Conservering voedingsmiddelen door koudeketens ULO-bewaring: tussen gisting en verbranding
|
|
- Gerda van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tekst dr. ir. Cor van den Berg Lid redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling Conservering voedingsmiddelen door koudeketens ULO-bewaring: tussen gisting en verbranding Deze aflevering in de serie bijdragen over voedselbehoud door koudeketens gaat in op de werking van ULO (ultra low oxygen) bewaring als conserveringsmethode voor fruit en andere tuinbouwproducten. Deze vergaand geoptimaliseerde vorm van gasbewaring realiseert voor veel appels en peren een superieur kwaliteitsbehoud en verlenging van de houdbaarheid tot bijna een jaar. D it wordt bereikt door de juiste lage bewaartemperatuur te combineren met een zeer laag zuurstofgehalte (0,8 tot 1,7 volume%) en een licht verhoogd koolzuurgehalte in de omringende atmosfeer, waarin liefst ook de ontstane ethyleen (afrijpingshormoon) wordt afgevoerd. De levensprocessen die op celniveau in het fruit nog actief aanwezig zijn, worden hierdoor gestuurd op een minimaal stofwisselingsniveau, met als gevolg een langdurige houdbaarheid. Naoogstverliezen Fruit onder ULO bewaring kan enige malen langer goed worden gehouden dan uitsluitend onder koeling. Door zijn bederfelijkheid en de aard van productie zijn de naoogstverliezen van fruit vaak hoog. Geschat wordt dat deze verliezen wereldwijd kunnen oplopen tot 75 procent, sterk afhankelijk van het soort fruit en locatie. Met naoogstverlies wordt bedoeld de hoeveelheid fruit die na de oogst onverkoopbaar is geworden voordat het de consument of de fruitverwerkende industrie bereikt. De meest serieuze verliezen treden meestal op in minder ontwikkelde landen, juist daar waar deze verliezen het hardst aankomen. Omdat de toepassing van koude, met name koeling tot juist boven het productvriespunt, de meest productvriendelijke methode van conservering is, zou goede koeltechniek een uitkomst zijn om naoogstverliezen verder te beperken. Overigens is bij de koeling van fruit voorzichtigheid geboden. Veel tropische en subtropische fruitsoorten zijn gevoelig voor vormen van lage temperatuur bederf. Dit betekent dat ze niet afgekoeld mogen worden tot beneden 10 tot 12 C, anders kunnen zwartgrijs verkleuring, bitterheid en smaakverlies het gevolg zijn. Dit geldt voor onder meer avocado, mango en banaan. Levend product De biologische ontwikkeling van fruit kent achtereenvolgens de stadia van: vruchtzetting, vruchtvorming en groei (volume- en gewichttoename), gevolgd door rijping (kleuring, smaakontwikkeling, zacht worden) die al of niet via 21
2 RCC Koude & luchtbehandeling een zogeheten climacterium overgaat in scenescentie (overrijp worden en afsterving, bruinverkleuring, smaakverlies, rotting van binnen uit). Climacterische vruchten (peer, banaan) kenmerken zich door een korte periode van maximale rijpheid, die gepaard gaat met een sterke opleving van de stofwisseling vlak voor de afsterving. Niet-climacterische vruchten (citrus) kennen deze opleving niet en zijn langer houdbaar. Het oogstmoment van fruit is belangrijk en dient goed gekozen te zijn met het oog op het verdere ketenverloop van het fruit. Hierbij wordt de smaak meestal gecompromitteerd ten bate van de houdbaarheid, want de beste smaak heeft altijd een aan de boom afgerijpte vrucht die kort daarna wordt geconsumeerd. Voor een lange houdbaarheid ligt het juiste oogstmoment kort nadat het fruit volgroeid is en de afrijping nog niet is begonnen. Stress Doordat de vrucht afgesneden is van de moederplant is er geen toevoer meer van water en voedingsstoffen en ontstaat er langzamerhand stress om te overleven. De respiratie of ademhaling gaat door en spreekt hiervoor nu de eigen reserves aan, zuurstof wordt opgenomen en koolzuurgas afgestaan en de uitdroging vangt aan, mede doordat de ontstane verbrandingswarmte afgevoerd moet worden. Tijdens bewaring loopt het suikergehalte langzaam terug; vochtverliezen hoger dan 8 gew% kunnen de kwaliteit ernstig aantasten. Een geoogste vrucht of ander tuinbouwproduct kan worden beschouwd als een bioreactor in contact met zijn omgeving waarmee het zuurstof, koolzuur en waterdamp uitwisselt en de verbrandingswarmte wordt afgegeven. Belangrijk voor het langdurig vers houden van deze producten is vanzelfsprekend dat de respiratieactiviteit voortgaat op een zo laag Respiratie en gaswisseling van fruit en groente. Fysische transportfactoren en verschijnselen. mogelijk peil, daar