Jaarverslag 2008 Waarborgfonds voor de Zorgsector

Transcriptie

1 Jaarverslag 2008 Waarborgfonds voor de Zorgsector

2 Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector Oudlaan 4 Postbus GR Utrecht T F mail@wfz.nl Colofon Ontwerp: Avant la lettre, Utrecht Fotografie: Vincent Boon Photography, Utrecht Druk: Drukkerij Damen, Werkendam

3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Verslag Raad van Toezicht 8 Jaarrekening 9 Decharche 9 Werkzaamheden Raad van Toezicht 9 Samenstelling Raad van Toezicht 11 Directieverslag 12 Inleiding 13 Deelname 14 Garantieverlening 15 Financiële positie WFZ-deelnemers 18 Garantierisico WFZ 21 Liquiditeitsprognose Intern-organisatorische aspecten WFZ 24 Realisatie doelstellingen Begroting Jaarrekening 30 Balans 31 Staat van baten en lasten 32 Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten 33 Grondslagen voor waarderingen van activa en passiva 33 Grondslagen voor resultaatbepaling 34 Toelichting op de balans 35 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 38 Toelichting op de staat van baten en lasten 39 Aanspraken wegens borgstelling 40 Overige gegevens 42 Accountantsverklaring 43

4 Voorwoord

5 Het jaar 2008 kan voor de zorgsector zonder terughoudendheid worden omschreven als 'turbulent'. Zo werd een en andermaal onderstreept dat het fundamenteel veranderen van een complex en evolutionair tot stand gekomen systeem als de zorgsector geen sinecure is en gepaard gaat met onverwachte neveneffecten. Verder werden de gevolgen van de kredietcrisis ook in de zorgsector nadrukkelijk merkbaar. Ten slotte waren er in het oog springende gevallen van zorginstellingen met financiële problemen. Het overheidsbeleid voor de zorgsector is gericht op het omvormen van een budget gefinancierd systeem naar een meer marktgeoriënteerd systeem, op basis van integrale tarieven en concurrentie. Eén van de gevolgen, waarmee op voorhand geen rekening was gehouden, is dat de regels voor de jaarverslaggeving veranderen door de systeemwijziging. Hierdoor zullen afboekingen moeten plaatsvinden op de materiële en immateriële activa in de balans. De negatieve gevolgen hiervan kunnen per zorginstelling sterk uiteenlopen. In de aanloop naar het opstellen van de jaarrekening 2007 leidde een en ander dan ook tot onduidelijkheid en onrust bij zorginstellingen. Uiteindelijk is het effectueren van deze veranderingen in de waarderingssystematiek gefaseerd in de tijd, en gekoppeld aan verdere uitbreiding van het vrij onderhandelbare segment in de productie. Doordat zorginstellingen wat de aard, omvang en leeftijd van de bestaande gebouwen betreft in sterk uiteenlopende situaties verkeren, kan het afschaffen van nacalculatie van kapitaallasten en het invoeren van integrale tarieven voor individuele zorginstellingen forse positieve en negatieve financiële gevolgen hebben. Met grote belangstelling werd door zorginstellingen en andere betrokken partijen dan ook uitgezien naar het rapport van de 'Commissie Nadeelcompensatie' (ook wel aangeduid als de 'Commissie Havermans'). Door minister Klink was in het politieke debat over de invoering van de integrale tarieven toegezegd dat maatregelen zouden worden genomen om apert onbillijke situaties als gevolg van de systeemverandering te voorkomen. Het advies van de Commissie maakt duidelijk dat van eventuele nadeelcompensatie pas sprake kan zijn als de wijziging van het bekostigingssysteem geheel is voltooid. Een teleurstelling voor al die instellingen die meenden op korte termijn in aanmerking te komen voor een financiële tegemoetkoming. De Commissie adviseert om de budgettaire gevolgen van systeemveranderingen geleidelijk in drie jaar door te voeren. Dit advies is later in het jaar door de NZa uitgewerkt. Een belangrijk onderdeel van de regeling, namelijk de hardheidsclausule voor probleemsituaties, wacht nog op verdere invulling. In de afgelopen jaren is er veelvuldig op gewezen dat de risicoverhogende veranderingen in het zorgstelsel zullen leiden tot selectiever financieren en hogere rente. In 2008 zijn deze consequenties duidelijk merkbaar geworden voor zorginstellingen. De financiering van investeringsprojecten verliep aanzienlijk stroever dan in voorbije jaren. Het veranderde risicoprofiel van zorginstellingen leidt ertoe dat financiers en WFZ aanmerkelijk meer diepgang eisen qua onderbouwing van investeringsplannen. Een overtuigend businessplan is thans een voorwaarde om omvangrijke leningen of garantie te kunnen krijgen. De tendens naar selectiever en duurder financieren werd in het afgelopen jaar versneld door de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Banken zijn door interne problemen en het schaarser worden van kapitaal noodgedwongen terughoudender geworden met het verstrekken van kredieten. De snelle 'klimaatwijziging' met betrekking tot de financiering van investeringsprojecten heeft de zorgsector onaangenaam verrast. Enkele 5

