Verbreding en Verdieping van de implementatie van digitale didactiek in de ULO Eindrapportage EMP project ULO

Transcriptie

1 Verbreding en Verdieping van de implementatie van digitale didactiek in de ULO Eindrapportage EMP project ULO Projecttitel: Verbreding en Verdieping van de implementatie van digitale didactiek in de ULO Faculteit: Onderwijscentrum VU, lerarenopleiding Projectperiode: september 2007 augustus 2008 Opdrachtgever: Hans Zloch hoofd afdeling voortgezet onderwijs Opgesteld door: Petra Fischer, Els Scheringa Datum: Contactadres: Onderwijscentrum VU Afd. ICT en Onderwijs De Boelelaan 1105, kamer 1G HV Amsterdam tel ICT&O Onderwijscentrum VU

2 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding, projectdoelstellingen en werkwijze Achtergronden Projectdoelen Projectstructuur en deelnemers Uitgevoerde activiteiten en resultaten - Opbrengsten DiViDossier en Digitaal Portfolio (Blackboard) begeleiding en beoordeling met behulp van een geïntegreerde aanpak De overige drie projectdoelstellingen Etalage Good Practices Projectevaluatie Evaluatie projectuitvoering ICTO Evaluatie werkwijze project Disseminatie Presentaties en verslag DiViDU en DiViDossier (NAP bijdrage OC-VU) Drie bijeenkomsten in het kader van project Kennisnet Presentatie I & I conferentie Presentatie Online Educa Berlijn In voorbereiding: presentaties op Online Educa te Berlijn en op I&I conferentie Bijeenkomsten projectgroep Eindrapportage aan de opleiders Hoe nu verder en Lessons Learned Hoe nu verder Lessons Learned Bijlage 1: Aanvraagformulier; Verbreding en Verdieping van de implementatie van digitale didactiek in de ULO 13 Bijlage 2 Activiteitenplanning/ Plan van Aanpak EMP project Bijlage 3 rapportage project , Kennisnet ICT op school ICT in de lerarenopleiding-oc-vu Bijlage 4: DiViDossier in de Lerarenopleiding Bijlage 5: abstract Online Educa Berlijn Bijlage 6: abstract Online Educa Berlijn Bijlage 7 bijdrage I & I conferentie november ICT&O Onderwijscentrum VU

3 Samenvatting Binnen het eerdere project Verbreding en verdieping ICT-gebruik in de lerarenopleiding, dat is uitgevoerd bij de universitaire lerarenopleiding (ULO) van het Onderwijscentrum VU (sept sept. 2006), werd een ICT-werkplan opgesteld voor drie jaar. Van september 2006 tot september 2007 is de ULO in het kader van het EMP-project Implementatie ICT-werkplan in de lerarenopleiding gestart met het implementeren van dit ICT-werkplan in de opleiding. In het afgelopen jaar (sept tot sept. 2008) heeft de lerarenopleiding in het kader van het EMP-project Verbreding en verdieping van de implementatie van de digitale didactiek in de ULO het uitvoeren van genoemde ICT-werkplan voortgezet. In dit rapport staan de resultaten weergegeven van het EMP-project 2007/2008. In het studiejaar 2006/2007 hebben een aantal dio s in het kader van het NAP-project DiViDossier in het kader van een pilot ervoor gekozen, om hun vorderingen bij de rol van uitvoerder samen te stellen en in beeld te brengen in een Videodossier, in plaats van in het Blackboard Portfolio. Hiervoor heeft de ULO in samenwerking met ICT&O een nieuwe assessment-module in DiViDU ontwikkeld. De in DiViDU geïntegreerde videodossiers van de dio s zijn ingezet bij het begeleiden en beoordelen van de studenten. Dit gold met name voor de rol van uitvoerder. Na afloop van het NAP-project DiViDossier in het najaar van 2007 is het werken met DiViDossiers structureel opgenomen in de opleiding van de ULO. In het studiejaar 2007/2008 zijn dan ook nieuwe assessment modules ingericht in DiViDU. De mogelijkheid om de competentiegroei deels met behulp van videomateriaal in beeld te brengen in plaats dan in het Blackboard Portfolio, is meteen al in de startweek aan de dio s voorgelegd. Ook in het studiejaar 2007/2008 heeft een aantal studenten hier dankbaar gebruik van gemaakt. Bij het werken met DiviDossier bleven reflectie en peerfeedback een belangrijke rol spelen, net als de begeleiding en beoordeling door de (opleidings-)school. Een effectieve inhoudelijke koppeling van het beoordelen van de dio met behulp van een DiviDossier in combinatie met het Digitale Portfolio in Blackboard bleek geen problemen op te leveren. Wel verdient in de toekomst het ontwikkelen van een verbeterde aanpak wat betreft de begeleiding van de dio s bij het in beeld brengen van hun vorderingen op de verschillende competenties door middel van een Digitaal Portfolio in Blackboard en DiViDossier bijzondere aandacht. Voor extra ondersteuning van deze plannen participeert de ULO in de aanvraag tot een vervolgproject van DiViDossier in de NAP3-ronde. In het studiejaar 2007/2008 heeft de integratie van ICT-didactische activiteiten in het curriculum van de ULO net als in het jaar daarvoor extra impulsen gekregen door het project Project voor lerarenopleidingen van Kennisnet. In het projectjaar 2007/2008 zijn de ervaringen, conclusies en aanbevelingen uit het vorige projectjaar verwerkt in nieuwe activiteiten en projecten op ICT-didactisch gebied. De digitale en tijdens studiebijeenkomsten geëtaleerde Good Practices van het vorige jaar fungeerden hierbij als motivatie en als voorbeeld voor nieuwe ICT-projecten van docenten in opleiding (dio s) en als scholingsmateriaal voor opleiders en schoolpracticum docenten (spd s). Dit heeft geresulteerd in een inhoudelijke verdieping en een verbreding van het ICT-didactisch onderwijs van de lerarenopleiding, en in een verbreding naar de doelgroepen van opleiders en spd s. Dit jaar is een belangrijke start gemaakt met het professionaliseren van de lerarenopleiders. Aan de door vier opleiders georganiseerde ICT studiedag hebben in totaal 24 medewerkers van de lerarenopleiding deelgenomen. De studiedag, waarbij opleiders in parallelsessies aan verschillende ICT-workshops konden deelnemen, is door alle deelnemers zeer positief ontvangen en resulteerde in wensen wat betreft vervolgactiviteiten op ICT-didactisch gebied. Deze wensen zijn deels gehonoreerd in het studiejaar 2007/2008 en deels vertaald naar plannen voor de vervolgprojecten van EMP en Kennisnet in het studiejaar 2008/2009. Voor de spd s is een eerste professionaliseringsaanbod op ICT-didactisch gebied gerealiseerd in de vorm van een studiemiddag. Ook door deze doegroep is de wens geuit om dit volgend jaar (2008/2009) uit breiden. 1

