Gewestelijk RUP voor de Afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen

Transcriptie

1 Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Dienst Mer Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan BRUSSEL tel: 02/ fax: 02/ Plan-MER verslag Goedkeuring milieueffectrapport Gewestelijk RUP voor de Afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen Initiatiefnemer: Departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed Afdeling Ruimtelijke Planning Phoenixgebouw Koning Albert II-laan Brussel 25 augustus 2008 PLMER-0066 Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 1 van 9

2 1. Inleiding Voor de afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen wordt een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) opgemaakt. Het afbakeningsproces van het grootstedelijk gebied Antwerpen liep van april 2003 tot april Het resultaat van de voorbereidende fase werd opgenomen in het eindrapport afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen afbakeningsvoorstel van 15 april Het plan-mer maakt integraal deel uit van het GRUP afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen. Het voorontwerp van het GRUP valt onder de plan-mer-plicht omdat het voorstellen van (her)bestemmingen bevat die aanzienlijke milieugevolgen kunnen genereren. Bepaalde planonderdelen zijn onderworpen of kunnen onderworpen zijn aan de verplichting tot opmaak van een project-mer (Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004, bijlage I en II). Andere planonderdelen kunnen mogelijks betekenisvolle effecten veroorzaken op bepaalde speciale beschermingszones, waardoor een passende beoordeling vereist is i.k.v. het Natuurdecreet. De scopingnota (kennisgevingsdossier) is door de Dienst Mer van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid volledig verklaard op 14 februari In de periode van 15 februari tot en met 6 maart 2008 werd deze scopingnota ter inzage gelegd van het publiek via een publicatie op de website van de dienst Mer en de initiatiefnemer. Parallel aan de ter inzage legging werden de adviezen gevraagd bij de betrokken administraties en openbare besturen van de plenaire vergadering. De richtlijnen inzake de inhoudsafbakening, reikwijdte en detailleringsgraad van het MER dateren van 11 april De dienst Mer heeft een werkversie van de ontwerptekst ontvangen in de loop van de maand april Deze werd besproken op de vergadering van 22 april 2008 met de initiatiefnemer, het studiebureau en de dienst Mer. De afdeling Ruimtelijke Planning van het Departement RWO treedt op als initiatiefnemer van dit MER. Het plan-mer wordt opgesteld ten behoeve van het GRUP. Aan de hand van de criteria die vooropgesteld werden in de eerder betekende richtlijnen werd dit goedkeuringsverslag opgesteld. Het milieueffectrapport heeft voldoende invulling gegeven aan de inhoudsvereisten die overeenkomstig artikel van het decreet van 27 april werden vastgesteld en aan de opmerkingen die tijdens het veelvuldig overleg tussen de initiatiefnemer, het studiebureau en de dienst Mer werden geformuleerd. Het voorliggende MER bevat dan ook voldoende informatie om het aspect leefmilieu een volwaardige plaats te geven bij de verdere besluitvorming over het ruimtelijk uitvoeringsplan. Het Agentschap Natuur en Bos verleende advies over de passende beoordelingen voor de relevante SBZ-gebieden. De conclusie van het advies was de volgende: ANB is akkoord met de conclusie dat er geen significant negatieve effecten op de natuurlijke kenmerken van de Speciale Beschermingszones verwacht worden uitgaand van voorliggend ruimtelijk uitvoeringsplan, maar 1 Decreet houdende wijziging van titel IV van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid en van artikel 36ter van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu. Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 2 van 9

