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015
Dans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015 Inleiding 2 INLEIDING DANS Leerlingen in het basisonderwijs dansen graag. Het sluit aan bij hun natuurlijke creativiteit, fantasie en bewegingsdrang.
Nadere informatieVerkorte versie van de pedagogische visie en beleid van Happy Kids kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang.
Verkorte versie van de pedagogische visie en beleid van Happy Kids kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang. Kinderen worden beschermd en gekoesterd door hun ouder(s) of verzorgers. Daar wordt de basis
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het leren praten niet zo vlot. Eén op de vijf kinderen op de basisschool start
Nadere informatieWAAROM VOORLEZEN? VOORWOORD WANNEER VOORLEZEN?
VOORLEESTIPS VOORWOORD Kinderen vinden voorlezen meestal fijn. Ook grote kinderen die zelf al kunnen lezen houden van voorlezen. Volwassenen hebben er mooie herinneringen aan: de mooie voorleesboeken,
Nadere informatieHoofdstuk 2 De organisatie van het onderwijs
Hoofdstuk 2 De organisatie van het onderwijs 2.1. De organisatie van de school Wij hebben de school verdeeld in onderbouw en bovenbouw. Tot de onderbouw horen de groepen 1 t/m 4 en tot de bovenbouw de
Nadere informatieSamen staan we sterk in de ontwikkeling van het kind. Mijn kind en VVE ouderbetrokkenheid
Samen staan we sterk in de ontwikkeling van het kind Mijn kind en VVE ouderbetrokkenheid Agenda themakoffiemiddag 13.15u-13.30u 13.30u-14.30u 14.30u-14.45u inloop met koffie / thee fototentoonstelling
Nadere informatieKINDERDAGVERBLIJVEN BLUB, ZEGT DE VIS
KINDERDAGVERBLIJVEN BLUB, ZEGT DE VIS Blub, zegt de vis zijn gezellige, kleinschalige en huiselijke kinderdagverblijven. De kinderdagverblijven bestaan uit groepen die opvang en verzorging bieden aan kinderen
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatiePreview. Kwaliteit van VVE in de Kinderopvang. Pedagogische doelen. Wat is kwaliteit?
Kwaliteit van VVE in de Kinderopvang Preview Wat is kwaliteit? Stand van zaken anno 2009 Waarom VVE in de kinderopvang? Doelgroepen Professionalisering Kwaliteit van VVE: wat werkt? Wat voegt VVE toe?
Nadere informatieTalent in Bloei bij Brandsma-Akker
Talent in Bloei bij Brandsma-Akker Nieuwsbrief 1 Misschien heb je het al gehoord... binnenkort kan je na schooltijd meedoen aan de superleuke, uitdagende en afwisselde workshops van Talent in Bloei! De
Nadere informatieVVE protocol. IKC Juliana. Weth. Rebellaan KA Barneveld
VVE protocol IKC Juliana Weth. Rebellaan 142 3771 KA Barneveld 0342-412165 Inhoud Overstap van peuteropvang naar kleutergroep 2 Wat is VVE? 3 Doorstroming naar de 3 De warme overdracht 3 Aanbod van de
Nadere informatieEen vroege aanpak van achterstand in de (taal) ontwikkeling kan een slechte start op de basisschool voorkomen.
VVE, Voor- en Vroegschoolse Educatie Bij Kindcentrum Supertof wordt ontwikkelingsgericht gewerkt. Om er voor te zorgen dat ieder kind een goede start kan maken op de basisschool wordt gewerkt met de VVE-methode.
Nadere informatieSpelen, werken, leren op het Slingertouw
Spelen, werken, leren op het Slingertouw Leer mij het zelf te doen. Opvoeden is jezelf overbodig maken Gras groeit niet door eraan te trekken, maar door de wortels water te geven. (Afrikaans spreekwoord)
Nadere informatiePedagogisch Beleidsplan KDV Mathil Rouveen
Pedagogisch Beleidsplan KDV Mathil Rouveen Inhoud: Voorwoord 2 Pedagogisch doel 3 Visie op ontwikkeling en opvoeding 4 Sociaal- emotionele veiligheid 5 Sociale ontwikkeling 5 Emotionele ontwikkeling 6
Nadere informatiedit ben ik Mijn naam is: Ik ga op (datum) naar de basisschool.
