Stelselherziening: no-claimregeling, aanvullende verzekering en zorgtoeslag
|
|
- Maarten Gerritsen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 III.01 Stelselherziening: no-claimregeling, aanvullende verzekering en zorgtoeslag 1
2 Inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Inleiding 4 2. Actualisering van eerdere en 5 3. Standpunten over actuele onderwerpen 9 Literatuur 13 Noten 14 2
3 Samenvatting Actualisering van eerdere en De KNMG pleit voor een geleidelijke invoering van een volledig nominale premie voor de standaardverzekering voor de cure (op genezing gerichte zorg) die per 1 januari 2006 wordt ingevoerd (verder te noemen basisverzekering). De KNMG kan zich daarom vinden in het kabinetsvoorstel om het nominale premiedeel van deze verzekering voorlopig vast te stellen op 50%. De KNMG ondersteunt de grote lijn van het SER-voorstel, om alle op genezing gerichte zorg over te hevelen van de AWBZ naar de basisverzekering en is verheugd over de aanstaande overheveling van de curatieve GGZ. Onderzocht moet worden of het al dan niet verstandig is om de zorg van verpleeghuisartsen en artsen voor verstandelijk gehandicapten ook over te hevelen. Het financieringsschot tussen de ziekenfonds- en particuliere ziektekostenverzekering moet snel verdwijnen. Het kabinetsvoorstel voor een basisverzekering voorziet hierin. De KNMG is tegen differentiatie in de breedte van het basispakket. Indicatieafhankelijke vergoeding verdient meestal de voorkeur boven verwijdering van een verstrekking uit het basispakket. De KNMG is tegen leefstijlafhankelijke vergoedingen. Ongezond gedrag van patiënten mag nooit leiden tot weigering van vergoeding door de zorgverzekering. Aanbodbudgettering leidt tot onaanvaardbare wachttijden voor noodzakelijke zorg en moet worden afgeschaft. In ruil hiervoor accepteert de KNMG voor de basisverzekering de invoering van bepaalde vormen van managed care en eigen betalingen (= eigen bijdragen en eigen risico) als alternatieve instrumenten voor kostenbeheersing. Standpunten over actuele onderwerpen De KNMG geeft de voorkeur aan vrijwillige eigen betalingen (=eigen bijdragen en eigen risico) boven verplichte eigen betalingen. Huisartsen moeten van verplichte eigen betalingen worden uitgesloten. Bij vrijwillige eigen betalingen beslissen verzekerden of zij deze van toepassing willen laten zijn op de huisartsenzorg. Om liquiditeitsproblemen bij verzekerden te voorkomen, dienen eigen-risico-regelingen door verzekerden te worden voorgefinancierd. Na ampele overweging acht de KNMG de voorgestelde no-claimregeling acceptabel, mits de huisarts er van wordt uitgesloten. De naamgeving no claim is uiterst ongelukkig vanwege de associatie met autoverzekeringen. Een voorgefinancierd eigen risico is een betere benaming. De KNMG vindt het nastreven van acceptatieplicht voor de aanvullende verzekering onverstandig. Als er noodzakelijke zorg in de aanvullende verzekering is opgenomen, die voor mensen zonder aanvullende verzekering financieël ontoegankelijk is, moet deze zorg worden overgeheveld naar de basisverzekering. De bestaande koppelverkoop tussen de basisverzekering en aanvullende verzekering dient te worden afgeschaft. De zorgtoeslag moet wel van toepassing zijn op de premie en verplichte eigen betalingen (=no claim, eigen risico en eigen bijdragen) van de basisverzekering; De zorgtoeslag moet niet van toepassing zijn op vrijwillige eigen betalingen en niet op de aanvullende verzekering. 3
4 1. Inleiding In 2001 heeft de artsenfederatie KNMG een eerste uitgebracht over de stelselherziening onder de titel Verankering van vraaggestuurde zorg. 1 Dit gaat vooral in op de toekomstige premieheffing (inkomensafhankelijk of nominaal) en het financieringsschot tussen tweede en eerste compartiment (wel of geen integratie van de ziekenfonds-/ziektekostenverzekering met de AWBZ). In 2003 heeft de KNMG een tweede uitgebracht over de stelselherziening onder de titel Toegang verzekerd. 2 Dit gaat met name in op de uitgangspunten voor het toekomstige basispakket. De belangrijkste wijziging ten opzichte van het eerdere was dat de deur op een kier wordt gezet voor een zorgvuldige pakketverkleining. In 2001 werd nog uitgegaan van een strikte handhaving van het ziekenfondspakket. De reden is dat het probleem van de betaalbaarheid van de zorg op de lange termijn (ten gevolge van vergrijzing en technologische ontwikkelingen) in de bepaling van 2003 zwaarder wordt meegewogen. 3 Op dit moment acht de KNMG de tijd rijp voor een derde. Dit zou moeten gaan over onderwerpen die op dit moment actueel zijn en waarover de KNMG tot dusver nog geen heeft ingenomen: no-claimregeling; aanvullende verzekering; zorgtoeslag. Om tot een integraal over de stelselherziening te komen, worden in hoofdstuk 2 de eerdere en van de KNMG over de stelselherziening geactualiseerd en samengevat. In hoofdstuk 3 wordt over de bovengenoemde nieuwe onderwerpen een ingenomen. 4
5 2. Actualisering van eerdere en In dit hoofdstuk worden de eerdere en van de federatie KNMG over de stelselherziening 1, 2 geactualiseerd en samengevat aan de hand van de volgende onderwerpen: premieheffing; financieringsschotten; basispakket; kostenbeheersing. 2.1 Premieheffing De grotendeels (85%) inkomensafhankelijke premieheffing van de ziekenfondsverzekering versluiert de kosten van de zorg. Ziekenfondsverzekerden realiseren zich hierdoor onvoldoende wat hun zorgkosten zijn. Bij een nominale premie, zoals van de particuliere ziektekostenverzekering, zijn de zorgkosten duidelijk zichtbaar. Een tweede bezwaar tegen de grotendeels inkomensafhankelijke premieheffing van de ziekenfondsverzekering is, dat de premie-inkomsten een percentage zijn van de inkomens van de ziekenfondsverzekerden en daardoor stijgen en dalen met de conjunctuur. De KNMG is van mening dat de toegankelijkheid, beschikbaarheid en kwaliteit van de zorg niet moeten worden bepaald door de conjunctuur, maar door de zorgbehoeften. De KNMG acht het daarom van belang dat een aanzienlijk deel van de premie van de toekomstige basiszorgverzekering nominaal is. Verzekeraars berekenen de hoogte van een nominale zorgverzekeringspremie op basis van de verwachte zorgkosten. Door nominalisering van de zorgverzekeringspremie wordt het recht op zorg (is er voldoende financiering beschikbaar om alle noodzakelijke zorg te leveren) beter in de basiszorgverzekering verankerd. Met het oog op de financiële toegankelijkheid van de noodzakelijke zorg hecht de KNMG veel waarde aan voldoende inkomenssolidariteit. Bij een nominale zorgverzekeringspremie wordt de inkomenssolidariteit niet via de premieheffing gerealiseerd, maar buiten de zorgverzekering om via de door het kabinet voorgestelde zorgtoeslag. 4 Deze zorgtoeslag voorkomt dat iemand een groter deel van zijn gezinsinkomen aan premies voor de basiszorgverzekering betaalt dan de regering aanvaardbaar acht. De zorgtoeslag compenseert de lasten van premies die daar bovenuit gaan. Bepalend voor de hoogte van de zorgtoeslag zijn niet de premies die verzekerden feitelijk betalen, maar het gemiddelde van de premies in de markt. Dit stimuleert de mensen die zorgtoeslag ontvangen om toch kritisch te zijn over de prijs van de aangeboden verzekeringspolissen. 4 De KNMG pleit voor een behoedzame en daarom geleidelijke invoering van een volledig nominale premie voor de standaardzorgverzekering, omdat de effecten op de financiële toegankelijkheid van de zorg van tevoren niet volledig te overzien zijn. De KNMG kan zich daarom vinden in het voorstel van het kabinet om het nominale premiedeel vooralsnog vast te stellen op 50% van de totale premie. De andere helft wordt gefinancierd uit inkomensafhankelijke werkgeversbijdragen en voor een klein deel uit rijksbijdragen. De KNMG is van oordeel dat door deze verdeling de mogelijkheid wordt gecreëerd om ervaring met een substantiële nominale premie in combinatie met een zorgtoeslag op te doen, zonder al te grote risicos te lopen met betrekking tot de financiële toegankelijkheid van de zorg. Als de praktijk uitwijst dat de zorgtoeslag de financiële toegankelijkheid van de zorg goed waarborgt, kan het nominale premiedeel worden vergroot. Als de praktijk onverhoopt uitwijst dat de zorgtoeslag tekort schiet om de financiële toegankelijkheid van de zorg te waarborgen, dient het nominale premiedeel te worden verkleind. 2.2 Financieringsschotten Het huidige zorgverzekeringsstelsel kent drie financieringsschotten: tussen het eerste en tweede compartiment, namelijk tussen enerzijds de AWBZ en anderzijds de ziekenfondsen particuliere ziektekostenverzekering; binnen het tweede compartiment, namelijk tussen de ziekenfonds- en particuliere ziektekostenverzekering; tussen het tweede en derde compartiment, namelijk tussen enerzijds de ziekenfonds- en particuliere ziektekostenverzekering en anderzijds de aanvullende verzekeringen. 5
