De methode doet het nog steeds niet

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De methode doet het nog steeds niet"

Transcriptie

1 Arjen Uittenbogaard en Jasper Doornbos Procesverbetering is leren: leren door mensen en leren door groepen. Dit verhaal heeft als thema: leren moet je organiseren. Leren is het falen van verwachtingen, dus om te kunnen leren, moet je doelen stellen. Leren door fouten gaat effectiever dan leren van successen, dus moet er een omgeving zijn waarin fouten gemaakt mogen worden; waarin het veilig is om te experimenteren. Leren werkt alleen bij de gratie van reflectie, af en toe een pas op de plaats maken en terugkijken op wat er gebeurd is. Als daar geen tijd voor is, dus als het leren niet explicitiet een plek krijgt in de verbeterinitiatieven, dan zullen dezelfde fouten over een jaar nog gemaakt worden. Slijp af en toe de bijlen, zodat het kappen van de bomen een stuk effiectiever gaat. 1

2 De boodschap Verbetering wordt gedaan door mensen Experimenteer, meet en verbeter Maak fouten en leer

3 De QA-adapter 3 Dit voorbeeld gaat over het organiseren van het leren in een pilot project, dat als neveneffect ook leren in de organisatie tot gevolg had. Pilot project voor nieuwe werkwijze: RUP. Om te voorkomen dat we RUP in name only zouden doen, konden we het project in splendid isolation uitvoeren, alsof we in een glazen bol, of op een eiland aan het werk waren. Elke week planden we uit de bol sessies, waarin we keken naar wat we hadden geleerd. Reflectie ingebouwd in het proces. We hadden ons wel te houden aan standaarden van buiten, zoals bijvoorbeeld het QA systeem dat bepaalde documenten en formaten voorschreef. Deze pasten niet bij onze RUP-werkwijze. Omdat we ons project niet wilden en de buitenwereld niet konden aanpassen, bedachten we de truc van een adapter. De QA-adapter maakte elke week een vertaling van als onze modellen en werkproducten naar het traditionele QA-formaat. Dat was geen leuk werk, want weinig zinvol, maar het maakte wat wij deden wel acceptabel voor de QA-organisatie. Onbedoeld neveneffect was dat ook die organisatie leerde. Na enige tijd zagen ze in dat het traditionele systeem niet heilig was en dat ze wellicht hier en daar de boel konden aanpassen aan deze nieuwe wereld. Leren op drie niveaus: individueel, project, en organisatie. 3

4 Level hunting 4 Deze auto wilde over de berg en TomTom gaf deze weg aan. Het geitenpaadje werd vlak onder de top zo smal dat de auto niet verder kon. Keren was niet mogelijk en achteruit terug te gevaarlijk Leve de KPI s en verbeterplannen. We werkten in een organisatie waar het management werd beloond als de afdeling CMMI level 2 haalde. En vanzelfsprekend lukte dat. Alles werd uit de kast gehaald om er bij de audit goed op te staan. Het idee is natuurlijk dat CMMI helpt om beter te werken, om risico s te voorkomen of de effecten te verkleinen. Maar op deze manier wordt het middel een doel, de meting een afrekening. Een dergelijke meting beïnvloedt het gedrag. Experimenteren, andere manieren uitzoeken, fouten durven maken, dit alles wordt ontmoedigd. Leren moet je organiseren, maar KPI s kunnen aanleiding geven tot pervers gedrag. Hoe herken je organisaties waar het middel tot doel is verheven? We kunnen tal van vakinhoudelijke symptomen noemen: afdelingen georganiseerd rond procesgebieden van CMMI, documentatie die uitpuilt van obligate CMMI practices zonder dat het nut ervan kan worden aangewezen, show poodle projecten die door de hele kerstboom aan CMMI-verplichtingen eerder uitlopen dan profiteren, enzovoorts. Maar laten we een paar voor iedereen herkenbare symptomen noemen. Een organisatie waar CMMI om de CMMI wordt gedaan is te herkennen aan CMMI-babbel. Te pas en te onpas wordt over CMMI gesproken en wordt CMMI terminologie gebezigd. In organisatie waar CMMI als middel is ingezet om processen te verbeteren, zul je CMMI als zodanig niet 4