(logo peuterspeelzaal) OVERDRACHT PEUTER - KLEUTER Mijn naam is: dit ben ik Ik ga op (datum) naar de basisschool. Ik speel het liefst met..(speelgoed, binnen / buiten) en ik heb veel belangstelling voor..
Nadere informatiebij het Overdrachtdocument peuter - kleuter
Zor gboek je bij het Overdrachtdocument peuter - kleuter Datum Ingevuld door: (naam en functie): STEDELIJK ZORGBOEKJE PEUTER- KLEUTER ROTTERDAM Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan 2016
Welkom! Wij zijn blij dat u voor ons heeft gekozen en dat wij u mogen verwelkomen in ons kindercentrum! Bij Kindercentrum Ikky kunt u erop rekenen dat er op professioneel pedagogische wijze gewerkt wordt.
Nadere informatieBasisschool de Drijfveer
Basisschool de Drijfveer Schooljaarverslag 2017-2018 De volgende items willen we in het verslag verder toelichten Een goed pedagogisch klimaat (5) Kinderen vinden het fijn op school, accepteren en respecteren
Nadere informatieAccent op materiaal. Titel les/thema Vingerpopjes Graad: 3 Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten.
Accent op materiaal onderdeel: poppenspel Titel les/thema Vingerpopjes Graad: 3 Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten. Leerplandoelnummer Leerplandoel uitgeschreven
Nadere informatieIn gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en
Peuters spelender wijs! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht
Nadere informatieOp expeditie naar waarde(n)
Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding
Nadere informatiePiramide. Informatie voor ouders en verzorgers
Voor- en vroegschoolse educatie Piramide Piramide Informatie voor ouders en verzorgers Voor alle kinderen van 0 tot 7 jaar Optimale ontwikkeling van ieder kind Spel staat centraal Zelfstandig leren Wat
Nadere informatieBaby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam!
Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam! Waarom zo vroeg beginnen? Baby s kunnen veel meer dan je denkt. Luisteren Vanaf de eerste dag luistert je baby naar jouw stem. Al begrijpt
Nadere informatieOBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN
OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie
Nadere informatiePedagogisch Beleid. Inschrijving
Pedagogisch Beleid Inschrijving U vertrouwt ons uw kind toe en wij willen ook het allerbeste voor uw kind. In dit gesprek kunt u meer over uw kind vertellen.zijn er bijzonderheden waar wij rekening mee
Nadere informatieInformatieboekje groep 1-2
1 Informatieboekje groep 1-2 In dit boekje vindt U informatie over hoe er gewerkt wordt in groep 1 en 2. We willen U ook de gelegenheid geven te zien en horen hoe een schooldag van Uw kind eruit ziet.
Nadere informatiekinderdagopvang peutergroep basisschool bso alles in huis voor kinderen van 0 tot 13 jaar
kinderdagopvang peutergroep basisschool bso alles in huis voor kinderen van 0 tot 13 jaar educatief centrum Educatief centrum de Bongerd is een plek waar kinderen van 0 tot 13 jaar de hele dag kunnen leren,
Nadere informatieTalent in Bloei bij Riederhof
Talent in Bloei bij Riederhof Nieuwsbrief 1 Misschien heb je het al gehoord... binnenkort kan je na schooltijd meedoen aan de superleuke, uitdagende en afwisselde workshops van Talent in Bloei! De workshops
Nadere informaties Speelbrief ZO LEES IK PIPPO PIPPO-thema prentenboeken JULI 2017 Speelbrief - Juli p1
THEMA: OP VAKANTIE MET DE ALLERKLEINSTEN! s Speelbrief JULI 2017 Aapje Pippo gaat met de trein op reis. Bruintje Beer en peuter Max spelen aan de waterkant en nijntje logeert bij haar opa en oma. Allemaal
Nadere informatieTips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind?
Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Ga op ooghoogte met je kind zitten Door op ooghoogte te gaan zitten tijdens
Nadere informatieThemabrief Karel viert Kerstmis december 2015
Themabrief Karel viert Kerstmis december 2015 Beste papa s en mama s, De laatste maand van het jaar is bijna afgelopen. Met behulp van twaalf verschillende leuke thema s hebben we bij Plantage een educatief
Nadere informatieReader voor pedagogisch medewerkers
Reader voor pedagogisch medewerkers Module 1: Taalaanbod Wat zeg je en hoe zeg je het Rijk taalaanbod Er is veel verschil in taalaanbod: rijke of arme taal en alles daar tussenin. Het is van belang te
Nadere informatieBeste ouders/verzorgers,
INTAKEFORMULIER Parel 9 t/m 12 School Alex Beste ouders/verzorgers, Dit intakeformulier is bedoeld om die informatie te verkrijgen die wij nodig hebben om nieuwe kleuters zo goed mogelijk op te vangen
Nadere informatieAanmeldformulier voor basisschool, Sint Franciscus, Weiteveen.
Inleveren bij de directeur: uiterlijk. Aanmeldformulier voor basisschool, Sint Franciscus, Weiteveen. ndergetekenden melden hun kind aan bij Basisschool, Sint Franciscus, Zuidersloot 61 te Weiteveen Gegevens
Nadere informatieDe Dorpsschool. Informatieavond 28 september 2017
De Dorpsschool Informatieavond 28 september 2017 Behaalde resultaten Ouderbetrokkenheid; van informeren naar samenwerken, de interactie van vorig jaar geëvalueerd en bijgesteld. Groepen 1-4 Startgesprek
Nadere informatieWegwijzertje. Website: www.wegwijzer.pcboapeldoorn.nl Mail: wegwijzer@pcboapeldoorn.nl 15 januari 2016 Nieuwsbrief nummer 9.
Website: www.wegwijzer.pcboapeldoorn.nl Mail: wegwijzer@pcboapeldoorn.nl 15 januari 2016 Nieuwsbrief nummer 9 Geachte ouders, Wegwijzertje De eerste nieuwsbrief van het nieuwe jaar. Het was goed elkaar
Nadere informatieER KOMT EEN VRIENDJE BIJ AAPJE PIPPO
GEN SAMEN DOE THEMA: DIN N s Speelbrief Speelbrief - Januari 2017 - p1 JANUARI 2017 Als kinderen elkaar op straat of in de speeltuin tegenkomen, gaan ze vaak meteen naar elkaar toe. Om contact te krijgen,
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan. Ieder kind is uniek!
Pedagogisch beleidsplan Ieder kind is uniek! Wij bieden de plek waar peuters zichzelf kunnen zijn en in alle rust en veiligheid kunnen ontwikkelen BLIK 2016 Voorwoord In het pedagogisch beleidsplan van
Nadere informatieStudieaanbod eerste jaar Heilig Graf
Studieaanbod eerste jaar Heilig Graf Je behaalde het getuigschrift van het basisonderwijs. Je behaalde een attest van het basisonderwijs. 1A 1A verdieping 1B Je wil je vooral focussen op de basisleerstof.
Nadere informatie*Welkom* rmatieavond Groep 1/2. Sint Martinusschool
*Welkom* rmatieavond 2016 Groep 1/2 Sint Martinusschool *De bedoeling van deze avond* Voorstellen Margot, Kim en Aybike Verantwoordelijkheid groepen Vertellen over de manier van werken in de groepen 1
Nadere informatiePasen en het derde aan het eind van het schooljaar.
Voorwoord In dit rapport vindt u de vorderingen van uw kind. Drie keer per jaar (in de onderbouw twee keer) wordt dit rapport zorgvuldig door de groeps ingevuld en kunt u de resultaten van uw kind inzien
Nadere informatieHet onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2)
Het onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2) Het onderwijs op de Bron De opdracht van de basisschool Het onderwijs op de Bron per bouw Onderwijsinhoud op de Bron Wat komt er aan bod in groep 1-2
Nadere informatieBeleidsplan Peutergroep Domino+
Beleidsplan Peutergroep Domino+ Voorwoord Om onze peuters meer uit te kunnen dagen kwam het idee voor een peutergroep. Veel peuters gaan naar een peuterspeelzaal waar ze worden voorbereid op de basisschool.
