Voorlezen in de buitenschoolse opvang hoe vaak, wanneer, waarom, welke boeken en nog veel meer
|
|
- Dennis van der Linden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voorlezen in de buitenschoolse opvang hoe vaak, wanneer, waarom, welke boeken en nog veel meer resultaten van een enquête platform Voorlezen in de kinderopvang Irma van Welzen 1
2 Inhoud Inleiding 3 Samenvatting 4 Conclusie en aanbevelingen 5 De resultaten 3.1 De geënquêteerde buitenschoolse opvangvoorzieningen Hoe vaak wordt er voorgelezen? Boekenbezit Wanneer en waarom wordt er voorgelezen? De BSO en de (openbare)bibliotheek Behoefte aan extra informatie 12 Bijlage: Antwoorden op de vraag: Wat is de reactie van de kinderen op voorlezen? 2
3 Inleiding In 1997 bleek uit onderzoek dat in een kwart van de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en gastoudergezinnen niet dagelijks werd voorgelezen. Actie leek gewenst en op initiatief van Stichting Lezen werd het platform Voorlezen in de kinderopvang in het leven geroepen, met als doelstelling het voorlezen in deze instellingen te bevorderen. In eerste instantie richtten de activiteiten zich op kinderen van 0 tot 4 jaar, maar in deze nieuwe eeuw bleek het wenselijk om ook de kinderen tot 7 jaar in de doelgroep op te nemen. Enerzijds omdat 7 jaar een logische grens is, want vanaf die leeftijd gaan kinderen zelf leren lezen en vervalt hiermee de exclusiviteit van het voorlezen, anderzijds omdat het aantal kinderen dat de buitenschoolse opvang bezoekt de laatste jaren sterk toeneemt. Voor de duidelijkheid, als wij in dit onderzoek spreken over buitenschoolse opvang dan hebben we het ook over de voorschoolse, de naschoolse en de tussenschoolse opvang. Voorafgaand aan het ontwikkelen van initiatieven wilden wij goed inzicht verkrijgen in de rol van voorlezen in de buitenschoolse opvang; de frequentie, het boekenbezit, het gebruik van de (openbare) bibliotheek en de behoefte aan aanvullende informatie rondom voorlezen. Daarom leek een onderzoek op zijn plaats. In samenwerking met het Landelijk informatiepunt buitenschoolse opvang hebben wij in 2001 naar 140 BSO-instellingen een enquête gestuurd, waarvan wij, tot onze grote tevredenheid, er zestig terug ontvingen. Dit is een respons van 43%. De inzenders werden wellicht aangemoedigd door het feit dat onder de geretourneerde enquêtes vier boekenbonnen ter waarde van vijftig gulden werden verloot. Op basis van deze zestig inzendingen kunnen wij nu een kijkje nemen in de voorleespraktijken van de buitenschoolse opvang. Zoals hierboven reeds genoemd is de doelgroep van ons platform kinderen van 0 tot 7 jaar in de kinderopvang. Het is echter moeilijk het voorlezen in een instelling voor buitenschoolse opvang te specificeren tot de leeftijd van 4 tot 7, omdat veel geënquêteerden instellingsbreed reageerden of vanuit het werken met een verticale groep (in beide gevallen is de leeftijd 4 tot en met 12-jarigen). Daarom betreffen de vragen over voorlezen alle kinderen die de buitenschoolse opvang bezoeken. Het verslag start met een samenvatting, de conclusie en de aanbevelingen. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de resultaten per vraag voor u op een rijtje gezet. Heel hartelijk wil ik Margriet Chorus bedanken, met wie ik samen de vragenlijst heb samengesteld. Zij heeft ruime ervaring in dit onderzoeksveld, want zij voerde onder andere in 2000 het onderzoek naar de voorleespraktijk in de kinderopvang voor nul tot vierjarigen uit Voorlezen gaat voor *). Verder heeft Monica Hensen van het Informatiepunt buitenschoolse opvang (NIZW) een grote bijdrage geleverd aan het tot stand komen van dit onderzoek en ben ik haar en Liesbeth Schreuder (NIZW) zeer erkentelijk voor hun commentaar. Maar bovenal wil ik alle leidsters en leiders bedanken voor het invullen van deze enquête en voor hun openheid die vooral uit hun antwoorden op de vraag naar de reactie van kinderen op voorlezen duidelijk naar voren kwam. Ik hoop dat het lezen van de verrassende resultaten u inspireert om dagelijks een prentenboek uit de boekenkast te pakken en dit met enthousiasme voor te lezen aan uw geïnteresseerde toehoordertjes. Irma van Welzen *) De resultaten van dit onderzoek worden gepubliceerd in het boek dat naar verwachting uitkomt in het voorjaar van 2002, ISBN 3
4 januari
5 1. Samenvatting Slechts iets meer dan een kwart van de kinderen in de buitenschoolse opvang wordt dagelijks voorgelezen. Wij kunnen verder op basis van de cijfers het vermoeden uitspreken dat in de groepen van 4 tot en met 6 jarigen de leid(st)ers relatief vaker dagelijks voorlezen (circa 50%). Dat is minder dan de voorleesfrequentie in de kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en gastouderopvang. Wij spreken van een vermoeden omdat slechts 16% van de geënquêteerden heeft gereageerd vanuit een groep van 4 tot en met 6 jarigen. Bij andere BSO-voorzieningen werd instellingsbreed geantwoord (dus alle groepen bij elkaar genomen) of vanuit een verticale groep daar aanwezig. Meestal (82%) leest de BSO-leid(st)er alleen voor als een kind erom vraagt. De meeste centra voor buitenschoolse opvang beschikken over een eigen collectie boeken die gevarieerd is samengesteld uit voorleesboeken, kijk- en doeboeken, prentenboeken enzovoort. De instellingen hebben meestal geen apart boekenbudget (slechts 8% heeft dat wel). Boeken worden aangeschaft uit het speelgoed- of meubilairbudget. De buitenschoolse opvang is overigens wel tevreden met het beschikbare budget (72%). De leid(st)ers schaffen boeken aan na overleg met collega s en de kinderen, en op basis van recensies in vakbladen en gidsen in het kader van de Kinderboekenweek. Centra voor buitenschoolse opvang maken in 67% van de gevallen gebruik van de openbare bibliotheek. Men leent er boeken en ook brengt 40% van de leid(st)ers wel eens met de kinderen een bezoek aan de bieb. Slechts 10% maakt gebruik van de thema- en wisselcollecties die vele bibliotheken te bieden hebben, en enkelen vragen aan de bibliothecaris advies bij de aanschaf van boeken. De bibliotheek van de basisschool wordt nauwelijks gebruikt. BSO-leid(st)ers willen graag informatie, tips en ideeën ontvangen over wat je allemaal met boeken in de buitenschoolse opvang kunt doen en hebben ook behoefte aan gerichte voorbeeldlijsten voor het samenstellen van een gevarieerde collectie in de buitenschoolse opvang. Is het dan zo dat de meeste kinderen voorlezen helemaal niet leuk vinden als dit slechts in 25% van de instellingen dagelijks gebeurt? Het antwoord op de vraag Waarom leest u voor? geeft een totaal ander beeld. 90% van de leid(st)ers antwoordt op deze vraag: omdat kinderen het heerlijk vinden om voorgelezen te worden. Leidsters lezen vaak voor om een kind tot rust te brengen of om af te leiden. Op de vraag of men wil vermelden welke reacties kinderen geven op voorlezen komen aanduidingen als leuk, rust, ontspanning, als ze erom vragen, heerlijk, gezellig, intiem, luisteren aandachtig, opvallend vaak voor. Van de 57 reacties is er slechts één die vermeldt: Er is weinig vraag naar. Ook toen de leid(st)ers het regelmatig deden kwam er weinig vraag van de kinderen. Als wij het onderzoek in één zin samenvatten dan blijkt dat er weinig wordt voorgelezen, terwijl tegelijkertijd naar voren komt dat kinderen voorlezen heerlijk vinden. 5
