Voorjaarswandeling Geastmer Bosk
|
|
- Benjamin Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 Voorjaarswandeling Geastmer Bosk Inleiding Welkom! Bij de voorjaarswandeling Geastmer Bosk bij Rinsumageast. De leerlingen ervaren dat het voorjaar is. Ze ontdekken jonge blaadjes, zoeken nestkastjes, horen en zien vogels, misschien vinden ze wel een uitgekomen ei. Ze gaan met een schepnet op zoek naar waterbeestjes en horen de sapstromen in de bomen ruisen. Kortom de gids laat de kinderen met alle zintuigen ervaren dat het voorjaar is begonnen. Het Geastmerbosk is een perfecte plek voor natuurbeleving: in de buurt, gevarieerde natuur en ook na schooltijd vrij toegankelijk om nog eens een kijkje te nemen. Natuuronderwijs moet afgestemd worden op de belevingswereld en ontwikkelingsniveau. Bij het ontwikkelen en uitvoeren van de voorjaarswandeling is uitgegaan van ervarend leren en kennis verwerven door het gebruik van de zintuigen. De wandeling vormt de basis van deze lesbrief met achtergrondinformatie, lessuggesties en werkbladen ter voorbereiding en verwerking in de klas. De gids neemt zoekkaarten, loepjes en ander materiaal mee. Veel plezier tijdens de wandeling! Marjolein Staal NME-Centrum De Klyster Voorjaarswandeling Geastmerbosk 1
3 Wat hoort bij de voorjaarswandeling Geastmerbosk Deze lesbrief (downloadbaar van de website van de Klyster) Wat moet u zelf regelen en doen Voorbereiding op de excursie. Zie onder het kopje Voorbereiding op de Excursie Achtergrondinformatie uit deze lesbrief doornemen Voorbereidende les geven Voor wie is dit project bedoeld Groep 3 t/m 6 van de basisschool. Evaluatie De Klyster is benieuwd naar uw mening over deze lesbrief en over de excursie. Wilt u het digitale evaluatieformulier na afloop invullen? Het kost u 2 minuutjes van uw tijd. U vindt het formulier op onder het kopje activiteiten. Door wie is deze excursie mogelijk gemaakt De voorjaarswandeling Geastmer Bosk is een initiatief van NME-Centrum De Klyster. De Klyster is het intergemeentelijk Centrum voor Natuur en Milieu-educatie van de gemeenten Dongeradeel, Dantumadiel en Kollumerland c.a. De excursie is bedacht en wordt verzorgd door gecertificeerd gids Olga Baggelaar: Voor het lesmateriaal en de achtergrondinformatie is gebruik gemaakt van informatie op de panelen die in het bos zijn opgesteld. De lesbrief is samengesteld door Marjolein Staal, Olga Baggelaar en Pyke Kroes, eindredactie: Pyke Kroes, vormgeving door Argiope Webdesign. De foto s in de lesbrief zijn gemaakt door Betty Kooistra, Frits Sieperda, Pyke Kroes en Jan van der Straaten. De lesbrief is bestemd voor de scholen uit de klysterregio die lid zijn van De Klyster. Derden mogen niet zonder voorafgaande toestemming gebruik maken van ons educatief materiaal. Vragen Bel dan met NME Centrum De Klyster en spreek de voic in. U wordt z.sp.m. teruggebeld. Of mail info@klyster.nl Meer weten? kijk bij activiteiten Voorjaarswandeling Geastmerbosk 2
4 Voorbereiding op de excursie Waar is de excursie? Het Geastmer bosk ligt aan de noordoostkant van Rinsumageest aan de Eysingawei. De startplaats is aan de rand van het bos. Er staat een Klysterbord aan de weg. Hoe plan ik een excursie? U kunt zich online opgeven via de site Ga naar uurnatuur, groep 3 / 6 en klik op de aanmeldknop. U ontvangt daarna een bevestigingsmail. Hoe lang duurt de excursie? De excursie duurt 2 uur. Voor de heen en terugreis moet u extra tijd inplannen. De gids staat op de afgesproken tijd op u te wachten. Wees ruim op tijd, zodat de excursie op de geplande aanvangstijd kan beginnen. Wat kost de excursie? De school betaalt voor de excursie een eigen bijdrage per kind. Begeleiders zijn gratis. Na de excursie ontvangt de school een rekening. Slecht weer? De gids kan als het weer slecht is, de excursie afzeggen. De gids belt dan met de school. Wat moet de school regelen? Vervoer: De school moet zelf vervoer regelen. U rijdt de van Eysingawei in. Langs deze weg staat een Klysterbord. Daar rijdt u het zandpad op. Aan het begin van het bos kunt u gratis parkeren. Begeleiding: De gids neemt de leiding. De leerkracht assisteert. De wandeling start gezamenlijk met de gehele groep. Halverwege wordt de groep in drieën gesplitst. De chauffeurs worden verdeeld over die drie groepen. Kleding: Warme kleding die makkelijk zit en vies mag worden. Laarzen en evt. regenkleding. Voorjaarswandeling Geastmerbosk 3