5 De methode doet het niet 5 Al in 1982 publiceerde Jaap van Rees het artikel De methode doet het niet. Centrale vraag hierin was: In hoeverre is het mogelijk om beslissingen over het verloop van het ontwerpproces te nemen onafhankelijk van de inhoudelijke voortgang van het ontwerpproces? Het goed onderbouwde antwoord destijds was: dat is niet zinvol. Van Rees betoogde overtuigend dat het uiteindelijk het vakmanschap van de ontwerper is, dat bepalend moet zijn voor hoe het proces wordt uitgevoerd. Van Rees vergeleek het ontwerpen van software met het poneren van een wetenschappelijke theorie. Deze kan niet bewezen worden, hoogstens voor waar gehouden totdat het tegendeel bewezen is. Een ontwerper moet niet zozeer proberen zijn ontwerp te verifiëren, maar moet op zoek naar falsificatie. In hedendaagse termen: er moeten zo snel mogelijk resultaten aan de betrokkenen en gebruikers worden getoond waarop zij kunnen en moeten reageren. Een pleidooi voor agile development avant la lettre. Van Rees had het over het ontwerpen van informatiesystemen, maar zijn lessen zijn ook toepasbaar op organisatieveranderingen. Bij software zou je nog kunnen denken dat het een analytisch probleem betreft, Voor het gemak laat je dan alle betrokken partijen even uit beeld. Bij software zou je nog kunnen denken dat het een probleem is waar de experts door goed te analyseren tot een goede uitkomst kunnen komen. Natuurlijk is dat niet zo en is het probleem vaak een stuk complexer. Bij een organisatieverbetering kun je je deze illusies niet meer maken. In deze context zijn zoveel partijen en vinden zoveel gelijktijdige initiatieven plaats, is het werk dat gedaan wordt dusdanig verweven met de mensen die het betreft, dat een dergelijke afstandelijke houding niet meer werkt. Reden te meer om de falsificatiegedachte ook in deze context hoog in het vaandel te houden: experimenteer, pleeg kleine interventies, zie welke succesvol zijn en versterk die. Wat niet of contraproductief werkt, stop je weer. Organiseer het leren! 5

6 Synergie? 6 Organisaties ontplooien vaak meerdere verbeterinitiatieven tegelijk, gebaseerd op meerdere referentiemodellen, zoals Prince2, CMMI, Lean en Six Sigma. Deze initiatieven raken elkaar inhoudelijk, grijpen vaak in op het werk van dezelfde medewerkers en maken gebruik van diezelfde medewerkers. We kennen organisaties, met name grote, hiërarchische organisaties hebben er een handje van, waar deze initiatieven niet zelden langs elkaar heen werken. Áls ze al kennis hebben van elkaar, is samenwerking vaak ver te zoeken. Elk initiatief heeft namelijk zijn eigen, lokale, doelen en door samen te werken, zouden deze wel eens in gevaar kunnen komen. Dit plaatje gaat daar over. In deze situatie is synergie ver te zoeken. Het kán natuurlijk wel goed gaan. Zo geeft de invoering van Prince2, als het goed gebeurt, invulling aan veel practices van CMMI. Prince2 en CMMI kunnen elkaar versterken. Dito voor CMMI en agile, hierover gaat de presentatie van Jean- Yves. Synergie wordt vaak geassocieerd met kostenbesparingen. Als elkaar versterkende verbeterinitiatieven slagen, kunnen we dus met minder medewerkers toe. Dit leidt tot kostenbesparingen en de medewerkers kunnen voor ander belangrijk werk ingezet worden. Dit levert een directe bijdrage aan de productie van de organisatie. Realiseer je echter, dat hiermee expertise en ervaring uit het verbeterde organisatiedeel verdwijnt. Je introduceert een kennisrisico. Een alternatief zou kunnen zijn om deze mensen in te zetten voor het versnellen van veranderinitiatieven. Welke keuze gemaakt wordt, hangt mede af van de balans tussen de capaciteit van de verbeterorganisatie en het absorptievermogen van de organisatie. 6

7 De boodschap Verbetering wordt gedaan door mensen Experimenteer, meet en verbeter Maak fouten en leer

8

weer wat nieuws KEMA KEMA Reden van verandering KLANT- & PRESTATIEGERICHT! Oude norm was onvoldoende 16-04-2003 KEMA Quality B.V.

weer wat nieuws KEMA KEMA Reden van verandering KLANT- & PRESTATIEGERICHT! Oude norm was onvoldoende 16-04-2003 KEMA Quality B.V. Ze hebben weer wat nieuws bedacht! 16-04-2003 Quality B.V. 1 Reden van verandering Oude norm was onvoldoende KLANT- & PRESTATIEGERICHT! 16-04-2003 Quality B.V. 2 1 Reden van verandering a. ISO normen iedere

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Bewust willen en kunnen 4. Performance Support 5. Informele organisatie 5. Waarom is het zo moeilijk? 6

Inhoudsopgave. Bewust willen en kunnen 4. Performance Support 5. Informele organisatie 5. Waarom is het zo moeilijk? 6 Inleiding De afgelopen vijftien jaar hebben we veel ervaring opgedaan met het doorvoeren van operationele efficiencyverbeteringen in combinatie met ITtrajecten. Vaak waren organisaties hiertoe gedwongen

Nadere informatie

Integraal management en Sturen

Integraal management en Sturen Integraal management en Sturen Inleiding InterimProf werkt continu aan de ontwikkeling van haar interimmers. Daartoe heeft zij een Ontwikkelprogramma opgesteld. In dat kader is op 27 en 28 maart 2013 een

Nadere informatie

Agile ervaring Ir.ing. Erik van Daalen

Agile ervaring Ir.ing. Erik van Daalen Agile ervaring Ir.ing. Erik van Daalen Eneco Rotterdam 3 december 2013 03-12-2013 Agile Erik van Daalen 1 Hoofdsponsor Sponsors IPMA-N Jaarsponsors 03-12-2013 Agile Erik van Daalen 2 Korte introductie

Nadere informatie

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht

Nadere informatie

Factsheet CONTINUOUS VALUE DELIVERY Mirabeau

Factsheet CONTINUOUS VALUE DELIVERY Mirabeau Factsheet CONTINUOUS VALUE DELIVERY Mirabeau CONTINUOUS VALUE DELIVERY We zorgen ervoor dat u in elke volwassenheidsfase van uw digitale platform snel en continu waarde kunt toevoegen voor eindgebruikers.