6 grote investeringsplannen konden om deze reden zelfs niet van start gaan; een voor de zorgsector ongekende situatie. In de media bleef onderbelicht dat deze veranderingen in de financieringssituatie primair voortvloeien uit de reeds ingevoerde en nog voorgenomen systeemwijzigingen, en pas in tweede instantie samenhangen met de kredietcrisis. Dit inzicht is echter wel van wezenlijk belang. Immers, tenzij de beleidsmatige koers weer ingrijpend wordt veranderd, moet er van worden uitgegaan dat de veranderde opstelling van financiers en WFZ structureel is. De situatie van de afgelopen decennia, waarbij banken zich min of meer 'voor de deur verdrongen' om zaken te mogen doen met zorginstellingen tegen een lage risicovergoeding, en het WFZ zich vanwege het vergunningensysteem kon beperken tot een administratieve afhandeling van bouwplannen, zal niet meer terugkeren. De kredietcrisis heeft niet alleen indirect, maar ook rechtstreeks gevolgen gehad voor de financiering van zorginstellingen. De invoering van Diagnose Behandel Combinaties in de geestelijke gezondheidszorg, waardoor de behoefte aan werkkapitaal bij de instelling sterk toeneemt, stuitte op onvoorziene problemen door de krappe financiële markten. Verder hebben de ontwikkelingen op de financiële markt geleid tot hogere renteopslagen door banken. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen de liquiditeitsopslag en de risico-opslag. De eerstgenoemde opslag hangt direct samen met de krappere financiële markt. Aangezien in het verleden bij de vaststelling van de lange rentenorm door de NZa geen rekening is gehouden met liquiditeitsopslagen, ging de genormeerde rentevergoeding in de laatste twee maanden van het jaar steeds meer knellen. Tegelijkertijd liepen de risico-opslagen op. Dit staat, zoals gezegd, grotendeels los van de kredietcrisis, maar vloeit direct voort uit de veranderingen in het zorgstelsel. De combinatie van deze effecten leidde ertoe dat financiering binnen de normatieve rentevergoeding van de NZa niet of nauwelijks nog mogelijk was onder WFZ-garantie, en bij ongeborgde financiering op voorhand leidde tot een tekort. De NZa heeft de lange rentenorm inmiddels aangepast aan de veranderde omstandigheden. In het jaar 2008 deed zich een aantal in het oog springende gevallen voor van zorginstellingen die om uiteenlopende redenen in ernstige financiële problemen raakten. Hoewel overheveling van verantwoordelijkheden centraal staat in het overheidsbeleid, moet worden geconstateerd dat de oplossing van continuïteitsproblemen in de praktijk een actieve en sturende rol van de overheid vraagt. Een analogie met de crisis in de bancaire sector dringt zich hier op. De maatschappelijk onacceptabel geachte gevolgen van bancaire faillissementen ('systeembanken') leidde tot steunverlening van ongekende omvang. Het is niet toevallig dat de tot op heden meest omvangrijke steunverleningsoperatie aan een noodlijdende zorginstelling werd gebaseerd op het argument dat het een 'systeemziekenhuis' betrof. Naar verwachting van het WFZ zullen de gebeurtenissen in 2008 in de komende jaren hun weerslag vinden in het beleid. Als gevolg van de gebeurtenissen in de zorgsector en de financiële sector zal de vraag nadrukkelijk gaan spelen in hoeverre sprake kan zijn van deregulering en marktwerking als ordeningsprincipe in (deelsectoren van) de zorgsector, als om redenen van continuïteit van de zorgverlening of politiek / maatschappelijk draagvlak de ultieme consequentie van marktwerking (namelijk faillissement) op voorhand onacceptabel is. Ook het gebruik van de term 'systeemziekenhuis' vraagt om explicitering. Als deze term inhoudt dat de desbetreffende instelling niet failliet mag gaan en om die reden in laatste instantie van overheidssteun is verzekerd, is het voor zowel zorginstellingen als financiers van groot belang om te weten (of in te schatten) welke zorginstellingen tot deze categorie worden gerekend. Voor de zorginstellingen die niet als zodanig kwalificeren, rijst bovendien de vraag in hoeverre nog sprake is van een 'level playing field' in het concurrentieproces. De continuïteitsdreiging die inherent is aan marktwerking is dan immers op voorhand asymmetrisch verdeeld. Verder moet worden vastgesteld dat met het afschaffen 6

7 van het vergunningenregime door de overheid afstand is gedaan van het instrumentarium om beleidsdoelstellingen met betrekking tot de infrastructuur te kunnen realiseren. Tegelijkertijd is duidelijk dat de behoefte om invloed op de ontwikkelingen te blijven uitoefenen, onverminderd aanwezig is. Ter illustratie kan worden gewezen op de politieke wens om in de ouderenzorg meerpersoonskamers om te bouwen tot eenpersoonskamers. Dit kan frictie geven. De beleidsmatige uitdaging om binnen het concept van 'gereguleerde marktwerking' de juiste balans te vinden, en zowel voldoende waarborgen voor de kwaliteit en continuïteit van zorg als voldoende prikkels voor efficiënt en effectief handelen te bewaren, is dan ook meer actueel dan ooit. Wat het WFZ betreft, hebben de geschetste ontwikkelingen de omvang van de garantieverlening tot op heden relatief weinig beïnvloed. In 2008 is voor in totaal 953 miljoen euro aan garanties op langlopende leningen verstrekt. Verder staat het WFZ garant voor 540 miljoen euro aan kortlopende financiering. Dit betekent overigens niet dat het voor het WFZ 'business as usual' is. Zo is het beoordelingsproces ingrijpend van karakter veranderd. In plaats van een vooral administratieve afhandeling van investeringsprojecten met vergunning is nu sprake van een inhoudelijke beoordeling van investeringsplannen. Daarbij hebben zowel de zorginstellingen als het WFZ te kampen met onzekerheden en onduidelijkheden, vanwege het overheidsbeleid. Uitsluitstel over de wijze waarop de boekwaarde problemen uit het verleden zullen worden opgelost, de noodzakelijke verkorting van de afschrijvingstermijnen, de aard en omvang van de kapitaallastenvergoeding, de invulling van de 'hardheidsclausule' voor de zorginstellingen met overgangsproblemen, evenals de afbouw van het huidige budgetsysteem in de komende periode zijn dringend gewenst. Blijft deze duidelijkheid achterwege dan lijkt het niet onwaarschijnlijk dat het investeringsvolume in de zorgsector de komende jaren onder druk zal komen te staan. Enerzijds doordat zorginstellingen onvoldoende basis hebben om op een verantwoorde wijze grootschalige investeringsplannen te kunnen opstellen. Anderzijds als gevolg van selectievere financiering en garantieverlening, voortvloeiende uit de toename van onduidelijkheid en risico in het bekostigingssysteem. Een toename van risico s bij deelnemende zorginstellingen betekent ook een toename van risico s voor het WFZ. Een zorgvuldige toetsing van garantieaanvragen is dan ook cruciaal. Ook het belang van een alerte monitoring van de financiële ontwikkelingen bij deelnemers en tijdige vestiging van hypothecaire zekerheden neemt toe. Verder zal het WFZ zich in het kader van het risicomanagement moeten buigen over de vraag tot welk niveau het WFZ verantwoord garanties kan verstrekken aan individuele deelnemers. Tot op heden zijn garantieclaims door financiers op het WFZ niet aan de orde; er is dan ook geen voorziening voor opgenomen in de jaarrekening. Geconstateerd kan worden dat door de gebeurtenissen in de afgelopen periode de meerwaarde van WFZ-garantie voor wat betreft beschikbaarheid van financiering en prijsvoordeel alleen maar is toegenomen. Getuige de aanvragen voor deelname en garantie is dit besef ook breed doorgedrongen. Voor het WFZ ligt er de komende tijd de uitdaging om ondanks het verslechterde risicoprofiel van zorginstellingen en de vele systeemonzekerheden de faciliterende rol richting zorginstellingen op een verantwoorde wijze invulling te blijven geven. Herman Bellers, directeur 7