Nadere informatieKUNSTCENTRALE INSPIRERENDE ONTDEKKINGEN
KUNSTCENTRALE INSPIRERENDE ONTDEKKINGEN AANBOD VVE 2018-2019 INHOUDSOPGAVE Inleiding 1 Beeldende kunst 2 Dans 3 Muziek 4 Bestellen 5 Inschrijfformulier 6 KUNSTCENTRALE GROTE VERWONDERINGEN Welkom in onze
Nadere informatieVoor het eerst naar school
Voor het eerst naar school Welkom op De Wonderboom Uw kind gaat binnenkort voor het eerst naar school. We wensen jullie een fijne tijd toe op De Wonderboom. Dit boekje informeert over verschillende zaken
Nadere informatieVragenlijst leerlingonderzoek kleuterklas
Begeleidingsdienst voor vrijescholen Hoofdstraat 14-b 3972 LA Driebergen tel. 0343-524090 fax 0343-531772 email:begeleidingsdienst@vrijescholen.com Vragenlijst leerlingonderzoek kleuterklas Informatie
Nadere informatieEVEN VOORSTELLEN...!
EVEN VOORSTELLEN...! 2018 10forKIDS Beste ouders, 10forKIDS biedt dagopvang en peuteropvang aan kinderen van drie maanden tot vier jaar oud. Uw kind een liefdevolle, persoonlijke en een uitdagende opvang
Nadere informatiePedagogische kwaliteit in beweging
Pedagogische kwaliteit in beweging De kinderopvang staat voor grote uitdagingen: kinderen een veilige basis en voldoende uitdaging bieden voor een gezonde ontwikkeling en hen voorbereiden op het basisonderwijs.
Nadere informatiePROCEDURE + ZWOLS OVERDRACHTSFORMULIER
PROCEDURE + ZWOLS OVERDRACHTSFORMULIER Overdracht kindgegevens van voorschoolse instellingen naar het basisonderwijs Inleiding Een goede, eenduidige overdracht van gegevens over kinderen van de voorschoolse
Nadere informatieOuderavond lijf & relaties
Ouderavond lijf & relaties Robert van der Gaag info@one2know.nl 0611003414 Voorstellen Ervaring Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen, mondzorg en mediawijsheid Kinderen Wie heeft
Nadere informatieVisie (Pedagogisch werkplan)
Visie (Pedagogisch werkplan) Gastouderopvang De Krummeltjes stelt zich tot doel om een omgeving te bieden waarin kinderen kunnen opgroeien tot zelfstandige en evenwichtige mensen met respect voor anderen
Nadere informatieWorkshop 3: Taalactivering
Workshop 3: Taalactivering inhoud voorstelling Wat is taalactivering? De thema s in vogelvlucht Een thema in detail: spelend leren Getuigenis Juf Els Vragen en bekijken materiaal projectverloop onderzoek
Nadere informatierapportage Portfolio Naast het rapport gebruiken de kinderen ook een portfolio, die ze eens per jaar in een gesprek presenteren aan hun ouders.