Nadere informatie

Agile Consortium International Agile Master Assessment

Agile Consortium International Agile Master Assessment Agile Consortium International Agile Master Assessment Agile Master Assessment Info & Criteria Page 1 of 5 Version 1.0 Wat is het Agile Master Certificaat Het Agile Master Certificaat is een bewijs van

Nadere informatie

Excellente Bedrijfsvoering met Lean Six Sigma

Excellente Bedrijfsvoering met Lean Six Sigma Excellente Bedrijfsvoering met Lean Six Sigma HiP Consulting Carla Bastiaansen Amsterdam, 15 juli 2009 1 Agenda Lean Six Sigma verhoogt de snelheid en kwaliteit en verlaagt de verspilling en kosten HiP

Nadere informatie

Global Project Performance

Global Project Performance Return on investment in project management P3M3 DIAGNOSTIEK IMPLEMENTATIE PRINCE2 and The Swirl logo are trade marks of AXELOS Limited. P3M3 -DIAGNOSTIEK (PROJECT PROGRAMMA PORTFOLIO MANAGEMENT MATURITY

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Veranderen is een noodzaak, verbeteren is een keuze (1)

Veranderen is een noodzaak, verbeteren is een keuze (1) (1) Inspirerend leiderschap van bestuurders en directeuren vraagt om meer aandacht voor hun verander- en verbetercapaciteit. In dit eerste deel (van twee) staat een belangrijke component hiervan centraal:

Nadere informatie

Rapportage Werksoorten. BIJ Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 02.04.2015. Email:

Rapportage Werksoorten. BIJ Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 02.04.2015. Email: Rapportage Werksoorten Naam: BIJ Voorbeeld Datum: 02.04.2015 Email: support@meurshrm.nl BIJ Voorbeeld / 02.04.2015 / Werksoorten (QWSN) 2 Inleiding Wat voor type werkzaamheden spreken jou aan? Wat voor

Nadere informatie

Iedereen sterk. Zo stimuleer je innovatief gedrag en eigenaarschap van medewerkers

Iedereen sterk. Zo stimuleer je innovatief gedrag en eigenaarschap van medewerkers Iedereen sterk Zo stimuleer je innovatief gedrag en eigenaarschap van medewerkers JANUARI 2016 Veranderen moet veranderen Verandering is in veel gevallen een top-down proces. Bestuur en management signaleren

Nadere informatie

Transformatie naar een wendbare organisatie

Transformatie naar een wendbare organisatie Transformatie naar een wendbare organisatie Ervaringen bij ING Paul Spronk Wat speelt er in de banksector? Zijn er overeenkomsten met de zorgsector? - Productie gedreven - Gefragmenteerd - Veel procedures

Nadere informatie

Projectmatig betekent: op de wijze van een project. Je moet dus eerst weten wat een project is. Een eenvoudige definitie van project is:

Projectmatig betekent: op de wijze van een project. Je moet dus eerst weten wat een project is. Een eenvoudige definitie van project is: Projectmatig werken Inhoudsopgave Projectmatig werken vs. niet-projectmatig werken... 1 Projectmatig werken... 1 Niet projectmatig werken... 2 Waarom projectmatig werken?... 2 Hoe herken je wanneer projectmatig

Nadere informatie

Welkom. Doel van workshop. LoopbaanNed. Dr. Dieta Mietus

Welkom. Doel van workshop. LoopbaanNed. Dr. Dieta Mietus Welkom Doel van workshop Oplossingsgericht werken LoopbaanNed Dr. Dieta Mietus Kennismaking Wat zou je willen doen zodat deze workshop nuttig voor je is? Oplossingsgericht werken aan project Projectmanager:

Nadere informatie

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Een visie op implementatie. 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi

Een visie op implementatie. 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi Een visie op implementatie 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi Implementeren? Innoveren Implementeren Professionaliseren Veranderen Evalueren Leren

Nadere informatie

Lean trainingen. De trainingen gefaciliteerd door 12Mprove worden momenteel gemiddeld beoordeeld met een 9,4.

Lean trainingen. De trainingen gefaciliteerd door 12Mprove worden momenteel gemiddeld beoordeeld met een 9,4. Lean trainingen De trainingen zitten vol met actiegericht leren. Geen powerpoint - trainingen, maar met veel gebruik van flip- overs en tekeningen. Deze trainingen verzorgen wij samen met onze samenwerkingspartner

Nadere informatie

Kwaliteitszorg met behulp van het INK-model.

Kwaliteitszorg met behulp van het INK-model. Kwaliteitszorg met behulp van het INK-model. 1. Wat is het INK-model? Het INK-model is afgeleid van de European Foundation for Quality Management (EFQM). Het EFQM stelt zich ten doel Europese bedrijven

Nadere informatie

Het stappenplan. Inleiding

Het stappenplan. Inleiding Het stappenplan Inleiding Op de pagina instrumenten op Overstag.nu vind je instrumenten, informatie en inspiratie om binnen je eigen organisatie met het thema duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan.

