Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 en 3

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 en 3 Samenvatting door J woorden 23 oktober ,3 5 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Hoofdstuk 2 Paragraaf 1 Het Duitse keizerrijk ( ) Het ontstaan van het Duitse keizerrijk Vanaf de tijd van Lodewijk de XIV was Frankrijk de machtigste mogendheid in het Europese continent. In de loop van de 19 de eeuw werd Frankrijk ingehaald door de Pruisen. Pruisen omvatte grote delen van Oost- Duitsland maar in het congres van wenen kregen ze ook grote gebieden in West- Duitsland. Frankrijk was alsnog sterker, betere economische ontwikkeling en driemaal zoveel inwoners. In de 19 de eeuw groeide Franse bevolking en ontwikkeling traag terwijl in Pruisen de bevolking groeide als kool en de industrialisatie snel ging. ±1865 produceerde Pruisen al meer staal en kolen dan Frankrijk. Als gevolg een sterk leger en een sterke wapenindustrie. Er waren vele andere Duitse staatjes naast Pruisen en als nationalisten wilden ze één grote Duitse staat. Pruisische kanselier Otto van Bismarck wakkerde het nationalisme in 1870 nog meer aan door een oorlog uit te lokken met Frankrijk. De Duitse andere staten enthousiast en wilden meevechten. Frankrijk werd verslagen. Terwijl Parijs werd omsingeld door Duitse troepen, werd er in de spiegelzaal van Versailles op 18 januari het Duitse keizerrijk uitgeroepen en Wilhelm I werd keizer. Duitsland onder Bismarck Aan het Franse evenwicht in Europa was een einde gekomen na de oorlog met Duitsland. Het Duitse keizerrijk was politiek, economisch en militair het sterkst. Op basis van een voorzichtige Buitenlandse Politiek wilde Bismarck de vrede behouden met Frankrijk, Rusland en Oostenrijk, Hongarije. Ook geen uitbreiding want hij was tevreden met de bestaande grenzen. Uit angst voor bondgenootschappen van de andere landen sloot hij zelf een Alliantie met Rusland en Oostenrijk-Hongarije en beloofden elkaar in oorlog te helpen of neutraal te blijven. Duitsland onder Wilhelm II In 1888 overleed Wilhelm I. Kort erna ook zijn zoon dus zijn kleinzoon Wilhelm II werd keizer. Wilhelm II wilde niet meer dat Bismarck de leiding nam dus nam het zelf. Hij was het ook niet eens met de Voorzichtige Buitenlandse politiek. Pagina 1 van 13

2 Het bestaande machtsevenwicht niet goed, Duitsland moest meer macht en aanzien hebben. Bismarck in 1890 ontslagen. Buitenlandse Politiek werd agressiever en uitdagend(welt politiek). Hierdoor werden Rusland en Frankrijk bondgenoten. Ze spraken af elkaar te helpen tegen oorlog met Duitsland. Groot- Brittannië werd ook Vijand door de Duitse Welt politiek. Ze wilden beide een wereldimperium stichten. Om de Duitse macht uit te breiden bouwden ze een Grote oorlogsvloot. Dit leidde niet tot veel koloniaal bezit. Alleen een paar kleine eilandjes in de stille oceaan en wat gebied in China. Militarisme Welt politiek geen succes dus richtte Duitsland zich meer op het Duitse continent. Extreme nationalisten wilden meer land want het snelgroeiende Duitse volk had meer voedsel, grondstoffen en levensruimte nodig. Sfeer in Duitsland Militaristischer. Oorlog en strijd was voor velen gezond. Militairen grote invloed in politiek en een enorm leger. Alle gezonde jongens moesten na hun 18 de twee jaar in een kazerne, ze werden gedrild als onderofficieren. Ondertussen bleef Duitsland economisch sterk groeien. Frankrijk, Groot Brittannië en Rusland bang. Duitsland en Oostenrijk- Hongarije voelden zich ook bedreigd. In Europa ontstonden twee vijandige blokken. Duitsland en Oostenrijk- Hongarije waren vooral bang voor Rusland door zijn enorme invloed op het westen. Door industrialisatie werd Rusland steeds sterker. Oorlog leek nu onvermijdelijk. Oorlog moest zo snel mogelijk komen voor dat Rusland te sterk werd. De eerste wereldoorlog In 1914 leidde deze rivaliteit tot een wereldoorlog. Eerste totale oorlog omdat de hele maatschappij meevocht. Voor soldaten een hel maar voor thuisfront ook. Miljoenen mannen gingen weg dus de achterblijvers(meestal vrouwen) moesten werken in fabrieken voor wapens, munitie en ander oorlogsmateriaal. Hierdoor een tekort op het platteland. Gebrek aan voedsel ook doordat de Britse vloot de havens blokkeerde. De zware last van de oorlog leidde tot onvrede bij de soldaten en de burgers. Toen de Duitse nederlaag onvermijdelijk kwam het tot uitbasting. In 1918 Duitsland teruggedrongen door Frankrijk. Situatie hopeloos maar soldaten moesten blijven vechten. Matrozen moesten uitvaren maar deden het niet. Muiters vielen de havensteden aan. In meer Duitse steden mensenmassa op straat om vrede en revolutie te eisen. 