6 2. Conclusie en aanbevelingen In de buitenschoolse opvang daalt het dagelijkse voorlezen vergeleken met de kinderopvang voor 0 tot en met 4 jarigen van ruim 60% tot slechts 25%. Hoe ouder de kinderen zijn, hoe minder ze worden voorgelezen. De voorleespraktijk is tegenstrijdig met het enthousiasme dat uit de antwoorden naar het waarom van voorlezen en de reactie op voorlezen naar voren komt. In de meeste gevallen wordt er voorgelezen op verzoek, hetgeen op zich logisch lijkt in een instelling voor buitenschoolse opvang, waar vrije keuze van de kinderen voor invulling van hun vrije tijd voorop staat. De vraag is echter of (jonge) kinderen beseffen dat zij gewoon om voorlezen mogen vragen aan de leid(st)er. Het zou ook kunnen dat (voorlees)wensen van jonge kinderen in een verticale groep moeilijker gehoord worden, omdat oudere kinderen meer aandacht vragen. Gezien het feit dat leid(st)ers massaal aangeven dat hun kinderen het voorlezen zeer op prijs stellen, zouden zij niet alleen op vraag van het kind moeten reageren, maar een wat actievere houding ten opzichte van boeken en voorlezen moeten innemen. Een enthousiasmerende houding van de leid(st)er tegenover boeken en een eigen initiatief kom zal ik gezellig een boekje gaan voorlezen over die spannende zal de drempel verlagen om samen een boekje te lezen. Voorlezen zou tot de dagelijkse praktijk van de BSO moeten horen als de kinderen het zo op prijs stellen. Een tweede aanbeveling betreft het boekenbudget. Het feit dat de meeste instellingen geen apart boekenbudget hebben, betekent dat door de aanschaf van boeken er twee keer minder kan worden gezwommen, zoals een leidster het verwoordt. De keuze voor boeken en voorlezen zou door de instelling al in een pedagogisch beleidsplan moeten worden gemaakt. De visie op het belang van voorlezen kan dan onder andere worden omgezet in een geoormerkt boekenbudget. Een apart boekenbudget zou kunnen voorkomen dat centra voor buitenschoolse opvang zich genoopt voelen om afgeschreven boeken aan te schaffen bij de bibliotheek. Mooie nieuwe boeken tezamen met een wisselende collectie bibliotheekboeken zijn aantrekkelijker (voor)leesmateriaal dan oude boeken, zowel voor de leid(st)ers als voor de kinderen. Zeker voor grote instellingen is het makkelijk om een eigen centrale bibliotheek op te bouwen, waaruit groepen hun eigen keuze kunnen maken als aanvulling op een eigen vaste collectie. Verder zou een structureel contact tussen bibliotheek en BSO op het terrein van wisselcollecties, advies, schrijversbezoeken, kinderboekenweekactiviteiten en deelname aan de kinderjury, ook een positieve uitwerking op plezier in lezen en voorlezen kunnen hebben. Het onderzoek toont aan dat in potentie er voor de buitenschoolse opvang nog veel uren (voor)leesplezier in het verschiet liggen. Kinderen vinden het gezellig, het ontspant en geeft rust, allemaal aspecten die bij de opvang na schooltijd een belangrijke rol spelen. Het is belangrijk dat onder andere deze positieve kanten van het voorlezen in de voorlichting voor de buitenschoolse opvang naar voren worden gebracht en er gerichte informatie over voorlezen en boeken voor de BSO beschikbaar komt. Want voorlezen in de BSO is Leuk! Te gek! Gezellig!. 6
7 3. De resultaten 3.1. De geënquêteerde buitenschoolse opvangvoorzieningen (BSO s) Naar 140 instellingen voor buitenschoolse opvang hebben wij een enquête gestuurd, hiervan ontvingen wij er 60 retour. Dit is een respons van 43%. Wij begonnen de vragenlijst met een vraag naar de soort groep, het aantal kinderen en de leeftijdsopbouw. Bij de vraag naar het aantal kinderen werden aantallen ingevuld van 10 tot 85 kinderen. Aangezien een groep uit niet meer dan maximaal 20 kinderen mag bestaan, bleek dat men soms voor één groep en soms instellingsbreed heeft geantwoord. Dit bracht voor ons het probleem met zich mee dat wij niet met grote zekerheid kunnen vaststellen hoeveel leidsters hebben geantwoord voor bijvoorbeeld een groep van 4 tot en met 6-jarigen, aangezien de groep 4 tot en met 12 jarigen mogelijk ook dergelijke groepen bevat. In onderstaand schema ziet u de antwoorden. Welk soort groep heeft u? Aantal kinderen... Leeftijdsopbouw... N=60 Leeftijdsopbouw / 4t/m6 4t/m8 4t/m12 6t/m8 7t/m9 7t/m12 totaal % aantal kinderen 20 kinderen % kinderen % kinderen % kinderen % Totaal % 3.2. Hoe vaak wordt er voorgelezen? Belangrijk was de vraag naar de voorleesfrequentie. Het blijkt dat 7% van de kinderen die de buitenschoolse opvang bezoeken nooit wordt voorgelezen en slechts een 26%van de kinderen dagelijks één tot twee keer wordt voorgelezen! Als we dit koppelen aan de leeftijdsgroepen, dan blijkt dat de voorleesfrequentie in de groep van 4 tot en met 6 jarigen veel hoger ligt. Maar zoals hierboven in paragraaf 3.1. reeds besproken is het moeilijk hierover cijfermatige uitspraken te doen. Het percentage stijgt tot circa 50%. Het schema hieronder toont de resultaten, gekoppeld aan de in 3.1. genoemde leeftijdsopbouw. Hoe vaak leest u voor? _N=60 Soort groep & leeftijd/ 4t/m6 4t/m8 4t/m12 6t/m8 7t/m9 7t/m12 totaal % voorleesfrequentie Dagelijks een paar keer % Dagelijks één keer % Drie keer per week % Één keer per week % Minder dan één keer per % wk Nooit (bijna) % Totaal % 7