Nadere informatie

Vrijheidsbeperkende maatregelen. Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? in de langdurende zorg. Vilans helpt mee

Vrijheidsbeperkende maatregelen. Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? in de langdurende zorg. Vilans helpt mee Vrijheidsbeperkende maatregelen in de langdurende zorg Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? Vilans helpt mee Hoe staat je organisatie ervoor? Kom erachter hoe het staat met vrijheidsbeperking

Nadere informatie

Figuur 1 Model Operational Excellence

Figuur 1 Model Operational Excellence 1. Management samenvatting Ondanks de groeiende populariteit process redesign, is er maar weinig bekend over de strategieën die organisaties kunnen volgen om te bereiken. Een redesign strategie specificeert

Nadere informatie

Opruimen in de praktijk Ruimte voor de professional, die professional dat ben JIJ!

Opruimen in de praktijk Ruimte voor de professional, die professional dat ben JIJ! Opruimen in de praktijk Ruimte voor de professional, die professional dat ben JIJ! Niet alleen toevoegen maar ook opruimen Een handleiding van de Opruimdienst als hulpmiddel voor jouw team Handleiding

Nadere informatie

IOD Crayenestersingel 59, 2101 AP Heemstede Tel: 023 5283678 Fax: 023 5474115 info@iod.nl www.iod.nl. Leiding geven aan verandering

IOD Crayenestersingel 59, 2101 AP Heemstede Tel: 023 5283678 Fax: 023 5474115 info@iod.nl www.iod.nl. Leiding geven aan verandering Leiding geven aan verandering Mijn moeder is 85 en rijdt nog auto. Afgelopen jaar kwam ze enkele keren om assistentie vragen, omdat haar auto in het verkeer wat krassen en deuken had opgelopen. Ik besefte

Nadere informatie

Lean: Kort-cyclisch verbeteren. Geen dieet maar life-style IHC de Zorgmakelaar Chantal Aarts & Lissy Hurkmans

Lean: Kort-cyclisch verbeteren. Geen dieet maar life-style IHC de Zorgmakelaar Chantal Aarts & Lissy Hurkmans Lean: Kort-cyclisch verbeteren Geen dieet maar life-style IHC de Zorgmakelaar Chantal Aarts & Lissy Hurkmans Programma Van individueel naar collectief leren Waar gaan we het niet over hebben deze workshop

Nadere informatie

!!!! !!!! 1. Professioneel adviseren

!!!! !!!! 1. Professioneel adviseren Professioneel adviseren In deze zesdaagse opleiding krijg je de kans om in een veilige omgeving de eigen sterkere en zwakkere kanten te onderkennen en te werken aan je ontwikkelpunten als consultant. Je

Nadere informatie

Rik Jan van Hulst Wittenburgergracht 269 1018 ZL Amsterdam rikjan@ppqa.nl 0653814034

Rik Jan van Hulst Wittenburgergracht 269 1018 ZL Amsterdam rikjan@ppqa.nl 0653814034 Personalia Naam van Hulst Voornaam Rik Jan Geb.datum 20-06-1964 Geslacht Man Burg. staat Gehuwd Nationaliteit Nederlandse Talen Nederlands, Engels, Frans, Italiaans Website www.ilexit.nl www.ppqa.nl www.risicoproces.nl

Nadere informatie

LEAN ISO 9001. Mede mogelijk gemaakt door ISO 9001:2015

LEAN ISO 9001. Mede mogelijk gemaakt door ISO 9001:2015 LEAN ISO 9001 Mede mogelijk gemaakt door ISO 9001:2015 Wie is er bekend met: ISO 9001 ISO 9001:2015 LEAN 2 LEAN ISO 9001 ISO 9001 Algemeen toepasbaar bedrijfskundig model om je organisatie adequaat in

Nadere informatie

Catharina Stichting visie op zelfsturing

Catharina Stichting visie op zelfsturing Catharina Stichting visie op zelfsturing Verhalende versie Binnen Catharina Stichting werken we steeds nadrukkelijker op basis van zelfsturing. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat we werken vanuit

Nadere informatie

Met onderscheidend en gemeenschappelijk beleefd organisatie DNA het beste toekomstperspectief. Verbeteren kan alleen van binnenuit.

Met onderscheidend en gemeenschappelijk beleefd organisatie DNA het beste toekomstperspectief. Verbeteren kan alleen van binnenuit. Met onderscheidend en gemeenschappelijk beleefd organisatie DNA het beste toekomstperspectief Verbeteren kan alleen van binnenuit. Onze visie, missie en strategie Visie: dat er in alle organisaties een

Nadere informatie

Inhoud. 1. Agile werken. 2. Het belang van Agile werken. 3. Basisprincipes van Agile werken. 4. De meest gebruikte Agile methode: Scrum

Inhoud. 1. Agile werken. 2. Het belang van Agile werken. 3. Basisprincipes van Agile werken. 4. De meest gebruikte Agile methode: Scrum Inhoud 1. Agile werken 2. Het belang van Agile werken 3. Basisprincipes van Agile werken 4. De meest gebruikte Agile methode: Scrum 5. Drie rollen binnen een Scrum squad De wereld waarin je leeft verandert