3 vraagt wel dat voorgaande punten ter correctie worden verwerkt in de finale versie van de passende beoordeling. De passende beoordeling, gecorrigeerd o.b.v. de opmerkingen van ANB, is als aparte bundel terug te vinden bij het plan-mer. 2. Vorm en presentatie Het voorliggende MER bevat een inhoudstafel, kaartenlijst, een leeswijzer en een verklarende woordenlijst. De figuren, kaartmateriaal en tabellen zijn doorgaans van goede kwaliteit. Het rapport wordt verder aangevuld met een 9-tal bijlagen. 3. Doelstelling, verantwoording en besluitvorming Het voorliggende MER is een document dat de besluitvorming over het GRUP van de afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen kan onderbouwen. Het doel van het MER beoogde de beoordeling van de voorgestelde/gewenste (her)bestemmingen van de 30 deelgebieden op hun mogelijke, al dan niet cumulatieve, milieueffecten. Daarnaast werden 7 mogelijke locaties voor de inplanting van een voetbalstadion onderzocht. Het plan-mer heeft een meer concrete invulling gegeven aan het voorgestelde integratiespoor waarbij het MER voldoet aan de essentiële kenmerken cfr. het decreet betreffende de milieueffect- en veiligheidsrapportage van 18 december Het plan-mer zal informatie bieden bij de verdere besluitvorming over het ruimtelijke uitvoeringsplan. Bij de beslissing van het plan zal tevens aangegeven worden hoe het MER en de rapportage heeft doorgewerkt naar het ruimtelijke uitvoeringsplan. De plan-mer-plicht werd voldoende toegelicht in het document. Gezien de schaalgrootte van het voorliggende plan kan meteen gesteld worden dat aanzienlijke milieugevolgen niet bij voorbaat kunnen uitgesloten worden. Een aantal voorgestelde/gewenste (her)bestemmingen kunnen het kader bieden voor de toekenning van een vergunning voor bijlage I of II projecten (Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004). Dit is ondermeer het geval voor de planelementen m.b.t. de regionale bedrijvigheid (Schaarbeek Hogen Akkerhoek, Satenrozen Keizershoek en Petroleum Zuid), aangezien de oppervlakte groter is dan 50 ha. Dit is ook het geval voor planelementen met een zeer sterk verkeersgenererend karakter (vb. voetbalstadion en mogelijk ook de invulling van Post X te Berchem). Daarnaast zijn een aantal deelgebieden onderhevig aan een passende beoordeling in het kader van artikel 36ter van het natuurdecreet van 21 oktober Dit is het geval voor de deelgebieden Kwade Gat (woongebied), Groot Hoofsveld (woongebied), Zeven Huysen (woongebied), Schuurveld (woongebied), Boskouter (woongebied), Vredebaan (gemengde stedelijke activiteiten), Robiano (kleinhandel), Schaarbeek Hogen Akkerhoek (regionale bedrijvigheid), Petroleum Zuid (regionale bedrijvigheid), zoekzone voetbalstadion Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 3 van 9

4 Linkeroever t Zand, zoekzone voetbalstadion noordelijk deel van Petroleum Zuid en zoekzone voetbalstadion Luchthaven Deurne. In het MER wordt aangegeven (punt 4.2.) dat er veel aandacht zal uitgaan naar milderende maatregelen in het algemeen en meer specifiek naar maatregelen met enige ruimtelijke implicatie. In het verdere document zijn deze aanbevelingen/aandachtspunten voldoende terug te vinden, ook bij de integratie en eindsynthese (vnl. voor de woongebieden en bedrijventerreinen). 4. Voorgenomen plan en alternatieven De definitieve plan-mer heeft op een voldoende wijze de verschillende deelgebieden van het plan verduidelijkt waarbij de in de richtlijnen en op de ontwerptekstbespreking gevraagde aanvullingen grotendeels zijn verwerkt. Gelet op het reeds gevoerde voortraject zijn in dit MER geen doelstellings- of locatiealternatieven (uitzondering: zoekzones voetbalstadion) onderzocht. Deze verworpen locatiealternatieven worden in hoofdstuk 6 van deel I van het MER op voldoende wijze aangehaald en toegelicht. 5. Juridische en beleidsmatige context De juridische en beleidsmatige randvoorwaarden worden aangegeven in hoofdstuk 3 van deel I bij de situering van het plan en bij de diverse disciplines (in deel II). 6. Algemene methodologische aspecten De globale aanpak en de inhoud van de milieueffectbespreking per discipline (met onderscheid tussen een beperkte en diepgaande bespreking) worden voldoende toegelicht per discipline in hoofdstuk 4 van deel I. Per discipline worden volgende onderdelen voorzien: een beknopte beschrijving van de referentiesituatie, een lijst van planelementen die een summiere bespreking krijgen en deze die uitgebreid aan bod komen, een algemene beschrijving van de te verwachten effecten, een bespreking per planelement. Deze structuur is grosso modo terug te vinden bij de uitwerking van de disciplines, hoewel een lijst van planelementen die een summiere bespreking zullen krijgen en deze die uitgebreid aan bod komen meestal ontbreekt (zie ook laatste paragraaf van dit deel (deel 6) van dit verslag). In het algemeen deel wordt voor alle planelementen (met uitzondering van de zoekzones voor het voetbalstadion) in fichevorm de ruimtelijke situering en het huidige bodemgebruik beschreven, worden relevante geplante ontwikkelingen aangehaald en wordt de inhoud van het planelement besproken (wijzigingen t.o.v. de bestaande/feitelijke toestand). De aanpak van de plan-mer en de methodiek van de scoping wordt toegelicht, waarbij o.b.v. het verkeersgenererend karakter van het planelement, de aanwezigheid van bijzonder beschermde gebieden en de aanwezigheid van bijzonder kwetsbare gebieden, zal nagegaan worden of per planelement een beperkte dan wel diepgaande bespreking van de discipline nodig is. Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 4 van 9

5 In de scopingnota werd per planelement ook een overzichtstabel gegeven waarin aangegeven wordt of er bijzondere kwetsbare of beschermde gebieden aanwezig zijn waarop het planelement mogelijk een invloed kan uitoefenen en waarin ook terug te vinden is voor welke disciplines er voor het specifieke planelement een meer diepgaande beoordeling nodig is. Het is jammer dat deze tabellen in het definitieve MER niet meer terug te vinden zijn (per planelement) aangezien ze een duidelijk overzicht geven van de mogelijke knelpunten per planelement. In deel II wordt dan per discipline de methodologie nog kort toegelicht, wordt eventueel een bijkomende juridische en beleidsmatige context geschetst, wordt soms een meer uitgebreide bespreking per deelgebied opgenomen (Geluid; lucht; fauna en flora; landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie; mens) en soms een overzicht in tabelvorm voor alle deelgebieden met eventueel een meer uitgebreide bespreking voor een aantal (cumulatieve) deelgebieden (mobiliteit, bodem, oppervlaktewater). Voor grondwater is enkel een algemene bespreking opgenomen. 7. Bestaande toestand en milieueffecten Voor de discipline mobiliteit was in de richtlijnen aangegeven dat per terrein nagegaan diende te worden of er potentiële knelpunten zijn wat betreft mobiliteit. Indien een aantal deelplannen cumulatief een invloed zouden kunnen hebben, diende deze cumulatieve invloed eveneens bestudeerd te worden. Een aandachtspunt hierbij was de mobiliteitsproblematiek in de ZO-rand. In het plan-mer wordt in een overzichtstabel aangegeven voor welke planelementen significante effecten te verwachten zijn. Indien dit zo is, wordt het kort toegelicht in de tekst, indien dit niet zo is, dan wordt het planelement niet tekstueel behandeld. Cumulatieve effecten qua mobiliteit worden besproken voor een aantal geclusterde woongebieden: de cluster Wommelgem (Hofke Moons, Kallement en Kwade Gat), de cluster Boechout (Capenberg, Ter Mikke en Schaliehoevewijk) en de cluster Merksemsebaan (Merksemsebaan Noord en Zuid). Ook de cumulatieve effecten van het bedrijventerrein Schaarbeek Hogen Akkerhoek met woongebied Boskouter en van het bedrijventerrein Satenrozen Keizershoek en woongebied Groeningen worden kort aangehaald (bij dit laatste een iets te positieve inschatting van effecten). Op detailniveau zijn voor een aantal inschattingen correctere ramingen mogelijk. Wat betreft de cumulatieve effecten van alle ontwikkelingen die uiteindelijk ontsluiten op de R11 (o.a. Merksemsebaan Noord, Zuid, Vredebaan, Robianostraat, ) wordt op basis van studie Sluipverkeer in de Zuidoostrand van Antwerpen en de relatie tot bepaalde planelementen een aantal conclusies getrokken in het plan-mer. Bij de berekening van de luchtkwaliteit langs de toegangswegen voor het voetbalstadion werden niet-autosnelwegen en de R1-autosnelweg met belangrijke woonzones langs beide zijdes en de toekomstige Oosterweelverbinding betrokken. Onder de discipline mobiliteit werden voor de verschillende mogelijke locaties voor het voetbalstadion de huidige en toekomstige verkeersintensiteiten bepaald zowel voor een voetbalwedstrijd als na afloop ervan. Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 5 van 9

6 Voor de discipline geluid werd in de richtlijnen gevraagd om niet enkel de milieueffecten te beoordelen die vanwege het planelement gecreëerd worden, maar ik om ook na te gaan hoe de receptoren in het planelement zelf worden blootgesteld aan geluid van andere bronnen. In de plan- MER werden dan ook metingen uitgevoerd bij alle planelementen om de huidige geluidsbelasting in kaart te brengen. Indien nodig werden dan ook milderende maatregelen geformuleerd in de plan-mer die kunnen doorwerken in het RUP (geluidsscherm voorzien, eventueel extra geluidsisolatie opleggen in stedenbouwkundige voorschriften, enz.). Cumulatieve effecten worden van het bedrijventerrein Schaarbeek Hogen Akkerhoek met woongebied Boskouter en van het bedrijventerrein Satenrozen Keizershoek en woongebied Groeningen hier kort aangehaald. Wat betreft de discipline lucht werd in de richtlijnen gevraagd om bij de disciplinespecifieke juridische en beleidsmatige randvoorwaarden om ook de richtlijnen luchtkwaliteit op te nemen en specifiek te verwijzen naar de norm opgenomen voor NO 2. Dit is opgenomen in de finale versie van het plan-mer. Er werd ook gevraagd om per planelement de nabijheid van drukke wegen of industriegebieden en de blootstelling van de bevolking na te gaan. Indien er drukke verkeersassen of industriegebieden in de buurt gelegen zijn, moet de huidige luchtkwaliteit nagegaan worden om te onderzoeken of uitvoering van het voorziene planelement mogelijk is, of dat er eventueel buffering voorzien moet worden. Bewoning mag bvb. enkel op de plaats komen waar de grenswaarden voor luchtkwaliteit niet worden overschreden of, indien ze overschreden zijn, op plaatsen waar de impact niet significant is. Bovenstaande werkwijze wordt nu gevolgd in het plan-mer: er wordt eerst uitgegaan van de huidige luchtkwaliteit (achtergrondwaarden) en van de nabijheid van wegen en industriegebieden. Daarna wordt rekening gehouden met de mogelijke emissies t.g.v. huisverwarming (waarbij algemene milderende maatregelen voorgesteld worden) en verkeersgeneratie (waarbij een significantiebeoordeling per planelement is opgenomen, maar geen concrete milderende maatregelen voorgesteld worden). Ook vragen de richtlijnen om luchtkwaliteitmodellering zowel uit te voeren voor PM10 als voor NO 2. De toetsing dient daarbij enerzijds te gebeuren t.a.v. een verslechtering van de huidige luchtkwaliteit (o.a. t.g.v. stadsontwikkeling en ontwikkeling bedrijventerreinen) en anderzijds t.a.v. de geldende en toekomstige luchtkwaliteitsnormen. De huidige luchtkwaliteit wordt in het plan-mer eerst besproken o.b.v. de meetstatistieken van de immissiemeetnetten van de VMM. De emissies van de planelementen worden kwalitatief besproken. De immissies t.h.v. de woongebieden, gebieden voor gemengde stedelijke activiteiten en voor de regionale bedrijvigheid worden ingeschat m.b.v. CAR Vlaanderen. Naast het achtergrondniveau worden voor deze kwaliteitsbepaling eveneens de drukke wegen in de omgeving van de planelementen beschouwd. Voor de grootstedelijke functies en openruimtegebieden is er enkel een algemene bespreking. Het alternatievenonderzoek en de bepaling van de locaties voor het voetbalstadion werden gedaan o.b.v. verkeersafwikkeling, ontsluitingsmogelijkheden en functie invulling van het gebied. Daarnaast werd per locatie met CAR Vlaanderen de luchtkwaliteit en het aantal woningen naast een weg in de zoekzone gemodelleerd. Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 6 van 9