9 november werd op de rijksdag de republiek uitgeroepen. Dag later vluchtte Wilhelm II naar Nederland en op 11 november werd de wapenstilstand uitgeroepen. Conferentie van Berlijn Om te voorkomen dat er oorlog kwam, besloot Bismarck de eerlijke makelaar te zijn. Bismarck nodigde alle Europese mogendheden uit in Berlijn om afspraken te maken over het wereld deel Afrika. Nationalisten in Duitsland wilden wel kolonisatie en daarom besloot Bismarck in 1884 om ook kolonies te verwerven in Oost-, west- en Zuidwest- Afrika. Pagina 2 van 13

3 Vlootwet van 1898 Man achter grote vloot is Von Tirpitz. Landen met de sterkste wapenindustrie zouden toekomstige oorlogen winnen. Von Tirpitz wilde een grote oorlogsvloot met de modernste wapens en ging naar de keizer vragen om steun. Deze kreeg hij Groot- Brittannië bleef de grootste vloot houden ondanks de vele vlootwetten Slag bij de Marne Al tien jaar eerder groot oorlogsplan: Het von schlieffen plan. Frankrijk na 6 weken veroverd en daarna met de trein naar Rusland. Eerste grote veldslag was slag bij de Marne. Geallieerden sterker dan gedacht, gevolg Loopgravenoorlog. Twee frontenoorlog omdat Rusland sneller mobiliseerde dan verwacht. Vin schlieffenplan mislukt. Paragraaf 2 De republiek van Weimar ( ) Wankele democratie Na de eerste wereldoorlog werd Duitsland een parlementaire democratie. In Berlijn was het te onrustig dus werd in Weimar de grondwet vastgelegd. Eerste verkiezing democraten de meerderheid. Toch was de basis van de democratie wankel. Veel Duitsers hadden er weinig vertrouwen in en wilde een einde maken aan de democratie. Keizer was gevlucht maar de conservatieve elite was er nog. Ook andere hoge ambtenaren wilden geen democratie. Ze wilden terug naar een staat waar het leger en de bureaucratie de macht had. Democratie ook bestreden door communisten en rechts extreme groepen. Ze probeerden met geweld de democratie te verwerpen. Verdrag van Versailles Het vertrouwen in een democratie kreeg nog een klap door het Verdrag van Versailles in Duitsers mochten niet meepraten over eigen lot. In het verdrag stond dat Duitsland de schuld op zich nam, Hoge herstelbetalingen, alle kolonies afstaan, 10% grondgebied inleveren en een klein en zwak leger. Alle Duitsers waren het oneens maar onder druk van de geallieerden is het verdrag toch getekend. Conservatieven en rechts extremisten reageerde woedend. Degene die meewerkte aan het verdrag waren landverraders en misdadigers. Het Duitsland had de oorlog niet verloren, het leger was niet verslagen. Het was een dolkstoot in de rug. Mede door de dolkstootlegende verloren de democraten de verkiezingen van Er waren geen coalities mogelijk door de verschilden meningen over de democratie, we was een zwakke regering. Machteloos tegenover politieke en economische problemen. De Bierkellerputsch Herstelbetalingen drukte zwaar op de Duitse economie en dit veroorzaakte in 1923 een politieke en economische crisis. Duitsland betaalde niet snel genoeg dus Franse en Belgische troepen namen het roergebied in in januari. De Duitse bevolking vroeg om protest en om de stakers te betalen drukten ze geld bij. Inflatie liep uit de hand. De Duitse mark verloor binnen een paar maanden zijn waarde. Spaarders etc. verloren al hun geld door hyperinflatie en lonen Pagina 3 van 13

4 waren niks meer waard. In september werd een eind gemaakt aan de stakingen. Dit leidde opnieuw tot woede bij conservatieve groepen. De NSDAP van Hitler, eigen partijleger, de SA. Het waren straatvechters in bruine pakken. Op 8 november nam hij gebruik van de woede in Duitsland om een Putsch(staatsgreep) te plegen. Met de SA bestormde hij een bierkelder in München om daar om te roepen dat de dag erna een opmars zou zijn naar Berlijn. Die dag werden ze beschoten door Politie en leger waardoor Hitler vluchtte. Een paar dagen later terug gevonden. Een jaar lang celstraf die hij besteedt om het boek Mein Kampf te schrijven. Hij besloot zonder staatsgreep de macht te grijpen. Duitsland weer in crisis Vanaf 1924 ging het beter met Duitsland. Economie