6 Financieringsschot tussen eerste en tweede compartiment Het financieringsschot tussen enerzijds de AWBZ en anderzijds de ziekenfonds- en particuliere ziektekostenverzekering kent voor- en nadelen. Een voordeel is dat het voorkomt dat de sociaal kwetsbaarste patiënten (verstandelijk gehandicapten, psychogeriatrische patiënten en chronisch psychiatrische patiënten) op de zorgmarkt de concurrentieslag verliezen van niet-gehandicapten, die vanuit financieel perspectief voor verzekeraars interessanter zijn. Een nadeel is dat dit financieringsschot de ketenzorg belemmert. Dit betreft bijvoorbeeld de overdracht van patiënten van het ziekenhuis (tweede compartiment) naar het verpleeg- of verzorgingshuis (eerste compartiment). In zijn advies Naar een gezond stelsel van ziektekostenverzekeringen stelt de Sociaal Economische Raad (SER) voor om alle op genezing gerichte zorg over te hevelen van het eerste (AWBZ) naar het tweede compartiment. Hierdoor worden de financiële belemmeringen voor de ketenzorg grotendeels weggenomen, terwijl de sociaal kwetsbaarste patiënten toch beschermd worden tegen de markt. De KNMG ondersteunt de grote lijn van dit voorstel en is verheugd dat de regering van plan is om per 1 januari 2006 (gelijktijdig met de invoering van de basisverzekering) de curatieve GGZ over te hevelen van de AWBZ naar de toekomstige Standaardverzekering. Wel vindt de KNMG dat voor de zorg van verpleeghuisartsen en artsen voor verstandelijk gehandicapten zorgvuldig moet worden afgewogen of de voordelen van een theoretisch logische overheveling wel tegen de praktische nadelen opwegen. Dit is nog onvoldoende onderzocht. Financieringsschot binnen tweede compartiment Het financieringsschot tussen de ziekenfonds- en particuliere ziektekostenverzekering kent voornamelijk nadelen. Het vormt een belemmering voor de financiering van zorgvernieuwing en voor managed care. Dit financieringsschot dient met voorrang verwijderd te worden. De plannen van het kabinet om te komen tot één standaardverzekering voor de cure (op genezing gerichte zorg) voorzien hierin. Financieringsschot tussen tweede en derde compartiment Het financieringsschot tussen enerzijds de ziekenfonds- en particuliere ziektekostenverzekering en anderzijds de aanvullende verzekeringen wordt besproken in paragraaf 2 van hoofdstuk 3. Aanpalende sectoren Naast de financieringsschotten binnen de gezondheidszorg bestaan er ook belemmerende financieringsschotten tussen de gezondheidszorg en aanpalende sectoren, zoals de arbodienstverlening. Binnen de artsenfederatie KNMG worden vooral de bedrijfsartsen hiermee geconfronteerd. Het komt regelmatig voor dat de multidisciplinaire interventies waarnaar de bedrijfsarts voor de aanpak van arbeidsrelevante problematiek wil verwijzen, niet zijn opgenomen in de basiszorgverzekeringen. Voor de financiering van deze zorg zijn werknemers dan aangewezen op hun werkgever of eigen portemonnee. Dit leidt tot een ongewenste beperking van de toegang tot noodzakelijke zorg. Deze problematiek valt verder buiten de scope van deze nota maar heeft de aandacht van de KNMG. 2.3 Basispakket Voor de KNMG vormt inkomenssolidariteit (financiële solidariteit tussen mensen met hogere en lagere inkomens) geen doel op zich (inkomenspolitiek is voor de artsenfederatie geen primaire doelstelling), maar een middel om de betaalbaarheid van de noodzakelijke zorg voor iedereen te waarborgen. Inkomenssolidariteit dient buiten de basiszorgverzekering om, bijvoorbeeld fiscaal, te worden gerealiseerd. Het verdient de voorkeur om de risicosolidariteit (financiële solidariteit tussen gezonde en zieke zorgverzekerden) naar haar aard binnen de basiszorgverzekering te waarborgen. Dit kan door een verzekerings- en acceptatieplicht af te spreken voor een relatief breed basispakket. De KNMG is tegen differentiatie in de breedte van het basispakket, omdat dit ten koste gaat van de risicosolidariteit en de transparantie van de basiszorgverzekering. Een nominale premie en een relatief breed basispakket vormen samen een evenwichtige combinatie van enerzijds individuele keuzevrijheid en verantwoordelijkheid en anderzijds solidariteit. De alternatieven: nominale premie en smal basispakket (1), inkomensafhankelijke premie en breed basispakket (2), inkomensafhankelijke premie en smal basispakket (3), zijn ongunstiger. Zij kennen respectievelijk: te weinig risicosolidariteit (afdeling 1), 6
7 te weinig individuele keuzevrijheid en verantwoordelijkheid (afdeling 2), te weinig risicosolidariteit (afdeling 3). Wel indicatieafhankelijke vergoedingen Indicatieafhankelijke vergoedingen zijn eigenlijk contra-indicaties voor vergoeding en in de praktijk daarmee vaak ook voor behandeling. De zorgverzekering vergoedt de betreffende zorg niet aan alle patiënten, maar uitsluitend aan patiënten die voldoen aan bepaalde objectief vast te stellen criteria. Een voorbeeld hiervan is de recent gewijzigde Regeling ziekenvervoer Ziekenfondswet, waarbij (met inachtneming van de hardheidsclausule) alleen nog nierdialysepatiënten, oncologische patiënten, patiënten in een rolstoel en slechtzienden voor vergoeding van vervoer in aanmerking komen. 7 Het nadeel van indicatieafhankelijke vergoedingen betreft de grilligheid van de praktijk, waardoor onvoorziene problemen optreden in de uitvoering (een hardheidsclausule dient hieraan tegemoet te komen) en het risico op grote administratieve lasten voor artsen en/of zorgverzekeraars. Ondanks deze bezwaren verdienen indicatieafhankelijke vergoedingen, met het oog op de financiële toegankelijkheid van de zorg, toch de voorkeur boven het verwijderen van de betreffende verstrekking uit het basispakket. De overheid dient er wel voor te waken dat de basiszorgverzekering niet als een kerstboom vol komt te hangen met indicatieafhankelijke vergoedingen, waardoor voor artsen een onwerkbare situatie ontstaat. Geen leefstijlafhankelijke vergoedingen Noodzakelijke zorg dient voor iedereen betaalbaar te zijn en daarom is het veelal noodzakelijk dat deze zorg wordt opgenomen in de basiszorgverzekering. In theorie mogen patiënten wel via een eigen bijdrage financieel worden gestraft voor ongezond gedrag, maar ongezond gedrag mag nooit leiden tot weigering van vergoeding, waardoor patiënten van noodzakelijke zorg worden uitgesloten. In de praktijk zijn eigen bijdragen op basis van ongezond gedrag van patiënten niet of nauwelijks uitvoerbaar. Wie controleert bijvoorbeeld of iemand al dan niet rookt? Bonussen op basis van gezond gedrag - bijvoorbeeld vergoeding van een anti-roken-cursus, van een bewegingsprogramma, enzovoorts - zijn wel goed uitvoerbaar en verdienen de voorkeur. De schuldvraag mag niet van invloed zijn op de toegankelijkheid of kwaliteit van het zorgaanbod, want dan begeeft de geneeskunde zich op glad ijs. Wanneer is iemand schuldig aan zijn eigen ziekte? Verdient een verstandelijk gehandicapte die voedsel weigert wel vergoeding van behandelkosten, maar iemand met een normaal verstand en anorexia niet? Of iemand met anorexia wel, maar een alcoholverslaafde niet? Of een alcoholverslaafde wel, maar een roker niet? Een ongezonde leefstijl dient via voorlichting en preventieprogrammas te worden beïnvloed, maar niet via leefstijlafhankelijke vergoedingen. 2.4 Kostenbeheersing Theoretisch gezien zijn er zes maatregelen te onderscheiden om de kosten te beheersen, die ten opzichte van elkaar meer en minder wenselijk zijn: 1. Aanbodbudgettering (in natura en/of financieel); 2. Prijsbeleid (maximering of verlaging van de tarieven van zorgaanbieders); a 3. Premieverhoging voor de basisverzekering; 4. Verkleining van het basispakket; 5. Managed care; 6. Eigen betalingen (= eigen risico en eigen bijdragen). Kostenbeheersing is nooit populair onder artsen. Gezien de (kostbare) ontwikkelingen in het ziektepatroon, de nieuwe mogelijkheden die de gezondheidszorg biedt, en de individuele wensen van patiënten, is kostenbeheersing echter noodzakelijk om de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg voor iedereen te handhaven. De KNMG kiest er daarom voor om bepaalde impopulaire maatregelen te accepteren en de introductie hiervan beleidsmatig te ondersteunen, om erger te voorkomen. Hierover heeft de KNMG de volgende en ingenomen: 7