8 3.3. Boekenbezit Slechts 5% van de BSO-instellingen heeft geen eigen collectie boeken. Bij 60% heeft iedere groep een rij boeken staan en bij een derde geldt dit voor de instelling als geheel. Heeft u een eigen collectie boeken ter beschikking? N= 60 Ja, in iedere groep 60% Ja, in de BSO-instelling als geheel 30% Nee 5% Zowel in de groep, als in de BSOinstelling 5% Wat betreft de aantallen en het soort boeken dat deze eigen bibliotheek bevat, heeft 90% in ieder geval spelletjes en knutselboeken met een gemiddelde van 7 exemplaren in huis. Maar wat betreft het aantal ligt de nadruk op voorleesboeken met gemiddeld 47 exemplaren, vervolgens heeft 80% prentenboeken in huis met een gemiddelde van 10 exemplaren. Wat voor soort boeken zijn dat? Meer antwoorden mogelijk _ Soort boeken gemiddeld aantal ex. per groep of instelling voorleesboeken, romans, korte 47 87% verhalen informatieve boeken 10 60% rijmpjes, versjes en liedjes 5 58% Prentenboeken 10 80% doe/praktijk/ideeënboeken 7 70% spelletjes/knutselboeken 7 90% Stripboeken 39 68% Tijdschriften? 53% andere boeken, namelijk: (aantal keren genoemd) atlas 2 kookboeken 4 grimerenboeken 2 abonnement Disney boekenclub 2 sprookjesboeken 1 zoek/kijk boeken 1 collectie uit de bibliotheek 1 abonnement Barbie boekenclub 1 Percentage van groepen of instellingen die dit soort boeken in bezit hebben Over de aanschaf van boeken beslist het merendeel van de ondervraagden in overleg met collega s en de kinderen. Informatie die behulpzaam kan zijn bij de selectie van boeken zijn artikelen en recensies in vakbladen (48%) en de Voorleesgids of Kinderboekenmolen of ander materiaal van de Kinderboekenweek (47%). Een derde van de instellingen raadpleegt ook de folders van de Kinderboekenuitgevers. 8
9 Op welke manier wordt er beslist over de aanschaf van nieuwe boeken? Meer antwoorden mogelijk in overleg met collega s, ouders 68% in overleg met de kinderen 55% op basis van advies van de bibliotheek 5% in overleg met de scholen - op basis van advies van de 10% (kinder)boekhandel op basis van recensies en artikelen in 48% vakbladen op basis van recensies en artikelen in 18% kranten of algemene tijdschriften op basis van informatie uit de Voorleesgids, 47% Kinderboekenmolen of ander materiaal van de Kinderboekenweek (CPNB) op basis van informatie uit de gids Boek en 3% Jeugd (Biblion) op basis van folders van 30% kinderboekenuitgever anders, namelijk: 18% Niet ingevuld 2% opmerkingen bij het antwoord anders, namelijk: Vaak op rommelmarkt Via een moeder die bij de bibliotheek werkt krijgen wij afgeschreven boeken In de winkel kijken naar leuke boeken Op basis van eigen ervaring (groepsleiding) Die wij zelf leuk vinden voor kinderen Lid van de Leesleeuw *) Wij krijgen oude boeken van ouders Tegenaan lopen in de winkel Spontane acties Indien ergens interesse in is Op basis van ervaring Bijna driekwart van de leid(st)ers is tevreden met het beschikbare budget. Slechts 8% heeft een speciaal boekenbudget en in 85% van de gevallen worden de boeken bekostigd uit het budget voor materialen als speelgoed en meubilair. Is er een budget voor aanschaf van nieuwe boeken? _ N=60 Ja, we hebben per jaar een boekenbudget 8% Aanschaf van boeken wordt betaald uit het budget 85% voor materialen zoals speelgoed of meubilair Nee, we reserveren geen geld voor de aanschaf van 5% boeken Niet ingevuld 2% *) Als lid van Leesleeuw ontvangt men verspreid over het jaar een aantal jeugdboeken. Men kan zich abonneren per leeftijdscategorie. 9
10 10
11 opmerkingen bij het antwoord Ja, we hebben per jaar een boekenbudget van gulden (8% heeft dit ingevuld) dit wisselt (= voldoende) fl.150 (=voldoende) fl. 100 (= onvoldoende) fl. 100 (= onvoldoende omdat we net begonnen zijn)? (voldoende, we maken er alleen veel te weinig gebruik van) Als wij boeken willen aanschaffen is hier geld voor Voldoet het budget voor boeken? _N = 60 Ja, het is voldoende 72% Nee, het is 17% onvoldoende Niet ingevuld 11% opmerkingen bij het antwoord Ja, het is voldoende: Hoewel je altijd meer wilt Het is een kwestie van keuzes, twee boeken is twee keer minder zwemmen 3.4. Wanneer en waarom wordt er voorgelezen Bij buitenschoolse opvang ligt het accent op vrijetijdsbeleving, de wensen van het kind staan voorop. Dit verklaart de uitkomst dat in 82% van de gevallen wordt voorgelezen als het kind erom vraagt (op verzoek) en 12% voorleest op een vast tijdstip. Bij kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en gastoudergezinnen daarentegen wordt in de helft van de gevallen meestal op een vast tijdstip voorgelezen. Wanneer leest u voor? Meer antwoorden mogelijk _ N=60 op een vaste tijd 12 % als een kind erom vraagt (op verzoek) 82 % Zowel op een vaste tijd als wanneer een kind erom vraagt 6% Je zou kunnen denken dat kinderen voorlezen niet zo leuk vinden, omdat dit niet zoveel gebeurt. Zeker als je bedenkt dat in 82% van de gevallen alleen dan wordt voorgelezen als een kind erom vraagt. Uit de waarom vraag blijkt echter het tegendeel: 90% geeft aan dat kinderen voorlezen heerlijk vinden en in 72% van de gevallen wordt ook voorgelezen om een kind tot rust te brengen of af te leiden, hetgeen impliceert dat hier de leid(st)er wat vaker het initiatief neemt om te gaan voorlezen, vaker dan je uit het antwoord op vorige vraag kunt opmaken. 11
12 Waarom leest u voor? Meer antwoorden mogelijk _ om een kind tot rust te brengen of af te leiden 72% _om de groep bezig te houden 33% om de groep in te leiden in een thema 43% Omdat de kinderen /het kind het heerlijk 90% vind(t)(en) om voorgelezen te worden De populariteit van voorlezen en het rustgevende karakter daarvan worden bevestigd door de 57 verschillende antwoorden die wij kregen op de volgende open vraag. Wat is de reactie van de kinderen op voorlezen/ Wat vinden de kinderen van voorlezen? Enkele reacties uit de 57 antwoorden (voor de volledige lijst zie bijlage 1). De kinderen worden graag voorgelezen, ze genieten van de sfeer rondom en in het boek. Ze vinden het vaak wel leuk, met name de jongere kinderen. Voorlezen vinden ze heerlijk, vanaf ± 7 jaar willen ze liever zelf lezen. Kinderen willen van alles vertellen naar aanleiding van een boek ze vinden het heerlijk om even rustig te zitten en weg te dromen, ze vertellen ook over boeken die ze thuis lezen. Als we beginnen protesteren er eerst een paar, maar na een paar tellen zitten ze met open mond te luisteren en willen ze alleen maar meer. Leuk! Te Gek! Gezellig! Voorlezen vinden ze erg leuk, ze kijken op maandag altijd uit naar de voorleesjuf van de bibliotheek en zijn erg teleurgesteld als ze niet komt. Gaan zich vervelen als we in de grote groep voorlezen; kleine groepjes van dezelfde leeftijd werkt iets beter; korte concentratie; nu al een tijdje niet gedaan. Ben het wel van plan, dan lenen we boeken voor een half jaar. Ze komen tot rust na een dag school. Verdrietige kinderen kun je door middel van voorlezen troosten Kinderen vinden het gezellig (ook omdat ze dan meer persoonlijke aandacht krijgen). Soms praten ze door over een onderwerp, soms gaan ze gelijk weer spelen. Prettig, rustgevend, spannend. Heerlijk. Na een hele dag op school lekker rustig tegen je aan zitten en dan voorlezen! Ze willen meerdere boeken voorgelezen hebben. In