bloeide en een stabiele regering. Conservatieven en democraten in één regering. Ze probeerde via een vreedzame politiek meer aanzien te krijgen in Europa. Vanaf 1929 ging het mis. Door Amerikaanse leningen (Dawesplan) was Duitsland kwetsbaar geworden. Na de beurskrach in VS namen de Amerikanen hun leningen terug. Duitse economie stortte in. In 1932 bijna de helft in Duitsland zonder werk. Het leidde tot politieke chaos. Partijen werden het niet eens met het beleid om uit de crisis te komen. Conservatieven wilden weer van democratie af. De conservatieve president benoemde op de rijksdag een minderheidskabinet om besluiten door te laten gaan. Machtsovername van Hitler Communistische partij verloor veel stemmen maar de NSDAP nam hier gebruik van. Doordat de hoop bij vele Duitsers weg was geloofden ze dat Hitler de enige was die ze uit de ellende kon verlossen. Hitler beloofde een einde te maken aan de crisis en het Verdrag van Versailles. Duitsland zou weer plaats krijgen op het wereldtoneel. Hij zou voor een hechte Duitse samenleving zorgen. Ook was Hitler goed in toespraken houden. Publiek werd altijd heel enthousiast en Hitler werd gesteund met uitgebreide propaganda bv. Toespraken op een grammofoonplaat. NSDAP leken ook militair sterk. De SA domineerde het straatbeeld met geweld tegen communisten. NSDAP werd een massapartij. Conservatieve elite gebruikte Hitler om van de democratie af te komen. Hitler 30 januari 1933 Rijkskanselier. Dit leek in het begin goed maar er ontstond een totalitair regime. De spartakusopstand 4 januari 1919 brak er in Berlijn een communistisch opstand op. Ze noemden zichzelf Spartakisten. Eisten dat de macht in handen kwam van arbeiders en soldaten. Democratische regering voelde zich bedreigd. Veel geweld in de straten. Op 15 januari werden Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht opgepakt, gemarteld en vermoord. Dit leidde tot meer gevechten en ook meer doden. Pagina 4 van 13

5 Dawesplan Om Duitsland er economische weer bovenop te helpen gaf de Amerikaanse regering een lening onder leiding van de bankier Dawes. Duitsland leende geld om herstelbetalingen te betalen aan Groot- Brittannië en Frankrijk. Die landen betaalde Amerika weer terug. Ook Duitsland betaalde terug dus Amerika keer het dubbele terug. Zorgde voor welvaart en hoop op blijvende vrede. Rijksdagbrand 27 februari 1933 stak een Nederlandse communist, Marinus van der Lubbe, het rijksdaggebouw in brand. Hierdoor kon Hitler meer macht krijgen want hij zei dat het de communisten waren die het deden, maar Marinus deed het op eigen houtje. Na de verkiezingen 6 dagen erna won Hitler met zijn partij waardoor hij de weimar-grondwet kon afschaffen en de totale macht kon nemen. Communisten waren ondergedoken of naar het buitenland gestuurd. Paragraaf 3 Nazi-Duitsland ( ) Nazificatie Na de machtsovername van begonnen de Nazi s met de opbouw van een totalitaire staat. Er werd gebruik gemaakt van propaganda, censuur en terreur. Na de Rijksdagbrand werden communisten en andere politieke tegenstanders opgepakt. De geheime politie, Gestapo, spoorde tegenstanders op en schakelde ze uit. Er kwam een ministerie van Propaganda, geleid door Goebbels. Eerste actie: op 10 mei 1933 werden boeken van linkse, joods en andere schadelijke schrijvers op de brandstapel gegooid. Bijvoorbeeld het boek van Erich Maria Remarque, die een gruwelijk beeld schetste van de eerste wereldoorlog. Propaganda controleerde media en de film werden Nazivriendelijk gemaakt. Er werd een goedkope radio gemaakt die alleen binnenlandse zender ontving. De gewone man had het goed in Duitsland. Hitler werd ongekend populair en bevolking steunde de Nazi. Duitsers enthousiast omdat de economie herstelde, werkeloosheid verdween in hoog tempo en een bescheiden welvaartsgroei. Ook door het gestopte verdrag van Versailles Hitler populair. Uitsluiting In 1933 nauwelijks politiek verzet maar in 1935 werden de concentratiekampen steeds voller. Hitler pakte nu ook de mensen op die niet bij de Duitse bevolking paste. Jehova s, Homoseksuelen, Sinti en Roma en vooral Joden. Joden belangrijkste gevaar voor Arische ras. Ze waren in 1933 al slachtoffer van pesterijen en geweld. Een leven van joden werd onmogelijk door vele maatregelen. BV geen rijbewijs meer en verboden om op openbare plekken te komen. Naar een nieuwe oorlog Hitler bereidde al in 1933 zich voor op een nieuwe oorlog. Economisch herstel door meer werk in wapenindustrie. Dalende werkeloosheid door militair dienstplicht. Hitler wilde Duitsland een wereldmacht maken met absolute Pagina 5 van 13

6 heerschappij in Europa. Uiteindelijke doel: etnische herschikking van het Germaanse ras. In Mein Kampf schreef Hitler dat Duitsers meer Lebensraum nodig hadden. Grootste deel van de Slavische bevolking moet vernietigd worden. Klein gedeelte mocht blijven maar moesten zich wel aanpassen. Begin 1938 Boekte Hitler succes met de Anschluss in Oostenrijk. Hitler daar nu ook de macht. Daarna eiste Hitler dat Tsjechië-Hongarije Sudetenland terug gaf. Er woonden 3.5 miljoen Duitsers. Bitse en Franse regering werkte mee om oorlog te voorkomen maar na een jaar toch oorlog. De tweede wereldoorlog Hitler begon in 1939 Tsjechië-Slowakije en Polen te bedreigen en gokte dat de geallieerden het accepteerden maar twee dagen na de inval verklaarde de geallieerden de oorlog aan Duitsland. Hitler voorkwam twee-frontenoorlog door afspraken met Stalin. In het geheim hadden ze polen al verdeeld. Polen werd makkelijk verslagen. In 1940 volde Denemarken, Noorwegen, Nederland, België en Frankrijk. Hitler overheerste Europa tot de sovjet grens. Onbezette landen waren neutraal gebleven of bondgenoten met Duitsland. Groot-Brittannië bleef wel doorvechten. Churchill bleef doorgaan. Alsnog twee-frontenoorlog door inval in Sovjet Unie op 22 januari De Duitsers drongen diep ik Rusland maar kon ze niet verslaan. Omkeer in het Duitse succes bij de slag van Stalingrad in begin In het westen kwamen de Britten, Amerikanen en Canadezen aan in Normandië. Leger nog sterk terwijl Duitsers waren verzwakt. Hitler wilde dat ze door het bittere einde doorvochten, geen dolkstoot in de rug. Op 8 mei 1945 pleegde Hitler zelfmoord nadat de Russen Berlijn hadden ingenomen. Duitsland opnieuw een nederlaag en er werd opnieuw beslist over het lot van Duitsland. Onder Duitse heerschappij Alle bezette landen waren in de oorlog onderworpen aan het Nazi Regime. In west- Europa werkten de geallieerden samen met plaatselijke autoriteiten. Noorwegen onder leiding van de Nazi Vidkun Quisling met een eigen regering. Gevolg: er waren weinig Duitse toepen nodig om west- Europa te bezetten. In Oost- Europa ging het veel bruter. West polen werd bij Duitsland vervoegd. Pools bewoners werden verjaagd of moesten dwangarbeid doen en kregen weinig eten. Joden werden in Ghetto s opgesloten. Massale sterfte door overbevolking, honger, uitputting en ziekte. Communistisch beeld nog slecht na inval van de Duitsers. SS kreeg de opdracht alle joden en communisten te vernietigen. Na de inval werd er besloten dat alle joden ook uit de rest van Europa moesten. Het was hun schuld dat er oorlog uitbrak. In 1942 werden er in polen vernietiging kampen gesticht vele joden werden vergast. Rijkscultuurkamer In september 1933 stelde de Goebbels de rijkscultuurkamer in. Zeven afdelingen: literatuur, theater, muziek, radio, film, journalistiek en beeldende kunst. Iedereen die op deze gebieden wilden werken moesten lid zijn. Sowieso geen joden. Zo n tweeduizend verlieten hierdoor het land en duizenden verloren hun baan. Concentratiekamp Dachau Pagina 6 van 13

7 In maart 1933 eerste grote concentratiekamp. Gevangenen door dwangarbeid uitgeput en soms vermoord. Onder leiding van de SS. Door openbare bekendmaking werden tegenstanders bang gemaakt, daardoor nauwelijks politiek verzet. Neurenberger wetten In 1935 kondigde Hitler de twee belangrijkste anti-joodse wetten aan op de Rijkspartijdag. Neurenberger wetten: joden waren geen staatsburger, alleen onderdanen. En een verbod op huwelijken tussen joden en niet joden. Bepaalde ook wie jood was en wie niet. Wie 3 of 4 voorouders had met joods geloof was joods. Ook al was je een beetje jood, je werd gediscrimineerd Wannsee-conferntie Op 20 januari 1942 werd er gesproken over de uitroeiing van joden. Het bouwen van vernietigingskampen en de snelheid waarin joden erheen werden getransporteerd. Twee maanden erna kwam de eerste trein aan in Auschwitz. Conferentie van München Toen Hitler in 1938 Oostenrijk inlijfde, deden de geallieerden niks. Oorlog te voorkomen door een appeasmentpolitiek. Hoogtepunt werd bereikt met de conferentie van München. Mussolini kwam twee keer naar Duitsland om vrede te sluiten met Hitler maar Hitler stelde steeds strengere eisen. Een Hoge nazimilitair riep Mussolini(Italië), Daladier(Frankrijk), Hitler en Tsjechië Slowakije uit voor een vredesconferentie. Duitsland mocht Sudetenland hebben, Hitler zou geen oorlog meer voeren met Groot- Brittannië. Tsjechië Slowakije mocht niet meepraten, alleen toegeven. Hoofstuk 3 De Koude oorlog Paragraaf 1 Blokvorming in Europa Oude tegenstellingen De Koude oorlog is ontstaan na de tweede wereldoorlog maar de tegenstellingen tussen de VS en de Sovjet-Unie zij al langer bezig. Ontstaan in 1917 doordat de VS mee ging doen aan de Eerste wereldoorlogen in Rusland de communisten de macht kregen. In de eerste wereldoorlog ging het in Europa om zijn vaderland. Bij Wilson (VS) ging het om veiligheid voor de democratie, gericht op het Duitse Keizerrijk. Maar door revolutie in Rusland kwam er een tweede vijand. Communisten wilden maar 1 partij, klasseloze samenleving zonder kapitalisme. Rusland wilde ook wereldrevolutie. Lenin vroeg om opstand en dat kreeg hij, spartakusopstand in Duitsland. In Rusland was zelf een burgeroorlog. Het Communistische rode leger tegen de anticommunisten. Rode leger won ondanks steun voor het witte leger van de VS. In 1922 werd Rusland de Sovjet-Unie Pagina 7 van 13

8 Stalin Sovjet-Unie enige communistische staat. Stalin, opvolger Lenin, geloofde nog wel in communistische heerschappij. Klasseloze samenleving werd verbeterd door de boeren hun land af te nemen, nu naar collectieve bedrijven of dwangarbeid. Miljoenen kwamen om van ontbering en het harde werken. Sovjet-Unie totalitair dictatuur. Economie werd volledig door de staat gecontroleerd. Geen vrijheid van meningsuiting en in alle media propaganda voor communisme. Bevolking bang om opgepakt te worden en dwangarbeid te moeten doen. Dit systeem lijnrecht tegenover die van de VS. Na 1918 weinig met elkaar te maken maar ze bleven vijandig. In westerse landen werd niet gesproken met Communisten en omgekeerd. Sovjet-Unie wilde meer zekerheiden sloten een geheim verbond. Potsdam In het begin van de tweede wereldoorlog bleven de VS en de Sovjet-Unie neutraal. Pas toen in 1941 de VS werd aangevallen door Japan en de Sovjet-Unie door Duitsland. Vanaf toen werkte ze samen te de tegenstanders. Roosevelt wilde na de oorlog de samenwerking doorzetten. Stalin zou meewerken aan de VN en Europa zou verdeeld worden in verschillende invloedsferen. Na de dood van Roosevelt kwam Truman aan de macht. Meer spanningen want Truman vertrouwde Stalin niet. Stalin dacht dat Truman het communisme wilde stoppen en Truman dacht dat Stalin het communisme wilde uitbreiden. In juni 1945 kwamen Truman, Churchill en Stalen bij elkaar tijdens de Conferentie van Potsdam om te praten over de vredesregeling met Duitsland en de machtsverhoudingen in Europa. Kwam niks van terecht, wantrouwen werd groter door de atoombom. Truman vertelde Stalin dat de bom was getest en de vernietigingkracht groot was. Dit deed Truman als intimidatie. De Truman doctrine Door het wantrouwen meer behoefte de gebieden te controleren die strategisch belangrijk waren. In 1945 invloedsferen versterkt, waardoor meer vijandigheid kwam. Oost- Europa kregen communisten aan de macht. Het werden totalitaire staten. Rode leger bleef gehoorzaamheid afdwingen. Truman bang dat meer landen communistisch werden. In maart 1947 zei Truman dat de burgeroorlog in Griekenland hetzelfde was als de strijd tussen onderdrukken en vrijheid. Dit leidde tot een containmentpolitiek. Communisme indammen waar communistische expansie op de loer lag. Ideologische blokvorming Twee ideologische blokken in Europa: Oost-Europa onder leiding van Sovjet-Unie, West-Europa onder leiding van de VS. Scheidingslijn dwars door Duitsland. Beide kanten goed bezet. Ook Berlijn verdeeld. Stalin dacht slim te zijn door in 1948 de toegangswegen te sluiten(blokkade van Berlijn) maar de VS ging met vliegtuigen vol met brandstof en eten naar hun Berlijn(Luchtbrug). Ze hielden miljoen in leven en dit zorgde voor populariteit. In mei 1949 werd de blokkade opgeheven. West-Duitsland werd BDR en Oost-Duitsland werd DDR. West Europesen sloten militair bondgenootschap met VS in 1949: de NAVO. Later in 1949 testte ook de Sovjet-Unie hun atoombom uit. Voor de VS Pagina 8 van 13

9 een grote schok. Eerst waren weinig super wapens nodig om West-Europa te beschermen maar dat kon niet meer. Er werden steeds meer en betere wapen gemaakt, De wapenwedloop. De atoombom op Hiroshima. Japanners bleven vechten tegen de VS. Om voorkomen te verliezen liet de VS op 6 Augustus 1945 een atoombom boven Hiroshima vallen. Het werd gegooid uit het vliegtuig Enola Gay en de bom heette Little Boy. Toen de bom ontplofte ontstond er een grote flits en een vuurbal. Alles vloog in brand en twee derde van bevolking overleed gewonden overleden en kregen kanker door de straling. Na een tweede bom op Nagasaki gaf Japan zich over op 15 augustus Stalin wilde ook vechten, ondanks het overbodig was. Stalin lijfde kleine Japanse eilandjes in en dut versterkte de mening van Truman Marshallhulp Na de oorlog bittere armoede in Europa. VS bang dat de landen zouden overstappen naar het Communisme. In juni 1947 bood de VS een enorm aantal geld en goederen aan in ruil van toezicht van de VS. Enorm succes en een één wording in Europa. Welvaartsgroei en blokvorming werd sterker. De redevoering van McCarthy Op 9 januari 1950 hield de senator McCarthy een toespraak waarin hij een papier toonde waarop stonden de namen van de tientallen communisten die voor Amerika werkten. Ze waren de oorzaak dat de VS zwak was tegen het communisme. Hij was tamelijk onbekend maar na zijn speech kreeg hij enorme media-aandacht. Hij zei dat het feiten waren maar het waren verzinsels. Dit kon omdat vele Amerikanen bang waren voor het communisme. De actie van McCarthy leidde tot heksenjachten om mensen met communistische ideeën. Velen verloren onterecht hun baan. Paragraaf 2 confrontatie en Co-existentie( ) NAVO en Wachaupact Toen in 1949 de NAVO werd opgericht, mocht de DDR hier niet lid van worden Voor 1955 was een herbewapening van Duitsland onmogelijk maar erna sloot de BDR zich aan bij de NAVO en ontstond er een nieuw Duits leger. Beide Duitslanden stonden tegenover elkaar en de blokvorming werd heel duidelijk. Geen gebieden meer waar de VS en de Sovjet-Unie streden. Oost-West verhouding leek stabiel. Eerste test Pagina 9 van 13

10 1956 tijdens opstand in communistisch Hongarije. Stalin Ontmaskerd Na stalin s dood in 1953 kwam er een einde aan de ergste onderdrukking. Sovjet-Unie bleef een totalitaire dictatuur maar er kwam meer vrijheid voor individuelen. Miljoenen vrij uit strafkampen, wie gewoon gehoorzaam was hoefde niet bang te zijn. Chroesjtsjov werd nieuwe leider en meldde in zijn speech in 1956 dat stalin een misdadig tiran was. De speech leidde tot verwachtingen en de bevolking hoopte op meer vrijheid De Hongaarse Opstand Op 23 oktober 1956 durfden studenten in Budapest te demonstreren voor vrijheid en democratie. Stalin s beeld werd omver getrokken. De communische leider Nagy besloot te onderhandelen in plaats van geweld te gebruiken. Na meer dagen vol demonstraties besloot Nagy een einde te maken aan de machtsmonopolie van de communistische partij, meer partijen. Ook beloofde hij het vertrek van Sovjettroepen en Hongarije stapte uit het Warschaupact en werd neutraal. Chroesjtsjov accepteerde dit niet en het rode leger moest orde terugbrengen. 4 november in de ochtend aanval op Budapest van Sovjet-Unie. Nagy vroeg om verzet. Vele gevechten braken uit maar bevolking had geen kans. Binnen een paar dagen afgelopen, bijna 300 Hongaren dood. Nagy werd met honderden anderen geëxecuteerd. Tienduizenden naar gevangenissen of werkkampen. Vreedzame co-existentie Hongaren hadden gehoopt op hulp van de westerse landen omdat de VD het verzet had aangemoedigd. Alleen had de VD gezegd dat de opstandelingen wapens mee moesten nemen maar de opstandelingen wisten niet dat de VS niet militair zou ingrijpen. Risico nieuwe oorlog te groot. Ook Chroesjtsjov vond een oorlog onvermijdelijk maar wanneer er kernwapens gebruikt zouden worden dan was het gevolg zelfvernietiging. Dit noemde hij co-existentie. Communisme en kapitalisme zouden naast elkaar kunnen bestaan. De berlijnse muur Ondanks de verbeterde relatie brak er een tweede crisis in Berlijn uit in 1961.Berlijn enigste gat in het ijzeren gordijn. Makkelijk verplaatsen via oost en west Berlijn bv voor familie. Ook vluchtte veel mensen van oost naar west Berlijn. Jonge en hoogopgeleide vertrokken naar het westen. Grote uitloop van mensen de het bestaan van de DDR in gevaar was. Chroesjtsjov wilde dat de Amerikanen Berlijn zouden verlaten en noemde ze een kwaadaardige tumor. Kennedy hield vol. Geen wapens nodig van Chroesjtsjov nam de eerste stap. Op 13 augustus 1961 werd er een afscheiding gemaakt van eerst prikkeldraad, daarna een muur die werd versterkt met zoeklichten, wachtposten en een mijnenveld(strook des doods). Gebouwen die in de weg stonden werden afgebroken. Voor veel een ramp maar het doel om uitloop tegen te houden was gelukt. Kennedy ook opgelucht. Een muur was beter dan oorlog. Pagina 10 van 13

11 De Cubacrisis Na de tweede confrontatie volgde de volgende: de Cubacrisis. In 1959 werden de Amerikanen weggejaagd van Cuba door president Fidel Castro. Hij wilde een communistische staat. De eerste dichtbij Amerikaans grondgebied. Dit was onaanvaardbaar. Kennedy liet een invasie sturen op Cuba maar die mislukte. Chroesjtsjov wist wel dat Kennedy niet zou opgeven. Chroesjtsjov besloot Fidel Castro beschermen met kernwapens. Dit vond hij eerlijk omdat in Turkije ook kernraketten stonden van Amerika. Chroesjtsjov voelde zich omsingeld. In oktober 1962 ontdekte Amerika de rakketen en eiste dat ze weggehaald moesten worden op tv. De Amerikaanse marine zou alle schepen richting Cuba stoppen. De schepen met raketten mochten niet terugkeren maar na een paar dagen deden ze het toch. Chroesjtsjov schreef aan Kennedy dat hij Fidel Castro met rust moest laten en de raketten uit Turkije weg te halen. Het eerste werd gedaan, het tweede niet. Chroesjtsjov accepteert het en mensen dachten dat hij verloren had. Maar in geheime onderhandelingen met de VS werd er toch besloten dat de VS de raketten weghaalde in het geheim. 13 dagen lang leek er een atoomoorlog uit te breken. Bijna gebeurt nadat een raket een verkenningsvliegtuig boven Cube afschoot. Bestorming van Felix Meritis In Nederland waren er verslagen te horen over de Hongaarse opstand op de radio. Vele stunten en Nozems stonden bij het hoofdkwartier van de communische partij kreten te roepen zoals verraders en moordenaars. De Communische partij vroeg partijleden om het gebouw te beschermen. Tijdens de dansavond nam de onrust nog meer toe. Stenen en flessen werden door de ramen gegooid. De communisten deden het terug. Rond middennacht werd er orde geroepen door politie maar het bleef nog wel een paar dagen onrustig Toespraak van Kennedy in Berlijn De tolerantie van de berlijnse muur, teleurstelde de west Berlijner. Ze waren bang dat de Amerikanen ze in de steek zouden laten. In 1963 reisde Kennedy af naar West-Berlijn. Bij de muur gaf hij een van de beroemdste toespraken in de geschiedenis. Hij zei Ich bin ein Berliner, hij was trots op zijn Berlijn. Ook zei hij dat velen in de vrije wereld het communisme niet zouden begrijpen en hij tot een vreedzame samenwerking wil komen met het communisme om de muur weg te halen. Dit maakte hem populair als vriend en beschermer. Paragraaf 3 Ontspanning ( ) Wapenbeperking Na de Cubacrisis werd de relatie tussen VS en de Sovjet-Unie beter. Ze beseften dat ze dichtbij een nucleaire Pagina 11 van 13

12 Holocaust waren geweest. Om te voorkomen dat er een nucleair conflict zou zijn, moesten ze samen werken. Hierdoor een periode van ontspanning of detente. Er was nu een betere communicatie. Voor de cubacrisis hadden Kennedy en Chroesjtsjov helemaal niet gepraat. Er ontstond een hotline van Washington naar Moskou waarmee de leider contact konden hebben. Dit leidde tot onderhandelingen over bewapening. Er bleven atoomwapens nodig maar ze werden wel beperkt. Het vertrouwen zou ook zo toenemen. Breznjevdoctrine De ontspanning zorgde er niet voor dat de grootmachten hun invloedsferen minder zouden controleren. Het maakte het juist makkelijker. Brezjnev, opvolger van de afgezette Chroesjtsjov, zei in 1968 openlijk dat wanneer landen meer Kapitalistisch zouden worden, er militair werd ingegrepen. Dit gebeurde is Tsjechië-Slowakije. De communistische partij gaf teveel vrijheid. Dreiging was voortaan voldoende want dit was de laatste Sovjetinval. Een nieuwe wapenwedloop Na 1975 na de spanning van de koude oorlog weer toe. Kernwapenwedloop werd weer voortgezet. De Sovjet-Unie plaatste middellange afstand raketten die niet de VS maar Europa zouden raken. De NAVO accepteerde dit niet en plaatste ook middellange afstandraketten in West-Europa. Europese bevolking leefde nu in angst. Velen dachten omdat het niet om eigen grondgebied gaat, de oorlog zou losbasten. Angst in Europa werd erger door een toespraak van Reagan. Hij sprak veel vijandiger over de Sovjet-Unie. Ook lanceerde Reagan een Strategisch defensie initiatief(sid). Het is een ruimteschild die raketten vanuit de ruimte kon wegschieten. Gorbatsjov Het SDI leidde tot veel onrust bij de Sovjet leiders. Gorbatsjov, die in 1985 aan de macht kwam, meende dat de Sovjet-Unie deze stap niet aankon. Economisch ging het in het Oostblok steeds slechter. Communistische economieën vastgelopen door Brezjnev. Ze konden het niet veroorloven ook een schild te bouwen. Hij was daarom bereid om in 1987 te gaan praten met Reagan over ontwapening. Dit leidde tot een verdrag waarin stond middellange afstandraketten te verwijderen. Gorbatsjov vond dat het communisme alleen kon overleven als er een revolutie zal plaatsvinden. Dit vatte hij samen met Glasnost( alles moest vrij kunnen worden gesproken) en Perestrojka (de economisch moest anders georganiseerd worden, de staat moet ruimte geven aan particulier initiatief). In feite versnelde Gorbatsjov de ondergang van het communisme. Economie achteruit, armoede nam toe en meer kritiek op communisme. Het einde van het Oostblok Gorbatsjov liet de Breznjevdoctrine los in Volken mochten een eigen keuze maken, als gevolg in in vele Oostbloklanden het communisme onderuit. In polen kwamen vrije verkiezingen schrokken de communisten met maar Pagina 12 van 13

13 1 zetel ondanks dat ze wisten dat ze gehaat werden. In Hongarije stapte de communische partij zelf op en liet het hek tussen Hun en Oostenrijk slopen in teken van vrijheid. Oost-Duiters gingen massaal naar Hongarije om vakantie om via daar naar het westen te gaan. De DDR probeerde de uitloop tegen te houden maar als gevolg daarvan steeds meer demonstarties. De partij leiders wisten geen raad meer zonder het rode leger en deed op 9 november 1989 de toegangswegen open. Mensenmassa trokken naar de muur om de vrijheid te proeven met grenswachters wisten niet dat de toegang open was. Na enige druk gaven de grenswachters op en lieten ze de mensen door. Al snel begonnen mensen de muur te slopen. Hierna stemde Gorbatsjov in op de DDR op te heffen en het toe te voegen aan het BDR. Zelf viel de Sovjet-Unie ook uiteen. Baltische staten viel eerst af. Gorbatsjov verloren zijn macht en werd door aartsrivaal Jenin afgezet. In 1991 stopte het bestaan van de Sovjet-Unie en waren communistische partijen verboden Europese samenwerking Het einde van de koude oorlog leidde tot meer Europese samenwerking. De Europese landen waren niet blij met de hereniging van Duitsland vreesden dat ze weer de Europese macht zouden grijpen. In het verdrag van Maastricht werd vastgelegd dat er een Europese munt zou komen en er op vele ander vakken samenwerking zou plaatsvinden. Vanaf 2004 werd de EU uitgebreid met Oostblok landen. Salt 1 Kernwapens werden steeds krachtiger. Ook werden ze sneller. Dit veroorzaakte veel angst. Er werd na veel gesprekken SALT 1 opgesteld. Hierin staat het aantal wapens dat de grootmachten mogen hebben. Het werd in 1972 ondertekend door president Nixon en Breznjev. Praagse lente In Tsjechië-Slowakije werd er een nieuw democratisch communisme opgebouwd. Dit was het begin van de Praagse lente, een tijd van hervorming en optimisme. Dit was in Dat zelfde jaar werd heel censuur afgeschaft. Leiders van andere landen waren bang dat dit ook naar hun land zou overslaan en vroeg om militair ingrijpen. 21 augustus viel het rode leger binnen. VS gaf geen steun want ze wilde hun goede relatie niet op het spel zetten. Na het neerslaan van de Praagse lente werd de leider afgezet en het totalitair bestuur werd opnieuw doorgezet. Demostraties tegen kernwapens in A dam West- Europese leider vroegen zelf om de raketten omdat ze tegenwicht wilden tegen die van de Sovjet-Unie. De bevolking had door deze beslissing geen vertrouwen in de regering en ging massaal demonstreren. Op 21 November 1981 werd er meer dan 15 jaar gedemonstreerd. Niet alleen waren ze tegen de communisten maar sommige ook anti- Amerikaans. Ze hadden de Amerikanen niet gezien al bevrijders maar zagen allen de negatieve kanten. Er kwamen meer dan demostranten. Het aantal gaf een gevoel van macht maar de regering gaf niet toe. Twee jaar laten was er nog een grotere demonstratie met demostranten. Ook dit had geen zin Pagina 13 van 13