4 De in het studiejaar 2006/2007 ontwikkelde ICT - verdiepingsmodule is geactualiseerd en uitgebreid met drie nieuwe deelmodules over de didactische inzet van podcasting, een ELO zoals Moodle en over de inzet van videomateriaal via Teleblik. Opvallend was de diepgang en creativiteit van de uitgevoerde ICTprojecten. Mede doordat het aanbod aan ICT-didactische scholing binnen de opleiding eerder dan vorig jaar en ook herhaaldelijk door middel van workshop s, Announcements in de ELO Blackboard en door ICT- lunches onder de aandacht is gebracht bij de dio s, hebben in het voorjaar 2008 in tegenstelling tot eerderde verdiepingen, alle dio s hun projecten reeds voor de eindpresentatie uitgevoerd in de klas. Daardoor konden de dio s mooie eindproducten van leerlingen laten zien, zoals met behulp van de websitemaker gemaakte websites met daarop zelf opgenomen en gemonteerde video s. Ook konden dio s de ontvangen (grotendeels positieve) feedback van leerlingen met elkaar delen. Naast de ICT verdieping zijn er dit jaar talrijke andere ICT-activiteiteiten georganiseerd, zoals een ICTworkshop in de startweek, een video-workshop voor het alfa cluster en een bèta clusterdag over het maken van educatieve wandelingen met pda en gps. 1 Daarnaast is aantal studenten individueel begeleid bij ICT-projecten. Voorbeeld is een studente biologie die haar meesterproef (grote lessenserie voor de bovenbouw) en de ICT-verdieping gecombineerd heeft in een complex ICT-project over het observeren van dierengedrag. Waardevol is het begeleiden van alumni bij ICT-projecten gebleken, die hun ervaringen terugkoppelen naar de dio s van de opleiding. Hiermee is ook een eerste aanzet tot een Community of Learners gerealiseerd, waarin dio s, alumni en opleiders met en van elkaar leren bij het ontwikkelen van digitaal lesmateriaal. Het lijkt nuttig volgend jaar ook leerlingen en spd s bij deze Community te betrekken. Het dit jaar met name door dio s en alumni ontwikkelde ICT-rijke lesmateriaal kan in het studiejaar 2008/2009 wederom als voorbeeldmateriaal dienen voor dio s, opleiders en spd s. De tips en ervaringen van dio s en alumni zullen ook volgend jaar weer als input dienen voor het verder ontwikkelen en implementeren van rijk ICT-didactisch onderwijs in de lerarenopleiding. Het ICT projectteam heeft ook dit jaar weer samengewerkt in een teamsite binnen Surfgroepen (Sharepoint). Ook het hoofd en de clustercoördinatoren VO werken sinds februari 2008 samen in een teamsite van Surfgroepen. Daarnaast zijn er dit jaar eerste experimenten uitgevoed met de social networking site Ning. De eerste ervaringen zijn positief. In het vervolgproject zijn er plannen om zowel de dio s als ook de lerarenopleiders te laten werken in een Ning-omgeving.. 1 In samenwerking met Liesbeth van de Grint en Karin van de Wilt; Onderwijsvernieuwingsproject 2006 Biocaching zie 2

5 1 Inleiding, projectdoelstellingen en werkwijze In dit rapport worden de resultaten weergegeven van het EMP project Verbreding en verdieping van de implementatie van de digitale didactiek in de ULO, dat is uitgevoerd bij de universitaire lerarenopleiding (ULO) van het Onderwijscentrum VU. Het projectvoorstel van dit project (zie bijlage 1) is goedgekeurd door de Adviesgroep ICT&O (EMP projectenronde ) en van start gegaan in september 2007 met een looptijd van 1 jaar. In dit hoofdstuk worden de doelstellingen en structuur van het project beschreven. In hoofdstuk 2 volgt een overzicht van de uitgevoerde projectactiviteiten en behaalde resultaten en in hoofdstuk 3 een evaluatie van de projectuitvoering. Hoofdstuk 4 vat de belangrijkste vervolgplannen en Lessons Learned samen. 1.1 Achtergronden Doel van dit EMP-project is de invoering van het eerder opgestelde ICT-werkplan. De achtergrond hiervan is uitgebreid beschreven in het eerste projectplan (bijlage 1). Samenvattend gaat het hierbij om de ondersteunende rol die de inzet van ICT(-didactiek) kan spelen bij: het meer op maat maken van de opleiding voor diverse groepen studenten die instromen; het verder realiseren van een vernieuwd curriculum, waar de ULO m.i.v. februari 2006 mee van start is gegaan (met onder andere meer keuzevrijheid voor studenten bij het inrichten van hun opleiding); toerusten van de dio s voor een Voortgezet Onderwijs, waar ICT een steeds grotere rol in speelt. Daarnaast kan vastgesteld worden dat de onderwijsvernieuwingen in de VO-praktijk in rap tempo doorgaan, zeker ook op ICT-didactisch gebied. De ULO moet in kunnen (blijven) spelen op deze nieuwe ontwikkelingen. ICT is de leefwereld van de leerlingen. Om betekenisvol onderwijs te kunnen verzorgen hebben zowel de leraren van de toekomst als ook de lerarenopleiders een rugzak aan kennis en vaardigheden op ICT-didactisch gebied nodig. 1.2 Projectdoelen 1. Begeleiding en beoordeling met behulp van een geïntegreerde aanpak: verder onderzoeken en realiseren van een effectieve inhoudelijke koppeling van het Blackboard Portfolio (inclusief het digitale dossier in het Content System) en DiViDossier. Het zinvol inzetten van digitaal video materiaal in het ULO curriculum, zodat samenwerkend leren en begeleiding van dio s aan de hand van dit materiaal een duidelijke plaats krijgt, waarin peer-feedback en feedback van opleiders en begeleiders een belangrijke rol speelt. 2. Community of Learners: voortbouwend op ervaringen en resultaten van de ICT-projecten die dio s in het studiejaar hebben uitgevoerd in het kader van het Kennisnet project "Lerarenopleidingen en VO-scholen.", worden de mogelijkheden onderzocht, om de door dio s geadviseerde ICT- didactiek / activiteiten structureel te stimuleren en te integreren in het curriculum van de ULO. (aanpak van Community of Leraners: dio s inventariseren de ICTdidactische vragen van hun stageschool en voeren op basis daarvan een ICT-project uit op de school, samen met de leerlingen en de docenten van die school; op grond van de hierbij opgedane ervaringen en resultaten brengt de student een advies uit omtrent een zinvolle integratie van ICT- didactische activiteiten binnen de ULO) 3. Podcasting: onderzoeken van de didactische mogelijkheden en meerwaarde van podcasting in verschillende vakken. Trainen en begeleiden van dio s die podcasting op hun school in willen zetten in projecten met leerlingen. Inzetten van podcasting binnen de ULO en binnen het lesgeven op school. 3