8 Verslag Raad van Toezicht 8

9 Jaarrekening Artikel 20 lid 3 van de statuten van de stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) schrijft voor dat de directeur binnen zes maanden na afloop van het boekjaar een jaarverslag uitbrengt over de gang van zaken binnen het WFZ en over het gevoerde beleid. Verder legt de directeur de door hem vastgestelde jaarrekening ter goedkeuring voor aan de Raad van Toezicht. Deze jaarrekening omvat de balans en de staat van baten en lasten met een toelichting op deze stukken, vergezeld van de accountantsverklaring. Mede op grond van de goedkeurende verklaring van PricewaterhouseCoopers Accountants, heeft de Raad van Toezicht in zijn vergadering van 27 maart 2009 de hiervoor genoemde stukken goedgekeurd. Decharge Op grond van artikel 20 lid 7 van de statuten, heeft de Raad van Toezicht na goedkeuring van de jaarrekening 2008 decharge verleend aan de directeur voor het in het boekjaar gevoerde bestuur. Werkzaamheden Raad van Toezicht De Raad van Toezicht is in het verslagjaar vier keer bijeen geweest. In de vergaderingen van de Raad van Toezicht is een breed scala aan onderwerpen aan de orde geweest. In twee opeenvolgende vergaderingen is van gedachten gewisseld over de veranderingen in de zorgsector waar het WFZ in de dagelijkse praktijk mee wordt geconfronteerd en welke gevolgen dat heeft, of zou moeten hebben, voor de procedures en werkwijzen van het WFZ. Beslissingen over welke instellingen wel en niet worden toegelaten als deelnemer, en welke investeringen wel en niet voor garantie in aanmerking komen, staan immers niet los van formele kaders enerzijds en van de externe ontwikkelingen anderzijds. Dit zijn fundamentele vragen die raken aan de 'reason of being' van de organisatie. Enkele kernvragen hierbij zijn: Hoe bakenen we in de komende jaren het werkgebied voor het WFZ af? Voor wie en wat willen we er zijn? Welke eisen dienen te worden gesteld aan nieuwe toetreders? Hoe gaat het WFZ om met allerlei juridische samenwerkingsverbanden, waardoor het karakter van deelnemers verandert? Hoe gaat het WFZ om met verandering van zeggenschaps- en eigendomsverhoudingen (bijvoorbeeld: door participatie van investeerders)? In hoeverre kan het WFZ straks nog 'uit de voeten' met de huidige formele kaders en werkwijzen? Aan de hand van tal van praktijksituaties met uiteenlopende gradaties van complexiteit, zijn hierbij de door het bureau in de praktijk ervaren problemen geschetst en beleidsmatige discussiepunten geformuleerd. Op basis hiervan hebben in de Raad van Toezicht vervolgens gedachtewisselingen plaatsgevonden om te komen tot een nadere positiebepaling ten aanzien van de genoemde punten. Deze discussies fungeren als leidraad voor het handelen 'van alledag' door directie en bureau. Ook het thema 'zorginstellingen in financiële problemen' vroeg dit jaar veel aandacht van zowel directie als Raad van Toezicht. Meer nadrukkelijk dan in de voorgaande jaren was immers sprake van een reële faillissementsdreiging binnen het deelnemersbestand van het WFZ. De kernvraag die zich onvermijdelijk opdringt in een dergelijk proces is in hoeverre het behoort tot de taak en verantwoordelijkheid van het WFZ om faillissementen te voorkomen. En in het verlengde hiervan: of het WFZ zich gelegitimeerd 9

10 mag achten daar in financiële of andere zin een bijdrage aan te leveren. Bij de positiebepaling van het WFZ spelen de volgende overwegingen een rol. Het WFZ is bij faillissement van een deelnemende zorginstelling één van de belangrijke financiële stakeholders. In het algemeen geldt dat het WFZ bij faillissement financieel schade zal lijden. Het WFZ is immers gehouden tot het voldoen van de rente- en aflossingsverplichtingen aan de banken. Het WFZ kan ter dekking hiervan de verkoopopbrengsten van de activa gebruiken. Echter, de executiewaarde van 'zorgvastgoed' zal in veel gevallen maar een fractie zijn van het bedrag waarvoor de activa in de jaarstukken worden gewaardeerd. Afgezien van 'woningachtige' voorzieningen is veel zorgvastgoed immers nauwelijks alternatief aanwendbaar; bovendien zijn tot op heden zeer lange afschrijvingsperioden gehanteerd. Het voorkomen van een faillissement en executoriale verkoop zou dus in dit licht bezien een voor het WFZ nastrevenswaardige optie kunnen zijn. Concessies van het WFZ liggen om de volgende redenen echter niet voor de hand: Het WFZ staat garant voor de rente en aflossing van de lening aan de financier, maar niet voor de continuïteit van een specifieke organisatie. Afwegingen met betrekking tot de continuïteit van zorg, politieke wenselijkheid of maatschappelijke onrust en dergelijke liggen ten principale niet op het verantwoordelijkheidsgebied van het WFZ. Het WFZ handelt niet voor eigen rekening en risico, maar namens de stakeholders die risicodragend in het WFZ participeren. In eerste instantie gaat het hierbij om het collectief van deelnemers dat via de obligoverplichting aanspreekbaar is. Dit impliceert dat, voordat er handreikingen worden gedaan, er wel de overtuiging moet bestaan dat daarmee inderdaad een grotere schade voor het WFZ en de aangesloten deelnemers kan worden voorkomen. Samenhangend met het eerstgenoemde punt: het WFZ heeft meer te verliezen dan alleen geld, namelijk geloofwaardigheid, voorspelbaarheid en betrouwbaarheid. Voor een garantie-instituut als het WFZ zijn dit cruciale 'assets'. Daar mag niet lichtvaardig mee worden omgesprongen. Op voorhand geldt dan ook dat elk handelen van het WFZ 'met opgeheven hoofd' aan de achterban moet kunnen worden verantwoord. Resumerend kiest de Raad van Toezicht voor de lijn dat het WFZ ook bij faillissementsdreiging consistentie zal betrachten en zo veel mogelijk zal handelen volgens de regels en procedures die in normale situaties ook gelden voor alle andere deelnemers. Opties als het verstrekken van garantie op werkkapitaalfinanciering, het zonder meer afstand doen van verhaalsrechten jegens de noodlijdende zorginstelling ten behoeve van een eventuele nieuwe eigenaar, of het zonder meer afstand doen van zekerheidsrechten ten behoeve van financiers zijn hiermee door de Raad van Toezicht op voorhand uitgesloten. De Raad van Toezicht heeft in elke vergadering aandacht geschonken aan de beleidsmatige ontwikkelingen. Specifieke aandachtspunten waren het voorstel om een experiment met winstuitkeringen in zorginstellingen mogelijk te maken, de overgangsregeling van de 'Commissie Havermans', en de invloed van de kredietcrisis op de financiering van investeringsprojecten in de zorgsector. Ook is meerdere keren stilgestaan bij de gevolgen van de onrust op de financiële markten voor de beleggingsportefeuille van het WFZ. Voor het WFZ geldt dat conform het beleggingsstatuut slechts wordt belegd in effecten met een hoge kredietwaardigheidbeoordeling. Dit biedt echter in de chaotische ontwikkelingen zoals die zich hebben voorgedaan vanzelfsprekend geen volledige vrijwaring voor beleggingsrisico's. Daarbij komt dat het WFZ binnen de beleggingsportefeuille een brede spreiding kent, en de kans daardoor toeneemt dat de portefeuille op ongewenste wijze wordt geraakt. Hoewel de effecten binnen de beleggingsportefeuille van het WFZ onderhevig zijn geweest aan koersfluctuaties, en zich verlagingen van enkele kredietwaardigheidbeoordelingen hebben voorgedaan, kan gelukkig worden vastgesteld dat in het boekjaar geen sprake is geweest van manifeste schade doordat rente- en aflossingsverplichtingen jegens het WFZ niet werden nagekomen. 10