8 De KNMG wijst aanbodbudgettering voor de cure (op genezing gerichte zorg) nadrukkelijk af, omdat in de afgelopen jaren is gebleken dat dit leidt tot onaanvaardbare wachttijden voor noodzakelijke zorg. Aanbodbudgettering is tot dusver het belangrijkste instrument dat wordt ingezet om de kosten te beheersen. Als dit wordt losgelaten, zijn alternatieven noodzakelijk om de kosten van de zorg te beheersen. De KNMG pleit voor marktconforme arbeidsvoorwaarden in de zorgsector en daarbij past geen stringent prijsbeleid vanuit de overheid. De KNMG acht prijsbeleid (bezuinigingen op arbeidsvoorwaarden) daarom niet het juiste instrument om de verwachte kostenstijgingen mee op te vangen. De KNMG heeft geen bezwaar tegen premieverhoging voor de basisverzekering, zolang hierdoor de betaalbaarheid van de basisverzekering voor niemand in gevaar komt. Premies voor de zorgverzekeringen zijn recentelijk sterk verhoogd en de KNMG schat in dat verdere premiestijgingen de breedte van het basispakket sterk onder druk zullen zetten. De KNMG verwacht daarom dat premiestijgingen de verwachte kostenstijgingen slechts in beperkte mate op kunnen vangen. De KNMG heeft geen bezwaar tegen een verkleining van het basispakket, zolang dit niet ten koste gaat van de betaalbaarheid en beschikbaarheid van de noodzakelijke zorg. Voor het waarborgen van de betaalbaarheid van de noodzakelijke zorg voor iedereen acht de KNMG het noodzakelijk dat de basisverzekering ongeveer de breedte heeft van het huidige ziekenfondspakket. Natuurlijk is het wel mogelijk om in beperkte mate op bepaalde verstrekkingen te bezuinigen, maar onvoldoende om de verwachte kostenstijgingen op te kunnen vangen. Het buiten het basispakket plaatsen van de huisarts acht de KNMG onaanvaardbaar. Op basis van de bovenstaande overwegingen kiest de KNMG ervoor om de introductie van bepaalde vormen van managed care en eigen betalingen voor de basisverzekering (= cure) te accepteren en beleidsmatig te ondersteunen. Het categorisch afwijzen van managed care en eigen betalingen zal leiden tot een ongewenste verkleining van het basispakket en/of een voortdurende verslechtering van de arbeidsvoorwaarden van zorgaanbieders en/of onaanvaardbare wachttijden voor patiënten (als het zorgaanbod toch weer gebudgetteerd gaat worden). Eigen betalingen hebben als bijkomend voordeel dat ze het kostenbewustzijn van patiënten bevorderen en patiënten meer op hun eigen verantwoordelijkheid aanspreken. Voorzover eigen betalingen de betaalbaarheid van de noodzakelijke zorg voor niemand in gevaar brengen, acht de KNMG deze vanuit zorginhoudelijk perspectief aanvaardbaar. Samenvattend: De KNMG wijst aanbodbudgettering als instrument om de kosten van de cure te beheersen nadrukkelijk af, omdat dit leidt tot onaanvaardbare wachttijden voor noodzakelijke zorg; In ruil voor de afschaffing van de aanbodbudgettering van de cure accepteert en ondersteunt de KNMG de introductie van bepaalde vormen van managed care en eigen betalingen (= eigen bijdragen en eigen risico). 8
9 3. Standpunten over actuele onderwerpen 3.1 No-claimregeling De door de Minister voorgestelde no-claimregeling 8 betreft een vorm van eigen betalingen (= eigen bijdragen en eigen risico). Om preciezer te zijn een vorm van eigen risico, waarbij het eigen risico door de patiënt aan het begin van het jaar wordt voorgefinancierd. Aan het eind van het jaar zal de patiënt het niet gebruikte deel van het eigen risico terugontvangen. In deze paragraaf zal de KNMG zowel een innemen over eigen betalingen in het algemeen, als over de voorgestelde no-claimregeling in het bijzonder. Met het oog op de toegankelijkheid van de noodzakelijke zorg is de KNMG van opvatting dat patiënten drempelloos toegang moeten kunnen hebben tot de huisartsenzorg. Bij de invoering van verplichte eigen betalingen bestaat het risico van onterecht uitstel of afstel van de nodige zorgvraag. Als de huisarts over de zorgvraag wordt geconsulteerd door de patiënt, wordt dit risico veel kleiner. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat een vrouw met een knobbeltje in de borst om financiële redenen (bijvoorbeeld no claim) een bezoek aan de huisarts uitstelt. Het is onwaarschijnlijk, dat als de huisarts deze patiënte voor nader onderzoek doorstuurt naar het ziekenhuis de patiënte om financiële redenen (bijvoorbeeld no claim) van dit onderzoek zal afzien. Van groot belang is ook dat in situaties waarin tijdens het consult van de huisarts blijkt dat een medische klacht geen nadere behandeling vergt, de patiënt wel wordt gerustgesteld. Daarom vindt de KNMG dat verplichte eigen betalingen (= no claim, eigen risico en eigen bijdragen) nooit van toepassing kunnen zijn op de huisartsenzorg. Dit betekent dat de huisartsenzorg van de verplichte no-claimregeling die het kabinet voorstelt voor 100% dient te worden uitgesloten. Als verzekerden (met hogere inkomens) bovenop de door de overheid verplicht opgelegde eigen betalingen vrijwillig kiezen voor extra eigen betalingen in ruil voor premiekorting, dan mogen deze verzekerden zelf beslissen of deze vrijwillige eigen betalingen al dan niet van toepassing zijn op de huisartsenzorg. Dit betekent nadrukkelijk niet dat zij ervoor kunnen kiezen om de huisarts niet in hun basispakket op te nemen. Opname van de huisarts in het basispakket wordt voor iedereen verplicht. Verzekerden met lagere inkomens moeten bij het aangaan van verplichte en vrijwillige eigen risicos, ter voorkoming van eventuele liquiditeitsproblemen, financieel in bescherming worden genomen. Dit kan door de eigen risicos in het begin van het jaar via de premie bij de verzekerden in rekening te brengen (= voorfinanciering door verzekerden) en de eigen risicos en bijbehorende premiekorting pas aan het eind van het jaar te verrekenen. De KNMG is dus voorstander van een voorgefinancierd eigen risico. Iets dergelijks stelt het kabinet nu ook voor met de no-claimregeling. De KNMG geeft de voorkeur aan vrijwillige eigen betalingen (in ruil voor premiekorting) boven verplichte eigen betalingen, omdat verplichte eigen betalingen voor chronisch zieken neerkomen op een verkapte premieverhoging. De KNMG beoordeelt de voorgestelde no-claimregeling, mits de huisarts er van wordt uitgesloten, niet als een bedreiging voor de (financiële) toegankelijkheid van de noodzakelijke zorg. De KNMG komt tot dit oordeel op basis van de volgende overwegingen: De voorgestelde no-claimregeling wordt door verzekerden voorgefinancierd, zodat ten gevolge van de no-claimregeling tijdens het jaar bij verzekerden geen liquiditeitsproblemen kunnen optreden. 8,9 De voorgestelde no-claimregeling is geen alles-of-niets-regeling, waardoor verzekerden niet snel in verleiding worden gebracht om een door de (huis)arts voorgestelde behandeling uit te stellen. De regeling zal gelden voor alle ziekenfondsverzekerden die een nominale premie betalen. Daarmee zijn kinderen (tot 18 jaar) van de regeling uitgesloten. 10 Kraamzorg en verloskunde vallen in verband met internationale verdragen over drempelloze toegang tot deze zorg buiten de regeling. 10 De no-claimregeling leidt niet tot een premieverhoging van 250 euro per jaar, maar van 63 euro per jaar. 11,12 9