de jongere groepen lezen we wel voor, maar of individueel of in kleine groep, zelden voor de hele groep. In de oudere groep hebben ze volgens mij geen tijd/geduld om te luisteren. Ze zitten zelf vol met ideetjes en plannen om te gaan spelen. Héél soms voor één kind dat nieuw is of verdrietig (of aan het einde van de middag en andere kinderen zijn al weg en opgehaald). De jongsten van 4 jaar vinden het erg leuk vooral als ze zelf mee kunnen lezen (uit de plaatjes het verhaal weten). De oudere pakken liever doe-boeken. Nadat ik deze vraag aan de kinderen gesteld heb was dit hun reactie: leuk grappig spannend of heb ik geen zin in zei een jongetje eerlijk. Enkele steekwoorden de wij uit deze lijst kunnen halen zijn: rust, ontspanning, als ze erom vragen, heerlijk, gezellig, intiem, luisteren aandachtig. Er is slechts één reactie van een BSO waarbij men zegt: Er is weinig vraag naar. Ook toen de leidsters het regelmatig deden kwam er weinig vraag van de kinderen. Hier werkt (helaas) het initiatief van de leidster niet en zijn de kinderen niet geïnteresseerd. 12
13 3.5. De BSO en de (openbare) bibliotheek Van de schoolbibliotheek wordt door de buitenschoolse opvang weinig gebruik gemaakt (5%). Waarschijnlijk omdat weinig BSO s een directe relatie hebben met een school. In de helft van de gevallen leent men boeken uit de openbare bibliotheek en in 40% van de gevallen brengt men samen met de kinderen wel eens een bezoekje aan de bibliotheek. Vijf keer werd de bibliotheek gebruikt om afgekeurde boeken te kopen om de eigen boekenvoorraad mee aan te vullen. Weinig wordt er gewerkt met speciale themacollecties die veel bibliotheken kunnen aanbieden. Buiten het lenen van boeken lijkt er niet vaak een structureel samenwerkingsverband te bestaan tussen openbare bibliotheek en de buitenschoolse opvang. De bibliotheek kan adviseren bij de opbouw van de collectie en er kunnen samen activiteiten worden ontwikkeld rondom boeken en voorlezen. De bibliotheek is dé instantie die de buitenschoolse opvang kan helpen invulling te geven aan alle aspecten die te maken hebben met boeken, (voor)lezen en informatievoorziening voor jonge kinderen. Maakt u in uw groep gebruik van de openbare bibliotheek? _ N=60 Ja 68% Nee 32% of van een schoolbibliotheek? N=60 Ja 5% Nee 90% Geen 5% antwoord Indien ja bij de vorige vragen, op welke manier maakt u gebruik van de openbare of schoolbibliotheek? Meer antwoorden mogelijk we lenen boeken uit de (school)bibliotheek 50% we maken gebruik van wissel- of 1% themacollecties we gaan wel eens met de kinderen op 40% bezoek in de bibliotheek we maken ieder kind lid van de bibliotheek 2% _we vragen advies aan de bibliothecaris van 7% de (school)bibliotheek bij de aanschaf van boeken _anders, namelijk 5% niet ingevuld 37% opmerkingen bij het antwoord anders namelijk: we kopen afgekeurde boeken daar (5) we lenen videobanden voorstellingen bezoeken in de bibliotheek op maandag komt de voorleesjuf van de bibliotheek met de nieuwste boeken oudere kinderen mogen alleen boeken lenen 13
14 3.6. Behoefte aan extra informatie Voor het platform Voorlezen in de kinderopvang was het ook belangrijk om er achter te komen of men speciale behoefte heeft aan extra informatie over voorlezen in de BSO. Tweederde wil wel informatie, tips en ideeën ontvangen over wat je allemaal met boeken in de buitenschoolse opvang kunt doen en meer dan de helft heeft behoefte aan gerichte voorbeeldlijsten voor het samenstellen van een gevarieerde collectie in de buitenschoolse opvang. Hebt u behoefte aan steun of tips bij de aanschaf van boeken of voorlezen in de buitenschoolse-opvang Meer antwoorden mogelijk _ja, tips over voorlezen en voorleestechnieken ja, voorbeeldlijsten voor het samenstellen van een gevarieerde collectie in de buitenschoolse opvang ja, informatie/tips/ideeën over wat je allemaal met boeken in de buitenschoolse opvang kunt doen ja, een internetsite over (voor)lezen of boeken voor kinderen nee, ik heb geen behoefte aan informatie hierover 35% 57% 63% 17% 25% 14
15 Bijlage 1 Wat is de reactie van de kinderen op voorlezen/ Wat vinden de kinderen van voorlezen? 1. De kinderen worden graag voorgelezen, ze genieten van de sfeer rondom en in het boek. 2. Ze vinden het vaak wel leuk, met name de jongere kinderen. 3. Meestal worden ze er zeer ontspannen van, de sfeer verandert positief (ik zeg erbij ze moeten er wel zin in hebben). 4. De meeste kinderen vinden het prachtig als je voorleest. 5. Als je voor de hele groep voor wil lezen, reageren veel kinderen negatief, maar als je dan toch voorleest, genieten de kinderen er ontzettend van. 6. Als ikzelf het initiatief neem om voor te lezen in de groep vinden ze dit niet leuk. Kinderen tussen de 5 en de 7 jaar vinden dit heel leuk. 7. De kinderen vinden het vaak heel gezellig en intiem om voorgelezen te worden. 8. Leuk. 9. Kinderen genieten ervan, ze vinden het leuk. 10. Als ze er om vragen vinden ze het leuk en gaan dan in op het verhaal. 11. Voorlezen vinden ze heerlijk, vanaf ± 7 jaar willen ze liever zelf lezen. 12. Ze vinden het heerlijk en gezellig om tegen je aan te zitten en zich in te leven in het verhaal. 13. Ze vinden het leuk zolang het een kort verhaaltje is. Het concentratievermogen is niet optimaal. 14. Afhankelijk van het verhaal vinden de kinderen het leuk. De meeste kinderen luisteren aandachtig naar t verhaal, sommigen hebben niet de rust om naar een lang verhaal te luisteren, deze zijn liever zelf bezig. 15. Gezellig, rustgevend, individuele aandacht, luisteren naar verhalen is leuk. 16. Verschillend. Sommigen reageren positief, anderen kunnen moeilijk luisteren. 17. Kinderen willen van alles vertellen naar aanleiding van een boek ze vinden het heerlijk om even rustig te zitten en weg te dromen, ze vertellen ook over boeken die ze thuis lezen. 18. Ze vinden dit prettig, een veilig gevoel. Een stukje rust. Leven helemaal mee met het verhaal. Fantasie wordt hierdoor geprikkeld. 19. Als we beginnen protesteren er eerst een paar, maar na een paar tellen zitten ze met open mond te luisteren en willen ze alleen maar meer. 20. Zij vinden dat heel prettig omdat zij dan lekker lui kunnen liggen en verder niets anders doen dan luisteren. 21. Leuk! Te Gek! Gezellig! 22. Ze worden er rustig van, ze vragen er ook naar. 23. Ze genieten ervan en willen altijd nog een verhaaltje. 24. Voorlezen vinden ze erg leuk, ze kijken op maandag altijd uit naar de voorleesjuf van de bibliotheek en zijn erg teleurgesteld als ze niet komt. 25. Leuk! Ze vragen er vaak om. 26. Gaan zich vervelen als we in de grote groep voorlezen; kleine groepjes van dezelfde leeftijd werkt iets beter; korte concentratie; nu al een tijdje niet gedaan. Ben het wel van plan, dan lenen we boeken voor een half jaar. 27. De meeste kinderen reageren positief. Een enkel kind vindt het saai, kan zich niet concentreren. 28. Ze komen tot rust na een dag school. Verdrietige kinderen kun je door middel van voorlezen troosten. 29. Kinderen vinden het gezellig (ook omdat ze dan meer persoonlijke aandacht krijgen). Soms praten ze door over een onderwerp, soms gaan ze gelijk weer spelen. 30. Ze vinden het leuk, gaan vaak helemaal op in het verhaal, ze ontspannen. 31. Over het algemeen wordt het als rustgevend ervaren. 15