Nadere informatie

Conclusies veranderen van organisatiecultuur

Conclusies veranderen van organisatiecultuur Hoofdstuk 11 Conclusies veranderen van organisatiecultuur In dit deel heb ik de basisprincipes en ingrediënten beschreven van de voor cultuurveranderingen in organisaties. 114 Leiders in cultuurverandering

Nadere informatie

Functieprofiel Ondersteuner ICT Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Ondersteuner ICT Functieprofiel titel Functiecode 00 1 Functieprofiel Ondersteuner ICT Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Registreren en (laten) oplossen van vragen en storingen van ICTgebruikers binnen de richtlijnen van de afdeling, teneinde bij

Nadere informatie

Lean management vaardigheden

Lean management vaardigheden Lean management vaardigheden Lean management : meer dan tools Je gaat met Lean aan de slag of je bent er al mee bezig. Je ziet dat Lean over een set prachtige tools beschikt en je beseft dat het ook een

Nadere informatie

ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK

ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK Iedereen heeft er de mond van vol: Het beste uit de leerling halen Recht doen aan verschillen van leerlingen Naast kennis en vaardigheden, aandacht voor het

Nadere informatie

Ervaringen van 2 SIT projecten

Ervaringen van 2 SIT projecten Ondernemers oordelen over SIT Quotes & behaalde resultaten Ervaringen van 2 SIT projecten > MediaMotion Data B.V. Producent van CD s en DVD s > Substra B.V. Producent van steenwol-producten voor de glastuinbouw

Nadere informatie

SPI op de sofa. SPIder conferentie. 6 oktober 2009. Jasper Doornbos Peter Brouwer. SPInoveren, inspireren en transpireren.

SPI op de sofa. SPIder conferentie. 6 oktober 2009. Jasper Doornbos Peter Brouwer. SPInoveren, inspireren en transpireren. SPI op de sofa SPIder conferentie SPInoveren, inspireren en transpireren 6 oktober 2009 Jasper Doornbos Peter Brouwer Improvement Focus Agenda Improvement Focus Samenvatting Doel Stelling Gedrag Waardoor

Nadere informatie

De 17 principes van lean working

De 17 principes van lean working De 17 principes van lean working Lean working kan samengevat worden in 17 basis principes. De totale aanpak is hieruit opgebouwd. Het kennen en beheersen van de principes is belangrijk voor de continu

Nadere informatie

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek. Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van

Nadere informatie

6. Project management

6. Project management 6. Project management Studentenversie Inleiding 1. Het proces van project management 2. Risico management "Project management gaat over het stellen van duidelijke doelen en het managen van tijd, materiaal,

Nadere informatie

LES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 2: Waar komt een fixed mindset vandaan?

LES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 2: Waar komt een fixed mindset vandaan? Veel introverten hebben een fixed mindset ontwikkeld ten aanzien van zichtbaarheid en profileren. Ze denken dat het voor hen niet weggelegd is om zich overtuigend te profileren. Deze presentatie gaat in

Nadere informatie

MAATWERK OPLEIDINGEN 10 basisopleidingen 19 Modules Kies & Mix

MAATWERK OPLEIDINGEN 10 basisopleidingen 19 Modules Kies & Mix WIN TRAININGEN MAATWERK OPLEIDINGEN 10 basisopleidingen 19 Modules Kies & Mix 10 Basisopleidingen PMO, de start-up Prince II Foundation IPMA PMO P3O Foundation IPM voor de projectbeheerser Leading SAFe

Nadere informatie

Global Project Performance

Global Project Performance Return on investment in project management PMO IMPLEMENTATIE PRINCE2 and The Swirl logo are trade marks of AXELOS Limited. PMO PROJECT MANAGEMENT OFFICE Een Project Management Office voorziet projecten,

Nadere informatie

De Sleutel tot het benutten van potentie

De Sleutel tot het benutten van potentie De Sleutel tot het benutten van potentie Wat is potentie eigenlijk? Een snelle blik in een woordenboek levert de volgende resultaten op: het kunnen; dat waartoe iemand of iets toe in staat is; vermogen.

Nadere informatie

AGILE WERKEN Leer je eigen capaciteiten optimaal te benutten dankzij een effectieve samenwerking.

AGILE WERKEN Leer je eigen capaciteiten optimaal te benutten dankzij een effectieve samenwerking. AGILE WERKEN Leer je eigen capaciteiten optimaal te benutten dankzij een effectieve samenwerking T: +31 (0)20 24 022 44 E: info@gladwell.nl www.gladwell.nl WAT IS AGILE? Agile is een denkwijze die erop

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

Het NLP communicatie model

Het NLP communicatie model Het NLP communicatie model Ontdek jouw communicatie waarnemingsfilters Leef je natuurlijk leiderschap 1 Inleiding Op het moment dat veranderingen in een organisatie plaatsvinden is communicatie één van

Nadere informatie

Pas op van onderen!!!

Pas op van onderen!!! Pas op van onderen!!! Lean Six Sigma bij de Gemeente Amersfoort Congres Samen Continu Verbeteren 18 februari 2016 Onze stad Onze organisatie 750 FTE 470 mio Regie gemeente 600 producten Onze producten

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

Je doel behalen met NLP.

Je doel behalen met NLP. Je doel behalen met NLP. NLP werkt het beste als al je neurologische niveaus congruent zijn. Met andere woorden: congruent zijn betekent wanneer je acties en woorden op 1 lijn zijn met je doelen, overtuigingen,

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

KRACHTENBUNDELING VOOR 2009 Corporate Identity BM-Support.org STICHTING BUSINESS MANAGEMENT SUPPORT STICHTING BUSINESS MANAGEMENT SUPPORT

KRACHTENBUNDELING VOOR 2009 Corporate Identity BM-Support.org STICHTING BUSINESS MANAGEMENT SUPPORT STICHTING BUSINESS MANAGEMENT SUPPORT STICHTING BUSINESS MANAGEMENT SUPPORT STICHTING BUSINESS MANAGEMENT SUPPORT OPEN BUSINESS INNOVATIE KRACHTENBUNDELING VOOR SUCCES OPEN BUSINESS INNOVATIE KRACHTENBUNDELING VOOR 2009 Corporate Identity

Nadere informatie

leergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling

leergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling leergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling editie 2011 Leiderschap zit vol met paradoxen. De tegenstelling tussen betrokkenheid en distantie, tussen innovatie en behoudendheid,

Nadere informatie

Lean Six Sigma trainingen voor HR-professionals

Lean Six Sigma trainingen voor HR-professionals Feit: Lean-trajecten zijn succesvoller als HR betrokken is. HR speelt een cruciale rol bij het introduceren van Lean in een organisatie. Het is de smeerolie die draagvlak creëert, iedereen aan boord houdt

Nadere informatie

Pas op van onderen!!! Organisatie- en talentontwikkeling bij de Gemeente Amersfoort

Pas op van onderen!!! Organisatie- en talentontwikkeling bij de Gemeente Amersfoort Pas op van onderen!!! Organisatie- en talentontwikkeling bij de Gemeente Amersfoort VNG CVA - eendaagse Arbeidszaken Waarom: Missie/visie De samenleving is volop in verandering, onze rol en ons takenpakket

Nadere informatie

LEAN LEIDERSCHAP. Een kwestie van vertrouwen. Tosca Klinkenberg Wil van der Heijden

LEAN LEIDERSCHAP. Een kwestie van vertrouwen. Tosca Klinkenberg Wil van der Heijden LEAN LEIDERSCHAP Een kwestie van vertrouwen Tosca Klinkenberg Wil van der Heijden DOEL AGENDA Definities van lean Soorten leiderschap Lean leiderschap; principes en profiel Reflectie Hoe word je een lean

Nadere informatie

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

MR: MeeR InZicht. Beste ouders/verzorgers,

MR: MeeR InZicht. Beste ouders/verzorgers, MR: MeeR InZicht Beste ouders/verzorgers, Op uitnodiging van de school en de Medezeggenschapsraad kwam op 17 maart een grote groep ouders bijeen om met elkaar van gedachten te wisselen over welke vaardigheden

Nadere informatie

Meten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt

Meten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt Meten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt Vandaag Vandaag Reden voor Monitoring en Evaluatie: M&E Wat is M&E? Monitoren en evalueren: theorie en praktijk Tips

Nadere informatie

bottlenecks en best practices

bottlenecks en best practices Pas toe of leg uit en de praktijk van aanbestedingen bij het Rijk: bottlenecks en best practices Jaap Korpel 17 december 2013 Naam programma/afdeling/presentator Probleemschets o.b.v. interviews Monitor

Nadere informatie

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie met Kwaliteit ontwerp fourpack Cultuureducatie met Kwaliteit Onze ambities 1 2 3 Stappenplan Het kwadrant Drie domeinen 1 Intake 5 Scholingsactiviteiten VERBREDEN 2 Assessment 6 Meerjarenvisie In huis 3 Ambitiegesprek

Nadere informatie

Rapportage Drijfveren. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:

Rapportage Drijfveren. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email: Rapportage Drijfveren Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Drijfveren (QDI) 2 Wat motiveert jou? Wat geeft jou energie? Waardoor laat jij

Nadere informatie

Kees Boele DE DROOM VAN. De droom van Kees Boele

Kees Boele DE DROOM VAN. De droom van Kees Boele 12 magazine Juni 2015 De droom van Kees Boele DE DROOM VAN Kees Boele CVB-voorzitter van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en onderwijsman in hart en nieren, Kees Boele, doet een appèl op leidinggevenden

Nadere informatie

Deze leergang is een vliegwiel voor beweging

Deze leergang is een vliegwiel voor beweging PROGRAMMA URBAN PROFESSIONAL Deze leergang is een vliegwiel voor beweging Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman De afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht ontwikkelde

Nadere informatie

Dit wordt jouw jaar!