10 Een premieverhoging in het kader van de no-claimregeling wordt naar verwachting doelmatiger besteed dan een gewone premieverhoging van gelijke omvang. Op basis van deze overwegingen acht de KNMG de voorgestelde no-claimregeling, mits de huisarts ervan wordt uitgesloten, acceptabel. Als onverhoopt uit de praktijk blijkt dat de no-claimregeling wel een reële bedreiging vormt voor de (financiële) toegankelijkheid van de noodzakelijke zorg, wordt dit bijgesteld. De KNMG vindt de naamgeving no claim uiterst ongelukkig vanwege de negatieve associatie met autoverzekeringen. De KNMG stelt voor om voortaan over een voorgefinancierd eigen risico te spreken. Samenvattend: De KNMG geeft de voorkeur aan vrijwillige eigen betalingen (= eigen bijdragen en eigen risico) boven verplichte eigen betalingen. Huisartsen moeten van verplichte eigen betalingen worden uitgesloten. Bij vrijwillige eigen betalingen beslissen verzekerden of zij deze van toepassing willen laten zijn op de huisartsenzorg. Om liquiditeitsproblemen bij verzekerden te voorkomen, dienen eigen-risico-regelingen door verzekerden te worden voorgefinancierd. Bij de invoering van een no-claimregeling bestaat het risico van onterecht uitstel of afstel van de nodige zorgvraag. Als de huisarts wordt geconsulteerd door de patiënt, wordt dit risico veel kleiner. Van groot belang is ook dat in situaties waarin tijdens het consult van de huisarts blijkt dat een medische klacht geen nadere behandeling vergt, de patiënt wel wordt gerustgesteld. Na ampele overweging acht de KNMG de voorgestelde no-claimregeling acceptabel, mits de huisarts ervan wordt uitgesloten. De naamgeving no claim is uiterst ongelukkig vanwege de associatie met autoverzekeringen. Een voorgefinancierd eigen risico is een betere benaming. 3.2 Aanvullende verzekering Geen acceptatieplicht voor de aanvullende verzekering Een aantal zorgverzekeraars stelt voor, met het oog op een goede toegankelijkheid van de curatieve zorg voor met name chronisch zieken, voor specifieke onderdelen van de aanvullende verzekering acceptatieplicht in te voeren. 13 De KNMG kan zich vinden in de doelstelling van een goede toegankelijkheid van de curatieve zorg, maar is van mening dat het invoeren van acceptatieplicht voor specifieke onderdelen van de aanvullende verzekering niet de juiste manier is om deze doelstelling te realiseren. Juist door het ontbreken van acceptatieplicht voor de aanvullende verzekering wordt een drempel opgeworpen, die voorkomt dat steeds meer noodzakelijke zorg van de basisverzekering naar de aanvullende verzekering kan worden overgeheveld. Dat is van groot belang met het oog op de financiële toegankelijkheid van noodzakelijke zorg voor patiënten met een lager inkomen, waaronder veel chronisch zieken. Als er noodzakelijke zorg buiten de basisverzekering valt, die zonder aanvullende verzekering financieel ontoegankelijk is, dient het streven er op gericht te zijn om deze zorg terug te plaatsen naar de basisverzekering. Als er acceptatieplicht voor specifieke onderdelen van de aanvullende verzekering wordt afgesproken, zet dit voor de politiek de deuren open om steeds meer verstrekkingen over te hevelen van de basisverzekering (waarvoor de zorgtoeslag geldt) naar de aanvullende verzekering (waarvoor geen zorgtoeslag geldt). b Het voordeel hiervan voor de overheid is, dat zij wel verantwoordelijk is voor de financiering (collectieve lasten) en financiële toegankelijkheid (zorgtoeslag) van de basisverzekering, maar niet voor de financiering (geen collectieve lasten) en financiële toegankelijkheid (geen zorgtoeslag) van de aanvullende verzekering. Het risico van het onderbrengen van steeds meer noodzakelijke zorg in de aanvullende verzekering is, dat deze zorg voor patiënten met een lager inkomen financieel ontoegankelijk wordt omdat er voor de aanvullende verzekering geen zorgtoeslag geldt. Zonder zorgtoeslag wordt de premie van de aanvullende verzekering voor hen onbetaalbaar en/of 10
11 worden de eigen betalingen behorend bij de aanvullende verzekering voor hen te hoog. Bovendien kent de aanvullende verzekering geen zorgplicht, waardoor de beschikbaarheid van de aanvullend verzekerde zorg niet gegarandeerd is. De oplossing zou er uit bestaan om naast de acceptatieplicht ook de zorgtoeslag en zorgplicht op bepaalde onderdelen van de aanvullende verzekering van toepassing te verklaren, maar daarmee verworden deze onderdelen van de aanvullende verzekering tot dure onderdelen van de basisverzekering, omdat er wel acceptatieplicht, zorgtoeslag en zorgplicht, maar geen verzekeringsplicht geldt (d.w.z. geen solidariteitsbetalingen van mensen die deze zorg niet nodig hebben). Zorg die zo belangrijk en duur is, dat er acceptatieplicht, zorgtoeslag en zorgplicht voor de verzekering hiervan moet worden afgesproken, hoort thuis in de basisverzekering en niet in de aanvullende verzekering. Samenvattend: Als er noodzakelijke zorg buiten de basisverzekering valt, die voor mensen zonder aanvullende verzekering financieel ontoegankelijk is, dient het streven er op gericht te zijn om deze zorg terug te plaatsen naar de basisverzekering, maar niet om acceptatieplicht voor deze zorg in de aanvullende verzekering af te dwingen. Geen koppelverkoop van basisverzekering en aanvullende verzekering Onder koppelverkoop wordt in dit verband verstaan dat een aanvullende zorgverzekering alleen kan worden afgesloten als men bij dezelfde zorgverzekeraar ook zijn basisverzekering afsluit. Nu is het nog zo, dat als men voor de basisverzekering van verzekeraar verandert, men zijn aanvullende verzekering niet bij de voormalige verzekeraar van de basisverzekering mag continueren. Het invoeren van acceptatieplicht voor de aanvullende verzekering is hiervoor geen goede oplossing. Dit is uitgebreid beargumenteerd in de voorgaande alineas. De bestaande koppelverkoop van zorgverzekeraars tussen de basisverzekering en aanvullende verzekering heeft als groot bezwaar dat de mogelijkheid van verzekerden met een aanvullende verzekering om te wisselen van zorgverzekeraar ernstig wordt belemmerd. Dit geldt met name voor (chronisch) zieken, die voor wat betreft de door hen gewenste aanvullende verzekering nooit door de risicoselectie van de nieuwe verzekeraar heenkomen. Hierdoor wordt de mobiliteit van verzekerden c.q. de concurrentie tussen zorgverzekeraars ernstig belemmerd en worden (chronisch) zieken in hun keuze voor een goede basisverzekering benadeeld ten opzichte van gezonde mensen. 11,14,15 Loskoppeling van de verkoop van de basisverzekering en aanvullende verzekering levert uitvoeringstechnische problemen op voor zorgverzekeraars. Bijvoorbeeld: als verzekeraar A op basis van een basisverzekering de eerste 30 psychotherapiebehandelingen vergoedt en verzekeraar B op basis van een aanvullende verzekering de 31e en verdere behandelingen vergoedt; hoe komt verzekeraar B dan te weten welk aantal behandelingen verzekeraar A reeds heeft vergoed? De KNMG is van mening dat deze uitvoeringstechnische problemen in het niet vallen bij de nadelen van de koppelverkoop en pleit daarom voor afschaffing van de koppelverkoop tussen de basisverzekering en aanvullende verzekering. Samenvattend: De KNMG pleit voor afschaffing van de koppelverkoop tussen de basisverzekering en aanvullende verzekering. Uitvoeringstechnische problemen voor zorgverzekeraars vormen onvoldoende reden om de bestaande koppelverkoop tussen basisverzekering en aanvullende verzekering in stand te houden. 3.3 Zorgtoeslag Met het oog op de toegankelijkheid van de noodzakelijke zorg is de KNMG van mening dat mensen (met lagere inkomens) financieel gecompenseerd moeten worden voor in verhouding tot hun inkomen te hoge uitgaven voor ziektekosten. Hierbij moet worden gekeken naar alle uitgaven die mensen doen in verband met de basisverzekering: premielasten van de verplichte basisverzekering; premielasten van de verplichte no-claimregeling behorend bij de basisverzekering 8 ; uitgaven ten gevolge van een verplicht eigen risico behorend bij de basisverzekering (hiervan is vooralsnog geen sprake); uitgaven ten gevolge van verplichte eigen bijdragen behorend bij de basisverzekering. Door een stapeling van eigen bijdragen bij bepaalde (chronische) patiënten, kunnen ook (relatief lage) eigen bijdragen de financiële toegankelijkheid van de noodzakelijke zorg in gevaar brengen. 11
12 Het van de KNMG over de zorgtoeslag vloeit voort uit de en van de KNMG over de no-claimregeling ( 3.1) en de aanvullende verzekering ( 3.2). De zorgtoeslag is wel van toepassing op de: standaardpremie van de basisverzekering; standaardpremie van de verplichte no-claimregeling behorend bij de basisverzekering; variabele uitgaven ten gevolge van een verplicht eigen risico (hiervan is vooralsnog geen sprake) behorend bij de basisverzekering; variabele uitgaven ten gevolge van verplichte eigen bijdragen behorend bij de basisverzekering. De zorgtoeslag is niet van toepassing op: vrijwillige eigen betalingen (no-claimregeling, eigen risico of eigen bijdragen) behorend bij de basisverzekering; premie van de aanvullende verzekering; verplichte eigen betalingen (no-claimregeling, eigen risico of eigen bijdragen) behorend bij de aanvullende verzekering; vrijwillige eigen betalingen (no-claimregeling, eigen risico of eigen bijdragen) behorend bij de aanvullende verzekering. Samenvattend: De zorgtoeslag is wel van toepassing op de premie en verplichte eigen betalingen (= no claim, eigen risico en eigen bijdragen) van de basisverzekering; De zorgtoeslag is niet van toepassing op vrijwillige eigen betalingen en niet op de aanvullende verzekering. 12
13 Literatuur 1. KNMG. Verankering van vraaggestuurde zorg. Standpunt van de federatie KNMG inzake de stelselherziening. Utrecht, april KNMG. Toegang verzekerd. Uitgangspunten voor basispakket van artsenfederatie KNMG. Utrecht, juli Zie: in het Vademecum onder hoofdstuk III Stelsel van zorg. 3. RVZ. Exploderende zorguitgaven. Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. Zoetermeer, maart Brief van de Minister en Staatssecretaris van VWS aan de Tweede Kamer. Hoofdlijnen herziening stelsel curatieve zorg. Den Haag, 12 maart / Tweede Kamer, vergaderjaar , 23619, nr SER. Naar een gezond stelsel van ziektekostenverzekeringen. Sociaal Economische Raad. Den Haag, december Brief van de Minister en Staatssecretaris van VWS aan de Tweede Kamer. Overheveling op genezing gerichte zorg. Den Haag, 21 november / Tweede Kamer, vergaderjaar , en 26631, nr Regeling ziekenvervoer Ziekenfondswet. Staatscourant 2004, 73, pagina 24 e.v.. 8. Minister van VWS. Wijziging van de Ziekenfondswet in verband met het invoeren van een no-claimteruggaaf voor verzekerden die geen of weinig gebruik hebben gemaakt van zorg waarop ingevolge die wet aanspraak bestaat. Tweede Kamer, vergaderjaar , 29483, nr Minister van VWS. Standpunt op RVZ-advies Gepaste Zorg. Brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer. Kenmerk: DBO-CB-U VWS, Den Haag, augustus Groenewegen P. en Jong de J. No-claimteruggaaf in ziekenfondsverzekering. Medisch Contact, jaargang 59, nummer 24, 11 juni CG-Raad. Reactie van de CG-Raad op de quot;hoofdlijnen herziening stelsel curatieve zorgquot;. Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland. April Zie: VWS. Vraag en antwoord. No-claim teruggaaf. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Den Haag, 23 maart Zie: VRZ. Zorg, voor elkaar: de basis van een solidaire zorgverzekering. Visie op de stelselwijziging in de zorg. Vereniging Regionale Zorgverzekeraars. Leiden, maart Zie: VWS. Grenze(n)loze zorg. Het Nederlandse zorgstelsel in internationaal-rechtelijk perspectief. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Den Haag, oktober RVZ. Europa en de gezondheidszorg. Raad voor Volksgezondheid en Zorg. Zoetermeer, december
14 Noten a. De gezondheidszorg is een zeer arbeidsintensieve sector en alleen besparing op arbeidskosten zal tot een substantiële kostenreductie kunnen leiden. Besparing op productprijzen (medicijnen) is mooi meegenomen, maar zet op het totaalbudget weinig zoden aan de dijk. b. De zorgtoeslag is de financiële compensatie die mensen ontvangen, als de premie van hun basisverzekering te hoog is in verhouding tot hun inkomen. 14
In 2013 verandert het basispakket van de zorgverzekering als volgt:
Zorgverzekering Iedereen die in Nederland woont of werkt moet een basisverzekering hebben. Dit basispakket dekt de standaardzorg van bijvoorbeeld huisarts, ziekenhuis of apotheek. Daarnaast kunt u zich
Nadere informatieI N I T I A T I E F V O O R S T E L
I N I T I A T I E F V O O R S T E L Op de bres voor betaalbare collectieve zorg 1. Inleiding Op 1 januari 2006 treedt de nieuwe zorgverzekeringswet in werking. Nu al is duidelijk dat het nieuwe zorgstelsel
Nadere informatieDe zorgverzekeringswet
De zorgverzekeringswet De invoering van de Zorgverzekeringswet (ZVW) en de wet op de Zorgtoeslag vanaf 1 januari 2006 is een feit. Hierdoor ontstaat er één zorgverzekering voor iedereen, waarmee het onderscheid
Nadere informatieDe Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 bij wonen in België en werken in Nederland
De Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 Vanaf 1 januari 2006 is in Nederland de Zorgverzekeringswet (Zvw) in werking. Deze wet is de basis van een geheel nieuw Nederlands verzekeringstelsel voor ziektekosten.
Nadere informatieVan goede zorg verzekerd. Zorgverzekering. Oegstgeest 27 september 2014
1 Van goede zorg verzekerd Zorgverzekering Oegstgeest 27 september 2014 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Uitgangspunten zorgverzekeraars Zorgverzekeraars: Hanteren solidariteit en voor iedereen
Nadere informatieBent u ziekenfonds of particulier?
Uitgave: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Postadres: Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Juli 2005 Informatie Wilt u na het lezen van deze brochure
Nadere informatieVeelgestelde vragen. Eigen risico en eigen bijdrage bij een zorgverzekering
Veelgestelde vragen Eigen risico en eigen bijdrage bij een zorgverzekering Iedereen van 18 jaar en ouder in Nederland is verplicht zich te verzekeren voor de zorgverzekering. De overheid stelt vast welke
Nadere informatieDeel ggz vanaf 2008 in het basispakket
Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket Behandeling psychische problemen voortaan in het basispakket van uw zorgverzekering In deze brochure leest u hoe het is geregeld na 1 januari 2008 Ministerie van
Nadere informatieTot zover uw rechten en zekerheid. Wat moet u zelf doen? Ten eerste: hoe zit het nu met de kosten?
Uw zorgverzekering Wist u dat de zorgverzekering verplicht is? Wist u dat u altijd geaccepteerd moet worden voor een basisverzekering? Wist u dat een zorgverzekeraar een zorgplicht heeft om u de zorg uit
Nadere informatieWelkom. 10-11-2005 KZ (Pensioen) Adviesgroep 1
Welkom 10-11-2005 KZ (Pensioen) Adviesgroep 1 4. Nieuwe zorgstelsel per 1-1-2006 Alle ingezetenen van Nederland komen in aanmerking voor het nieuwe zorgstelsel Alle ziekenfondsplichtige en particuliere
Nadere informatieINKOMENSEFFECTEN VAN DE ZORGVERZEKERINGSWET EN DE WET OP DE ZORGTOESLAG
BIJLAGE INKOMENSEFFECTEN VAN DE ZORGVERZEKERINGSWET EN DE WET OP DE ZORGTOESLAG 1. Inleiding Deze bijlage geeft een nadere beschrijving van de en van de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet op de (Wzt) en
Nadere informatieDe totstandkoming van de Zorgverzekeringswet 2006. Geert Jan Hamilton 13 oktober 2011
De totstandkoming van de Zorgverzekeringswet 2006 Geert Jan Hamilton 13 oktober 2011 Naoorlogs Nijmegen, jaren 50 Huisartsenpraktijk Berg- en Dalseweg 3 Ziekenfondspatiënten op spreekuur Particulieren
Nadere informatieOntwikkelingen in de Zorg voor Ouderen
Ontwikkelingen in de Zorg voor Ouderen Belangenvereniging pensioengerechtigden Politie 21 november 2012 Joop Blom, voorzitter commissie Zorg en Welzijn en Wonen NVOG. Belangenvereniging Pensioengerechtigden
Nadere informatieWonen in het buitenland: wat betekent dat voor uw ziektekostenverzekering?
Wonen in het buitenland: wat betekent dat voor uw ziektekostenverzekering? De invoering van de nieuwe Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 2 Inhoudsopgave 1. Nieuwe Zorgverzekeringswet per 1 januari
Nadere informatieH10 Verzekering tegen ziekte kosten Zvw, Wlz en Wmo
Samenvatting Sociale kaart en sociale zekerheid 11-05-17 Sharon.D H10 Verzekering tegen ziekte kosten Zvw, Wlz en Wmo 10.1 Het systeem van de zorgverzekeringswet(zvw) De Zvw verplicht iedere ingezetene
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 689 Herziening Zorgstelsel Nr. 517 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieCompensatie eigen risico is nog onbekend
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (M. Reitsma-van Rooijen, J. de Jong. Compensatie eigen risico is nog onbekend Utrecht: NIVEL, 2009) worden gebruikt. U
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1998 1999 26 288 Solidariteit in de ziektekostenverzekeringen Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de
Nadere informatieZORG SPECIAL NIEUWE ZIEKTEKOSTENREGELING PER 2006
ZORG SPECIAL NIEUWE ZIEKTEKOSTENREGELING PER 2006 NIEUWSBRIEF VAN VRIELING ADVIESGROEP Nr. 5 - september 2005 Column Nieuwe zorgverzekering 1 januari van kracht Gerrit Jan Vrieling 1 januari 2006 wordt
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 30 918 Wijziging van de Zorgverzekeringswet en andere wetten met het oog op het verzwaren van het premie-incassoregime en andere maatregelen om
Nadere informatieZorgverzekeringen 2014
Zorgverzekeringen 2014 Dit informatiepakket bevat de volgende onderdelen: o Over Consumind o Basiszorgverzekering o Wijzigingen basispakket 2014 o Natura of vrije zorgkeuze polis o Top 5 meest gestelde
Nadere informatieNota. Nota openbaar: Ja. Nummer: 14INT04226. Invulling Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en Compensatie Eigen Risico (CER) Onderwerp:
Nota Voor burgemeester en wethouders Nummer: 14INT04226 II Onderwerp: II Datum vergadering^ Ö Nota openbaar: Ja Invulling Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en Compensatie Eigen Risico (CER)
Nadere informatieOver deze gids: inzicht in hoofdlijnen. 1 Wat verandert er in 2016? 3 De kernpunten van ons zorgstelsel: wat u in élk geval zou moeten weten
Inhoud Voorwoord Over deze gids: inzicht in hoofdlijnen 1 Wat verandert er in 2016? 2 Overstappen van zorgverzekeraar: hoe doet u dit, en tot welke datum kan dat precies? 3 De kernpunten van ons zorgstelsel:
Nadere informatie10 jaar Zvw: een evaluatie
10 jaar Zvw: een evaluatie Masterclass NieuweZorg 3.0, 11 februari 2016 Wim Groot Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing
Nadere informatieDe impact van de kosten van Zorg en Welzijn op de inkomenspositie van gepensioneerden
De impact van de kosten van Zorg en Welzijn op de inkomenspositie van gepensioneerden ALV Vereniging Deelnemers NEDLLOYD Pensioenfonds Utrecht, 20 maart 2013. Joop Blom Voorzitter commissie Zorg en Welzijn
Nadere informatie29 763 Regeling van een sociale verzekering voor geneeskundige zorg ten behoeve van de gehele bevolking (Zorgverzekeringswet)
vra2005vws-09 29 763 Regeling van een sociale verzekering voor geneeskundige zorg ten behoeve van de gehele bevolking (Zorgverzekeringswet) Nr. VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld... 2005
Nadere informatieGeld.nl. Uitslag kennistest zorg 2013
Geld.nl Uitslag kennistest zorg 2013 In dit overzicht vind je alle vragen uit de Kennistest Zorg 2013 van Geld.nl en de antwoorden die de deelnemers hierop hebben gegeven. Wil je meer weten? Bekijk dan
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 762 Regels inzake de aanspraak op een financiële tegemoetkoming in de premie van een zorgverzekering vanwege een laag inkomen (Wet op de zorgtoeslag)
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 13 februari 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieMEMO. Datum : 18 oktober 2005. : Raad van de gemeente Eemsmond. : College van burgemeester en wethouders
MEMO Datum : 18 oktober 2005 Aan : Raad van de gemeente Eemsmond Van : College van burgemeester en wethouders Onderwerp : Collectieve ziektekostenverzekering (initiatiefvoorstel PvdA) Aanleiding: Namens
Nadere informatieZorgverzekering 2016. Waar u rekening mee moet houden bij de keuze van uw zorgverzekeraar voor 2016
Zorgverzekering 2016 Waar u rekening mee moet houden bij de keuze van uw zorgverzekeraar voor 2016 Einde van het jaar Het einde van het jaar is weer aangebroken en dat betekent dat u weer mag veranderen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 929 Wijziging van de Zorgverzekeringswet in verband met het ongewijzigd laten van het verplicht eigen risico voor de zorgverzekering tot en
Nadere informatieAchtergrondinformatie geldstromen en wetten
Achtergrondinformatie geldstromen en wetten Tot stand gekomen in het kader van het project RAAK-MKB Ontwerpen voor zorgverleners Auteurs Dr. F. Verhoeven; onderzoeker lectoraat Co-design (HU) Ing. K. Voortman-Overbeek;
Nadere informatieOp de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van. 2012, Z-.;
Besluit van houdende wijziging van het Besluit percentages drempel- en toetsingsinkomen zorgtoeslag in verband met gewijzigde percentages met ingang van het berekeningsjaar 2013 Op de voordracht van Onze
Nadere informatieTour de Zorg Etappe 2: De Bergetappe
Assurantiekantoor Veltman presenteert: Tour de Zorg Etappe 2: De Bergetappe Solotour! Vandaag leggen we de 2 e etappe af. De bergetappe staat ons te wachten, een pittige dag dus, waarbij ons 3 cols (bergen)
Nadere informatieHet nieuwe zorgstelsel en de arts BMO
Het nieuwe zorgstelsel en de arts BMO Een verkennende rondgang door het nieuwe stelsel Jacques van der Most 1 Menu herverdeling van verantwoordelijkheden publieke en private sociale verzekering solidariteitskenmerken
Nadere informatieVan systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom
Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom Nieuwe
Nadere informatieApril 26, 2016 Bernard van den Berg
15-Jul-16 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel? April 26, 2016 Bernard van den Berg Email:
Nadere informatieDe Raad van State gehoord (advies van.., nummer ); Gezien het nader rapport van Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van..
Besluit van houdende wijziging van het Besluit zorgverzekering in verband met het vervangen van de no-claimteruggave door een verplicht eigen risico Op de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid,
Nadere informatieUw ziektekostenverzekering als u in het buitenland woont DVC 50069, ontwerp: BVH Communicatie-adviesbureau b.v., Rotterdam
Uitgave: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Postadres: Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Telefax (070) 340 78 34 Publieksvoorlichting:
Nadere informatieIs een aanvullende verzekering nog wel voor iedereen weggelegd? Marloes van Dijk, Anne Brabers, Margreet Reitsma en Judith de Jong
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Marloes van Dijk, Anne Brabers, Margreet Reitsma en Judith de Jong. Is een aanvullende verzekering nog wel voor iedereen
Nadere informatieDE NIEUWE ZORGVERZEKERINGSWET 2006. Naturapolis. 1. Hoofdlijnen. Restitutiepolis. Basisverzekering. Aanvullende verzekering
kantooradres : Sportlaan 56 postadres : Postbus 3 1870 AA Schoorl telefoon : (072) 509 15 42 telefax : (072) 509 40 04 e-mail : info@schokkeraccountants.nl website : www.schokkeraccountants.nl DE NIEUWE
Nadere informatieDe zorg verandert, het werk van de CRA ook? Paulien Nieuwendijk april 2012
De zorg verandert, het werk van de CRA ook? 1 Paulien Nieuwendijk april 2012 Waar gaan we het over hebben? 1. De zorgmarkt hoe ziet die markt eruit? 2. De stijging van de zorgkosten 3. Kostenbeheersing;
Nadere informatie)! * $ ( ! "! " #$%&' +, -../
& )! * $ (!! "! " #$%&' +, -../ & )! *0$ ( + + 121 -../! "! " #$%&' " 0333!0+$!! 4!3 5("!+() (33 + ( (!! , *46&**4 7,, $ 7,- %"! /,1 * 8 - %9&$4&&&&:$&$4&&$6;$*& < -, * < -- $=!)! < --, 4 (!! < --- ( >?