16 32. Heerlijk. Na een hele dag op school lekker rustig tegen je aan zitten en dan voorlezen! Ze willen meerdere boeken voorgelezen hebben. 33. Interactief. Kinderen worden er rustig van. Raken er ook door geïnspireerd en reageren op voorlezen. 34. Ze vinden de meeste boeken die we hebben niet echt leuk (zijn ook niet echt geschikt of leuk) als er gelezen wordt blijven ze wel luisteren dus t boeit wel! 35. Prettig, rustgevend, spannend. 36. Heel leuk, knuffelen. 37. Altijd leuk, luisteren aandachtig. 38. Over het algemeen worden ze er rustig van en genieten zichtbaar van het intieme moment. 39. Er is weinig vraag naar. Ook toen de leidsters het regelmatig deden kwam er weinig vraag van de kinderen. 40. a. Heel slecht als een kind er niet om vraagt, maar wij hebben tot nu ook geen rustige hoek. b. De kinderen lezen niet graag en hebben weinig belangstelling voor boeken tot nu toe. 41. Ze worden rustig, worden gestimuleerd om erover na te denken, het geeft een gezellige sfeer waartoe meer kinderen worden om ook te komen luisteren. 42. Ze vinden het heel gezellig en luisteren ook rustig. 43. In de jongere groepen lezen we wel voor, maar of individueel of in kleine groep, zelden voor de hele groep. In de oudere groep hebben ze volgens mij geen tijd / geduld om te luisteren. Ze zitten zelf vol met ideetjes en plannen om te gaan spelen. Héél soms voor één kind dat nieuw is of verdrietig (of aan het einde van de middag en andere kinderen zijn al weg en opgehaald). 44. Ze vinden het leuk, worden er rustig van. 45. Vinden het heel prettig, leven zich helemaal in. Ze worden er rustig door. 46. Lekker! Samen lezen= ook leuk! Vooral als de kinderen net leren lezen om en om een bladzijde. 47. Jongere kinderen vinden t leuk, oudere kinderen niet. Kinderen luisteren aandachtig. 48. Leuk, ontspannen, gezellig. 49. De jongsten van 4 jaar vinden het erg leuk vooral als ze zelf mee kunnen lezen (uit de plaatjes het verhaal weten). De oudere pakken liever doe-boeken. 50. Rustgevend, ontspannend, nog een boekje voorlezen, navertellen over het verhaal dat gelezen is. 51. Nadat ik deze vraag aan de kinderen gesteld heb aan de kinderen was dit hun reactie: leuk grappig spannend of heb ik geen zin in zei een jongetje eerlijk. 52. Als ze er om vragen vinden ze het leuk. 53. Ze vinden het leuk en knus. 54. Wanneer n kind er om vraagt heel fijn. Voor sommige kinderen is het moeilijk om te luisteren. 55. Ze gaan er in mee; kinderen vinden het over het algemeen heel spannend om voorgelezen te worden, denken mee (creatief-fantasie) en altijd willen ze horen hoe het afloopt. Als ik voorlees met individueel, één of twee kinderen, is het ook wel een informatief boek of kijk/voel boek. 56. De kinderen vinden het erg fijn, dit merk je omdat ze aan je lip hangen bij het verhaal voorlezen. 57. Reactie: ze komen bij je zitten, ze vinden het erg boeiend, spannend. 16
Nieuwsbrief SWW Peuteropvang Nr. 5, maart 2016. Beste ouder(s), verzorger(s),
Nieuwsbrief SWW Peuteropvang Nr. 5, maart 2016 Beste ouder(s), verzorger(s), De lente is begonnen!!! Op de peuteropvang is de lente 1 van de favoriete thema s van de peuters en pedagogisch medewerkers.
Effecten van het VVE-aanbod van Bibliotheek West-Achterhoek in gemeente X
Effecten van het VVE-aanbod van Bibliotheek West-Achterhoek in gemeente X Een monitoring-onderzoek naar de effecten van het VVE-aanbod van de bibliotheek In opdracht van Bibliotheek West-Achterhoek Uitgevoerd
Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam!
Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam! Waarom zo vroeg beginnen? Baby s kunnen veel meer dan je denkt. Luisteren Vanaf de eerste dag luistert je baby naar jouw stem. Al begrijpt
Mijn digitale leesrugzak
Het hele schooljaar heb ik hard gewerkt op school. Een heerlijke lange zomervakantie heb ik zeker verdiend. Ik ben een lezer geworden en wil een lezer blijven. In mijn digitale leesrugzak zitten heel veel
MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.
Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven
Lesbrief Meneer Beer
Lesbrief Meneer Beer Het verhaal Het verhaal gaat over Meneer Beer. Hij is verliefd op een prachtig berinnetje, maar hij durft het haar niet te vertellen. Hij vindt zichzelf maar een eenvoudige beer. Om
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
De Voorleesvogel. Tips bij interactief voorlezen
De Voorleesvogel Tips bij interactief voorlezen 1 Dienst Openbare Bibliotheek Den Haag Onderwijsbureau 070-3534552 hwi@dobdenhaag.nl 2 Interactief voorlezen Het is de kunst van interactief voorlezen om
Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2:
Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4 Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Leerlingen raken vertrouwd met het presenteren voor een groep Leerlingen raken vertrouwd
Voorlezen gaat zó. Tips en ervaringen uit de praktijk van peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, gastoudergezinnen en buitenschoolse opvang
Voorlezen gaat zó Tips en ervaringen uit de praktijk van peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, gastoudergezinnen en buitenschoolse opvang Margriet Chorus en Irma van Welzen Deze uitgave werd mede mogelijk
Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs.
R.K. Basisschool Anselderlaan 10 6471 GL Eygelshoven Tel: 045-5351434 De fijne kneepjes van het voorlezen Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de
Kwispellezen Beestachtig goed lezen met een hond.
Kwispellezen Beestachtig goed lezen met een hond. Met een frisse blik Landelijke studiedag MLP en 4you! 07 juni 2018 Utrecht Demi van der A www.kwispellezen.nl Kwispellezen Kinderen lezen voor aan een
Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.
VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd vanaf 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Het is goed om een dagelijks ritueel te hebben, bv. even lezen en zingen voor het naar bed gaan.