PROTOCOLLEN rapportage pag.: 1 datum: 21-11-2012 versie: 3 Doel Het doel van dit protocol is informeren m.b.t. de vormgeving, de invulling en de gang van zaken rond rapportage. Dit protocol bundelt al
Nadere informatieAgenda onderwijsavond bovenbouw
Agenda onderwijsavond bovenbouw Kerndoelen PO Referentieniveaus Onderwijsinhoud op de Bron Wat komt er aan bod in groep 6-7-8 Leren in de echte wereld Kerndoelen PO: Wat moeten kinderen kennen en kunnen
Nadere informatiePEUTER EXTRA PROJECT 2016 KDV WERELDPLEK
PEUTER EXTRA PROJECT 2016 KDV WERELDPLEK Waarom een Peuter Extra Project? We kennen ze allemaal, onze oudste peutertjes die voorheen vol enthousiasme speelden op het kinderdagverblijf of thuis zichzelf
Nadere informatieprojectverloop Onderzoek
projectverloop Onderzoek Ouders: bezorgd om Nederlands, bezorgd om thuistaal Leerkrachten: meertaligheid als oorzaak van achterstand Maar: meertaligheid hoeft geen probleem te zijn projectverloop Kans:
Nadere informatieWelkom in de kikkergroep
Welkom in de kikkergroep Informatie-avond 06-09-2016 Om 8:20 uur gaan de deuren open: welkom Bij de deur geven we een hand. Fijn dat je er bent! Soms een kring: op de stoel ligt een naamkaartje Soms vrije
Nadere informatieStuurgroep Harmonisatie VVE VVE beleidsgroep
1 Zaanse Visie op VVE gemeente Zaanstad Sector Maatschappelijke Ontwikkeling AAN Stuurgroep Harmonisatie VVE VVE beleidsgroep VAN VASTGESTELD 24 mei 2016 AANTAL PAGINA S 5 1) Inleiding Voor u ligt de Zaanse
Nadere informatieBeleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas
Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van
Nadere informatieOké-formulier. Overdrachtsformulier voorschoolse voorziening- basisonderwijs in de gemeente Deventer
Oké-formulier Overdrachtsformulier voorschoolse voorziening- basisonderwijs in de gemeente Deventer In te vullen door de voorschoolse voorziening Gegevens voorschoolse voorziening Bezocht het kind een
Nadere informatieOverzicht Methoden en middelen
Bijlage 6 Overzicht Methoden en middelen Vakvormingsgebied/activiteit Nederlands Het taalonderwijs is gericht op de "totaal"- ontplooiing van het kind, en is gericht op ontwikkeling, ontplooiing en stimulering
Nadere informatieCOMMUNICATIE MET JONGE KINDEREN
COMMUNICATIE MET JONGE KINDEREN Judith Janssen Docent AD PEM / Pedagogisch Educatief medewerker j.m.a.janssen@hr.nl Programma: Communicatie met jonge kinderen Baby s: Gesprekspartner Belang van taal Eenkennigheid
Nadere informatieDe Vakman. De leerling hanteert de muzikale parameters en componenten. De leerling leest en schrijft de muziektaal
De Vakman De leerling kan gericht luisteren van intuïtief naar bewust waarnemen luisteren naar het eigen musiceren weten wat je hoort zich de muziek inwendig voorstellen de muzikale parameters en componenten
Nadere informatieVakgebieden Methoden Omschrijving Taal Groep 1-2. Schatkist
Nederlandse taal Kinderen ontwikkelen mondelinge en schriftelijke vaardigheden waarmee ze de Nederlandse taal leren gebruiken in situaties die zich in het dagelijkse leven voordoen. Tevens verwerven ze
Nadere informatieHoorn, 4 februari Groendag Hoorn 2010
Groendag Hoorn 2010 Van tegelwoestijn naar speelplein? Hoe richten we nu echt een schoolplein in? De wereld verandert! Kinderen spelen... ALTIJD & OVERAL 16 juni 2009 Digitaal opgroeien De samenleving
Nadere informatieKleine Ezel. Handleiding voor de bibliotheek Groep 1-2
Kleine Ezel Handleiding voor de bibliotheek Groep 1-2 Colofon Cubiss Tilburg, 2009 Samenstelling: Marion Bolte, Cubiss J:\klantenservice\Rode Draad\handleiding bibliothecaris\kleine Ezel groep 1-2 bibl.290609
Nadere informatieWetenschap en techniek bij kleuters. Martijn Weesing en Edith Louman