Nadere informatieSpecifieke Zorgrapportage Delta Lloyd. Uw collectieve zorgverzekering in 2016
Specifieke Zorgrapportage Delta Lloyd Uw collectieve zorgverzekering in 2016 Samenvatting Delta Lloyd biedt in 2016 de volgende basisverzekering aan: Zorgverzekering Restitutie. Hier wordt de rekening
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2000 360 Besluit van 29 augustus 2000, houdende wijziging van het Aanwijzingsbesluit verzekerden Zfw in verband met voortzetting ziekenfondsverzekering
Nadere informatieVerzekering en zorg buitenland
Verzekering en zorg buitenland Begrippenlijst Acceptatieplicht De zorgverzekeraar is verplicht u te accepteren voor de zorgverzekering. Hij mag u niet weigeren vanwege uw leeftijd, gezondheidstoestand
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 586 Wijziging van de Ziekenfondswet in verband met samentelling van uitkeringstijdvakken ingevolge de Werkloosheidswet voor de toepassing van
Nadere informatie1 Over de grenzen van de risicoverevening
1 Over de grenzen van de risicoverevening 1.1 APE, 15 februari 2016 Inleiding In dit paper betrekken we de stelling dat het primaire doel van risicoverevening het waarborgen van solidariteit is. Doelmatige
Nadere informatiePartij voor de Dieren
Partij voor de Dieren 1) Programmaonderdeel Zorg uit het verkiezingsprogramma 2012 2) Toelichting bij standpunt(en) bij stellingen uit de Stemwijzer Huisartsenzorg Zorg Solidariteit in de zorg staat onder
Nadere informatieGevolgen van het regeerakkoord voor de zorg Herman Klein Tiessink
Gevolgen van het regeerakkoord voor de zorg Herman Klein Tiessink Stand van zaken regeerakkoord op dit moment Kern is versterking van zorg thuis ( extramuraliseren ) via Wmo en Zorgverzekeringswet Uit
Nadere informatieOp de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, van. 2014;
Besluit van houdende wijziging van het Besluit percentages drempel- en toetsingsinkomen zorgtoeslag in verband met gewijzigde percentages met ingang van het berekeningsjaar 2015 Op de voordracht van Onze
Nadere informatieEigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg.
Eigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg. Joop Blom, voorzitter commissie Zorg en Welzijn en Wonen NVOG VOOR: Vereniging Gepensioneerden DuPont Nederland op 23 april 2015. Ontwikkelingen.
Nadere informatieKabinetsbeleid Gezondheidszorg in het licht van de toekomst. Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg
Kabinetsbeleid Gezondheidszorg in het licht van de toekomst Marcelis Boereboom Directeur-Generaal Langdurige Zorg Inhoud 1.Gevolgen van stijgende zorguitgaven 2.Oplossingen nu en in de toekomst Blik op
Nadere informatieFAQ zorgverzekeringen 2014 20 december 2013
FAQ zorgverzekeringen 2014 20 december 2013 Inhoud: 1. Over DVN zorgverzekeringen p.1 2. Over zorgverzekeringen in het algemeen p.2 3. Over de voorgenomen wijzigingen bij zorgverzekeraars p.4 1. Over DVN
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 1996 1997 Nr. 110c 25 062 Wijziging van de inkomensgrens ziekenfondsverzekering voor AOW-gerechtigden BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN
Nadere informatieBijlage 1 Opties voor gemeentelijke ondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten en advies voor keuze uit opties
Bijlage 1 Opties voor gemeentelijke ondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten en advies voor keuze uit opties In deze bijlage behandelen we kort vijf opties die de gemeente kan inzetten bij de
Nadere informatieGemeentelijk maatwerk voor personen met een chronische ziekte en/of beperking voor de regio Noord-Limburg. Juni 2014
Gemeentelijk maatwerk voor personen met een chronische ziekte en/of beperking voor de regio Noord-Limburg Juni 2014 Inhoud Samenvatting... 3 Inleiding... 4 Aanleiding... 4 Huidige regelingen ter tegemoetkoming
Nadere informatie31 706 Regeling van een tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten (Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten)
31 706 Regeling van een tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten (Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten) NOTA VAN WIJZIGING Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd: 1
Nadere informatieDe Rijksbegroting voor dokters
Medisch Contact Live 11 december 2013 De Rijksbegroting voor dokters Marco Varkevisser Universitair hoofddocent Economie en Beleid van de Gezondheidszorg Erasmus Universiteit Rotterdam Contact: varkevisser@bmg.eur.nl
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2012 627 Besluit van 30 november 2012, houdende wijziging van het Besluit percentages drempelen toetsingsinkomen zorgtoeslag in verband met gewijzigde
Nadere informatieFinanciering van het zorgstelsel in historisch perspectief
Financiering van het zorgstelsel in historisch perspectief K.P. Companje Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Doel van deze presentatie Antwoord op de vraag: Wat was de rol van de ƒ/ in de spreekkamer,
Nadere informatieNieuwsbrief Zorg WENb WWb
Nieuwsbrief Zorg WENb WWb Inhoud Pakketwijzigingen per 1-1-2015... 1 Hervorming langdurige zorg... 1 Wijzigingen artikel 13 Zorgverzekeringswet... 6 Uitspraak kort geding tegen CZ... 8 Pakketwijzigingen
Nadere informatieZorgpremie. Doolhof Ontmaskerd! Vind je weg door het zorgpremie doolhof in 8 heldere stappen!
Zorgpremie Doolhof Ontmaskerd! Vind je weg door het zorgpremie doolhof in 8 heldere stappen! Een goedkope zorgpolis kiezen lijkt soms voordeliger dan in sommige gevallen het geval is. Het komt soms voor
Nadere informatieUw verzekering in Bijsl SH Algemeen b26
Stad Holland, een dijk van een zorgverzekeraar Uw verzekering in 2010 100222-Bijsl SH Algemeen b26 Inhoudsopgave Voorwoord De premies Uw verzekering in 2010 Het eigen risico Onze website 3 4 5 6 7 Natasja
Nadere informatieUw verzekering in 2009. 100222-Bijsl SH Algemeen B27
Stad Holland, een dijk van een zorgverzekeraar Uw verzekering in 2009 100222-Bijsl SH Algemeen B27 Inhoudsopgave De premies Uw verzekering in 2009 Het eigen risico Onze website 3 4 6 7 Revka 37 jaar Holland
Nadere informatiePercentage overstappers van zorgverzekeraar 3%. Ouderen wisselen nauwelijks van zorgverzekeraar
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (L. Vos & J. de Jong. Percentage overstappers van 3%. Ouderen wisselen nauwelijks van. Utrecht: NIVEL, 2009) worden gebruikt.
Nadere informatieinformatie voor verzekerden
informatie voor verzekerden De Goudse Zorg Polis Productkenmerken voor verzekerden De Goudse Zorg Polis Productkenmerken De Goudse Zorg Polis is een verzekering die uitstekende dekking biedt voor ziektekosten.
Nadere informatieGelet op artikel 11, eerste lid van de Ziekenfondswet; De Raad van State gehoord (advies van.., nummer..); Hebben goedgevonden en verstaan:
Besluit van houdende vaststelling van de wijze waarop de hoogte van de restitutie, bedoeld in artikel 11 van de Ziekenfondswet, wordt vastgesteld (Vergoedingsbesluit Ziekenfondswet) Op de voordracht van
Nadere informatieOnderzoek verkiezingsthema zorg
Onderzoek verkiezingsthema zorg Over het onderzoek Aan het onderzoek deden 27.798 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek vond plaats van 15 tot en met 21 augustus 2012. Over het EenVandaag
Nadere informatieGelet op artikel 11, eerste lid van de Ziekenfondswet; De Raad van State gehoord (advies van.., nummer..); Hebben goedgevonden en verstaan:
Besluit van houdende vaststelling van de wijze waarop de hoogte van de restitutie, bedoeld in artikel 11 van de Ziekenfondswet, wordt vastgesteld (Vergoedingsbesluit Ziekenfondswet) Op de voordracht van
Nadere informatieD ELTA L LOYD Z ORGG ARANT
D ELTA L LOYD Z ORGG ARANT I NDIVIDUEEL Delta Lloyd Zorgverzekering NV Postbus 29677 2502 LR Den Haag Uw assurantie-adviseur: F 01.9.45/1205 Zeker Delta Lloyd, al meer dan 150 jaar Delta Lloyd zorgt voor
Nadere informatieRaadsvoorstel agendapunt
Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 81014 Datum : 30 september 2014 Programma : Economie, werk en inkomen Blad : 1 van 8 Cluster : Samenleving Portefeuillehouder:
Nadere informatieOntwikkelingen in Zorg, Welzijn en Wonen
Ontwikkelingen in Zorg, Welzijn en Wonen Voorzitter commissie Zorg, Welzijn en Wonen NVOG/KNVG Vereniging van DSM gepensioneerden s-hertogenbosch, 11 april 2017 Vergrijzing in Nederland Bevolkingsopbouw
Nadere informatieFinanciering Zorg. Yvonne van Geffen Stafmedewerker Ouderenzorg KNR Commissie Ouderenzorg Religieuzen (COR) Oktober 2012 1
Financiering Zorg Yvonne van Geffen Stafmedewerker Ouderenzorg KNR Commissie Ouderenzorg Religieuzen (COR) Oktober 2012 1 Financiering Zorg 1. Ontwikkelingen in de Zorg 2. Nederlands Overheidsbeleid 3.
Nadere informatieANONIEM BINDEND ADVIES
ANONIEM BINDEND ADVIES Partijen : A te B, in deze vertegenwoordigd door C te D, vs E te F. Zaak : No-claimteruggave Zaaknummer : ANO07.061 Zittingsdatum : 21 maart 2007 1/6 Zaak: ANO07.061, no-claimteruggave
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 31 094 Wijziging van de Zorgverzekeringswet en de Wet op de zorgtoeslag houdende vervanging van de no-claimteruggave door een verplicht eigen risico
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2004 2005 29 762 Regels inzake de aanspraak op een financiële tegemoetkoming in de premie van een zorgverzekering vanwege een laag inkomen (Wet op de zorgtoeslag)
Nadere informatieFinanciering van gezondheidszorg. Jaap Doets consultant VVAA
Financiering van gezondheidszorg Jaap Doets consultant VVAA Het Nederlandse zorgstelsel Zorgstelsel -Collectief gefinancierde wettelijk vastgelegde zorg aanspraak -vraagsturing -prestatiebekostiging -maatschappelijke
Nadere informatiePraktische opdracht Maatschappijleer Prinsjesdag miljoenen nota
Praktische opdracht Maatschappijleer Prinsjesdag miljoenen nota Praktische-opdracht door een scholier 1928 woorden 31 mei 2005 5 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Miljoenennota, zorg. Wat willen
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon
Nadere informatieRaadsvoorstel
mermeer Raadsvoorstel 2016.0047131 onderwerp Portefeuilehouder drs. Ap Reinders, dr. Tom Horn steiler Rob Kouwenhoven Collegevergadering 6 September 201 6 Raadsvergadering 1. Samenvatting I/Var willen
Nadere informatieZorg Plan en Keuze Zorg Plan zorgeloos verzekerd. informatie voor de particulier
Plan en Keuze Plan zorgeloos verzekerd informatie voor de particulier individuele oplossingen goed verzekerd, zorgeloos leven Avéro Achmea kent twee soorten basisverzekeringen. Avéro Achmea gaat uit van
Nadere informatie3.2 De wereld van transacties
3.2 De wereld van transacties Voorbeeld: Henk gaat een brommer kopen. Hij heeft hiervoor twee mogelijkheden: 1) Hij koopt een tweedehands brommer via Marktplaats.nl; 2) Hij koopt een tweedehands brommer
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1995 1996 24 606 Het onderbrengen van de zorg, bestaande uit duurzaam verblijf en verzorging in een verzorgingshuis, in de aanspraken op grond van de Algemene
Nadere informatieOp welke vragen geeft dit digitale kaartenboek antwoord?
Op welke vragen geeft dit digitale kaartenboek antwoord? Wie doet wat in de bekostiging, verstrekking, financiering en het pakketbeheer van specialistische en? Hoe kan een specialistisch worden bekostigd?
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 29 689 Herziening Zorgstelsel 29 538 Zorg en maatschappelijke ondersteuning Nr. 935 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MEDISCHE ZORG Aan de Voorzitter
Nadere informatieEigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg.
Eigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg. Joop Blom, voorzitter commissie Zorg en Welzijn en Wonen VOOR: Gepensioneerden AGRIFIRM 24 en 26 maart 2015. Kort filmpje over mijn voettocht
Nadere informatieCollegevoorstel. Zaaknummer: 00406342. compensatie ziektekosten chronisch zieken en gehandicapten
Collegevoorstel Inleiding Per 1 januari 2014 is de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (WTCG) en de Compensatie eigen risico (CER) afgeschaft. Deze rijksregelingen werden uitgevoerd door
Nadere informatieNieuwsbrief Branches & Koepels
Nieuwsbrief Branches & Koepels Nummer 6, oktober 2012 Deze nieuwsbrief staat in het teken van Prinsjesdag. De belangrijkste maatregelen op het terrein van zorg, sociale zekerheid en pensioen zijn gebaseerd
Nadere informatieGeen centje pijn in 2012?
Geen centje pijn in 2012? Medisch Centrum IBIS wil u graag informeren omtrent: Wijzigingen Zorgverzekering 2012. Het eind van het jaar is weer in zicht. Voor 19 november krijgt u een aanbod van uw huidige
Nadere informatieAvondsymposium HANAV. Zorg voor Zorginkoop. 12 november Dominique Vijverberg / Pieter van de Winckel
Avondsymposium HANAV Zorg voor Zorginkoop 12 november 2015 Dominique Vijverberg / Pieter van de Winckel 1 Inhoud 1. Introductie (Stichting) IZZ, perspectief 2. Zorg in geld 3. Zorginkoop Vraagstukken voor
Nadere informatie100222-Bijsl Welkom b21. Welkom bij DSW Zorgverzekeraar 2010
100222-Bijsl Welkom b21 Welkom bij DSW Zorgverzekeraar 2010 Inhoudsopgave Welkom bij DSW Zorgverzekeraar 3 Wat biedt DSW? 4 Uw basisverzekering in 2010 5 De premies 6 Onze website 7 Gemakkelijk overstappen!
Nadere informatieWelkom bij DSW Zorgverzekeraar 2009
Welkom bij DSW Zorgverzekeraar 2009 Bij DSW is de premie opnieuw nét kostendekkend. Goedkoper kan niet, duurder hoeft niet. 100222-Bijsl Welkom Inhoudsopgave Welkom bij DSW Zorgverzekeraar 3 Wat biedt
Nadere informatie1. het bieden van een gerichte compensatie van zogeheten meerkosten; 2. budgettaire beheersbaarheid.
Beleidsnota compensatieregeling Chronisch zieken & gehandicapten Behandelend ambtenaar: F. de Waal Datum: 22 september 2014 Aanleiding De Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) & de
Nadere informatieinformatie voor verzekerden De Goudse Zorg Polis Productkenmerken voor verzekerden
informatie voor verzekerden De Goudse Zorg Polis Productkenmerken voor verzekerden De Goudse Zorg Polis Productkenmerken De Goudse Zorg Polis is een verzekering die uitstekende dekking biedt voor ziektekosten.
Nadere informatieInhoudsopgave. DSW - goed voor je 4. De premies 5. Uw verzekering in 2013 6. Vergoedingen 7. Het eigen risico 8. Onze website 10
100222-BIJ DSW01-2013 2 Inhoudsopgave DSW - goed voor je 4 De premies 5 Uw verzekering in 2013 6 Vergoedingen 7 Het eigen risico 8 Onze website 10 3 DSW goed voor je Solidariteit DSW vaart een eigen koers
Nadere informatieKaartenboek Gezondheidszorg Editie 2015. Zó werkt de zorg in Nederland. inkijkexemplaar. dr Maaike de Vries en drs Jenny Kossen
Zó werkt de zorg in Nederland Kaartenboek Gezondheidszorg Editie 2015 dr Maaike de Vries en drs Jenny Kossen Inhoudsopgave Inleiding 3 Voorwoord 3 Medicijn tegen dat knagende gevoel en andere 5 redenen
Nadere informatieIk word verantwoordelijk geacht voor de AWBZ en daarom krijg ik veel van de kritiek op mijn bordje.
Directie Voorlichting en Communicatie Parnassusplein 5 Postbus 20350 2500 EJ Den Haag T 070 340 79 11 T 070 340 60 00 F 070 340 62 92 Hebt u 's avonds of in het weekend dringend een voorlichter nodig,
Nadere informatieUw verzekering in 2013
Stad Holland, een dijk van een zorgverzekeraar Uw verzekering in 2013 100222-Bij SH01-2013 Marion Banken Holland = Gezondheid = Inhoudsopgave Stad Holland - Een dijk van een zorgverzekeraar! De premies
Nadere informatie