TIPS bij taal: Tips voor ouders van kinderen tussen 2-3 jaar: - Praat over een onderwerp en neem de tijd om te luisteren en te antwoorden. Breid het gesprek uit door informatie over het onderwerp toe te
De kwaliteit van de leesomgeving verdient aandacht
De kwaliteit van de leesomgeving verdient aandacht Voorlezen is belangrijk, maar staat niet op zichzelf. Er is meer nodig om jonge kinderen te laten uitgroeien tot mensen die makkelijk kunnen lezen en
donderdag 22 januari: 14.30 uur: teamvergadering vrijdag 23 januari: groep 3-4: Heemkundegebouw
B a s i s s c h o o l D e R e g e n b o o g 1 6 j a n u a r i 2 0 1 5 B a s i s s c h o o l d e r R e g e n b o o g 1 5 m e i 2 0 1 1 IN DIT NUMMER: KALENDER 1 NIEUWS VAN DE DIRECTIE 1 2 KALENDER Maandag
BERK FLEXIBELE OPVANG
ONDERNEMERSRAPPORTAGE ONDERZOEK KLANTTEVREDENHEID 2013 BERK FLEXIBELE OPVANG oktober 2013, uitgevoerd door: Wij maken het duidelijk. www.xs2quality.nl info@xs2quality.nl INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Onderzoeksvariabelen
VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips
VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere
Peuterspeelzaal Viooltjes Stockholm 1 3124 SG Schiedam 06-44726350. violierkids@komkids
Themabrief Wij gaan voorlezen Maart en april 2014 Peuterspeelzaal Viooltjes Stockholm 1 3124 SG Schiedam 06-44726350 violierkids@komkids Wat willen wij? In het begin van de zomer gaan wij in de peuterspeelzaal
Van alle gezinnen geeft 92% aan dat minimaal één van de kinderen deelneemt aan sport- en/of culturele activiteiten.
Uitwerking Enquête Gelderse Sportfederatie In de maand oktober 2008 is er een enquête gehouden onder ouders van kinderen op een aantal basisscholen in Doetinchem. De enquête had als doel om inzicht te
Kids2b. Een koffer vol bagage. Kleine kinderen worden groot. REIS vormt de kern van ons handelen; RES PEC VOOR. Het pedagogisch beleid
Op REIS met Kids2b Kids2b Kids2b is zeer verheugd dat u uw kind aan ons toevertrouwd. Wij begrijpen dat het voor S I E R u als ouder een grote stap is om een deel van de zorg en opvoeding van uw kind te
BROCHURE:-LEZEN? JA-GRAAG!-
-! BROCHURE:-LEZEN? JA-GRAAG!- Lezen? ja graag! Kinderen lezen tegenwoordig veel minder, vinden lezen lastig of beginnen er niet eens aan. Misschien lijkt het lezen van een boek teveel op een schoolopdracht,
Inleiding. Drie taalvormen
Inleiding Uw kind gaat binnenkort naar of zit inmiddels op de basisschool. Vaak horen wij van ouders: Tja, mijn kind zit nu in groep 1 of 2. Het stempelt daar met letters en het bekijkt en luistert naar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Inhoudsopgave. Voorwoord 2. Peuters 3. Schoolteam 7. Tarieven 8. Bijlage: Inschrijfformulieren Titeloverzicht Centrale Prentenboek
Inhoudsopgave Voorwoord 2 Peuters 3 Schoolteam 7 Tarieven 8 Bijlage: Inschrijfformulieren Titeloverzicht Centrale Prentenboek 1 Voorwoord Wie Peuters Nationale Voorleesdagen Het Voorleesontbijt vormt de
AANBOD VOORSCHOOLS IN DE GEMEENTE WIERDEN VAN DE BIBLIOTHEEK WIERDEN
AANBOD VOORSCHOOLS IN DE GEMEENTE WIERDEN VAN DE BIBLIOTHEEK WIERDEN SCHOOLJAAR 2009 2010 Aanbod Voorschools 2009-2010 2 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 1. Bibliotheekabonnement 4 2. Introductiebezoek 5 3. Lezingen
Basis O. Basis Observatieformulier
Basis O Basis Observatieformulier Gegevens kind Voornaam: Achternaam: Geboortedatum: Geslacht jongen / meisje Geboorteland kind: Kind woont bij vader en moeder / vader / moeder / anders Aantal kinderen:
MINIGIDS Omschrijving van de talenten
Omschrijving: Waar haal ik mijn drive vandaan? Aansteker Bezige Bij Als ik een idee heb of hoor, wil ik meteen aan de slag gaan. Ik wil actie en ben vaak de eerste die eraan begint. Ik steek vaak anderen
Behoefteonderzoek opvang kinderen basisschoolleeftijd
Behoefteonderzoek opvang kinderen basisschoolleeftijd Totaal alle deelnemers Project: Dagarrangementen en Combinatiefuncties In opdracht van: DMO Weesperstraat 79 Postbus 658 1018 VN Amsterdam 1000 AR
Peiling Bibliotheek Olst-Wijhe Oktober 2018
Peiling Bibliotheek - Oktober 2018 Resultaten Inleiding De gemeenteraad van - heeft in 2014 een besluit genomen over de toekomst van het bibliotheekwerk in - tot en met 2020. Daarbij is onder andere gekozen
Aanbod voor zorginstellingen en activiteitenbegeleiders
Aanbod voor zorginstellingen en activiteitenbegeleiders Inhoudsopgave Voorwoord 1 Voorleeskring 2 Themacollectie 2 Wisselcollectie 3 Instellingsabonnement 3 Daisyspeler 4 Informatiebijeenkomst Anders lezen
Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar
NAAM Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar voorjaar 2005 Geschreven door Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen Geschreven voor kleine studiegroepen in de levend Evangelie Gemeente Gebruikte
De Vragenlijst welbevinden voor kinderen 8+ bestaat uit de volgende onderdelen: vragenlijst overzicht van de categorieën per vraag notatieformulier.
Vragenlijst voor kinderen 8+ De vragenlijst voor kinderen van 8 jaar en ouder kan worden gebruikt voor en door alle kinderen in deze leeftijdsgroep. In zes vragen wordt de kinderen naar hun mening over
80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,
Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER
WAAROM VOORLEZEN? VOORWOORD WANNEER VOORLEZEN?
VOORLEESTIPS VOORWOORD Kinderen vinden voorlezen meestal fijn. Ook grote kinderen die zelf al kunnen lezen houden van voorlezen. Volwassenen hebben er mooie herinneringen aan: de mooie voorleesboeken,
Samen staan we sterk in de ontwikkeling van het kind. Mijn kind en VVE ouderbetrokkenheid
Samen staan we sterk in de ontwikkeling van het kind Mijn kind en VVE ouderbetrokkenheid Agenda themakoffiemiddag 13.15u-13.30u 13.30u-14.30u 14.30u-14.45u inloop met koffie / thee fototentoonstelling
Jongeren en alcohol. Ouders aan het woord. Resultaten Bewonerspanel septemberpeiling 2014. Utrecht.nl/volksgezondheid
Jongeren en alcohol Ouders aan het woord Resultaten Bewonerspanel septemberpeiling 2014 Utrecht.nl/volksgezondheid 2 Inleiding Sinds 1 januari 2014 is de leeftijdsgrens voor het in bezit hebben van alcohol
Rapportage onderzoek lidmaatschap een onderzoek onder klanten naar verschillende aspecten van het lidmaatschap van de bibliotheek en van BiebPanel
Rapportage onderzoek lidmaatschap een onderzoek onder klanten naar verschillende aspecten van het lidmaatschap van de bibliotheek en van BiebPanel Algemeen rapport Inhoud Samenvatting onderzoeksresultaten
1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving
Pedagogisch Beleidsplan 1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Een veilige en vertrouwde omgeving is de basis van waaruit een kind zich kan gaan ontwikkelen. Het is dus belangrijk dat
Wegwijzertje. Website: www.wegwijzer.pcboapeldoorn.nl Mail: wegwijzer@pcboapeldoorn.nl 15 januari 2016 Nieuwsbrief nummer 9.