Wetenschap en techniek bij kleuters Martijn Weesing en Edith Louman Opzet Opening Jonge kind en W&T Een rijke leeromgeving voor W&T creëren W&T: de mogelijkheden zien in een kleuterklas Samenwerking en
Nadere informatiePedagogische werkwijze Peuterspelen Het SchatRijk, Februari 2019 Anouk Aafjes, Locatiemanager
Omvang van de peuterspeel Er kunnen maximaal 14 kinderen per dagdeel worden opgevangen. De samenstelling van de en Naam van de Maximaal aantal kinderen op de Horizontale/ verticale/ flexibele Leeftijdsindeling
Nadere informatieWat, Waarom, Hoe, Wanneer Opbrengstgerichte of pedagogisch-didactische aandacht voor het jonge kind
Wat, Waarom, Hoe, Wanneer Opbrengstgerichte of pedagogisch-didactische aandacht voor het jonge kind Lectorale rede prof. dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer vrijdag 16 november 2012 www.stenden.com Wat, Waarom,
Nadere informatiegroep 1 en 2 informatieboekje
groep 1 en 2 informatieboekje "De St. Nicolaasschool is een professionele leergemeenschap. Zij streeft ernaar een positieve, veilige en stimulerende leeromgeving te bieden waar, met betrokkenheid van en
Nadere informatieInformatieboekje. Voorschool
Informatieboekje Voorschool email: directie@pionier.nl website: www.obsdepionier.nl OBS de Pionier Zeislaan 3 4904 VC Oosterhout 0162-437832 Versie: juni 2017 Voorschool OBS de Pionier De voorschool van
Nadere informatiePEUTER EXTRA PROJECT 2014 KDV WERELDPLEK
PEUTER EXTRA PROJECT 2014 KDV WERELDPLEK Waarom een Peuter Extra Project? We kennen ze allemaal, onze oudste peutertjes die voorheen vol enthousiasme speelden op het kinderdagverblijf of thuis zichzelf
Nadere informatieDOORLOPENDE LEERLIJNEN DANS
DOORLOPENDE LEERLIJNEN DANS DE LANGE LEERLIJNEN ZIJN GEBASEERD OP 7 COMPETENTIES WAARNEMEN (Wij maken onderscheid tussen waarnemen in receptieve zin en waarnemen in actieve zin)* Waarnemen op een receptieve
Nadere informatieDe Maatjes Kinderopvang en basisschool De Kreek Spelenderwijs van kinderopvang naar onderwijs
De Maatjes Kinderopvang en basisschool De Kreek Spelenderwijs van kinderopvang naar onderwijs Samen op weg naar een IKC baby/dreumes, peuter, bso en basisschool onder één dak Ondertekening intentieverklaring
Nadere informatiePedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios
Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios Onderdeel van: Pagina 1 van 5 Inleiding In het pedagogisch kader staan onze uitgangspunten en basisdoelen die ten grondslag liggen aan ons pedagogisch handelen.
Nadere informatieKIJK peuterspeelzalen
Goede start met VVE! KIJK peuterspeelzalen Spelenderwijs de wereld ontdekken Een goede start Met de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) programma s bereiden we kinderen tot 4 jaar op een speelse manier
Nadere informatiea. Welbevinden: het kind voelt zich op zijn gemak in de groep ja enigszins nee Toelichting door pedagogisch medewerker:.
Sociaal-emotionele ontwikkeling a. Welbevinden: het kind voelt zich op zijn gemak in de groep Toelichting door pedagogisch medewerker:. b. Sociaal gedrag: het kind zoekt contact met andere kinderen c.
Nadere informatieSpelen en ontwikkelen. bij de peuteropvang in Alkmaar
Spelen en ontwikkelen bij de peuteropvang in Alkmaar Is uw kind tussen de twee en vier jaar? Dan mag hij of zij naar de peuteropvang: Een leuke en leerzame plek waar uw kind onder deskundige begeleiding
Nadere informatieHieronder volgt een beknopte uitleg van de begrippen die u in het rapport zult tegenkomen.
Onderbouwrapport In het onderbouwrapport waarderen wij alle genoemde aspecten ten opzichte van de leeftijd. Een waardering wordt uitgedrukt in een cijfer. U kunt via de beknopte omschrijvingen in het rapport
Nadere informatie