7 Voor de discipline bodem worden per planelement de effectgroepen profielwijziging, structuurwijziging en bodemzetting onder de loep genomen. Erosie, wijziging van bodemkwaliteit en wijziging van bodemvochtregime worden globaal besproken. Bij de discipline oppervlaktewater worden de effectengroepen wijziging in oppervlaktewaterkwantiteit, wijziging in fysico-chemische en biologische waterkwaliteit en wijziging in structuurkwaliteit onderscheiden (per planelement in tabelvorm en meer in detail voor planelementen waarbij relevante effecten verwacht worden). Ook cumulatieve effecten komen hierbij aan bod voor volgende planelementen: Merksemsebaan Noord en Zuid; Koeisteerthof, Capenberg Oost, Silzburg, Robianostraat samen met Hofke Moons, Kallement en Kwade Gat; Zeven Huysen en Schuurveld; Groeningen en Satenrozen Keizershoek; Boskouter en Schaarbeek Hogen Akkerhoek. Een aantal opmerkingen die het Agentschap voor Natuur en Bos gegeven heeft op de passende beoordeling, hebben ook doorwerking in de discipline fauna en flora. Aangezien het advies van ANB gunstig was mits correctie van de gegeven opmerkingen in de finale versie van de passende beoordeling, vragen wij ook om bij de uitwerking van het RUP rekening te houden met de opmerkingen van ANB die van toepassing zijn op het plan-mer. Wat betreft de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie worden de effectgroepen structuur- en relatiewijzigingen, verlies aan of versterking van erfgoedwaarden en wijzigingen in perceptieve kenmerken in beschouwing genomen. Op plan-niveau lijkt de discipline voldoende uitgewerkt. De bescherming van het archeologisch erfgoed wordt verder geregeld door de relevante regelgeving, die vermeld is in tabel 1 van deel I (juridische en beleidsmatige randvoorwaarden). Het decreet van 30 juni 1993 houdende bescherming van het archeologisch patrimonium bevat bijvoorbeeld alle nodige rechtsgrond om de bescherming van het archeologisch patrimonium te kunnen afdwingen en onderzoek naar archeologisch patrimonium mogelijk te maken. De beoordeelde effectgroepen bij de discipline mens zijn ruimtegebruiksfuncties, ruimtelijke structuur en samenhang en ruimtelijke kwaliteit. In de richtlijnen werd echter gevraagd om ook aandacht te besteden aan de behoefte aan groen. Dit is in het MER niet terug te vinden. In het eerste algemene deel van het plan-mer worden naast de planelementen m.b.t. de woongebieden, woonreservegebieden, zones voor regionale bedrijvigheid en zoekzones voor het voetbalstadion ook een aantal grootstedelijke functies vermeld zoals het gebied voor zuiveringsinfrastructuur voor afvalwater Immerzeel, het gebied voor het golfterrein met overdruk natuurverweving Cleydael, de regionale luchthaven Antwerpen en het stadsrandbos Antwerpen- Zuid. Indien het om een bestendiging gaat van de huidige situatie en indien de huidige situatie toch een aantal knelpunten kan veroorzaken vanuit milieu-oogpunt, is het toch een meerwaarde Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 7 van 9

8 voor het plan-mer indien een beoordeling van de situatie opgenomen wordt in het plan-mer. In deel twee wordt voor het golfterrein en het stadsrandbos toch een beknopte milieubeoordeling opgenomen. Ook het aspect vraag naar groen wordt beknopt weergegeven in het plan-mer. 8. Leemten in de kennis Leemten in de kennis worden niet in een apart hoofdstuk opgenomen, maar zijn terug te vinden bij de eindintegratie- en synthese. Een vergelijking met de ontwikkelingsscenario s is terug te vinden per discipline.. Voor de watertoets wordt verwezen naar de disciplines grondwater en oppervlaktewater. 9. Monitoring en evaluatie Een hoofdstuk monitoring en evaluatie is niet opgenomen in het MER. Per planelement worden wel een aantal milderende maatregelen voorgesteld die kunnen doorwerken in het RUP. 10. Synthese van de effecten Deel II van deel 2 en hoofdstuk 4 van deel 3 (voor het voetbalstadion) geven per deelgebied een synthese weer van de voornaamste milieueffecten en de bijhorende milderende maatregelen naar het RUP toe. Deel IV geeft een algemene integratie en eindsynthese. 11. Niet-technische samenvatting De niet-technische samenvatting vormt een afzonderlijk leesbaar deel van het rapport dat de essentie van de overige delen beknopt weergeeft. De tekst is begrijpelijk voor een gemiddelde lezer. 12. Besluit Gelet op wat voorafgaat en gezien het verdere besluitvormingsproces (voorgenomen RUP, MER- (beoordelings)plichtige projecten, inrichtingsvoorstellen) voldoet het voorliggende MER aan de algemene en specifieke richtlijnen zoals geformuleerd in het kader van dit plan en werd in voldoende mate invulling gegeven aan de opmerkingen die werden geformuleerd. De volgende bemerking dient evenwel in acht genomen te worden: Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 8 van 9

9 Het plan-mer ingediend door afdeling Ruimtelijke Planning (departement RWO) wordt bijgevolg goedgekeurd i.f.v. de verdere besluitvorming. Brussel, 25 augustus 2008 Voor het afdelingshoofd, afwezig, Pascal Van Ghelue Dienst Mer-PLMER-0066 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen 9 van 9