Website: www.wegwijzer.pcboapeldoorn.nl Mail: wegwijzer@pcboapeldoorn.nl 15 januari 2016 Nieuwsbrief nummer 9 Geachte ouders, Wegwijzertje De eerste nieuwsbrief van het nieuwe jaar. Het was goed elkaar
29 januari studiemiddag Team 7 april Studiedag Team, hele dag 4 maart TOF studiedag
29 januari studiemiddag Team 7 april Studiedag Team, hele dag 4 maart TOF studiedag Beste abonnees, Afgelopen weekend was er toch even sneeuwpret voor de kinderen. Prach ge plaksneeuw en daardoor grote
Gastouderbureau MijnGastouderopvang
Hoe gaat het met mijn gast- of oppaskind? Gastouderbureau MijnGastouderopvang Observatielijst voor de ontwikkeling van kinderen in de gastouderopvang Iedere gastouder kent 'haar' gastkind na tijdje behoorlijk
doordat er op dat moment geen leeftijdsgenootjes aanwezig zijn. Als ze iets mochten veranderen gaven ze aan dat de meeste kinderen iets aan de
SAMENVATTING Er is onderzoek gedaan naar de manier waarop kinderen van 6 8 jaar het best kunnen worden geïnterviewd over hun mening van de buitenschoolse opvang (BSO). Om hier antwoord op te kunnen geven,
DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID OVER GOEDE DOEL
Meting maart 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID
Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Inventarisatie van de wensen van ouders naar buitenschoolse opvang
oecumenische basisschool Stellingmolen 19-21 1135 KA Edam Post: Postbus 32 1135 ZG Edam tel.: 0299-351351 fax: 0299-351352 DE TRIMARAN Dependance: Langemeerstraat 14b 1135 JE Edam tel.: 0299-323284 Inventarisatie
INFORMATIE BULLETIN 29 augustus 2015 WEEKOVERZICHT
INFORMATIE BULLETIN 29 augustus 2015 WEEKOVERZICHT Maandag 31 augustus 19.00 uur Ouderavonden groepen 8 19.30 uur Ouderavonden groepen 1/2, 3 en 6 Dinsdag 1 september Meester Tim s ochtends afwezig Juf
Naam: Locatie: Groep: Groeibericht
Naam: Locatie: Groep: Groeibericht pagina 2 Inleiding Opgroeien, opvoeden en ontwikkelen gaat bij ieder kind met vallen en opstaan. In de moderne kinderopvang nemen we een deel van de opvoeding van uw
Inschrijfformulier Kidion
Inschrijfformulier Kidion Gegevens kind 1: Gegevens kind 2: Achternaam: Achternaam: Voorvoegsels: Voorvoegsels: Voorna(a)m(en): Voorna(a)m(en): Roepnaam: Roepnaam: Geboortedatum: Geboortedatum: Geboorteplaats:
Informatieboekje (voor)lezen
Informatieboekje (voor)lezen Welkom op basisschool Het Mozaïek Algemeen Uw kind is in een ontwikkelingsfase gekomen waarbij hij/zij met regelmaat in contact komt te staan met andere kinderen / volwassenen.
Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS
2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming
Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Reflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nieuws. Flits 2 oktober 2013 Jaargang 05 NieuwsFlits 3
2 oktober 2013 Jaargang 05 Nieuws 3 Infobrief Bij deze Nieuws treft u een infobrief van de groep(en) van w kind(eren) aan. In deze infobrief staan de belangrijkste zaken die het komende schooljaar spelen
Maart 2015. Nieuwsbrief Veilig leren lezen, kern 8. Beste ouders, verzorgers
Maart 2015 Nieuwsbrief Veilig leren lezen, kern 8 Beste ouders, verzorgers In deze kern leerde uw kind: Woorden: bank en licht Woorden met 2 medeklinkers vooraan (zoals 'zwaan') en achteraan (bijvoorbeeld
Media in de kinderopvang een onderzoek naar media en beleid in de kinderopvang
Media in de kinderopvang een onderzoek naar media en beleid in de kinderopvang Wij kiezen er heel bewust voor om bepaalde digitale media te gebruiken, maar de interactie met de Pedagogisch medewerker is
de Bibliotheek aan den IJssel
Onderzoek 2-2014 Vindbaarheid en presentatie de Bibliotheek aan den IJssel Een onderzoek onder klanten over de vindbaarheid en presentatie van materialen in de bibliotheek Samenvatting - onepager Binnenkomst
Evaluatie FysiohuisTraining
Evaluatie FysiohuisTraining 2014 INLEIDING Sinds 2013 is er binnen het Fysiohuis de mogelijkheid voor oud-patiënten en andere geïnteresseerden onder begeleiding van een fysiotherapeut te trainen. Het doel
Reacties op de stellingen. Er hadden zich 72 ouders aangemeld. Er waren 57 ouders aanwezig.
Reacties op de stellingen. Er hadden zich 72 ouders aangemeld. Er waren 57 ouders aanwezig. A. 1. Een continurooster geeft rust, regelmaat en duidelijkheid aan de kinderen. Eens Op school wel, buiten school
RESULTATEN TEVREDENHEIDSONDERZOEK INSTELLINGEN VOOR KINDEROPVANG EN SCHOLING IN CHAAM DORPSRAAD CHAAM
RESULTATEN TEVREDENHEIDSONDERZOEK INSTELLINGEN VOOR KINDEROPVANG EN SCHOLING IN CHAAM DORPSRAAD CHAAM Chaam, 15 juli 2015 INHOUD 1. INLEIDING 3 2. BASISSCHOOL DE DRIESPRONG 4 3. BASISSCHOOL HET BEEKDAL
Leesbevordering in de BSO
Leesbevordering in de BSO T r a i n i n g vo O r p e da g O g i S c h m e d e w e r k e r S i n d e Bu i T e n S c h O O L S e O p va n g i nhoud inleiding 3 Opzet training 4 voorbereiding 5 programmabeschrijving
Leren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant
Colofon Uitgave : GGD Hart voor Brabant Oplage : 500 Datum : februari 2007 Illustraties : Hendriks van den Hout Druk : Graphiset bv, Uden Hart voor Brabant Leren praten Turks GGD Hart voor Brabant Postbus
Beste ouders, Agenda:
Beste ouders, Op 3 december krijgen we bezoek van een inspecteur. We hebben vorig jaar voor de derde keer onder de eindnorm gescoord bij de Cito-toets en dan krijg je als school een inspectiebezoek. Oorzaken
Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL Contactgegevens Annemarieke Kool a.kool@cps.nl 06 55 81 87 65 Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Theorie strategieën
Informatie voor Ouders
Informatie voor Ouders Tjil! Kinderopvang Vermeulenstraat 52 5012 HB Tilburg 013-455 92 98 www.tjil.net info@tjil.net Voorwoord: Dit document bevat algemene informatie over Tjil! Kinderopvang. Tjil! Kinderopvang
Logeer boeken. Groep 1-2
Logeer boeken Groep 1-2 INHOUD 1 Inleiding... 1 1.1 Doelstelling... 1 2 Logeerboeken... 2 2.1 Organisatie... 2 2.2 Voorbereiding... 4 2.3 Algemene Lessuggesties... 5 3 Bijlagen... 8 3.1 Informatiebrief
Visie leesbevordering
Visie leesbevordering Leesbevordering zien we als basis van het totale leesonderwijs Zonder aandacht voor leesbevordering mist het technisch lezen een belangrijke stimulans. Leesbevordering is dus niet
HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school
HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school Beste leesconsulent, Jan Paul Schutten onze enige echte kinderboekenambassadeur- heeft een geweldige
De olifant die woord hield
De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte
Nieuws uit CBS Het Kompas. Toetsen
Nieuws uit CBS Het Kompas Voor iedereen, die ik nog niet persoonlijk gezien heb, nog de beste wensen voor 2014! Toetsen Wij zijn alweer ruim drie weken aan het werk in de klassen. Hier op school heerste
Veel gestelde vragen over peuterschool t Koggeschip
Veel gestelde vragen over peuterschool t Koggeschip Juni 2014 Wat is een peuterschool? De peuterschool is een combinatie van kinderdagverblijf en voorschool. Hier komen alle kinderen in de wijk van 2,5
De Bibliotheek voor kinderdagverblijven en peuterspeelzalen
De Bibliotheek voor kinderdagverblijven en peuterspeelzalen EEN KIND DAT 15 MINUTEN PER DAG LEEST, LEERT DUIZEND NIEUWE WOORDEN PER JAAR! 1 Wat kan de Bibliotheek betekenen voor kinderdagverblijven en
KLEINE MENSEN GROTE WENSEN
KLEINE MENSEN GROTE WENSEN Voor de betere kinderopvang DOOR DE OGEN VAN KINDEREN Dit boekje laat je kinderopvang zien door de ogen van kinderen. Een praktische gids voor iedereen die nadenkt over de opvang
Uitleg boekverslag en boekbespreking
Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave
De nieuwsbrief zal ook op onze website www.casparuscollege.nl worden geplaatst.