Dit wordt jouw jaar! 5_p{4# ' a {5#' 9 u} {3 {w C 61# ',E 9 QÓ«é«J øh º H f' {3 iæ+ 1'sB 9 w A' 9E )1_jdA' ad@ Ê( f_ `B 9#' - FtA' b_d A' QÓ«é«J øh º H Haalbaarheid en effectiviteit van gedragsgerichte dual system-interventies

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

SURFACE BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het? De Surface in het onderwijs

SURFACE BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het? De Surface in het onderwijs BESCHRIJVING SURFACE Wat is het? De Surface is een liggend 30 inch beeldscherm op een tafel waaraan meerdere kinderen tegelijk kunnen werken. Zij bedienen de Surface met hun handen. Het apparaat kan 52

Nadere informatie

Appendix A Checklist voor visible learning inside *

Appendix A Checklist voor visible learning inside * Appendix A Checklist voor visible learning inside * * Op www.bazalt.nl/lerenzichtbaarmaken kunt u dit formulier downloaden en vervolgens printen. Het is belangrijk dat de medewerkers van de school deze

Nadere informatie

Functieprofiel: Ondersteuner ICT Functiecode: 0405

Functieprofiel: Ondersteuner ICT Functiecode: 0405 Functieprofiel: Ondersteuner ICT Functiecode: 0405 Doel Registreren en (laten) oplossen van vragen en storingen van ICT-gebruikers binnen de richtlijnen van de afdeling, teneinde bij te dragen aan efficiënt

Nadere informatie

SMART requirements schrijven

SMART requirements schrijven SMART requirements schrijven Reverse Engineering als aanpak voor leren Requirements Kenniscentrum 27 maart 2012, 18:50 19:30 uur Hossein Chamani, docent en trainer bij Hogeschool Rotterdam 1 Introductie

Nadere informatie

Minder overdrachtstijd in 5 stappen! Resultaatgerichte Lean Six Sigma handleiding

Minder overdrachtstijd in 5 stappen! Resultaatgerichte Lean Six Sigma handleiding Minder overdrachtstijd in 5 stappen! Resultaatgerichte Lean Six Sigma handleiding Werkgevers in de zorg staan voor een paradoxale uitdaging: meer doen met minder, zonder dat medewerkers het plezier in

Nadere informatie

Lean Six Sigma. 1. Wat is het? Wat is Lean Six Sigma (LSS)?

Lean Six Sigma. 1. Wat is het? Wat is Lean Six Sigma (LSS)? 1. Wat is het? 2. Wat levert het me op? 3. Hoe werkt het? Lean, Six Sigma en DMAIC. 4. Wie gebruikt het? 5. Hoe maak ik een eerste stap? Lean Six Sigma 1. Wat is het? Wat is Lean Six Sigma (LSS)? Het gebruikt

Nadere informatie

Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012)

Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012) -1- Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012) 1 Aanleiding voor het project Arbeidsparticipatie is een belangrijk onderwerp voor mensen met een chronische ziekte of functiebeperking

Nadere informatie

1. De methodiek Management Drives

1. De methodiek Management Drives 1. De methodiek Management Drives Management Drives is een unieke methodiek die u concrete handvatten biedt in het benaderen van de ontwikkeling van individu, team en organisatie. De methodiek kent een

Nadere informatie

visuele communicatie Auteur: Raoul Postel

visuele communicatie Auteur: Raoul Postel visuele communicatie Auteur: Raoul Postel het idee het concept het doel: een logisch proces naar een verrassend concept / idee het concept / idee vertalen naar vormgeving en medium het idee het concept

Nadere informatie

Friesland College Leeuwarden

Friesland College Leeuwarden Voorwoord In dit verslag staat precies beschreven wat ik heb gedaan met de Demontage. Ook staat er in dit verslag wat er allemaal in een computer zit met alle benamingen erbij. Er word ook gemeld wat voor

Nadere informatie

Regie. van. Fantasie 24 1 CREATIVITEIT IN BEDRIJF

Regie. van. Fantasie 24 1 CREATIVITEIT IN BEDRIJF 24 1 CREATIVITEIT IN BEDRIJF de Regie Fantasie van de Regie Fantasie van TRAINING CREATIVITEIT IN BEDRIJF 3 Blijven Vernieuwen heeft Toekomst DDe wereld verandert elke dag. Reorganiseert, ontwikkelt. Wat

Nadere informatie

Van Samenhang naar Verbinding

Van Samenhang naar Verbinding Van Samenhang naar Verbinding Sogeti Page 2 VAN SAMENHANG NAAR VERBINDING Keuzes, keuzes, keuzes. Wie wordt niet horendol van alle technologische ontwikkelingen. Degene die het hoofd koel houdt is de winnaar.

Nadere informatie

Definitief 1.0 Handreiking voor toepassen van Agile Scrum binnen Overheidsdiensten april 2012

Definitief 1.0 Handreiking voor toepassen van Agile Scrum binnen Overheidsdiensten april 2012 1 Kennis Agile Scrum 1.1 Inleiding In dit eerste deel wordt de lezer meegenomen in de Agile Scrum methodiek. Binnen DR, onder meer met ondersteuning vanuit Quintor, worden steeds meer projecten op deze

Nadere informatie

Lean Grafimedia Theorie naar praktijk (2014 / 2015) Tobias op den Brouw Remco Glashouwer

Lean Grafimedia Theorie naar praktijk (2014 / 2015) Tobias op den Brouw Remco Glashouwer Lean Grafimedia Theorie naar praktijk (2014 / 2015) Tobias op den Brouw Remco Glashouwer Wie zijn wij Deze presentatie Vertalen van de ervaringen van de laatste 2 jaar LEAN Grafimedia naar praktisch actieplan

Nadere informatie

(Samen)werken aan christelijk leraarschap

(Samen)werken aan christelijk leraarschap (Samen)werken aan christelijk leraarschap Laura Boele de Bruin MSc Dit materiaal is onderdeel van het compendium over christelijk leraarschap, van het lectoraat Christelijk leraarschap van Driestar hogeschool.

Nadere informatie

De cirkeltechniek bij organisatieverandering

De cirkeltechniek bij organisatieverandering De cirkeltechniek bij organisatieverandering 2005, Arnoud Huibers en Coert Visser Uit de oplossingsgerichte veranderbenadering is een eenvoudige techniek voortgekomen die vaak goed helpt om overleg over

Nadere informatie

Hightech Talent Masterclass

Hightech Talent Masterclass Hightech Talent Masterclass Doelstelling 3 Technische professionals leren anders Praktijkgerichte samenwerking Individueel Assessment Masterclass overzicht 6 Wat levert dit programma de deelnemers op?

Nadere informatie

WSM Als we wisten, wat we wisten, dan

WSM Als we wisten, wat we wisten, dan WSM Als we wisten, wat we wisten, dan Presentatie en verdediging Kennis Portal Marinebedrijf Bureau Systeemmanagement K.J. Woltjer Systeemmanager Intro Behoefte indicatie Onderzoeksaanpak Probleemdefinitie

Nadere informatie

Hoshin Kanri. Denk groot, zet kleine stappen. Het proces van strategievorming en -implementatie

Hoshin Kanri. Denk groot, zet kleine stappen. Het proces van strategievorming en -implementatie Hoshin Kanri Denk groot, zet kleine stappen Het proces van strategievorming en -implementatie 16-4-2019 Hoshin Kanri Hoshin Kanri is letterlijk vertaald Richting management, ook bekend als Strategy Deployment

Nadere informatie

Lean Startup: voor innovatie in onzekerheid

Lean Startup: voor innovatie in onzekerheid Lean Startupin de zorg Waarom Lean Startup helpt vernieuwen in onzekere tijden Amersfoort 5 april 2016 Lean Startup: voor innovatie in onzekerheid Lean Startup verbetert de innovatie van diensten en producten

Nadere informatie

Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar

Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Gebaseerd op ervaringen die ik opdeed in meer dan 10 verschillende ziekenhuizen Mirjan van der Meijden Zorginformatisering Vooraf In

Nadere informatie

Training Within Industry - Job Instruction

Training Within Industry - Job Instruction Training Within Industry - Job Instruction Inleiding In veel bedrijven worden problemen opgelost door doelgericht aan die problemen te werken. Achteraf hadden deze problemen voorkomen kunnen worden, door

Nadere informatie

4C/ID Gebruikersdag, Nijmegen 20 april Bakkersopleidingen in de praktijk. Wat gaan we doen in deze workshop?

4C/ID Gebruikersdag, Nijmegen 20 april Bakkersopleidingen in de praktijk. Wat gaan we doen in deze workshop? 4C/ID in het MBO Bakkersopleidingen in de praktijk Wat gaan we doen in deze workshop? Bijeenkomst in halen en brengen: Wie zijn wij? Onze ervaring met 4C/ID Onze resultaten Uitwisselen van ervaringen 2

Nadere informatie

Blockchain. De journey van ING. Niels Haak, Target Payments Landscape, ING. Den Haag, 22 juni 2016

Blockchain. De journey van ING. Niels Haak, Target Payments Landscape, ING. Den Haag, 22 juni 2016 Blockchain De journey van ING Niels Haak, Target Payments Landscape, ING Den Haag, 22 juni 2016 Hoe kijkt ING momenteel naar de blockchain? Laten we eerst kijken naar deze video: 2 Terugkijkend. Hoe zijn

Nadere informatie

In deze brochure vind je alles over de cursus. KPI s die wel werken. Integraal Performance Management van strategie tot werkvloer

In deze brochure vind je alles over de cursus. KPI s die wel werken. Integraal Performance Management van strategie tot werkvloer In deze brochure vind je alles over de cursus KPI s die wel werken Integraal Performance Management van strategie tot werkvloer Cursus Stimuleer gewenst gedrag in de organisatie voor betere bedrijfsresultaten:

Nadere informatie

De curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden:

De curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden: Marco Snoek over de masteropleiding en de rollen van de LD Docenten De curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden: Het intended curriculum : welke doelen worden

Nadere informatie

Innoveren als avontuurlijke tocht

Innoveren als avontuurlijke tocht Innoveren als avontuurlijke tocht Innoveren als avontuurlijke tocht Oriëntatie op het gebied Omgaan met het onverwachte Het gebied doorgronden Zoeken naar doorwaadbare plekken Rust nemen en op kracht komen

Nadere informatie

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat.

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat. Klantbeoordelingen 2015 - zakelijke taaltrainingen januari t/m december 2015, n = 1.247 Klantenwaardering Vraagstelling Uitstekend Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Wat vindt u van het gebruikte lesmateriaal?

Nadere informatie