11 In het verslag over het boekjaar 2007 is vermeld dat tussen VWS en WFZ verkennend is gesproken over de vraag of, en zo ja onder welke voorwaarden, het WFZ de garanties van het Rijk verdergaand zou kunnen 'overnemen', met inbegrip van de financiële aansprakelijkheid. Eind 2007 kon worden vastgesteld dat VWS en WFZ na veelvuldig overleg hierover overeenstemming hadden bereikt. In het afgelopen jaar werd van VWS echter bericht ontvangen dat de verdere uitwerking van deze garantieoverdracht voorlopig niet als prioriteit wordt beschouwd. De Raad van Toezicht beschouwt dit overlegtraject hiermee als afgesloten. Met instemming is door de Raad van Toezicht kennis genomen van de groei in deelname en in geborgde leningen. In 2008 is het aantal deelnemende instellingen opnieuw gegroeid, mede als gevolg van fusieprocessen. De omvang van de nieuw verleende garanties op langlopende leningen is toegenomen met 953 miljoen euro. Dit bedrag is boven verwachting, gelet op de vele onduidelijkheden en onzekerheden in het huidige bekostigingssysteem. De Raad van Toezicht heeft veel waardering voor de prestaties die door de directeur en de overige medewerkers van het WFZ zijn geleverd. Samenstelling Raad van Toezicht Wat de samenstelling van de Raad van Toezicht betreft, zijn in het jaar 2008 geen veranderingen opgetreden. Per 31 december 2008 bestond de Raad van Toezicht derhalve uit de volgende leden (van links naar rechts op de foto): drs. V.I. Goedvolk drs. J. Hamel, voorzitter drs. ing. H.A. Wessels prof. dr. W.P.M.M. van de Ven, vice voorzitter R. de Jong RA Het Curriculum Vitae van elk lid van de Raad van Toezicht is te vinden op de website van het WFZ. Utrecht, 27 maart 2009 Drs J. Hamel, voorzitter 11

12 Directieverslag

13 Inleiding De Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) is het garantieinstituut van en voor zorginstellingen. De belangrijkste doelstellingen van het WFZ zijn het bevorderen van de continuïteit van financiering en het realiseren van rentevoordeel voor deelnemers. In dit verslag komen achtereenvolgens aan de orde: De ontwikkelingen met betrekking tot deelname en garantieverlening. De ontwikkeling van de risico's voor het WFZ in verband met de verleende garanties. De intern-organisatorische ontwikkelingen. 13

14 Deelname Hierbij kan een onderscheid worden gemaakt tussen het aantal rechtspersonen (327) en het aantal zorginstellingen dat onder deze rechtspersonen valt (1.574). In 2008 bestond een rechtspersoon dus gemiddeld uit 4,8 zorginstellingen. In 2008 zijn 9 nieuwe rechtspersonen als deelnemer ingeschreven. Tegelijkertijd nam het aantal ingeschreven rechtspersonen af met 8 als gevolg van onderlinge fusies. Verder werd van 1 deelnemer de deelname beëindigd. Netto bleef het aantal rechtspersonen dus gelijk. Van de 9 nieuwe deelnemers ging het in 2 gevallen om organisaties die eerder door het WFZ waren afgewezen en vervolgens orde op zaken hebben gesteld. Van de aanvragen voor deelname werden er 2 afgewezen. Het aantal zorginstellingen dat is aangesloten bij het WFZ groeide van naar 1.574, een toename van 41 (3%). De ontwikkeling van het aantal aangesloten zorginstellingen in de afgelopen jaren is weergegeven in de volgende grafiek. Grafiek 1 Aantal aangesloten zorginstellingen instellingen jaren De samenstelling van het deelnemersbestand wordt toegelicht in tabel 1. Tabel 1 Deelname wfz per instellingscategorie Aantal instellingen per Aantal instellingen per Toename Aantal instellingen per categorie % deelname categorie Ziekenhuizen % Revalidatie % Radiotherapie % Verpleeghuizen % Psychiatrie % Gehandicapten % GVT/KDV/DVO % Verzorgingshuizen % Totaal % De tabel maakt duidelijk dat de deelnamegroei in 2008 vooral plaatsvond op het terrein van de ouderenzorg. Het deelnamepercentage van verzorgings- 14

15 huizen geeft overigens een wat vertekend beeld, omdat in het totaalcijfer ook de instellingen zijn meegenomen die hun gebouwen huren. Deze instellingen kennen geen financieringsbehoefte en zijn daardoor voor het WFZ geen potentiële deelnemers. De afname bij de categorie GVT/KDV/DVO vloeit voort uit een ontvlechting bij een WFZ-deelnemer. Garantieverlening Langlopende leningen In het verslagjaar is garantie afgegeven op 952,9 miljoen euro aan nieuwe langlopende leningen. Met inachtneming van de aflossingen bedraagt het totaalbedrag aan uitstaande garanties op lange leningen per ultimo ,6 miljoen euro. Ten opzichte van de stand per ultimo 2007 (6.733,3 miljoen euro) is dit een groei van 6%. Kasgeldleningen Het totaal aan gegarandeerde kasgeldleningen per ultimo 2008 bedroeg 539,9 miljoen euro. Ten opzichte van de stand per ultimo 2007 (488,7 miljoen euro) is dit een toename van 51,2 miljoen euro (10%). De ontwikkeling van de leningen onder garantie (zowel langlopend als kasgeld) is weergegeven in de onderstaande grafiek. Grafiek 2 Totaal gegarandeerde leningen (restschuld); in miljoen euro kasgeldleningen (verslagjaar) langlopende leningen (cumulatief ) Eind 2008 stond nog voor een bedrag van 309,3 miljoen euro aan afgegeven borgstellingsverklaringen open voor langlopende leningen en 21,3 miljoen euro voor kasgeldleningen. Deze borgstellingsverklaringen zullen in het komende jaar geheel of gedeeltelijk worden omgezet in gegarandeerde leningen. 15

16 De verdeling van de gegarandeerde langlopende leningen (7.162,6 miljoen euro) naar looptijd geeft het volgende beeld. Grafiek 3 Gegarandeerde langlopende leningen naar looptijd; in miljoen euro jaar 5-10 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar De grafiek laat zien dat looptijden van jaar (1,9 miljard euro), jaar (1,4 miljard euro) en 5 10 jaar (1 miljard euro) het meeste voorkomen. De gewogen gemiddelde looptijd van langlopende leningen per ultimo 2008 is 22,4 jaar. De omvang van de leningenportefeuille neemt af door contractueel vastgelegde aflossingen op de leningen. Dit verloop is voor het leningenbestand per ultimo 2008 weergegeven in de volgende grafiek. Grafiek 4 Restschuld langlopende leningen per jaar; in miljoen euro De grafiek laat zien dat van de huidige leningenportefeuille de laatste lening eindigt in Rentevoordeel Tot 1 januari 2009 werden rentekosten in het budget vergoed op basis van de formule: basisrente (IRS) plus 0,75% punt opslag. In de afgelopen jaren was deze vergoeding gemiddeld voldoende om zonder garantie een lening te kunnen aantrekken. Doordat banken geleidelijk hun risico-opslagen verlaagden, kon zelfs zonder garantie een voordeel worden gerealiseerd ten opzichte van deze normatieve vergoeding. Bij WFZ-garantie (dus een risicoloze lening) lag het renteniveau op ongeveer de basisrente (IRS). De genormeerde risico-opslag van 0,75% was dus ongeveer het bruto voordeel voor de zorginstelling. Als gevolg van de problemen op de financiële markten liepen vooral in de maanden november en december van

17 de renteniveaus snel op, waardoor de normvergoeding van de NZa voor zorginstellingen steeds meer ging knellen. De reden hiervoor is tweeledig. Op de eerste plaats verhoogden banken hun risico-opslagen. Dit vloeit direct voort uit de risicotoename door het overheidsbeleid. Op de tweede plaats werden als gevolg van de krapper wordende markt door banken liquiditeitsopslagen in rekening gebracht. Met deze liquiditeitsopslagen is bij de vaststelling van de NZa-normen voor korte en langlopende leningen in het verleden geen rekening gehouden. Het gecombineerde effect was dat de budgetvergoeding in de laatste maanden van 2008 tekortschoot en een complicatie bij investeringsbeslissingen werd. Door de renteopslagen kon zelfs een goed onderbouwd investeringsproject, dat door het WFZ werd geborgd, niet meer binnen de NZa-norm worden gefinancierd. Ter illustratie: bij een lening van 15 jaar onder WFZgarantie schoot de budgetvergoeding ongeveer 0,6% tekort. Voorheen was een voordeel van ongeveer 0,75% gebruikelijk: per saldo dus een verslechtering van ruim 1,3%-punt. Voor ongeborgde leningen worden door banken daarenboven risico-opslagen in rekening gebracht, waardoor het tekort nog groter uitviel. Het WFZ heeft dit probleem bij de NZa onder de aandacht gebracht en een aanpassing van de lange rentenorm bepleit. De NZa heeft het knelpunt onderkend en alert gereageerd met een aanpassing van de rentevergoeding. Met ingang van 1 januari 2009 wordt de rentevergoeding voor langlopende leningen bepaald op basis van de prijs die voor WFZ-geborgde leningen in rekening wordt gebracht, met een opslag van 0,75%-punt. Hiermee is een belangrijk knelpunt opgelost. Dit neemt niet weg dat er nog enkele frictiepunten blijven bestaan. Een eerste aandachtspunt vormt de risico-opslag van 0,75% op de basisrente. Of deze opslag ook in de komende periode nog een reële vergoeding is, met inachtneming van de risicoverhogende beleidsmaatregelen, zal moeten worden gevolgd. Verder verdient de prijs voor kortlopende financiering aandacht. De NZa-rentenorm voor kasgeldleningen is immers onveranderd. Deze norm is het jaargemiddelde van 1-maands 'euribor plus 0,75%- punt'. De tarieven voor WFZ-geborgd kasgeld lagen de afgelopen jaren rond euribor, met een spreiding van plus of min enkele honderdste procenten (basispunten). In de huidige markt zijn hogere opslagen boven euribor echter de regel. Deze opslagen kunnen per dag variëren. Per ultimo 2008 lag de opslag in de bandbreedte tussen 35 en 50 basispunten bij WFZgeborgde leningen. Dit betekent dat het nog steeds mogelijk is om geborgd kasgeld aan te trekken met rentevoordeel ten opzichte van de NZa-norm. Het voordeel is echter kleiner dan voorheen. Ongeborgd kasgeld is duurder. Voor zover het WFZ bekend, varieerden de opslagen per ultimo 2008 bij ongeborgde kasgeldleningen tussen grofweg 70 en 125 basispunten. Ongeborgd kasgeld kan dus in sommige gevallen nog net wèl, maar in veel gevallen niet meer worden aangetrokken binnen de NZa-norm. In essentie komt het er op neer dat het rentevoordeel van WFZ-borging ten opzichte van de NZa-budgetvergoeding in de laatste twee maanden van 2008 sterk is afgenomen, terwijl tegelijkertijd het voordeel ten opzichte van ongeborgde financiering sterk is gestegen. Het eerste effect is met ingang van 2009 weer gecorrigeerd voor langlopende leningen. Voor zover in november en december 2008 echter leningen zijn afgesloten, is hierop een lager voordeel of zelfs verlies gerealiseerd door de zorginstelling. Dit zien we overigens (nog) niet terug in grafiek 5. Er zijn weliswaar de nodige leningen gestort in november en december 2008, maar de contractuele afspraken tussen geldgever en geldnemer dateren van daarvoor. Dit geldt dus ook voor de vaststelling van de NZa-rentevergoeding. Overigens is het beeld bij het WFZ dat in november en december 2008 weinig transacties zijn afgesloten. Het toenemende verschil in rentetarieven tussen geborgde en ongeborgde financiering zal naar verwachting structureel van aard zijn. Het rentevoor- 17

18 deel, en dus het belang van WFZ-deelname, neemt voor zorginstellingen toe. Met inachtneming van de hiervoor vermelde relativeringen wordt hierna het rentevoordeel ten opzichte van de NZa-norm weergegeven. Het bruto rentevoordeel (ten opzichte van de budgetvergoeding) op de langlopende leningen die in 2008 zijn geborgd, bedraagt 7,6 miljoen euro. Over het totaal aan uitstaande lange leningen per ultimo 2008 is het rentevoordeel ongeveer 49,4 miljoen euro. Dit is een jaarlijks terugkerend voordeel. Het bruto rentevoordeel op kasgeldleningen in 2008 bedroeg 4,1 miljoen euro. In de volgende grafiek zijn deze rentevoordelen weergegeven. Grafiek 5 Structureel bruto rentevoordeel ten opzichte van de NZa-norm; in miljoen euro kasgeldleningen langlopende leningen Noot bij de grafiek: Het weergegeven rentevoordeel op kasgeldleningen heeft alleen betrekking op de in het verslagjaar afgesloten leningen. Bij de lange leningen is het structurele rentevoordeel over de totaal uitstaande leningen weergegeven. De grafiek laat het bruto rentevoordeel zien, dat wil zeggen het verschil tussen de rentekosten van de lening en de rentevergoeding in het budget. Hierbij is geen rekening gehouden met de 'afsluitpremie' van de garantie door het WFZ (het 'disagio'). Financiële positie WFZ-deelnemers Weerstandsvermogen In de volgende grafiek is het weerstandsvermogen van alle WFZ-deelnemers weergegeven als percentage van de totale inkomsten, gerangschikt naar oplopende omvang. De gegevens hebben betrekking op het jaar Hierbij moet de relativerende opmerking worden gemaakt dat de veranderingen in het bekostigingssysteem van zorginstellingen in de komende periode ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor de waardering van de materiële en immateriële activa, en daarmee voor de vermogensposities van zorginstellingen. De toepassing tot op heden van de wettelijk voorgeschreven lange afschrijvingstermijnen hebben in het algemeen tot een overwaardering van de vaste activa geleid. Bij de invoering van de nieuwe verslaggevingregels moet daarom rekening worden gehouden met - soms zeer substantiële - afboekingen. 18

19 Grafiek 6 WFZ-deelnemers ingedeeld naar weerstandsvermogen (als percentage van de totale inkomsten; per ultimo 2007) aantal wfz-deelnemers % 0-5% 5-10% 10-15% 15-20% 20-25% 25-30% 30-35% 35-40% 40-45% > 45% weerstandsvermogen In verband met de toenemende marktrisico's en financiële onzekerheden voor zorginstellingen wordt het belang van een adequate financiële buffer om tegenvallers te kunnen opvangen steeds groter. Ruim 23% van de WFZ-deelnemers heeft eind 2007 een vermogen van minder dan 10%. Het gemiddelde weerstandsvermogen per instellingscategorie is weergegeven in tabel 2. Tabel 2 Gemiddeld weerstandsvermogen WFZ-deelnemers per ultimo 2007 per instellingscategorie Verandering in procentpunt 2007 ten opzichte van 2006 Ziekenhuizen 10,9% 1,2% Revalidatie 12,6% -0,6% Radiotherapie 20,2% 4,1% Verpleeghuizen 13,8% -2,3% Psychiatrie 13,0% 0,1% Gehandicapten 14,2% 2,0% GVT/KDV/DVO 15,5% 1,5% Verzorgingshuizen 15,9% 1,8% Totaal 13,9% 1,2% Uit dit overzicht blijkt dat, voor zover het WFZ-deelnemers betreft, het gemiddelde vermogen van ziekenhuizen het laagst is. Gemiddeld genomen was in 2007 sprake van een lichte vermogenstoename in de meeste categorieën zorginstellingen. Een gemiddelde verhult echter de forse spreiding die bestaat binnen de financiële resultaten. Het volgende overzicht van de exploitatieresultaten geeft op dit punt meer inzicht. Exploitatieresultaat In de volgende grafiek is het exploitatieresultaat van alle WFZ-deelnemers weergegeven als percentage van de totale inkomsten, gerangschikt naar oplopende omvang. De gegevens hebben betrekking op het jaar

20 Grafiek 7 wfz-deelnemers ingedeeld naar exploitatieresultaat (als percentage van de totale inkomsten; per ultimo 2007) aantal wfz-deelnemers % 8-6% 6-4% 4-2% 2-0% 0-2% 2-4% 4-6% 6-8% 8-10% >10% exploitatieresultaat De grafiek laat zien dat de spreiding in de exploitatieresultaten fors is. Het grootste exploitatietekort bedroeg 8,8%; het grootste overschot 14,7%. Gerelateerd aan het gemiddeld aanwezige vermogen, zoals weergegeven in tabel 2, zijn de exploitatiefluctuaties fors. Dit illustreert dat veel zorginstellingen financieel kwetsbaar zijn. In totaal hadden 79 deelnemers een negatief exploitatieresultaat in 2007 (ruim 24%). Dit is meer dan in 2006 (64 deelnemers; bijna 20%) en 2005 (31 deelnemers; bijna 10%). Dit is een zorgwekkende trend. Vanuit risicoperspectief is vermeldenswaard dat van de 79 deelnemers met negatieve exploitatieresultaten er 13 nog geen lopende garanties hebben. Sturing en beheersing De kwaliteit van het sturings- en beheersingsinstrumentarium wordt steeds belangrijker, naarmate de dynamiek in de sector toeneemt. Het management moet de informatie over de lopende ontwikkelingen zo snel mogelijk hebben, want dan kan er tijdig worden bijgestuurd. Van belang is dat de informatie betrekking heeft op de belangrijke zaken en overzichtelijk en toegankelijk is. Als gevolg van de invoering van integrale tarieven neemt de financiële gevoeligheid voor productieschommelingen sterk toe. Bovendien wordt de dekking van de vaste (kapitaal)lasten productie afhankelijk. Het verwerven en bewaken van de inkomstenstroom wordt daardoor een zeer belangrijk aandachtspunt. In dit licht moet worden geconstateerd dat de kwaliteit van het sturings- en beheersingsinstrumentarium in veel instellingen voor verbetering vatbaar is. Fusieprocessen, die in de zorgsector veelvuldig aan de orde zijn, hebben een negatieve invloed. Het gevolg hiervan is namelijk dat de sturings- en beheersingsinformatie van de organisatie(s) vaak gedurende langere periode minder betrouwbaar is. Voor de komende jaren wordt, als gevolg van meer dynamiek in de zorgsector, het belang van een goede risico-analyse en een goed risicomanagement in zorginstellingen van wezenlijk belang. In het bijzonder met betrekking tot investeringsbeslissingen zullen de afwegingen op een andere manier moeten worden gemaakt dan in het verleden gebruikelijk was. Door het verdwijnen van de nacalculatie van kapitaallasten wordt het cruciaal dat investeringen voldoende rendabel zijn op de korte en lange termijn. Deze ontwikkelingen brengen ook met zich mee dat de interne toezichthouder in zorginstellingen (de Raad van Toezicht dan wel Raad van Commissarissen) steeds zwaarder wordt belast. Onderzoek, maar ook een reeks van incidenten, wijst op de noodzaak van verdere professionalisering van de toezichthoudende rol. 20

21 Garantierisico WFZ Inleiding Het WFZ kan worden aangesproken op de betaling van rente en aflossing op gegarandeerde leningen, als de desbetreffende zorginstelling zelf niet meer in staat is om aan de contractuele verplichtingen te voldoen. Vanwege de risicodragende betrokkenheid van de deelnemers via de obligoverplichting en van het Rijk als achterborg, streeft het WFZ er vanzelfsprekend naar om garantieclaims zo veel mogelijk te voorkomen. Vandaar dat deelnemers periodiek worden beoordeeld om de financiële ontwikkelingen in kaart te brengen. Als hierbij zorgwekkende zaken aan het licht komen, wordt de intensiteit van de risicobewaking verhoogd. In dit verband is ook de omvang van het risicovermogen van het WFZ belangrijk. Deze 'eerste buffer' bepaalt immers of het WFZ aan zijn verplichtingen kan voldoen, zonder dat een beroep op deelnemers of overheid hoeft te worden gedaan. Om dit inzichtelijk te maken, wordt jaarlijks een vijfjarige prognose opgesteld over de ontwikkeling van het risicovermogen. Deze aspecten komen in de navolgende paragrafen afzonderlijk aan de orde. Risicobewaking Per ultimo 2008 staan er 34 deelnemers onder verhoogde bewaking van het WFZ. Het aantal deelnemers op deze 'monitorlijst' is dus 10% van het totale aantal deelnemers. Dit percentage is gelijk aan het voorgaande jaar. In 27 gevallen is het WFZ overgegaan tot een hogere beoordelingsfrequentie en worden de ontwikkelingen op basis van maand- of kwartaalrapportages gevolgd. Bij 26 deelnemers (8% van het totaal) is de mogelijkheid tot borging van nieuwe leningen voorlopig opgeschort. Bovendien zijn 9 deelnemers gemaand dat het WFZ het recht op hypothecaire inschrijving wil effectueren. Verhoogd risico is vanzelfsprekend niet synoniem met daadwerkelijk faillissement en daaruit voortvloeiende garantieschade voor het WFZ. Bovendien loopt de risicoperceptie ten aanzien van de deelnemers op de monitorlijst sterk uiteen. Vastgesteld kan worden dat het totaalbedrag aan verleende garanties bij de deelnemers met verhoogd risico ruim 993 miljoen euro bedraagt. De meest risicovol geachte deelnemers op de monitorlijst kenmerken zich door een negatief eigen vermogen, een eigen vermogen lager dan 5% in combinatie met meerjarig aaneengesloten negatieve exploitatieresultaten (zonder een manifeste kentering in de negatieve ontwikkeling) of een onbalans in de exploitatie van zodanig grote omvang en/of structurele aard dat een technisch faillissement op afzienbare termijn dreigt. Deze categorie deelnemers (code 'rood') betreft 8 deelnemers met lopende garanties van in totaal 245 miljoen euro. Als we zouden uitgaan van de extreme veronderstelling dat al deze 8 instellingen in het komende boekjaar tegelijk in betalingsproblemen komen, dan zouden de jaarlijkse verplichtingen aan rente en aflossing op deze leningen ruim 33,7 miljoen euro bedragen in het eerste jaar. Hierbij is alleen gerekend met de uitstaande garanties; de schadevermindering door verkoop van de panden waarop een hypotheek rust, is buiten beschouwing gelaten. Voor de beeldvorming: bij garantieschade van deze omvang zou het (bij gelijkblijvende disagioinkomsten en beleggingsrendementen) ongeveer 7 jaar duren, voordat het WFZ-vermogen is afgenomen tot het niveau waarop de obligoregeling in werking zou treden. In het boekjaar is door financiers geen beroep gedaan op de garanties van het WFZ. Evenmin zijn er al concrete aanwijzingen dat dit in 2009 wel het geval zal zijn. Er is dan ook geen voorziening in de jaarrekening opgenomen. Risicoprofiel garantieportefeuille In de volgende grafiek zijn op de horizontale as de deelnemers geordend naar oplopend percentage weerstandsvermogen. Op de verticale as is de omvang van de uitstaande garanties (in miljoen euro) weergegeven. De grafiek laat zien dat de financiële 'exposure' van het WFZ bij individuele deelnemers omvangrijk kan zijn. De fusie- en schaalvergrotingstendens in de zorgsector draagt hieraan bij. Vanuit risicoperspectief maakt het van- 21

22 zelfsprekend wel een belangrijk verschil of een borging betrekking heeft op een conglomeraat van meerdere instellingen of op één groot ziekenhuisgebouw. In het laatste geval is het risico sterk geconcentreerd. Dit onderstreept het belang van periodieke risicobewaking. Grafiek 8 Risicoprofiel garantieportefeuille garanties in miljoen euro % 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% weerstandsvermogen Noot bij de grafiek: Eén extreme uitschieter naar boven in het weerstandsvermogen is hier omwille van het totaaloverzicht weggelaten. De gegevens zijn van deelnemers die ultimo 2008 nog een restschuld hadden. Bij de kredietwaardigheidanalyse is niet alleen het aanwezige weerstandsvermogen van belang, maar ook de exploitatieontwikkeling van de instelling. In onderstaande grafiek is naast het weerstandsvermogen de dimensie van het exploitatieresultaat toegevoegd. De combinatie van een hoog vermogen en een positief exploitatieresultaat is vanuit het gezichtspunt van de garant het meest veilig; een laag vermogen in combinatie met een negatief exploitatieresultaat het meest risicovol. In de grafiek is omwille van het overzicht één extreme uitschieter naar boven weggelaten. Grafiek 9 Exploitatieresultaat 2007 ten opzichte van het weerstandsvermogen % 10% exploitatieresultaat 5% 0% -10% 0 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% -5% -10% weerstandsvermogen De grafiek laat zien dat het merendeel van de deelnemers in 2007 een positief exploitatieresultaat had. Zoals eerder vermeld, hadden 79 deelnemers een negatief resultaat. Slechts in 1 geval was sprake van een negatief vermogen in combinatie met een negatief exploitatieresultaat. Duidelijk is dat er een aanzienlijk aantal deelnemers is met een relatief beperkt vermogen en zorgwekkend forse exploitatietekorten. 22

23 Risicovermogen Per ultimo 2008 bedroeg het risicovermogen 175,6 miljoen euro. Dit is 2,3% van de restschuld van langlopende leningen en kasgeldleningen. Het risicovermogen wordt berekend zoals in tabel 3 is weergegeven. Tabel 3 De berekening van het risicovermogen; in euro Effecten (nominale waarde) Liquide middelen Subtotaal (Af): Kortlopende schulden (crediteuren en afdrachten) (Af): Overlopende passiva Subtotaal Risicovermogen Het WFZ stond per ultimo 2008 voor 7.702,5 miljoen euro garant (7.162,6 miljoen euro langlopende leningen en 539,9 miljoen euro kasgeldleningen). Het WFZ stelt zich tegenover geldgevers garant voor de betaling van rente en aflossing van de geborgde leningen. Als extra zekerheid om aan deze voorwaardelijke verplichting te kunnen voldoen, kan het WFZ in noodgevallen een beroep doen op de deelnemende zorginstellingen. Deze 'obligoverplichting' heeft de vorm van tijdelijke renteloze leningen van deelnemers aan het WFZ. Het opvraagbare obligo is maximaal 3% van het restant geborgde leningen van elke deelnemer afzonderlijk en bedraagt per 31 december 2008 in totaal 231,1 miljoen euro. De som van risicovermogen en oproepbare obligo's bedroeg 406,7 miljoen euro (5,3% van de restschuld). Het obligo kan door het WFZ worden opgevraagd bij de deelnemers als het risicovermogen van het WFZ is gedaald tot 0,25% van het restant geborgde leningen per 31 december van het laatst verstreken kalenderjaar. De ontwikkeling van het risicovermogen in absolute en relatieve zin is weergegeven in de volgende grafiek. Door de groei van de garantieportefeuille is het risicovermogen in geld voortdurend gestegen, maar procentueel gedaald. Vervolgens is stabilisatie ingetreden. Duidelijk is dat bij het niveau en de ontwikkeling van het huidige risicovermogen het inroepen van obligo of achtervang niet aan de orde is. Grafiek 10 Risicovermogen in miljoen euro en als percentage van uitstaande garanties miljoen euro jaren 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% percentage garantie 23

24 Liquiditeitsprognose In artikel 9.2.b van de statuten van het WFZ is vastgesteld dat de directie jaarlijks een meerjarige liquiditeitsprognose opstelt en deze ter goedkeuring voorlegt aan de Raad van Toezicht. Deze verplichting is ook opgenomen in artikel 3.4 van de 'Overeenkomst Staat der Nederlanden / Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector', waarin de achterborgpositie is geregeld. Met liquiditeitsprognose wordt in dit verband bedoeld: de berekeningen die deelnemers en overheid een indruk moeten geven van de kans dat zij op hun financiële verplichtingen worden aangesproken. De doorslaggevende variabele in de berekeningen is de omvang van de garantieverlening. Hierbij worden uiteenlopende scenario's doorgerekend. De berekeningen laten zien dat het percentage risicovermogen in de periode in alle scenario's ruim boven het kritieke punt blijft. Dat zou betekenen dat geen obligo of achterborg hoeft te worden ingeroepen. Ten principale geldt echter dat cijfermatige prognoses, dus ook de liquiditeitsprognose van het WFZ, de fundamentele onzekerheid over de toekomst niet weg kunnen nemen. Ramingen zijn immers zo goed als de veronderstellingen die eraan ten grondslag liggen. Intern-organisatorische aspecten WFZ Personeelsformatie Het WFZ bestond per 31 december 2008 uit 12 personeelsleden, samen 11,15 fulltime equivalenten. Eind 2007 was de omvang 12,95 fulltime equivalenten. Het ziekteverzuim onder medewerkers bedroeg in het verslagjaar 5,5%. Dit werd vooral veroorzaakt door enkele langdurige ziektegevallen. Tabel 4 De personeelsformatie per 31 december 2008 Functie Aantal Fte Directeur 1 1 Plaatsvervangend directeur 1 1 Secretarieel / administratief 5 4,25 Analisten 5 4,90 Totaal 12 11,15 24

25 Communicatie en PR Hierbij kan het volgende worden vermeld: Het jaarverslag 2007 is in samengevatte vorm breed verspreid en heeft enige aandacht in de media gehad. Het WFZ-bulletin is 1 keer gepubliceerd en er zijn 2 WFZ elektronische nieuwsbrieven verstuurd. In 2008 zijn 10 artikelen gepubliceerd in tijdschriften. Er zijn diverse interviews voor nieuwsprogramma s en tijdschriften gegeven. Er zijn 9 externe presentaties gegeven op symposia en congressen. De resultaten van de herbeoordeling zijn in de vierde week van september 2008 gepubliceerd op de website van het WFZ. Wachttijd Het WFZ heeft als doelstelling om de gemiddelde wachttijd bij het in behandeling nemen van aanvragen voor deelname zo beperkt mogelijk te houden. Dit lukt helaas niet altijd. Bij een cumulatie van werkzaamheden biedt de relatief kleine organisatie weinig 'rek'. In 2008 was de gemiddelde wachttijd 3,9 weken. Wat de spreiding rond dit gemiddelde betreft, kan worden opgemerkt dat van de 17 aanvragen er 8 in behandeling werden genomen binnen 3 weken; 5 aanvragen werden binnen 3 tot 6 weken in behandeling genomen en 4 aanvragen werden binnen 6 tot 10 weken in behandeling genomen. Overleg VWS / WFZ Vanwege de belangen van de overheid als achterborg is vastgelegd dat er minstens twee keer per jaar formeel overleg plaatsvindt tussen het ministerie van VWS en het WFZ. Hierin wordt informatie uitgewisseld over de activiteiten van het WFZ en over het overheidsbeleid in de zorgsector. In het verslagjaar is overleg gevoerd op 27 maart en op 18 december. Enkele van de gespreksonderwerpen waren: de jaarrekening en het jaarverslag over 2007; de begroting 2009; de liquiditeitsprognose ; de ontwikkeling van de risico's in de zorgsector; de beleidsmatige ontwikkelingen. Naast het formele overleg is er veelvuldig informeel contact geweest. Zowel de formele als de informele contacten hebben in een goede en constructieve sfeer plaatsgevonden. Resultaat Het voordelige resultaat in 2008 was 18,0 miljoen euro. De berekening van dit bedrag staat in tabel 5. Tabel 5 De specificatie van de baten en lasten; in euro Baten Disagio Overige bijdrage deelnemers Werkzaamheden VWS Werkzaamheden Provincies Subtotaal baten Resultaat beleggingen Totaal baten