6 Hier is in elk geval sprake van het optimaliseren, verbreden en verdiepen van didactisch ICT - gebruik (teach what you preach). 4. Uitgaande van de ervaringen en resultaten van pilots en ICT-projecten van dio s in het opleidingsjaar , aansluitend bij de VU- onderwijsvisie van de Community of Learners: integratie van verworven nieuwe inzichten en methodes op het gebied van ICT-didactiek in het curriculum van de ULO. Verzorgen van de hiervoor nodige training en begeleiding van opleiders en dio s. Stimuleren van dio s om nieuwe ICT-projecten op hun stageschool uit te voeren (vraag gestuurd: uitgaande van de vraag van leerlingen en docenten). 1.3 Projectstructuur en deelnemers - Vanuit het team ICT&O heeft Petra Fischer onderwijskundige expertise geleverd (0,2 fte) en Sytze Boschma de onderwijskundig-technische expertise (0,05 fte). - Het projectleiderschap lag bij de faculteit in de persoon van Els Scheringa (coördinator bètacluster en ICT coördinator ULO) - De opleidingscommissie heeft de functie van begeleidingscommissie op zich genomen. De opleidingscommissie bestond cursusjaar uit: - Hans Zloch (hoofd afdeling voortgezet onderwijs) - Yke Meindersma (coördinator alfacluster) - Hans Goudsmit (coördinator gammacluster) - Els Scheringa (coördinator bètacluster) - Remko van der Vos (Beleidsmedewerker en stagecoördinator lerarenopleiding) Dio s in november 07 Sandra Spijkers (Duits, sept. 07) Amanda van der Geer (Wiskunde sept.07) Dick Stegers (Aardrijkskunde sept. 07) Pascal Ponjee (Biologie febr. 07) Erica Marsman (wiskunde, sept.07) Wim van der Kamp (M&O, sept. 07) Op 12 november 2007 (zie bijlage 2) en 16 juni 2008 is het Activiteitenplan ICT aan de begeleidingscommissie voorgelegd en is dit plan besproken. Dit eindrapport zal ook in najaar 2008 voorgelegd worden aan de begeleidingscommissie. In dit project hebben we gewerkt met verschillende deelprojecten. In hoofdstuk 2 wordt elk deelproject kort toegelicht. Als basis bij het uitvoeren van de projecten fungeerde de ICT-werkgroep bestaande uit Willem Hoekstra, Petra Fischer, Gerrit Kuik en Els Scheringa. In de projectgroep zaten daarnaast ook Sytze Boschma, Hans Goudsmit en Hans van Megen. Op deze manier zijn vertegenwoordigers uit alle clusters bij het project betrokken. 4

7 2 Uitgevoerde activiteiten en resultaten - Opbrengsten 2.1 DiViDossier en Digitaal Portfolio (Blackboard) begeleiding en beoordeling met behulp van een geïntegreerde aanpak Na afloop van het NAP-project DiViDossier in het najaar van 2007 is het werken met DiViDossiers structureel opgenomen in de opleiding van de ULO. In het studiejaar 2007/2008 zijn dan ook nieuwe assessment modules ingericht in DiVidu. De mogelijkheid om de competentiegroei deels met behulp van videomateriaal in beeld te brengen in plaats dan in het Blackboard Portfolio, is meteen al in de startweek aan de dio s voorgelegd. Ook in het studiejaar 2007/2008 heeft een aantal studenten hier dankbaar gebruik van gemaakt. Bij het werken met Dividossier bleven reflectie en peerfeedback een belangrijke rol spelen, net als de begeleiding en beoordeling door de (opleidings-)school. Een effectieve inhoudelijke koppeling van het beoordelen van de dio met behulp van een Dividossier in combinatieen met het Digitale Portfolio in Blackboard bleek geen problemen op te leveren. Wel verdient in de toekomst het ontwikkelen van een verbeterde aanpak wat betreft de begeleiding van de dio s bij het in beeld brengen van hun vorderingen op de verschillende competenties door middel van een Digitaal Portfolio in Blackboard en DiViDossier bijzondere aandacht. Voor extra ondersteuning van deze plannen participeerd de ULO in de aanvraag tot een vervolgproject van DiViDossier in de NAP3-ronde. Tenslotte zijn er in het studiejaar voor het eerst DiViDU reflectiemodules ingezet in de peergroepen van het bèta cluster. ( Video analyse peergroep bèta sep '07 Gerrit & Willem en Video analyse peergroep bèta Monique 07) 2.2 De overige drie projectdoelstellingen In studiejaar 2007/2008 heeft de integratie van ICT-didactische activiteiten in het curriculum van de ULO wederom extra impulsen gekregen door het project Project voor lerarenopleidingen van Kennisnet (bijlage 3 uitgebreide rapportage van dit project). In het kader van dit project zijn er verschillende bijeenkomsten georganiseerd om de studenten van de ULO kennis te laten maken met de diverse mogelijkheden van ICT in het onderwijs. Doel hiervan was om de studenten te inspireren en te motiveren om ICT-didactische projecten op hun (stage)-vo-scholen uit te voeren, die aansluiten bij de vraag van de school. Daarnaast is er dit projectjaar ook bijzondere aandacht geschonken aan de ICT-didactische competenties van de lerarenopleiders en van de begeleiders op de stagescholen (schoolpracticum docenten = spd s). Aangezien de uitgevoerde activiteiten en de opbrengsten van het EMP- project en het Kennisnetproject sterk overlappen, verwijzen wij voor de ICT didactische opbrengsten in het studiejaar 2007/2008 graag naar het uitgebreide Kennisnet projectverslag (bijlage 3) Hieronder alvast een korte samenvatting van de belangrijkste projectresultaten, zoals geformuleerd in de Kennisnet rapportage: Naast het ontwikkelen en uitvoeren van nieuwe deel-modules bij verdiepingsmodule ICT didactiek in je lessen (ELO/ Moodle, Podcasting en Teleblik), zijn in het kader van dit project: Nieuwe ICT-middelen aangeschaft (zoals pda s/gps apparatuur, videocamera s, Digitale Whiteboard) Is er een ICT-studiedag voor opleiders georganiseerd en zijn hiervoor diverse ICT-workshops ontwikkeld en gegeven (zoals over Podcasting, Wiki en Weblog, Gaming, Digitale Whiteboard, Webquest); Is er een Videoworkshop ontwikkelend en gegeven (voor het alfa cluster) over het maken en monteren van video s en het didactisch gebruik ervan in het onderwijs; Is er een workshop over het ontwikkelen van Educatieve wandelingen met gps en pda ontwikkeld en gegeven; 5

8 Is er een ICT-workshop voor spd s ontwikkeld en gegeven (o.a. over de didactische mogelijkheden van webquests, Digitale Whiteboard, digitale toetsing en educatieve wandelingen met gps/pda) Was er extra ruimte voor begeleiding van dio s, van alumni en van opleiders; Zijn er meer studenten en alumni aan de slag gegaan met het ontwikkelen en uitvoeren van ICTdidactische activiteiten in de klas en konden ze hierbij meer de diepte ingaan en met elkaar waardevolle ervaringen en tips uitwisselen; Zijn meer opleiders aan de slag gegaan met het ontwikkelen en uitvoeren van ICT-didactische activiteiten in de opleiding; Is een eerste aanzet tot een Community of Learners gerealiseerd, waarin dio s, alumni en opleiders met en van elkaar leren en digitaal lesmateriaal ontwikkelen en is gebleken dat het in de toekomst nuttig is om ook leerlingen en spd s bij deze Community te betrekken; Is er voor dio s en alumni een platform gecreëerd om ICT expertise te delen met ervaren docenten en ICT coördinatoren van scholen (I&I conferentie) Al tijdens het afgelopen project is er een levendiger beeld ontstaan wat betreft de vraag en behoefte van VO-scholen op het gebied van ICT- didactiek en de bijbehorende competenties die een (startbekwame) docent zou moeten bezitten om aan deze vraag te kunnen voldoen. Dit beeld is verder uitgebreid en geactualiseerd, waarbij de dio s dit jaar de resultaten en inzichten van de dio s van het afgelopen jaar en de recente ervaringen van alumni als basis konden gebruiken en hierop voort konden boorduren. Verder groeide in het afgelopen project de behoefte om de lerarenopleiders te scholen en te trainen op ICT-didactisch gebied. Hiermee is dit jaar een goed begin gemaakt. Dit jaar is het besef gegroeid dat het zinvol is naast de opleiders ook spd s en leerlingen bij een aantal ICT- activiteiten van de lerarenopleiding te betrekken. 2.3 Etalage Good Practices Het oorspronkelijke idee was, om al in het studiejaar 2006/2007 good practices van studenten (zoals ontwikkelde webquests) te presenteren via een digitale etalage. Dit met het doel om de dio s van volgende studiejaren goede voorbeelden te kunnen laten zien, waardoor ze geïnspireerd kunnen raken bij het zelf ontwerpen van digitaal lesmateriaal. In plaats van het opzetten van een etalage is er toen binnen dit EMP-project voor gekozen om de studenten te inspireren door de verschillende presentaties en bijeenkomsten in het kader van het reeds genoemde project van Kennisnet. In de laatste fase van het EMP-project 2006/2007 bleek het opzetten van een etalage wel weer van belang. De projectresultaten van de studenten die dit studiejaar deelgenomen hebben aan het project van Kennisnet, zijn gepresenteerd op een project-website van Kennisnet. Dit studiejaar (2007/2008) is de etalage van Kennisnet aangevuld met nieuwe good practices van ULO studenten. Daarnaast heeft de ULO in het studiejaar 2007/2008 de projectresultaten van haar dio s gepresenteerd via eigen etalages in de digitale leeromgeving Moodle en op de social networking site Ning. 6

9 3 Projectevaluatie 3.1 Evaluatie projectuitvoering ICTO De positieve ontwikkeling van het vorige jaar, om steeds meer opleiders bij de uitvoering van de projectactiviteiten te betrekken is dit jaar voortgezet. Door alle deelprojecten te bespreken in en goed te laten keuren door de coördinatoren, is er binnen de ULO een groot draagvlak aanwezig voor de doorgevoerde ICT-didactische vernieuwingen. Dit draagvlak is extra vergroot door het organiseren van een ICT studiedag in november 2007, waaraan 24 medewerkers en het hoofd afdeling voortgezet onderwijs hebben genomen. De reacties op deze dag waren zeer enthousiast en door de opleiders zijn er dan ook diverse wensen voor vervolgactiviteiten geuit. De ICT deelprojecten zijn met name door de leden van de ICT-werkgroep gerealiseerd. De samenwerking binnen deze groep, bestaande uit Willem Hoekstra, Gerrit Kuik, Els Scheringa en Petra Fischer, verliep soepel en effectief. Er is veel in duo s gewerkt aan deelprojecten. Daarnaast heeft regelmatig werkoverleg met de gehele werkgroep plaatsgevonden. De fysieke bijeenkomsten zijn hierbij op een nuttige manier aangevuld door digitaal samen te werken in een teamsite van Surfgroepen en de social networking site Ning. In de ICT-projectgroep waren naast de leden van de werkgroep met Hans van Megen en Hans Goudsmit ook opleiders uit het alfa- en gammacluster vertegenwoordigd. Op deze manier zijn opleiders van alle drie clusters van de ULO bij het project betrokken. Veranderingen in uitvoering ten opzichte van het plan van aanpak: Dit project kende geen grotere wijzigingen in de plan van aanpak, behalve de toevoeging van een aantal extra activiteiten. Zo is er een studiedag Educatieve wandelingen met gps en pda voor de studenten van het bèta cluster georganiseerd. 3.2 Evaluatie werkwijze project In dit project is gewerkt met de huidige praktijksituatie op VO-scholen als uitgangspunt voor de verschillende deelprojecten. Zoals in de vorige paragraaf beschreven, zijn opleiders van alle drie clusters betrokken bij de uitvoering van de projectactiviteiten. 7

10 4 Disseminatie. 4.1 Presentaties en verslag DiViDU en DiViDossier (NAP bijdrage OC-VU) In december 2007 is een verslag opgeleverd van het OC-VU deelproject: Toepassen van videodossier in het vernieuwde curriculum van de opleiding tot docent. In dit deelproject zijn DiViDU modules ingezet in verschillende onderdelen van het vernieuwde curriculum van de universitaire lerarenopleiding (ULO) (zie bijlage 4) in eindpresentatie in december 2008, 4.2 Drie bijeenkomsten in het kader van project Kennisnet In het kader van het project Kennisnet zijn drie bijeenkomsten georganiseerd. Dio s en opleiders zijn via aankondigingen op Blackboard uitgenodigd tot deelname aan de bijeenkomsten. Een groot aantal disseminatie-activiteiten valt samen met de disseminatie in het kader van het Kennisnet project. Uit de Kennisnet rapportage 2007/2008: -inrichten van een etalage van materialen, presentaties en Good Practices van studenten in de elektronische leeromgeving Moodle. Deze etalage is al diverse keren ingezet als voorbeeld en ter illustratie van de uitgebreide mogelijkheden van ICT-ondersteund onderwijs -daarnaast is een Social Network Site, Ning, als presentatieplatform ingericht, bijvoorbeeld om de resultaten van videoworkshops van dio s te presenteren. -op de etalage van Kennisnet ( zijn een aantal Good Practices van dio s en van een alumni op een creatieve manier in beeld gebracht. -Verder is het vorig en dit jaar ontwikkelde digitaal lesmateriaal deels tijdens andere workshops en studiedagen of in de klas ingezet: Tijdens de ICT-workshop voor spd s, hebben een aantal docenten de educatieve wandelingen met gps/ pda gelopen, die een aantal weken eerder door dio s zijn ontwikkeld tijdens de bètaclusterdag. Ook hebben een aantal deelnemers van die middag de eerder ontwikkelde webquests getest. De opdracht voor het ontwikkelen van de educatieve wandelingen met gps/pda is inmiddels gebruikt in een workshop voor de Noordelijke Hogeschool Leeuwaarden. -Tenslotte zijn materialen en resultaten van het Kennisnetproject gepresenteerd in diverse artikelen (zoals in het relatieblad van de VU Amsterdam voor schooldecanen Wisselwerk en in het blad van Kennisnet in Druk ) en op verschillende conferenties, zoals de I&I conferentie te Lunteren en de Online Educa Berlin 2007, en uiteraard op de eindpresentaties van de twee ICT-verdiepingsmodule s in het najaar 2007 en voorjaar Presentatie I & I conferentie 2007 Op de jaarlijkse I&I conferentie te Lunteren in november 2007 hebben twee opleiders samen met een dio Nederlands (Maartje Kunnen, inmiddels alumni) de projectresultaten van het Kennisnetproject 2006/2007 gepresenteerd. Terwijl de opleiders vooral de algemene doestellingen en projectresultaten presenteerden, greep Maartje haar kans om haar eigen project te presenteren. De conferentie biedt een uitstekend platform voor dio s en startende docenten en het blijkt heel verfrissend voor ervaren docenten om starters aan het werk te zien. Het conferentiebestuur en de bij de presentatie aanwezige conferentiedeelnemers waardeerden deze gezamenlijke presentatie zeer. Het bestuur van de I&I conferentie heeft laten weten, tijdens de volgende conferentie in het najaar van 2008 graag meer studenten en alumni van de lerarenopleiding uit te willen nodigen om hun ICT-didactische projecten te komen presenteren. Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de conferentie in november 2008 in volle gang. 8

11 4.4 Presentatie Online Educa Berlijn Twee opleiders hebben doel, resultaten (good practices van dio s) en Lessons Learned van het Kennisnetproject 2006/2007 in november 2007 op deze jaarlijks georganiseerde internationale conferentie gepresenteerd. De internationale belangstelling voor de presentatiesessie, waar deze presentatie van de VU deel van uitmaakte, was groot: de luisteraars die geen plek vonden in de zaal, volgden de presentatie op de gang via de open deur. De reacties waren enthousiast. Door de session leader is na afloop een deelname aan de volgende Online Educa conferentie in december 2008 gestimuleerd. Inmiddels is het proposal gehonoreerd en zal de lerarenopleiding in het najaar van 2008 wederom de een presentatie verzorgen, deze keer met als titel: Generation Y Tools in Teacher Training and Education In de presentatie zal expliciet aandacht zijn voor de uitbreiding van de community of learners met alumni. Daarnaast zal ook het ICT project van een dio biologie (Joyce Wouters) met podcasts van leerlingen gepresenteerd worden. (Bijlage 5: abstract 2007, bijlage 6:abstract 2008). Zoals aan het einde van het afgelopen jaar gepland, is er in het studiejaar 2007/2008 een begin gemaakt met het inrichten van een etalage van materialen, presentaties en Good Practices van studenten in de elektronische leeromgeving Moodle. Deze etalage is al diverse keren ingezet als voorbeeld en ter illustratie van de uitgebreide mogelijkheden van ICT-ondersteund onderwijs (bijv. tijdens ICT-lunch ter voorbereiding op de ICT-verdieping). Daarnaast is een Social Network Site, Ning, als presentatieplatform ingericht, bijvoorbeeld om de resultaten van videoworkshops van dio s te presenteren. Ook op de etalage van Kennisnet ( zijn een aantal Good Practices van dio s en van een alumni op een creatieve manier in beeld gebracht. Steeds meer materiaal wordt door de studenten digitaal ontwikkeld met de webquestmaker en leerlingen maken in het kader van webquests steeds vaker websites met de websitemaker. Dit materiaal is in principe via Internet toegankelijk voor het brede onderwijspubliek. Verder is het vorig en dit jaar ontwikkelde digitaal lesmateriaal deels tijdens andere workshops en studiedagen of in de klas ingezet: Zo heeft een alumni Nederlands de webquest van Maartje Kunnen (dio Nederlands) over Keuzeverhaal: Nonlineaire Narrativiteit) uitgevoerd op haar school. Ter voorbereiding heeft er uitwisseling plaatsgevonden over de ervaringen die Maartje eerder bij het uitvoeren van de webquest heeft gemaakt. Tijdens de ICT-studiemiddag voor spd s, hebben een aantal docenten de educatieve wandelingen met gps/ pda gelopen, die een aantal weken eerder door dio s zijn ontwikkeld tijdens de bètaclusterdag. Ook hebben een aantal deelnemers van die middag de eerder ontwikkelde webquests getest. De opdracht voor het ontwikkelen van de educatieve wandelingen met gps/pda is inmiddels gebruikt in een workshop voor de Noordelijke Hogeschool Leeuwaarden. Tenslotte zijn materialen en resultaten van het Kennisnetproject gepresenteerd in diverse artikelen (zoals in het relatieblad van de VU Amsterdam voor schooldecanen Wisselwerk en in het blad van Kennisnet in Druk ) en op verschillende conferenties, zoals de I&I conferentie te Lunteren en de Online Educa Berlin 2007, en uiteraard op de eindpresentaties van de twee ICT-verdiepingsmodule s in het najaar 2007 en voorjaar Uiteraard zullen wij onze projectresultaten ook weer presenteren op de jaarlijkse EMP presentatiedag in november In voorbereiding: presentaties op Online Educa te Berlijn en op I&I conferentie 2008 Net als vorig jaar zijn wij (opleiders en een aantal dio s) ook dit jaar weer uitgenodigd om op de jaarlijkse I&I conferentie te Lunteren in november 2008 de projectresultaten van het Kennisnetproject / EMP-project 2007/2008 te presenteren. (zie bijlage 7) 9

12 4.6 Bijeenkomsten projectgroep Regelmatig werden projectmedewerkers uitgenodigd voor overleg. De projectleider nodigde uit voor de bijeenkomsten en stelde hiervoor de agenda op. Over het algemeen stonden op de agenda: presentaties van werkzaamheden en van tussenresultaten, gegeven door de projectleden van de verschillende deelprojecten. De presentaties werden vaak gevolgd door een hands-on sessie. Tijdens deze sessies is ervaring opgedaan, bijvoorbeeld op het gebied van DiViDossier en van het Blackboard Portfolio. 4.7 Eindrapportage aan de opleiders Door Petra Fischer en Els Scheringa is het eindrapport opgesteld. Dit wordt aangeboden aan het hoofd van de opleiding en in overleg met hem voorgelegd aan de opleiders van de ULO. Tevens gaat dit eindverslag naar de stuurgroep en naar de adviescommissie EMP en zal het gepubliceerd worden op de website van het Onderwijscentrum VU. 10

13 5 Hoe nu verder en Lessons Learned 5.1 Hoe nu verder De lerarenopleiding ziet vele mogelijkheden voor een verdere ontwikkeling van ICT-didactische activiteiten in de lerarenopleiding en in de klas. Doel is om de ICT-activiteiten die de afgelopen twee jaar opgestart zijn te continueren, te verdiepen en een structurele plek in het curriculum van de opleiding te geven. Dit is deels al gelukt, vooral in het bètacluster. Uitbreiding naar de clusters gamma en alfa verdient in 2008/2009 bijzondere aandacht. Doel is om de in het bètacluster steeds beproefde inzet van gps en pda bij educatieve wandelingen ook te realiseren bij studiedagen voor het alfa- en gammacluster. Ook in samenwerking met de stagescholen streeft de lerarenopleiding naar een continuering en een meer structureel karakter van de ICT-projecten. Doel is om komend studiejaar te zoeken naar aansluiting bij eerdere door dio s uitgevoerde ICT-projecten of bij al op de school lopende ICT-projecten of bij een concrete -door een school geuite- ICT-vraag. Daarnaast streeft de ULO naar het stimuleren van ICT-activiteiten zoals werken met Google Earth, Teleblik, Krant in de klas, podcasting of gaming. Hierbij zal de ULO zich zeker laten inspireren door de vraag vanuit de VO-scholen. De dio s en de alumni zijn hierbij een belangrijke schakel tussen de opleiding en de VO-praktijk. Daarnaast is het plan om komend studiejaar ook de leerlingen van stagescholen te betrekken bij ontwerpsessies. Verder blijft het professionaliseren van de ULO-opleiders op ICT-didactisch gebied een belangrijk aandachtspunt voor het volgende studiejaar. Doel is om dit een meer structurele plek te geven. Daarnaast staat komend studiejaar ook weer een ICT studiedag voor opleiders gepland. Voor het realiseren van deze plannen kan de ULO ook in het studiejaar 2008/2009 weer rekenen op extra ondersteuning vanuit de vervolgprojecten van EMP en Kennisnet. Zoals opgemerkt verdient in de toekomst het ontwikkelen van een verbeterde aanpak wat betreft de begeleiding van de dio s bij het in beeld brengen van hun vorderingen op de verschillende competenties door middel van een Digitaal Portfolio in Blackboard en DiViDossier bijzondere aandacht. Voor extra ondersteuning van deze plannen participeert de ULO in de aanvraag tot een vervolgproject van DiViDossier in de NAP3-ronde. Voor een gedetailleerd overzicht van de door de ULO geplande ICT didactische activiteiten in het studiejaar 2008/2009 zie ook bijlage 3 Kennisnet rapportage, hfdst Lessons Learned Betrek leerlingen en hun ervaringen op ICT gebied bij het ontwerpen van van e-learning lesmaterialen Gebruik Good Practices ter motivatie en inspiratie van dio s en opleiders Betrek alumni in the Community of Learners Organiseer regelmatig ICT- workshops voor opleiders en dio s Versterk de ICT didactische competenties van opleiders en coaches op de werkplek 11

14 Overzicht bijlagen: Bijlage 1: Aanvraagformulier; Verbreding en Verdieping van de implementatie van digitale didactiek in de ULO Bijlage 2: Activiteitenplanning/ Plan van Aanpak EMP project versie 25 okt.2007 Bijlage 3: Rapportage project , Kennisnet ICT op school ICT in de lerarenopleiding OC-VU Bijlage 4: DiViDossier in de Lerarenopleiding OC-VU Bijlage 5: abstract Online Educa Berlijn 2007 Bijlage 6: abstract Online Educa Berlijn 2008 Bijlage 7: Bijdrage I & I conferentie november

15 Bijlage 1: Aanvraagformulier; Verbreding en Verdieping van de implementatie van digitale didactiek in de ULO Projecten Educatieve Middelen Pool Aanvraagformulier ondersteuning Onderwijscentrum VU Verbreding en Verdieping van de implementatie van digitale didactiek in de ULO (zoals digitale video toepassingen) Els Scheringa, Petra Fischer Onderwijscentrum VU Lerarenopleiding Hans Zloch, hoofd lerarenopleiding Onderwijscentrum VU De Boelelaan HV Amsterdam Contactpersonen: Procedure en overige vragen: mevr. C.M.J. Peters (E: T: ) ICT&Onderwijs: dhr. drs. G.J. Los (E: T: ) Digitaal Portfolio: mw. drs J. Poortinga (E: T: ) Kwaliteitszorg: dhr. dr. W. van Os (E: T: ) Onderwijsvisie: dhr. drs. G.J. Los (E: T: ) 13

16 Inhoud aanvraag: Inhoud aanvraag: Projectbeschrijving Samenvatting Doelstellingen Afbakening Resultaten Facultair commitment Onderwijskundig kader Kwaliteit Disseminatie Gewenste ondersteuning Onderwijscentrum VU Projectstructuur (zie criteria projectstructuur) Projectleider en medewerkers Begeleidingscommissie Planning Projectplanning Activiteitenplanning Begroting

17 1. Projectbeschrijving 1.1 Samenvatting Een korte samenvatting van de hoofdkenmerken van het project, de doelen en de beoogde resultaten en welk probleem er opgelost moet worden? Op dit moment wordt bij de universitaire lerarenopleiding (ULO) van het Onderwijscentrum VU gewerkt aan de uitvoering van het EMP project "Implementatie ICT-werkplan in de lerarenopleiding". In het kader van dit project worden delen van het ICT-werkplan in de lerarenopleiding geïmplementeerd. Binnen het huidige EMP project is de prioriteit in de eerste maanden komen te liggen op de keuze voor en implementatie van een nieuw Digitaal Portfolio. De reden hiervoor was de in het najaar van 2006 binnen de ULO genomen beslissing, om vanaf begin 2007 over te stappen van het tot nu gebruikte portfoliosysteem "Ontwerpatelier" naar het Digitale Portfolio van Blackboard. Op dit moment worden inmiddels alle ruim dertig dio s (docenten in opleiding) van de februari-start 2007 begeleid in de pilot, waarin de dio s vanaf de eerste week van hun opleiding werken met het Content System en het Portfolio in Blackboard. Er is een aanpaste handleiding geschreven en er zijn trainingen ontwikkeld en gegeven aan de dio s. De eerste ervaringen zijn positief. Binnen het huidige EMP-project zal deze pilot geëvalueerd worden. Op grond van de evaluatiegegevens verwacht de ULO in september 2007 ULO-breed over te kunnen stappen op het Blackboard Portfolio. Een goede ULO- brede implementatie van het Blackboard Portfolio vergt extra training en begeleiding van zowel dio s als ook van de opleiders. Naast het schrijven van nieuwe handleidingen en het ontwikkelen en geven van cursussen moet hierbij ook gedacht worden aan onderwijskundige ondersteuning van de opleiders bij het begeleiden en beoordelen van dio s met behulp van het Blackboard Portfolio, aangevuld met het een videodossier, het DiViDossier. In het kader van het nieuwe curriculum van de ULO moeten dio s meer en meer ook aan de hand van digitaal videomateriaal hun groei en ontwikkeling van de verschillende competenties aantonen. Dit jaar zijn een aantal dio s in pilots bezig met het samenstellen van een videodossier. Dit dossier wordt ingezet bij het begeleiden en beoordelen van een van de in het curriculum vastgestelde competenties (rollen). Reflectie en peerfeedback blijven hierin een belangrijke rol spelen, net als de begeleiding en beoordeling door de opleider en de begeleider vanuit de (opleidings-)school. Binnen deze pilots wordt tevens onderzocht in hoeverre het Videodossier een deel van het Blackboard Portfolio aan kan vullen of vervangen. Voortbouwend op de ervaringen, die de ULO dit jaar opdoet met het Blackboard Portfolio en met het DiVidossier, is een van de belangrijkste doelen van het nieuwe project, om te onderzoeken hoe: het werken met digitaal beeldmateriaal bij het begeleiden en beoordelen van (de ontwikkeling van) competenties van dio s op een effectieve manier inhoudelijk te koppelen is met het digitale portfolio; digitaal beeldmateriaal breder ingezet kan worden in het onderwijs binnen de ULO en op school. Het beoogde resultaat van het EMP-project is een goede inbedding van het digitale videomateriaal binnen het DiVidossier en het Blackboard Portfolio en een structurele integratie van beide systemen en aanpakken in het curriculum van de ULO. Een ander doel van het vervolgproject is het trainen van de opleiders van de ULO op het gebied van het structureel inzetten van digitaal videomateriaal in de lerarenopleiding en het kunnen geven van instructies aan de leraren in opleiding om digitaal videomateriaal in te zetten in de klas. Naast het werken met het DiVidossier en Blackboard Portfolio wordt er binnen het huidige project uitvoering gegeven aan andere ICT- didactische projecten. Deze projecten krijgen dit jaar een extra stimulering door het Kennisnet-project "Lerarenopleidingen en VOscholen.", waar de ULO in participeert. Hierbij voeren ULO- dio s, gestimuleerd door de vraag van de school (docenten en leerlingen), ICT -projecten en -onderzoeken uit op hun stageschool en geven ze vervolgens advies aan de ULO over de noodzakelijke aanvullingen van het ULO-curriculum op het gebied van ICT- didactiek. Voorbeelden van projecten/thema's die door dio s uitgevoerd worden op scholen zijn: 15