Nieuwsbrief Schooljaar 2015-2016, nr. 1 september 2015 Geachte ouder(s) en/of verzorger(s), Voor u ligt de Nieuwsbrief van september 2015. In deze nieuwsbrief: Van de directeur Nieuws van de Ouderraad
1c. Worden de onderdelen 'leesbevordering' ook uitgevoerd (naar uw inschatting)? Ja, die worden in het algemeen wel uitgevoerd.
Algemeen Titel: Voorbeeldleesplan basisonderwijs feb. 2013 Auteur: A.van Montfoort met dank aan de testgroep NB Dit is een voorbeeld, niet perse het ideale leesplan. Er is geen school hetzelfde dus zet
FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus
FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding
Oudervragenlijst 2013-2014
Oudervragenlijst 2013-2014 ICBS De Trimaran Marsdiepstraat 278 1784 AW Den Helder Uitleg voor het beantwoorden van de vragenlijst 2013-2014 Eens in de vier jaar houden alle Sarkonscholen onder de ouders
Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen?
Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? In groep 5-6 nemen kinderen steeds vaker werk mee naar huis. Vaak vinden kinderen het leuk om thuis aan schooldingen
Financiële opvoeding 2010. Nibud i.s.m. CentiQ, Wijzer in geldzaken
Financiële opvoeding 2010 Nibud i.s.m. CentiQ, Wijzer in geldzaken Inleiding In deze peiling onder ruim 1000 respondenten is gekeken wat ouders belangrijk vinden dat hun kind leert over omgaan met geld,
Peuterspeelzaal het Boemeltje en BSO Willem Eggert december 2014 2012
Peuterspeelzaal het Boemeltje en BSO Willem Eggert december 2014 2012 Beste ouder/verzorger, We zitten midden in alle decemberactiviteiten en het is heel sfeervol op de locatie. Samen met de kinderen werken
Vaders Voor Lezen. Vaders die hun kind regelmatig voorlezen stimuleren het leesgedrag van hun kind in zeer positieve zin.
Vaders Voor Lezen Vaders die hun kind regelmatig voorlezen stimuleren het leesgedrag van hun kind in zeer positieve zin. Daarom lezen vaders dus voor?! Welnee, dat doen ze omdat ze het heel erg leuk vinden!
In deze nieuwsbrief: Agenda: -Kinderboekenweek 2015 -Bibliotheek open na school - Schoenmaatjes - Heelys - Schoolfruit - Nieuws vanuit de groepen
Agenda: -Vrijdag 23 oktober: Streetwise op school -Maandag 26 t/m vrijdag 30 oktober: Herfstvakantie - Vrijdag 13 november: Kleuters vrij In deze nieuwsbrief: -Kinderboekenweek 2015 -Bibliotheek open na
Nieuwsbrief t Talent. Even vooraf. Voorleeswedstrijd. November 2015. Jarig!
Nieuwsbrief t Talent Jarig! 23-11 Title Rattana 5/6 25-11 Fabiënne vd Loo 7/8 28-11 Juffr. Bianca 29-11 Ryan v. Roosmalen3/4 Levi Schellekens 5/6 November 2015 Even vooraf Beste ouder(s), verzorger(s),
Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting
Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor
Buitenspelen. Kwaliteit van de speelomgeving in de eigen buurt
Buitenspelen Kwaliteit van de speelomgeving in de eigen buurt Index 1. Opzet onderzoek p. 3 2. Buitenspelen p. 5 3. Favoriete speelplekken en spellen p. 10 4. Buitenspelen in de buurt p. 15 5. Wat maakt
Spreekbeurt, en werkstuk
Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid
Openingstijden Stadswinkels 2008
Openingstijden Stadswinkels 2008 Openingstijden Stadswinkels 2008 René van Duin & Maaike Dujardin Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) december 2008 In opdracht van Publiekszaken afdeling Beleid
Een leuke avond beleven èn bijdragen aan activiteiten op school?
Geachte ouders In deze laatste nieuwsbrief voor de herfstvakantie treft u vooral informatie aan van buiten de school. De informatie is echter leuk, belangrijk en interessant genoeg om te plaatsen. Alvast
Ervaringen en trainingsbehoefte professionals jeugdzorg
Ervaringen en trainingsbehoefte professionals jeugdzorg transformatie jeugdzorg FoodValley INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 2 1.1. Aanleiding... 2 1.2. Doel- en probleemstelling... 2 1.3. Methode... 2 1.4.
Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken
Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie: info@wijzeringeldzaken.nl Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan
ABBW Kinderopvang en Buitenschoolse opvang. Klanttevredenheidsmeting
ABBW Kinderopvang en Buitenschoolse opvang Klanttevredenheidsmeting Inhoud Inleiding... 3 De werkwijze... 3 Respons gegevens... Algemene aspecten dienstverlening... 6 De communicatie met de pedagogisch
November 2015. Welkom op onze school. Nieuwe leerlingen in de maand november zijn: Lisa Vahlkamp Krijn Zweers
November 2015 Welkom op onze school. Nieuwe leerlingen in de maand november zijn: Lisa Vahlkamp Krijn Zweers We wensen jullie allebei een fijne tijd op onze school. Afsluiting Kinderboekenweek Op vrijdag
MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrienden & Relaties s Avonds en in het weekend zit ik vaak alleen thuis. Ik bel dan wel eens met mijn vrienden, maar ze bellen me nooit terug. Ik heb verkering,
Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011
Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start
Onderzoeksrapportage VYVOJ Inventarisatie wensen Natuur BSO
Onderzoeksrapportage VYVOJ Inventarisatie wensen Natuur BSO A. Minnema BSc Paterswolde,oktober 2009 e-mail: info@vyvoj.nl www.vyvoj.nl INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2 2. Resultaten 4 3. Conclusie 14 Bijlage
Wat staat er in dit boekje?
Wat staat er in dit boekje? Informatie voor ouders (scheur t maar uit voor ze!) 7 Even uitleggen 11 Ik & Zo! Dit ben ik! 15 Ik & Zo! Handig om te weten 17 Weekschema co-ouderschap 29 Planning weekenden,
Waar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd