Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken

Transcriptie

1 Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie:

2 Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan met geldzaken 86% heeft een spaarrekening; Acht op de tien 17-jarige spaarrekeninghouders sparen op deze rekening zelf*, bij bijna zes van de tien 17-jarigen met een spaarrekening zetten ook anderen geld op de spaarrekening; Slechts één op de tien 17-jarigen met een betaalrekening kan rood staan, maar 90% van deze groep heeft nog nooit rood gestaan; Er is weinig behoefte aan het afsluiten van een lening: 73% zou het waarschijnlijk of zeker niet overwegen; De helft van de 17-jarigen ziet geen voordelen aan lenen. Nagenoeg iedereen ziet nadelen. 2. Er wordt veel gespaard door de 17-jarigen Gemiddeld wordt bijna de helft van de totale inkomsten gespaard; 37% spaart meer dan de helft van de inkomsten; Het geld dat uitgegeven wordt, besteedt men met name aan uitgaan, kleding, uiterlijke verzorging, elektronica, vakantie en festivals. * Omgerekend sparen zeven op de tien van alle 17-jarigen zelf 2

3 Samenvatting (2/3) 3. De houding ten opzichte van financiële zaken van veel 17-jarigen geeft vertrouwen voor de toekomst: Zeven op de tien sparen liever voor iets dan er geld voor te lenen; Daarnaast hebben bijna zes op de tien niet de behoefte geld direct uit te geven. 4. Geldzaken zijn geen taboe: drie kwart praat er over met de ouders en de helft met vrienden. Die gesprekken gaan wellicht wel eens over de zorgen: de helft van de 17-jarigen maakt zich weleens zorgen over geldzaken. 5. Eén op de tien heeft schulden, veelal bij de ouders (56%) of vrienden (22%). Het gemiddelde schuldbedrag is 309,- Twee op de tien zijn minder dan 50,- schuldig, twee op de tien meer dan 500,- Met het geld van de schuld zijn met name kleding, boodschappen, vakantie en elektronica betaald. 6. Bijna zeven op de tien 17-jarigen hebben een (bij)baan, een kwart is op zoek. Hier wordt gemiddeld 214,- netto per maand mee verdiend Driekwart werkt minder dan 16 uur per week; Bijna twee derde had geen moeite de baan te vinden. 3

4 Samenvatting (3/3) 7. Naast inkomen van een bijbaan, is een andere inkomstenbron de ouders/ verzorgers: Zeven op de tien 17-jarigen krijgen een geldelijke bijdrage van de ouders/verzorgers van gemiddeld 51,- per maand. 8. De meeste 17-jarigen hebben naar eigen zeggen goed inzicht in hun inkomsten en uitgaven. Eén op de tien 17-jarigen geeft aan niet voldoende geld te hebben om maandelijks rond te komen. Voor een kwart is het elke maand weer (enigszins) spannend of het gaat lukken om rond te komen. 9. Acht op de tien 17-jarigen weten dat er iets gaat veranderen in hun financiële zaken als ze 18 jaar worden. Veel genoemde zaken zijn: zorgverzekeringen, verzekeringen in het algemeen, studiefinanciering, geen kinderbijslag meer, meer/alles zelf betalen, belastingen, meer verdienen. Hoewel drie kwart weet dat een eigen zorgverzekering afgesloten moet worden, geven maar zes op de tien 17-jarigen aan dat ze dat gaan doen als ze 18 jaar worden. Zes op de tien zijn ook van plan om zorgtoeslag aan te vragen. Circa een kwart is niet goed op de hoogte van de studiefinanciering: de mogelijke invloed van bijverdiensten is het minst bekend 4

5 Inhoudsopgave Samenvatting Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Uitkomsten 2.1. Bankzaken 2.2. Schulden 2.3. Lenen 2.4. Contracten en abonnementen 2.5. Werk 2.6. Inkomsten & uitgaven 2.7. Belastingaangifte 2.8. Houding ten aanzien van geldzaken 2.9. Veranderingen i.v.m. 18 jaar worden Kennis van geldzaken & veranderingen 5

6 1. Inleiding Achtergrond: Als je 18 jaar wordt, verandert er op financieel gebied een aantal zaken. Je krijgt meer rechten en plichten. Niet alle jongeren zijn hiervan op de hoogte. Daarom heeft een checklist ontwikkeld speciaal voor jongeren die 18 jaar worden. Doel onderzoek: wil inzicht in het gedrag en kennisniveau van jongeren omtrent financiële zaken en de kennis van jongeren over de veranderingen bij het bereiken van de 18-jarige leeftijd. Doelgroep: Het onderzoek is representatief voor Nederlandse jongeren van 17 jaar. Methode: online, kwantitatief onderzoek. Steekproefomvang: 426 Veldwerkperiode: Week Bureau: Blauw Research 6

7 2. UITKOMSTEN 7

8 Nagenoeg alle 17-jarigen hebben een betaalrekening; ook heeft 86% een spaarrekening 2.1. Bankzaken (1/3) Heb je een eigen betaal- en/of spaarrekening? Betaalrekening Ja Nee Weet niet Spaarrekening Negen op de tien betaalrekeningen zijn met behulp van of door de ouders/ verzorgers geopend. Voor de spaarrekening is dit percentage 84% 8

9 Acht op de tien 17-jarigen met een spaarrekening sparen zelf. Bij bijna zes van de tien 17-jarigen zet ook iemand anders geld op de spaarrekening Bankzaken (2/3) Wie zet er geld op je spaarrekening? Zet zelf geld op de spaarrekening Iemand anders zet geld op de spaarrekening Zowel ik als iemand anders zet geld op de spaarrekening 38 Wordt geen geld op spaarrekening gezet 2 Anders 0 Basis: allen met een spaarrekening (n=366) 9

10 Er wordt maar weinig roodgestaan. Acht op de tien hebben de mogelijkheid niet en 76% heeft er ook geen behoefte aan Bankzaken (3/3) Kun je op je betaalrekening ook rood staan? ja, sta ik vrijwel elke maand ja, sta ik vrijwel elk kwartaal ja, sta ik 1 à 2 keer per jaar Ja, maar nog nooit gestaan 9 nee, maar zou mogelijkheid wel willen 5 nee, en heb behoefte ook niet 76 weet niet 10 Basis: allen met een betaalrekening (n=414) 10

11 Een op de tien 17-jarigen heeft schulden, veelal bij de ouders 2.2. Schulden (1/2) 10% van de 17-jarigen heeft schulden. Men heeft schulden bij: %* Ouders 56% Vrienden 22% Familie 11% Overheid 4% Winkel 2% Ergens anders 4% Basis: allen met schulden (n=45) * Resultaten zijn indicatief in verband met klein aantal waarnemingen 11

12 Twee op de tien zijn minder dan 50 euro schuldig, bij twee op de tien is de schuld meer dan 500 euro Schulden (2/2) Het gemiddelde schuldbedrag is 309,- Totale schuldbedrag %* % % % % 500 of meer 21% Wil liever niet zeggen 10% Weet niet 13% Basis: allen met schulden (n=45) Met het geld van de schuld zijn met name kleding (20%), boodschappen (18%), vakantie (15%) en elektronica (12%) betaald. * Resultaten zijn indicatief in verband met klein aantal waarnemingen 12

13 Er is weinig behoefte aan het afsluiten van een lening: 73% zou het waarschijnlijk of zeker niet overwegen 2.3. Lenen (1/2) Wanneer jij een lening bij een financiële instantie zou kunnen afsluiten, zou je dit dan overwegen? Ja, zeker overwegen Ja, misschien overwegen Nee, nee, zeker niet waarschijnlijk overwegen niet overwegen 1 heeft al een lening weet niet 13

14 De helft van de 17-jarigen ziet geen voordelen aan lenen. Slechts 1% ziet geen nadelen 2.3. Lenen (2/2) Voordelen lenen % Nadelen lenen % Je hoeft niet te wachten om bepaalde uitgaven te kunnen doen Je hebt wat meer flexibiliteit met geld Je kan altijd geld opnemen, ook als niks meer op rekening staat 20% Je geeft geld uit dat je niet hebt 66% 17% Je hebt dan een schuld 64% 13% Je moet rente betalen 59% Het geeft vrijheid 7% Het kan moeilijk zijn terug te betalen 58% Je hoeft niet te sparen 2% Het voelt niet prettig 52% Anders 2% Je zit ergens aan vast 40% Ik zie geen voordelen 50% Anders % weet niet 6% Ik zie geen nadelen 1% weet niet 3% 14

15 Twee derde heeft een contract of abonnement op eigen naam 2.4. Contracten en abonnementen 35% van de 17-jarigen heeft geen contract of abonnement op eigen naam staan. Meer meisjes (43%) dan jongens (27%) hebben geen contract op hun naam. 34% heeft een abonnement op een sportschool of -vereniging; 34% heeft een mobiele telefoon contract; Andere veel genoemde contracten/abonnementen zijn: Gaming (15%); Tijdschrift/krant (12%); Muziek (10%) 15

16 Bijna zeven op de tien 17-jarigen hebben een (bij)baan; driekwart werkt minder dan 16 uur per week 2.5. Werk Heb jij momenteel een (bij)baan? 24,0% 8,0% Ja Nee, maar ik ben wel op zoek Nee, en ik ben ook niet op zoek Meer meisjes dan jongens hebben een bijbaan: respectievelijk 73% en 64% 68,0% Hoe makkelijk of moeilijk was het om deze (bij)baan te vinden? - (heel) makkelijk 64% - neutraal 26% -(heel) moeilijk 10% Aantal per week % 1-8 uur 38% 9-16 uur 38% uur 11% uur 7% uur 6% >40 uur 1% Gemiddeld 13,4 uur Basis: allen met een (bij)baan (n=298) 16

17 Zeven op de tien krijgen een geldelijke bijdrage van de ouders/ verzorgers. Deze bijdrage is gemiddeld 51 euro 2.6. Inkomsten en uitgaven (1/3) Wat is ongeveer je netto salaris per maand? Gem. 214, Krijg je maandelijks een bijdrage van je ouders/ verzorgers? 39 Gem. 51, of meer Wil niet zeggen of meer nee 17

18 Gemiddeld wordt bijna de helft van de totale inkomsten gespaard; Ruim een derde spaart meer dan de helft 2.6. Inkomsten en uitgaven (2/3) Gemiddeld sparen 17-jarigen 45% van hun totale inkomsten (salaris en bijdrage ouders). 55% geven ze uit. Deel van de totale inkomsten dat gespaard wordt (in %) % 0-25% 35% 26-50% 28% 51-75% 19% % 18% Het geld dat men uitgeeft, wordt met name besteed aan: Uitgaan (76% geeft hier geld aan uit); Kleding (56%); Uiterlijke verzorging (48%); Elektronica (37%); Vakantie (30%); Festivals (28%). Meer jongens geven geld uit aan electronica dan meisjes. Meer meisjes geven geld uit aan kleding, uiterlijke verzorging, vakantie, festivals dan jongens 18

19 Een kwart heeft wel eens belastingaangifte gedaan. Twee op de tien van degenen die het zelf deden vonden het (heel) moeilijk 2.7. Belastingaangifte Heb je al weleens belastingaangifte gedaan? 11% 16% Ja, en dit heb ik zelf gedaan Ja, dit heeft iemand anders voor mij gedaan Hoe makkelijk of moeilijk vond je het om belastingaangifte te doen? * (heel) makkelijk 36 73% nee Niet makkelijk, niet moeilijk 44 Meer jongens dan meisjes vonden de belastingaangifte (heel) moeilijk: respectievelijk 31% en 8%. (heel) moeilijk 20 Basis: allen die zelf belastingaangifte hebben gedaan (n=48) * Resultaten zijn indicatief in verband met klein aantal waarnemingen 19

20 Eén op de tien 17-jarigen heeft niet voldoende geld om maandelijks rond te komen 2.8. Houding ten aanzien van geldzaken (1/3) 72% van de jongeren spaart liever voor iets dan er geld voor te lenen. Ook heeft de meerderheid (58%) niet de behoefte geld dat men heeft direct uit te geven. Meer laag opgeleide dan midden/hoogopgeleide 17-jarigen geven geld het liefste meteen uit (respectievelijk 50% en 35%). In welke mate zijn deze stellingen op jou van toepassing? van toepassing enigszins van toepassing niet van toepassing weet niet Ik heb voldoende geld om maandelijks rond te komen Wanneer ik geld heb, geef ik dit liefst meteen uit Ik spaar liever voor iets dan dat ik geld leen

21 De meeste 17-jarigen hebben naar eigen zeggen een goed inzicht in hun inkomsten en uitgaven Houding ten aanzien van geldzaken (2/3) Hoewel de meeste 17-jarigen voldoende geld hebben om rond te komen, is het voor een kwart toch elke maand weer (enigszins) spannend of het gaat lukken. In welke mate zijn deze stellingen op jou van toepassing? van toepassing enigszins van toepassing niet van toepassing weet niet Ik weet precies hoeveel geld ik per maand verdien/ontvang Ik weet precies hoeveel geld ik per maand uitgeef Het is aan het eind van de maand altijd weer spannend of het me lukt om rond te komen

22 De helft van de jongeren maakt zich weleens zorgen over geldzaken Houding ten aanzien van geldzaken (3/3) De meerderheid praat regelmatig over geldzaken met de ouders (75%) en/of met vrienden (51%). Meer meisjes dan jongens maken zich weleens zorgen over geldzaken (voor 60% versus 40% is het (enigszins) van toepassing). In welke mate zijn deze stellingen op jou van toepassing? van toepassing enigszins van toepassing niet van toepassing weet niet Ik maak me weleens zorgen over geldzaken Ik praat regelmatig met mijn ouders over geldzaken Ik praat regelmatig met mijn vrienden over geldzaken

23 Acht op de tien 17-jarigen weten dat er iets gaat veranderen in hun financiële zaken als ze 18 worden 2.9. Veranderingen i.v.m. 18 jaar worden (1/2) Heb je het idee dat er iets gaat veranderen in je financiële zaken wanneer je 18 jaar wordt? Ja Nee Weet niet 7% 12% 81% Veel genoemd als zaken die gaan veranderen: zorgverzekeringen, verzekeringen in het algemeen, studiefinanciering, geen kinderbijslag, meer/alles zelf betalen, belasting en meer verdienen. 23

24 Slechts zes op de tien geven aan een zorgverzekering te gaan regelen als ze 18 jaar worden 2.9. Veranderingen i.v.m. 18 jaar worden (2/2) Een eigen zorgverzekering afsluiten Welke zaken op financieel gebied denk je dat iemand zelf moet gaan regelen wanneer hij of zij 18 jaar wordt? Welke zaken ga jij regelen wanneer je 18 jaar wordt? 75% 58% Zorgtoeslag aanvragen 74% 61% Huurtoeslag aanvragen 22% 12% DigiD aanvragen 54% 38%* Belasting betalen 49% 31% Studiefinanciering aanvragen 73% 55% Een spaarrekening openen 18% 9% Een inboedelverzekering afsluiten een rechtsbijstandsverzekering afsluiten 17% 9% 17% 7% Pensioen regelen 20% 10% Je hoeft/gaat helemaal niets te regelen 1% 4% Weet niet 9% 16% 24

25 Ongeveer drie op de tien weten niet wat een DigiD is, de criteria voor het in aanmerking komen voor zorg- en huurtoeslag zijn bij een grotere groep onbekend Kennis van geldzaken & veranderingen (1/5) 22% van de 17-jarigen geeft aan niet te weten wat een DigiD is. De rest geeft een beschrijving, die in de meeste gevallen klopte. Weet jij aan welke criteria je moet voldoen om huur of zorgtoeslag te krijgen? heel goed goed deels niet echt geen idee Zorgtoeslag Huurtoeslag

26 Het kennisniveau van de 17-jarigen over de Zorgverzekering en toeslag is redelijk tot goed op peil Kennis van geldzaken & veranderingen (2/5) Kun je aangeven of onderstaande uitspraken over financiële zaken waar of niet waar zijn? Ook als ik nog bij mijn ouders woon kan ik zorgtoeslag aanvragen Waar Niet waar Weet niet Waar Zorgtoeslag is geld dat ik van de overheid krijg om de dokter te kunnen betalen Niet waar Iedereen in Nederland moet een zorgverzekering hebben Waar 26

27 Zes op de tien hebben goede kennis over de huurtoeslag Kennis van geldzaken & veranderingen (3/5) Kun je aangeven of onderstaande uitspraken over financiële zaken waar of niet waar zijn? Ook als ik nog bij mijn ouders woon kan ik huurtoeslag aanvragen Waar Niet waar Weet niet Niet waar Huurtoeslag is geld dat ik van de overheid krijg om mijn huur te kunnen betalen Waar Wanneer ik recht heb op huurtoeslag, vertelt de overheid mij dat Niet waar 27

28 Circa een derde is niet goed bekend met de toepassingen van DigiD; bijna drie op de tien zijn niet op de hoogte van belastingteruggave bij een bijbaan Kennis van geldzaken & veranderingen (4/5) Kun je aangeven of onderstaande uitspraken over financiële zaken waar of niet waar zijn? Ik heb mijn DigiD nodig om toeslagen aan te kunnen vragen Waar Niet waar Weet niet Waar Ook zonder DigiD kan ik inloggen op mijn eigen pagina bij de DUO (studiefinanciering) Niet waar Ik kan aan de Belastingdienst geld terugvragen van mijn bijbaan Waar 28

29 Circa een kwart is niet goed op de hoogte van studiefinanciering: de mogelijke invloed van bijverdiensten is het minst bekend Kennis van geldzaken & veranderingen (5/5) Kun je aangeven of onderstaande uitspraken over financiële zaken waar of niet waar zijn? Studiefinanciering moet ik bij mijn school of universiteit aanvragen Waar Niet waar Weet niet Niet waar Voor mijn studiefinanciering maakt het niet uit hoeveel ik bijverdien Niet waar Studiefinanciering krijg ik automatisch als ik ga studeren Niet waar Minder laag- dan midden/hoogopgeleiden zijn op de hoogte van het aanvragen en het niet automatisch krijgen van de studiefinanciering. 29

30 Bijlage: profiel respondenten Geslacht: 51% is man, 49% vrouw Hoogst voltooide opleiding: laag (29%); midden (73%); hoog (5%) Thuissituatie: woont ouders/verzorgers (98%); op zichzelf (1%); anders (1%) Dagelijkse bezigheid: studerend/schoolgaand (92%); Werkzaam in loondienst (5%); Werkloos/werkzoekend/bijstand (1%); (deels) arbeidsongeschikt (1%); Zelfstandig ondernemer (0%) 30