18 het didactisch zinvol inzetten van een digitaal whiteboard in het wiskunde onderwijs; didactisch gebruik van gps/ pda bij het veldwerk van biologie (mobile learning); maken van digitale toetsvragen en toetsen (inclusief het formuleren van didactisch zinvolle feedback) met wintoets of Hot Potatoes; hoe kun je podcasting op een didactisch zinvolle manier inzetten in je vak? inzetten van weblogs bij stagebegeleiding en opdrachten voor leerlingen Uitgaande van de resultaten van deze ICT- projecten, die de dio s dit jaar ( ) uitvoeren, zal er in het volgende EMP-project onderzocht en gewerkt worden aan een integratie van deze ICT-thema's en ICT-didactiek in het curriculum van de ULO. Het trainen en begeleiden van dio s en opleiders speelt hierbij een belangrijke rol. Met de in het afgelopen opleidingsjaar verworven nieuwe inzichten op het gebied van ICT-didactiek en het ontwikkelde materiaal (zoals handleidingen), kunnen vervolgens ULO-dio s binnen het vervolgproject EMP wederom nieuwe projecten uitvoeren op de scholen. Hierbij gestimuleerd door de actuele vraag vanuit de scholen op dit moment. Dit sluit aan bij de VU- onderwijsvisie van de Community of learners: bestaande uit lerarenopleiders, dio s, leerlingen en docenten op de scholen. In deze Community of learners kunnen de ervaringen van de leerlingen -die vaak al veel ervaring hebben met nieuwe technologieën (zoals podcasting)- benut worden door dit op een creatieve manier in te zetten in onderwijsprojecten; dio s leren van hun leerlingen, maar voegen hun expertise, bijvoorbeeld op vakdidactisch gebied toe aan het project in kwestie. Binnen het huidige EMP-project werkt het ICT- projectteam van de ULO in een pilot samen met behulp van de social software "Google Doc's". Doel is in het EMP-vervolgproject de dit jaar opgedane ervaringen te gebruiken om Google Doc's breder in te zetten: om opleiders samen te laten werken; om dio s samen te laten werken in een peergroep en met hun mentor of vakdidacticus; op aanvraag dio s te kunnen begeleiden als ze hun leerlingen digitaal samen willen laten werken in Google Doc's 1.2 Doelstellingen Hier wordt aangegeven welk facultair belang gediend wordt met de projectresultaten en hoe dit past binnen de facultairs onderwijsvisie op de langere termijn of binnen de onderwijsvisie van de VU. 1. Begeleiding en beoordeling met behulp van een geïntegreerde aanpak: verder onderzoeken en realiseren van een effectieve inhoudelijke koppeling van het Blackboard Portfolio (inclusief het digitale dossier in het Content System) en DiVidossier. Het zinvol inzetten van digitaal video materiaal in het ULO curriculum, zodat samenwerkend leren en begeleiding van dio s aan de hand van dit materiaal een duidelijke plaats krijgt, waarin peer-feedback en feedback van opleiders en begeleiders een belangrijke rol speelt. 2. Community of Learners: voortbouwend op ervaringen en resultaten van de ICT-projecten die dio s in het studiejaar hebben uitgevoerd in het kader van het Kennisnet project "Lerarenopleidingen en VO-scholen.", worden de mogelijkheden onderzocht, om de door dio s geadviseerde ICT-didactiek/ activiteiten structureel te stimuleren en te integreren in het curriculum van de ULO. (aanpak van Community of Leraners: dio s inventariseren de ICT-didactische vragen van hun stageschool en voeren op basis daarvan een ICT-project uit op de school, samen met de leerlingen en de docenten van die school; op grond van de hierbij opgedane ervaringen en resultaten brengt de student een advies uit omtrent een zinvolle integratie van ICT- didactische activiteiten binnen de ULO) 3. Podcasting: onderzoeken van de didactische mogelijkheden en meerwaarde van podcasting in verschillende vakken. Trainen en begeleiden van dio s die podcasting op hun school in willen zetten in projecten met leerlingen. Inzetten van podcasting binnen de ULO en binnen het lesgeven op school 16