5 Meenemen: Het is handig om een fototoestel mee te nemen. De Klyster ontvangt graag uw 2 mooiste kiekjes. Eten/drinken De kinderen mogen evt. fruit meenemen. Geen snoep. De leerkracht kan evt. een thermoskan koffie meenemen voor de volwassenen. Wat kan de leerkracht van te voren met de leerlingen bespreken? In principe is er geen voorbereiding nodig voor deze wandeling. Lessuggestie 1 kan als voorbereiding worden gegeven om alvast in de sfeer te komen. Wat kan de leerkracht na de excursie met de kinderen doen? Er is een aantal lessuggesties in deze lesbrief opgenomen die specifiek ingaan op de wandeling. De Klyster heeft ook een aantal leskisten die passen bij deze excursie: De Bosmaaltijd, Natuurbingo, De Klyster en andere vogels, Knoeien met Grond, Bodem.nu, Veldwerkkist Water, Stadsvogelleskist. Reserveren via klystersite. Op de site van vogelbescherming is educatiemateriaal en veel informatie te vinden over vogels. Voorjaarswandeling Geastmerbosk 4
6 Achtergrondinformatie Aan de oostkant van Rinsumageest bevindt zich het Rinsumageester Bos (Geastmer Bosk). Het is een realatief jong bos, aangelegd omstreeks Ondanks dat het een jong bos is, is het een gevarieerde, natuurrijke omgeving. De kinderen maken op dit terrein kennis met verschillende biotopen en de daarbij behorende kenmerken: een dicht sparrenbos, een meer open jong loofbos, een open gebied met gras, struiken en alleenstaande bomen met een vijver. Tijdens de wandeling ontdekken de kinderen in deze verschillende biotopen dat het voorjaar is begonnen, ondanks dat het soms nog best koud is. Het beginnende voorjaar is te horen en te zien aan de vogels, planten, bomen, struiken en in de poel. Melkema en Eysinga state Heel lang geleden (17e eeuw) stonden hier Melkemastate en Eysinga state. Een state is een kasteelachtig gebouw, met bijgebouwen en een tuin of park eromheen. Ze werden in de 17e en 18e eeuw gebouwd door rijke burgers. Melkema en Eysinga state waren omringd met water en bereikbaar via een poort en een brug. Spijtig genoeg is er van de gebouwen, maar ook van het park niets terug te vinden. Vogels De mannetjes vogels zingen het hoogste lied zoals de tjif tjaf en de merel (klyster) om indruk te maken op de vrouwtjes, de veren van de houtduif liggen in het sparrenbos, en er zijn nesten hoog in de bomen of in een elektriciteitsmast van een buizerd. De gaten in een oude boom geven aan dat er een grote bonte specht aan het werk is geweest. Het waterhoentje heeft een nest in de visvijver. Ook het roodborstje, vink, koolmees, winterkoninkje en de boomklever zijn vogels die veel voorkomen in het Geastmer bosk. Planten Het beginnende voorjaar is te zien aan de planten. Varens die uitrollen, jonge blaadjes die ontspruiten. Fluitenkruid begint te bloeien. Fluitenkruid is hol van binnen en daar kun je een fluitje van snijden. Ook de gele bloemen van het speenkruid vallen op in het voorjaar. Naast de brandnetel is hondsdraf te vinden. Hondsdrafblaadjes op de plek wrijven waar de brandnetel heeft gestoken geeft heel veel verlichting. En wie weet het verschil tussen dovenetel en brandnetel? De dovenetel prikt niet en heeft witte kelkvormige bloemetjes. Voorjaarswandeling Geastmerbosk 5
7 Bomen De meest voorkomende bomen zijn wilg, meidoorn, els, iep, es en berk. Ook is er een dicht sparrenbos. Sparren zijn te herkennen aan de naalden en kegels. Het beginnende voorjaar is te zien aan de bomen. Sommige bomen hebben al volop blad, zoals de esdoorn, terwijl andere bomen nog blaadjes moeten krijgen. In koude perioden (herfst en winter) groeien bomen niet of nauwelijks. In het voorjaar en de zomer als het warmer is groeien bomen juist veel. Bomen hebben heel veel water nodig in het voorjaar. De buitenzijde van een boom bestaat uit bast. In de bast van een boom vindt de neerwaartse sapstroom plaats. Met de neerwaartse sapstroom worden water en stoffen die de boom gemaakt heeft naar andere delen van de boom getransporteerd. De kinderen gaan met een echte stethoscoop luisteren naar de sapstroom van de bomen. In het midden van de boom bevindt zich hout. In hout vindt de opwaartse sapstroom plaats. Met de opwaartse sapstroom worden water en stoffen die door de wortels van de boom uit de grond zijn opgenomen naar andere delen van de boom getransporteerd. De poel In en rond de poel groeien en drijven waterplanten, zweven muggen, zwemmen kikkervisjes, stekelbaarsjes, watervlooien, rugzwemmers en bloedzuigers. De kinderen ontdekken dat in de vijver andere dieren voorkomen dan in het bos en het weidegebied. De kinderen mogen een schepnet door het water halen en legen in een bak met slootwater. Met behulp van een vergrootglas is er gelegenheid om de vangst te onderzoeken. Voorjaarswandeling Geastmerbosk 6
8 Lessuggesties Lessuggestie 1: Vogels Materiaal: powerpoint en werkblad 1a Afstreepkaart vogels Werkvorm: klassikaal / klassikaal Tijdsduur: 10 minuten Uitvoering: Tijdens de voorjaarswandeling hebben de kinderen een afstreepkaart gebruikt voor de vogels die ze hebben gezien. Op de powerpoint staat een vogelquiz. Groep 5 en 6: Er komt een foto met een vogel. Vervolgens stelt u de vraag : welke Nederlandse naam heeft de vogel? Daarna klikt u door en stelt de vraag: welke Friese naam heeft de vogel? Daarna klikt u weer door en stelt de vraag: welk geluid maakt deze vogel? Door op het symbool te klikken hoort u het geluid. Groep 3 en 4 kan de quiz op een eenvoudige manier uitvoeren. Door na te gaan welke vogelgeluiden ze hebben gehoord tijdens de excursie. Lessuggestie 2: Bomen in het bos Materialen: digibord: werkblad 1b Werkvorm: klassikaal Tijdsduur: 20 minuten Uitvoering: Stel de vraag wat is een bos? Laat de kinderen zelf nadenken over wat een bos nu eigenlijk tot een bos maakt. Stel zo nodig een aantal verdiepingsvragen, zoals: Hoeveel bomen heb je nodig voor een bos? Hoe zie je dat het lente is in het bos? Wat voor planten vind je in het bos? Welke dieren vind je in het bos? Zou een bos ook zonder dieren kunnen? (NB. gebruik de vraag om de samenhang (levensgemeenschappen/ecosystemen) in de natuur te benadrukken. Groep 5 en 6 Voor de antwoorden bekijk het filmpje van beeldbank op het digibord. Groep 3 en 4 Bekijk het filmpje van beeldbank op het digibord: Voorjaarswandeling Geastmerbosk 7
9 Lessuggestie 3: Geastmer Bosk Materialen: werkblad 2a en werkblad 2b (voor ieder kind kopiëren) Werkvorm: individueel Tijdsduur: 20 minuten Uitvoering: Op werkblad 2a is een boom en de vijver uit het Geastmer bosk getekend. Het kan handig zijn het werkblad te vergroten en op steviger papier af te drukken. Knip de onderdelen van de afstreepkaart uit die de kinderen gevonden hebben van werkblad 2b en plak ze op werkblad 2a. De kinderen kunnen er natuurlijk ook echte blaadjes en gras van buiten opplakken, en/of datgene tekenen wat ze hebben gezien en gevonden hebben. Zitten er ook katjes aan de boom? De vogel in de boom zingt heel hard. Het is een mannetjes merel. Heeft hij ook een nestje? Plak het nestje erin. En teken daarin de vrouwtjes merel. Kleur de lucht lichtblauw en het water donkerblauw, grijs. Een mogelijkheid is ook om cijfers bij de verschillende boom, planten en vogelsoorten te zetten en de juiste naam te geven. Lessuggestie 4: Beestjes in de poel Materialen: werkblad 3 en kosteloos materiaal Werkvorm: klassikaal en individueel Tijdsduur: 20 minuten Uitvoering: Tijdens de excursie heb je veel beesten gevangen. Maak nu een eigen zelf verzonnen beestje. Maak dit van kosteloos materiaal. Wat voor beest is het? Wat is de naam in het Nederlands, en in het Fries? Extra voor groep 5 en 6 vul het paspoort op werkblad 3 in. In het midden kan je een foto van je beestje plakken, of maak er een tekening van.
10
11
12
13
14
15
16
Kabouterpad, Bostroeptrol en Slootje vissen
Kabouterpad, Bostroeptrol en Slootje vissen Inleiding Welkom! Bij de Excursie Kabouterpad, Bostroeptrol en Slootje vissen op Botniahiem te Damwâld. Lekker buiten met de kleuters op speelse wijze genieten
Nadere informatieNatuursprong. Inleiding
Natuursprong Inleiding Welkom buiten! Spelen tot je groen ziet: Ik ga buiten spelen, kom jij ook maar mee. Hou maar op met gamen, lijkt mij een goed idee... Natuursprong is een ca. 1,5 uur durende activiteit
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens
Nadere informatieNME-leerroute Vogels in het Wandelbos
NME-leerroute Vogels in het Wandelbos 7 Groep 1 Tilburg, BS Jeanne d Arc Verhaal voor de kinderen Rinze de Wereldreiziger Rinze weet onwaarschijnlijk veel over vogels. Rinze is ook dol op het Wandelbos
Nadere informatieNatuursprong. Inleiding
Natuursprong Inleiding Welkom buiten! Spelen tot je groen ziet: Ik ga buiten spelen, kom jij ook maar mee. Hou maar op met gamen, lijkt mij een goed idee... Natuursprong is een ca. 1,5 uur durende activiteit
Nadere informatieWelterusten Bloembolletjes
Welterusten Bloembolletjes Inleiding Welkom! Bij de gastles Welterusten Bloembolletjes een Natuur-in-de- Klas-activiteit over bollen en knollen. Haal de lente in de klas met speciale voorjaarsbloeiers.
Nadere informatieAanbod NME voorjaar 2014
Aanbod NME voorjaar 2014 Natuur- en milieueducatie (NME) Heemtuin Muntendam biedt een aanvulling op het reguliere schoolprogramma. We richten ons in de lessen vooral op zaken die in de klas minder snel
Nadere informatieGa je mee op watersafari?
Informatie en reserveringen voor het Nationaal Park Weerribben-Wieden: www.np-weerribbenwieden.nl Beulakerpad 1 8326 AH Sint Jansklooster t 0527-246196 / 06-12890380 e n.vanderlaan@ivn.nl Ga je mee op
Nadere informatieOnderwijs Ondersteunend Gedrag. Lente. Lente buiten. De kinderboerderij. Jonge dieren. Pasen. Het weer. Voorjaarsbloemen
Onderwijs Ondersteunend Gedrag Lente Lente buiten De kinderboerderij Jonge dieren Pasen Het weer Voorjaarsbloemen 1 Instructie Het programma Goed, Beter, Best! is bedoeld voor ouders met kinderen in de
Nadere informatieIntroductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen
Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les
Nadere informatieLespakket Lente. Instructieblad groep 3 & 4. Begrippen:
Lespakket Lente Instructieblad groep 3 & 4 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 3 & 4 - Materialen van het pakket: Voor
Nadere informatieDoe- pad Watertorenweg
Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 3-4 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Mileu, in opdracht van de Gemeente Harderwijk. Wij
Nadere informatieOude bomen. Opdracht 1 - Bijzondere bomen. Opdracht 2 De leeftijd van een boom meten. Benodigdheden
Oude bomen meetlint In Amsterdam staan veel bomen. Sommige van die bomen zijn al heel oud en hebben veel meegemaakt. Bomen kunnen veel betekenen voor mensen. Denk bijvoorbeeld aan de kastanjeboom in de
Nadere informatieMeelwormen in de klas
Meelwormen in de klas Inleiding Welkom bij het project meelwormen in de klas. Jullie hebben de meelwormen gekregen van NME-centrum De Klyster. De natuur in de klas brengen is altijd erg aantrekkelijk.
Nadere informatieLente. groep 3, 4 en 5
Lente groep 3, 4 en 5 Inhoud Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad lente 14
Nadere informatieblaadjes THEMA 9 Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6
Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6 THEMA 9 blaadjes Dit materiaal is ontwikkeld in opdracht van IVN, in het kader van Gezonde Schoolpleinen. Tekst: Dieuwertje Smolenaars, NME Amsterdam-Noord. Vormgeving
Nadere informatieLessuggesties voor groep 3 & 4
Lessuggesties voor groep 3 & 4 1 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/downloadslesmateriaal - Leskaarten met lessuggesties groep 3 & 4 - Materialen van het pakket: Leskaart
Nadere informatieLessuggesties voor groep 5-8
Lessuggesties voor groep 5-8 1 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/downloadslesmateriaal - Leskaarten met lessuggesties groep 5-8 - Materialen van het pakket: Leskaart 1
Nadere informatieHandleiding Leskist bomen groep 7/8
Handleiding Leskist bomen groep 7/8 Inhoud pagina Inleiding 3 1. Doelgroep 4 2. Doelstelling 4 3. Relatie met kerndoelen en natuurmethoden 4 3.1. Kerndoelen 4 3.2. Natuurmethoden 4 4. Het aanbieden van
Nadere informatieRivierenhof. Ontdekkingstocht voor gezinnen
Rivierenhof Ontdekkingstocht voor gezinnen t pech s e d e i k k a j T e lente ontdekt d INLEIDING TJAKKIE LENTE Tjakkie de specht voor gezinnen is een ontdekkingstocht met een bewegwijzerde route doorheen
Nadere informatieKopieer dit e-boek en stuur het door naar anderen.
Lente groep 3/4 inhoud blz Lente 3 1 Langer licht 4 2 Bollen 5 3 Wakker worden 6 4 Frisse blaadjes 7 5 Kikkerdril 8 6 Op reis 9 7 In de wei 10 8 Er op uit! 11 9 Filmpjes 12 Werkblad winter 13 Schrijf je
Nadere informatieHandleiding Leskist bomen groep 7
Handleiding Leskist bomen groep 7 Inhoud pagina Inleiding 3 1. Doelgroep 4 2. Doelstelling 4 3. Relatie met kerndoelen en natuurmethoden 4 3.1. Kerndoelen 4 3.2. Natuurmethoden 4 4. Het aanbieden van de
Nadere informatieLessuggesties voor groep 1 & 2
Lessuggesties voor groep 1 & 2 1 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/downloadslesmateriaal - Leskaarten met lessuggesties groep 1 & 2 - Materialen van het pakket: Leskaart
Nadere informatieuitga uitg v a e v 2013
Lente uitgave 2013 groep 3/4 inhoud blz. Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad
Nadere informatieDe lesactiviteit Het Beste Bos Ede is een samenwerking van Het Groene Wiel en IVN Ede.
1 Colofon De lesactiviteit Het Beste Bos Ede is een samenwerking van Het Groene Wiel en IVN Ede. Deze handleiding hoort bij de leskist Het Beste Bos Ede. Dit is een, in samenwerking met IVN Ede, aangepaste
Nadere informatieVan meizoentje tot liefkruid
Van meizoentje tot liefkruid Madeliefje Het madeliefje groeit in made landen (made = gras). Het madeliefje hoort bij de familie der composieten of samengesteld bloemige. Wat bij de eerste oogopslag één
Nadere informatieAanbod N.M.E. in Het Groene Woud
Aanbod N.M.E. in Het Groene Woud 1. Paddenstoelen/ Herfstsafari In de herfst voor de groepen 1 Tot in de vorige eeuw werden paddenstoelen gezien als geheimzinnige, duivelse wezens. Ze verschenen plotseling,
Nadere informatieTuinvogels. Meer over onze koolmezen. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Meer over de koolmees
Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,
Nadere informatieHeksjespad. Inleiding
Heksjespad Inleiding Welkom! Bij de Excursie Heksjespad op Botniahiem te Damwâld. Lekker buiten met de kleuters op speelse wijze genieten van de mooie natuur o.l.v. een gids. De kleuters gaan een heksjespad
Nadere informatie,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\)
ë' - ::s r,:,- -+ o -+ (\') 0 lo., o_ 0 - n. ==} -==-. < (ih o= (h b,. =g ) Tuinwandeling voor groep 1 / 2 van het primair onderwijs HET LIEVEHEERSBEESTJESPAD Tuin: Landzigt Tijdsduur: cira 1 uur Eigen
Nadere informatieVogelzang: waarom zingen vogels en
Vogelzang: waarom zingen vogels en hoe herken je ze aan hun zang? Natuurpunt organiseert de Grote Vogelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee aan belangrijk
Nadere informatieinh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9.
Dieren in de winter inhoud 1. Dieren in de winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. De koe 11 10. Filmpjes 12 Pluskaarten
Nadere informatieSchooljaar 2015-2016
Schooljaar 2015-2016 NME aanbod Regio Les Met de GPS het bos in van basisschool het Kompas De Groene Belevenis Hamersveldseweg 105-107 3833 GM Leusden 033-3034940 info@degroenebelevenis.nl www.degroenebelevenis.nl
Nadere informatieOntdekkingstocht voor gezinnen
Rivierenhof Ontdekkingstocht voor gezinnen Tjakkie de specht ontdekt de herfst INLEIDING TJAKKIE HERFST Tjakkie de specht voor gezinnen is een ontdekkingstocht met een bewegwijzerde route doorheen het
Nadere informatieDe Veluwe Opdrachten en Overzichten voor begeleiders
De Opdrachten en Overzichten voor begeleiders Inhoud van de map ALGEMEEN Over Woordvoerders van de natuur Over de opdrachten en voorbereiding Praktisch: 2 vormen van begeleiden Overzicht opdrachten per
Nadere informatieOefening in hoekenwerk of individueel werk dat d.m.v. een correctiesleutel kan verbeterd worden.
Reflectiekaart 3.2.2.4 Veel voorkomende planten en zwammen in een paar gekende biotopen uit de omgeving herkennen en benoemen (bijv. beuken, eiken, berken, varens en vliegenzwam in het bos, struik, heide
Nadere informatieNME-leerroute Kabouters in het Westerpark
NME-leerroute Kabouters in het Westerpark 1 Groep Tilburg, BS Jeanne d Arc Verhaal voor de kinderen In het Westerpark woont een kaboutervolk. Dat weten niet zoveel mensen, maar voor deze ene keer hebben
Nadere informatieDE HERFST: KLEURRIJK SEIZOEN
DE HERFST DE HERFST: KLEURRIJK SEIZOEN vanaf 2de graad lager onderwijs. x vak: muzische vorming x duur: halve dag GRIEZELBOS HET KLEINE VIEZE BEESTJES- ONDERZOEK! verloop: x verdeel de klas in verschillende
Nadere informatieINLEIDING FOCUS tweede graad
INLEIDING De natuur is zó mooi, ze ruikt lekker, ze is aangenaam en ze doet ons leven! Nochtans besteden we niet altijd aandacht aan de natuur. Vaak is een plekje natuur verwoest of vervuild. Gelukkig
Nadere informatiegroen in de stad BIOTOOPWANDELING BIOTOOPWANDELINGleidraad natuurreservaat bourgoyen-ossemeersen biotoopstudie 1 MO biotoopstudie
groen in de stad BIOTOOPWANDELING natuurreservaat bourgoyen-ossemeersen 1 MO 01 Gewoon doen Deze wandeling met een biotooptas is ontwikkeld door het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, Milieudienst
Nadere informatiein elk seizoen anders uitzien uit de seizoenen geknutselde seizoenshoek
Seizoenen GROEP 3-4 31 80 minuten 1, 51, 54 en 55 De leerling: in elk seizoen anders uitzien uit de seizoenen geknutselde seizoenshoek seizoenen (bijlage) (verschillende kleuren) gekleurd papier bruine
Nadere informatieCamouflage is handig in het dierenrijk. Veel prooidieren vallen door hun kleur niet
William van den Akker camouflage opvallend onopvallend Camouflage is handig in het dierenrijk. Veel prooidieren vallen door hun kleur niet op in hun omgeving en worden daarom minder snel gevangen door
Nadere informatieMijn Boom. Werkboekje. C.N.M.E. De Groenling
Mijn Boom Werkboekje SEPTEMBER Mijn boom Zoek een boom op in de buurt waar je regelmatig even naar toe kunt. Let er op dat je bij de onderste takken kunt komen. Ruimte voor een foto of tekening van je
Nadere informatieVoorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 1-2-3
Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud:
Nadere informatieJe school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens
VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Spreeuw Vogelbescherming Nederland organiseert de Tuinvogeltelling voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er
Nadere informatieMilieu Educatie Centrum De Bevelanden
Milieu Educatie Centrum De Bevelanden AANBOD 2017... ontdek, leter en genie r! van de natuu AANBOD NASCHOOLSE ACTIVITEITEN 2017 Goes, 2017 Beste organisator van naschoolse activiteiten op de Bevelanden,
Nadere informatieDoe- pad Watertorenweg. Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6
Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Mileu, in opdracht van de Gemeente Harderwijk. Wij
Nadere informatieBomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in:
Antwoordenblad Vul hier eerst jullie namen in: 1......................................................................................... 3.........................................................................................
Nadere informatieNME-leerroute Vogels in het Wandelbos
NME-leerroute Vogels in het Wandelbos 7 Groep 1 Tilburg, BS Wandelbos Inleiding Kinderen meer in contact brengen met de natuur, dat is de doelstelling van het project Brede scholen als groen netwerk in
Nadere informatieHet konijnenpad van Lars en Lineke. docentenhandleiding
Het konijnenpad van Lars en Lineke docentenhandleiding Inhoudsopgave Omschrijving het konijnenpad van Lars en Lineke blz. 2 Lessuggesties bij het konijnenpad van Lars en Lineke blz. 4 Handleiding voor
Nadere informatieJonge dieren. Dieren hebben jongen. Hoe noem je ze? Kies uit: big, lam, kuiken, kalf, puppy, veulen, kuiken
Groep 4 Naam:. Jonge dieren Dieren hebben jongen. Hoe noem je ze? Kies uit: big, lam, kuiken, kalf, puppy, veulen, kuiken Het jong van een paard is een Het jong van een koe is een Het jong van een hond
Nadere informatie1. Een bocht. 2. Spiegelen
Werkblad 1 en op de buitenplaats (bij les 3) Print deze opdrachten en knip ze in strookjes. Maak groepjes van 2 of 3 leerlingen. Verdeel de opdrachten onder deze groepjes. Een opdracht kan door meerdere
Nadere informatieTe veel, te rijk, te weinig. Waterpark Lankheet
Waterpark Lankheet Erfgoed/NME project voor groep 8 Handleiding leerkracht Opdrachtgever: Waterpark Lankheet en Commissie Culturele Vorming Haaksbergen Bronmateriaal: Waterpark Lankheet/Historische Kring
Nadere informatieAanbod natuurlessen. schooljaar 2013-2014. Scholenwerkgroep van het IVN de Maasdorpen
Aanbod natuurlessen schooljaar 2013-2014 Scholenwerkgroep van het IVN de Maasdorpen Coördinator: Cora Oostendorp Broekeindweg 20, 5971 NZ Grubbenvorst Tel. 077-3270026 E-mail: cora@bourgonjon.nl Inhoudsopgave
Nadere informatieVlinders in de Klas. Inleiding. Wat hoort bij dit project. Wat moet u zelf regelen. Voor wie is dit project bedoeld. Evaluatie
Vlinders in de Klas Inleiding Welkom! bij het project Vlinders. De Klyster wil kinderen graag betrekken bij de natuur in hun eigen leefomgeving. In Noordoost Friesland tref je gelukkig nog veel vlindersoorten
Nadere informatieDoe- pad Watertorenweg
Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 1-2 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu in opdracht van gemeente Harderwijk. Wij hebben
Nadere informatieschool. Kijk op be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogeltelweek voor Scholen.
VogeltelWEEK voor scholen: VOOR DE LEERKRACHT Bouw een voederplank Doe je mee? Natuurpunt organiseert de Vogeltelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee
Nadere informatieIK HEB JE! Kindertour Jacht met de camera
KLIK! IK HEB JE! Kindertour Jacht met de camera Dit avonturierspaspoort is van: Bij de opdrachten in het boekje zie je steeds een icoon (plaatje) staan. Dit plaatje komt overeen met de ruimte waar je de
Nadere informatieHerfstwandeling Veenkloosterbos
Herfstwandeling Veenkloosterbos Inleiding Welkom! bij de herfstwandeling in het Veenkloosterbos. De Klyster wil kinderen graag betrekken bij de natuur in hun eigen leefomgeving. Kinderen krijgen een band
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
Opdrachten thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: schaatsenrijders Groepje 2: beekprikken Groepje 3: schrijvertjes Groepje 4: bloedzuigers Groepje 5:
Nadere informatieInleiding Doelgroep Opzet van de lescyclus Algemeen doel Doelstellingen... 4
1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Opzet van de lescyclus... 4 2.1. Algemeen doel... 4 2.2. Doelstellingen... 4 3. Relatie met de kerndoelen & natuurmethoden... 5 4. Voorbereidende activiteit
Nadere informatieLesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 6 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel
Nadere informatie1. Doelgroep. 2. Relatieschema. Vogels. Reiger. Eend. Knobbelzwaan. Uil Kievit. Merel. Halsbandparkiet. Duif. Kraai. Meeuw. Woonomgeving: Voedsel:
1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Algemeen doel van de lescyclus... 5 3.2. De doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen...