19 Hier is in elk geval sprak van het optimaliseren, verbreden en verdiepen van didactisch ICT-gebruik (teach what you preach). 4. Uitgaande van de ervaringen en resultaten van pilots en ICT-projecten van dio s in het opleidingsjaar , aansluitend bij de VU- onderwijsvisie van de Community of Learners: integratie van verworven nieuwe inzichten en methodes op het gebied van ICT-didactiek in het curriculum van de ULO. Verzorgen van de hiervoor nodige training en begeleiding van opleiders en dio s. Stimuleren van dio s om nieuwe ICT-projecten op hun stageschool uit te voeren (vraag gestuurd: uitgaande van de vraag van leerlingen en docenten). 1.3 Afbakening Afbakening waar het project zich op richt en waar het zich nadrukkelijk niet op richt (bijvoorbeeld dat het gaat om het selecteren van geschikte tools en niet om het ontwikkelen van nieuwe applicaties). Primair is het project gericht op het uitvoeren en begeleiden van activiteiten die voortvloeien uit de implementatie van het ICT-werkplan en het Kennisnet project in Training en begeleiding van opleiders en dio s maakt hier deel van uit. De didactisch zinvolle inbedding van nieuwe applicaties, zoals podcasting, zal ondersteund en begeleid moeten worden. Er zullen geen nieuwe applicaties worden ontwikkeld, wel zal er wellicht software- nodig is voor nieuwe applicaties- aangeschaft (moeten) worden. 1.4 Resultaten Zie criteria: voldoende geoperationaliseerd, realistisch en haalbaar. (SMART). Wat zijn de regels/afspraken over de projectresultaten, wie is eigenaar. Indien van toepassing: Denk om afspraken (tussen faculteit en Onderwijscentrum) over het (her)gebruik van de ontwikkelde materialen. Kennisdisseminatie in de vorm van een studiedag ( 27 november 2007) voor opleiders Training (inclusief handleidingen) is (zijn)ontwikkeld en gegeven: met als doel om opleiders gericht op te leiden in de technische en onderwijskundige vaardigheden zodat zij de nieuw ontwikkelde onderwijsvormen (ICT- didactiek) kunnen uitvoeren en de dio s hierbij adequaat kunnen begeleiden Dio s kunnen digitaal videomateriaal optimaal inzetten voor het zichtbaar maken en aantonen van hun groei en ontwikkeling in de vereiste competenties. De gerealiseerde combinatie tussen digitaal blackboard portfolio en DiViDosier is een meerwaarde voor zichtbaar maken verworven competenties. Opleiders kunnen in het curriculum gebruik maken van podcasting (er zijn handleidingen beschikbaar); er is een training ontwikkeld voor dio s en opleiders) dio s kunnen nieuwe ICT-tools op een didactisch zinvolle manier inzetten in hun lespraktijk (bijvoorbeeld gebruik maken van podcasting, sociale software, digitaal whiteboard) 1.5 Facultair commitment Betrokkenheid van facultaire medewerkers en van de leiding van een faculteit is een cruciale succesfactor voor het welslagen van een project. Hier wordt aangegeven hoe het draagvlak is voor het project (De urgentie van het project, de vrijgemaakte uren van projectleider en andere projectmedewerkers en de communicatie naar andere betrokken facultaire medewerkers; inschatting van de implementatie-activiteiten van de projectresultaten, met bijzondere aandacht voor de nog te realiseren infrastructuur en scholing). De faculteit is verantwoordelijk voor de vakinhoudelijke inbreng in project In dit deel wordt vermeldt welke afspraken er zijn gemaakt met betrokken docenten en/of andere facultaire medewerkers en of de medewerkers hiervan al op de hoogte zijn gesteld. Tevens wordt hier beschreven hoe de faculteit de projectresultaten denkt te gaan implementeren in het onderwijs en hoe een adequate infrastructuur wordt gerealiseerd voor het gebruik van het projectresultaat. 17

20 Dit cursus jaar is de betrokkenheid bij, en de communicatie over ICT- activiteiten binnen de ULO sterk toegenomen. De uitvoering van het ICT-werkplan, de deelname van dio s aan DiVidossier heeft op de agenda gestaan van de bijeenkomsten van de opleidingscommissie (dio s en opleiders) en de curriculum commissie. Er is een ICT werkgroep binnen de ULO opgericht in deze werkgroep zijn uitvoerders van ICT curriculum onderdelen vertegenwoordigd en minimaal 1 opleider uit elk cluster. De tussentijdse evaluatie van het EMP project heeft geleid tot het uitvoeren van een ICT workshop in de startweek van de ULO. Binnen de opleiding bestaat er vanuit de opleidingscommissie en de curriculumgroep de wens de ICT activiteiten meer en meer op elkaar en de overige curriculumonderdelen af te stemmen. Binnen de opleiding is inmiddels een start gemaakt met het DiViDossier. Het commitment van de betrokken opleiders is voldoende om een eerste start te maken. Commitment blijft voor de ICT werkgroep een belangrijk aandachtspunt. Het is de bedoeling een studiedag voor opleiders op 27 november 2007 te organiseren waarop de ICT activiteiten ULO breed in beeld worden gebracht en waarin hands-on- workshops uitgevoerd zullen worden. 1.6 Onderwijskundig kader Hier wordt beschreven hoe het project aansluit bij het onderwijsconcept van faculteit en universiteit (Onderwijsvisie VU) of hoe het project bijdraagt aan een betere kwaliteit van het onderwijs of de begeleiding van dio s. Dit project sluit goed aan bij de Onderwijsvisie van de VU, zoals de Community of Learners: in het onderwijs van de ULO leren dio s veel van en met elkaar. Daarnaast leren dio s van hun opleider, maar ook van hun leerlingen en docenten op school (zie beschrijving van het Kennisnet-project bij de samenvatting en doelstellingen). Voor de met dit project nagestreefde doelen en de professionalisering van de opleiders en de opleiding wordt gebruik gemaakt van diverse ICT toepassingen waaronder DiVidossier (zichtbaar maken competenties, feedback en peerreview) Blackboard als leeromgeving en digitaal portfolio (begeleiding en beoordeling), digitaal whiteboard, mobile learning (postcasting; gps/ pda) en social software, zoals Google Doc's en Spreadsheets als digitale samenwerkingstool bijvoorbeeld bij ICT werkgroep, binnen een peergroup van dio s, bij een project dat ULO-dio s uitvoeren met hun leerlingen of in samenwerkingsverbanden tussen ICT werkgroep en Kennisnet. 1.7 Kwaliteit Beschrijving t.a.v.: Een gebruikersevaluatie maakt onderdeel uit van het project. De resultaten hiervan worden teruggekoppeld naar de projectdoelstellingen, en maken deel uit van de eindrapportage. Kwaliteitsbewaking heeft in dit project het karakter van monitoring door de projectgroep van de uitvoering van de digitale video activiteiten van de opleiders en de dio s. De start en uitvoering van het project zal voorgelegd worden aan de begeleidingscommissie en de curriculumcommissie. Er zal evenals bij eerdere projecten op twee tijdstippen een evaluatie van het project plaatsvinden; tussentijds en aan het eind van het project. Beide evaluaties zullen worden besproken in de begeleidingscommissie 1.8 Disseminatie Geef aan hoe de resultaten van het project binnen de eigen faculteit bekend worden gemaakt en daarbuiten. De kennis die in het project wordt opgedaan, wordt beschikbaar gesteld aan anderen binnen de VU. Het Onderwijscentrum VU houdt de projectvoortgang bij die via een website te raadplegen is. Verder zorgt het Onderwijscentrum voor een gedegen documentatie van de ontwikkelde toepassingen en werkwijzen en onderwijsvormen. Het is een opleidingsbreed project, waardoor disseminatie binnen de opleiding een integraal onderdeel uitmakt van het project. Er zal een studiedag ICT voor ULO opleiders georganiseerd worden. 18