Nadere informatieEen midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015
Een midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015 Doelgroep: Midden- en bovenbouw basisonderwijs: groep 5-8 Jaargetijde: Herfst, winter, lente en een stukje zomer. Plaats:
Nadere informatieBosmuseum Gerhagen Zavelberg 10 3980 Tessenderlo
Bosmuseum Gerhagen Zavelberg 10 3980 Tessenderlo GERHAGEN Tel: 013 / 67.38.44 E-mail: bosmuseum@skynet.be Website: wet.gerhagen.be Samengesteld door Willy Vanwesemael Bosuil WERKBLADEN Lager Onderwijs
Nadere informatieIntroductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen
Leerkracht Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les activeren de leerlingen hun
Nadere informatieInhoudsopgave. Natuurmonumenten Nieuwkoopse Plassen... 3. Schoolreisjes en excursies. Programma voor groep 1+2...5. Programma voor groep 3+4...
Inhoudsopgave Natuurmonumenten Nieuwkoopse Plassen..... 3 Schoolreisjes en excursies..... 4 Programma voor groep 1+2......5 Programma voor groep 3+4......6 Programma voor groep 5+6..7 Programma voor groep
Nadere informatieMethodiek van het gidsen
Methodiek van het gidsen De interactie tussen de natuur de gids- en de deelnemers. Er bestaat niets zonder de natuur. WANNEER IS EEN GEGIDSTE WANDELING GESLAAGD? ANALYSE VAN DOCUMENT KALENDERWANDELING
Nadere informatieDOCENT. Thema: natuur BOMEN BIJ MIJN SCHOOL. groep 3 en 4. Stadshagen
In groep 1 en 2 hebben de leerlingen binnen dit thema geleerd dat er in de natuur verschillende kleuren, vormen en texturen te vinden zijn. De leerlingen in groep 3 en 4 richten zich in dit thema op bomen.
Nadere informatieBoterbloemen in het gras
Boterbloemen in het gras Achtergrondinformatie De boterbloem behoort tot de familie der ranonkelachtigen. De wetenschappelijke naam Ranunculus betekent in het Latijn: kikkertje. Veel soorten hebben namelijk
Nadere informatie4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:
4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.
Nadere informatieProgramma Natuur Avonturen
Programma Natuur Avonturen voor basisscholen Landgoed De Hoevens Alphen/Goirle i.s.m. Scholenwerkgroep IVN Tilburg Algemene informatie Landgoed De Hoevens Coördinator natuureducatie: Fran Husstege Bezoekadres:
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
GOED GROEIEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 1&2 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK WAT EEN PLANT NODIG HEEFT OM NOG BETER TE GROEIEN. INLEIDING Een van de leukste
Nadere informatieVogelproject Maak een poster over één van de vogels van BdL junior!
Vogelproject Maak een poster over één van de vogels van BdL junior! Groep Dit project is primair geschikt voor de groepen 5 en 6. Introductie en instructie voor de leerkracht Met dit project maken de kinderen
Nadere informatieVogelzang: waarom zingen vogels en hoe herken je ze aan hun zang?
VOOR DE LEERKRACHT Vogelzang: waarom zingen vogels en hoe herken je ze aan hun zang? Vogelbescherming Nederland organiseert de Tuinvogeltelling voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel
Nadere informatieStadsvogels. veldwerk - bovenbouw
Stadsvogels veldwerk - bovenbouw Inhoud: Blz. 2 korte omschrijving Blz. 3 docentenhandleiding Blz. 4 kopieerbladen werkboekje Blz. 5 lessuggesties Blz. 6 handleiding begeleiding/ouders bijlagen: kopieerbladen
Nadere informatieHandleiding bij lesbrief 2018
Handleiding bij lesbrief 2018 Beste Leerkracht, In deze handleiding vind je 7 boeiende en interactieve opdrachten. De opdrachten zijn gevarieerd en vragen niet veel voorbereiding. De opdrachten variëren
Nadere informatieDOCENT. Thema: Water BEESTJES IN DE SLOOT. groep 1 en 2. Stadshagen
In en rondom is veel water te vinden, zoals slootjes, weteringen maar ook het Zwarte Water en de Millingerplas. In het thema water gaan de kleuters onderzoeken welke dieren er in en rondom het water bij
Nadere informatieLes 1 Kleine stukjes Decompositie met groep 2 en 3
Les 1 Kleine stukjes Decompositie met groep 2 en 3 Josina Koning Pedagogisch Academie Hanzehogeschool Groningen Voorwoord Wat fijn dat u interesse heeft voor de lessen Computational Thinking voor groep
Nadere informatieMeneer en mevrouw bunzing zoeken een huis voor de winter
Meneer en mevrouw bunzing zoeken een huis voor de winter Dierenpaspoort maken Leerdoel: De leerlingen kennen in hun omgeving twee verschillende biotopen en kunnen enkele hierin veel voorkomende organismen
Nadere informatieover vogels rondom school. Kijk op www.vogelweekend.be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogelweek voor Scholen.
VOGELWEEK VOOR SCHOLEN: VOOR DE LEERKRACHT Bouw een voederplank Klus je mee? Natuurpunt organiseert de Grote Vogelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee
Nadere informatieLoof-en naaldbomen. Naam :
Loof-en naaldbomen Naam : Veel bomen maken een bos In een boomgaard staan soms honderden bomen, en toch is een boomgaard geen bos. Ook in een park kun je veel bomen zien, maar een park is beslist geen
Nadere informatieAvonturenpad: Er waren eens twee kikkertjes
Avonturenpad: Er waren eens twee kikkertjes docentenhandleiding Inhoud 1 Omschrijving Er waren eens twee kikkertjes... 2 2 Lessuggesties bij Er waren eens twee kikkertjes... 4 2.1 Voorbereiding... 4 2.2
Nadere informatieMaak je schoolplein vogelvriendelijk
Maak je schoolplein vogelvriendelijk Leerlijn: kinderen leren vanuit het perspectief van vogels nadenken over hun omgeving. Wat hebben vogels nodig om te overleven? Schuilmogelijkheden, nestmogelijkheid,
Nadere informatieHet is winter. op Landgoed Schothorst
Het is winter op Landgoed Schothorst In de winter is er genoeg te zien en te beleven in de natuur. Tijdens deze wandeling kun je dat ervaren. 6 Enkeerdpad 1 Winterbloeiers Zelfs in de winter kun je soms
Nadere informatieDASSENWERK. werkbladen opdrachten Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen
DASSENWERK werkbladen opdrachten Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2012 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je onderzoekt vandaag een klein gebied van Nationaal Park De
Nadere informatieNME-leerroute Vogels in het Wandelbos
NME-leerroute Vogels in het Wandelbos 7 Groep 1 Tilburg, BS Antares Inleiding Kinderen meer in contact brengen met de natuur, dat is de doelstelling van het project Brede scholen als groen netwerk in de
Nadere informatieWeidevogels en watervogels
Dia 1 Zorg dat het geluid aan staat! en watervogels Deze powerpoint begint met het lied van Syb van de Ploeg over onze nationale vogel: de grutto. Gewoon afspelen en dan vragen wat de kinderen gezien en
Nadere informatieNaam:...
Naam:... Wil je meer over paddestoelen weten? Vul de woorden in op de goede plaats. Kies uit: hoed herfst eetbaar steel giftig grotten In de... vind je in het bos veel paddestoelen. Ze groeien op dode
Nadere informatieOpdrachtkaarten Herfst
Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Je gaat in het duingebied onderzoek doen naar allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten
Nadere informatieNatuur en milieueducatie
algemene informatie Natuur en milieueducatie contact: adres: Natuur Educatief Centrum (NEC) Praktische info 09 210 32 72 NEC Waterrijk De lessen vinden plaats tijdens weekdagen in de voormiddag tussen
Nadere informatieLespakket Lente. Instructieblad groep 1 & 2
Lespakket Lente Instructieblad groep 1 & 2 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 1 & 2 - Materialen van het pakket: Voor
Nadere informatieIntroductieles. Vogels in de klas. groep 7/8. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen
Leerkracht Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 7-8 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les activeren de leerlingen hun
Nadere informatiePYKJE FJOUWER / KUIKENTJE VIER
PYKJE FJOUWER / KUIKENTJE VIER Verhalend ontwerp Voor groep 1, 2, 3 en 4 Colofon Pykje Fjouwer verhalend ontwerp is ontwikkeld door Pyke Kroes van IVN in samenwerking met Kening fan e Greide, Projectteam
Nadere informatieVogelgezang: waarom zingen vogels en hoe herken je ze aan hun gezang?
Illustraties: Elwin van der Kolk Vogelgezang: waarom zingen vogels en hoe herken je ze aan hun gezang? Natuurpunt organiseert de Vogeltelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel
Nadere informatieinhoud 1. De merel 2. Waar is mijn eten? 3. De tuin 4. Vogels helpen 5, Wat eten vogels? 6. Vogels in de tuin 7. Een goede plek 8.
Help de vogels inhoud 1. De merel 3 2. Waar is mijn eten? 4 3. De tuin 5 4. Vogels helpen 6 5, Wat eten vogels? 7 6. Vogels in de tuin 8 7. Een goede plek 9 8. Vogels kijken 10 9. Watervogels 12 10. De
Nadere informatiemilieu- en natuureducatie
algemene informatie milieu- en natuureducatie contact: adres: Natuur Educatief Centrum (NEC) 09 210 32 72 NEC Waterrijk Verlorenbroodstraat 106 A 9820 Merelbeke Praktische info De lessen vinden plaats
Nadere informatieVoorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8
Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 4 t/m 8. Inhoud:
Nadere informatieInhoudsopgave. Inhoud van de leskist
Inhoudsopgave Inhoud van de leskist... Inleiding... Leerdoelen... Opbouw van de les 1. Voorbereiding voor de leerkracht... 2. Introductie Brief van de jutter... 3. Veldwerk in de schoolomgeving Afval jutten...
Nadere informatie