anders de vrucht zichzelf te snel verbruikt. Een principeschema van de fysische transportverschijnselen die hierbij een rol spelen is weergegeven in bovenstaande figuur. Dergelijke schema s worden in het onderzoek gebruikt om fruitbewaring theoretisch te beschrijven. De ontstane koolzuur wordt als maat voor de respiratie gebruikt. Gasbewaring Om een lage respiratie van fruit effectief te bereiken, was, tot aan de komst van ULO bewaring zo n 20 jaar geleden, gekoelde opslag van het product bij verhoogde relatieve vochtigheid (ca 90 procent) ongeveer de enige methode voor appels, peren en veel ander fruit. Het effect van temperatuurverlaging boven het vriespunt is dat per 10 celsiusgraden de respiratie ongeveer drie maal vermindert. Door de toepassing van koeling alleen kon vroeger het aanbod van appels en peren tot aan het voorjaar worden verlengd. Daarnaast was reeds langer bekend dat bij appel- en perensoorten verhoging van koolzuur en verlaging van zuurstofgehalte in de bewaaratmosfeer de bewaarduur met enkele maanden kon verlengen. Niet zelden ging dit ten koste van smaakveranderingen en 22 JANUARI e JAARGANG
3 vatbaarheid voor bewaarziekten. Een gewijzigde gassamenstelling in de omringende atmosfeer bij de fruitbewaring werd voor het eerst commercieel toegepast in de USA, na Er werd toen geëxperimenteerd om fruittransport van zuid naar noord over grote afstanden en gedurende langere tijd mogelijk te maken. Bij toeval was rond 1900 gevonden dat groene bananen in spoorwagons op weg van Midden- Amerika naar de USA voortijdig afrijpten als ze in de buurt waren van carbidlampen. Later bleek dat het als bijproduct ontstane ethyleengas van de lampen hiervoor verantwoordelijk was. Ethyleen werkt als rijpingshormoon voor vruchten en bloemen. Na 1945 werd de CA (Controlled Atmosphere) of gasbewaring met hogere koolzuur en lagere zuurstofgehaltes toegepast. Met wisselend succes. CA bleek nogal soortspecifiek te werken en gevoelig te zijn voor allerlei omstandigheden. Zo zijn hogere koolzuurniveaus notoire veroorzakers van schade door bewaarziekten en smaakveranderingen in het fruit. Maximaal te tolereren gasniveaus lopen sterk uiteen. Anjou-peren, abrikozen en kropsla verdragen koolzuurgasniveaus tot 1-2 procent, terwijl pruimen, vijgen, suikermaïs en spinazie wel 20 procent kunnen verdragen. Na enige geslaagde experimenten met zeer lage zuurstofgehaltes, 25 jaar geleden, is de ULO bewaarmethode ontwikkeld. tuinbouwproducten wordt ULO met winst toegepast. Analyse van de werking van ULO laat zien dat slim wordt ingespeeld op de stofwisselingprocessen van het te bewaren fruit. Het gebied van zuurstofgehalten waarbinnen ULO optimaal werkt, is smal, zoals wordt geïllustreerd door onderstaande figuur, die metingen weergeeft uit een Wagenings onderzoek. Een smalle marge van 0,8 tot 1,7 procent zuurstof in de bewaaratmosfeer geeft de laagste verbranding en zo de langste bewaarduur. De vorming van koolzuurgas ( ) berust op twee elkaar opvolgende, cyclisch werkende stofwisselingsprocessen: de Glycolyse (gisting of fermentatie) en de Krebs- of citroenzuurcyclus. Deze cycli breken in opvolgende enzymatische reacties de basissuiker glucose af. Deze verbinding met zes koolstof atomen (C6), wordt aldus verbrand tot koolzuur, water en energie. De wordt uitgestoten en de energie wordt in de vorm van de energierijke verbinding ATP getransporteerd in het plantenweefsel. De anaerobe Glycolyse of gisting, die geen zuurstof (O 2 ) gebruikt, verandert de C6 glucose in twee C2 suikers, twee moleculen en 2 ATP. Vervolgens zet de aerobe Krebs cyclus de C2 suikers om in vier moleculen en 38 ATP, en gebruikt hiervoor wel O 2. De Glycolyse wordt gehinderd door O 2 en stopt geheel Hoe werkt ULO bewaring? ULO is dus een speciale geoptimaliseerde variant van de genoemde CA gasbewaring. Voor appels en peren is de methode snel populair geworden omdat het de bewaartijd verlengde tot bijna een jaar, hetgeen betekende dat de aanvoer van vers fruit vrijwel zonder seizoensinvloeden mogelijk werd; bijgevolg ook een sterke demping van de fluctuatie in handelsprijzen voor fruit over het jaar. Op steeds meer land- en Respiratieve koolzuurgasproductie door Elstar en Jonagold appels en spruiten als functie van het zuurstoggehalte. 23
4 RCC Koude & luchtbehandeling bij zuurstofspanningen van 3 tot 4 procent. De Krebs cyclus daarentegen is afhankelijk van O 2 en versnelt sterk bij toenemende O 2 -gehalten. De gemeten respiratiecurve in de figuur is dus een resultante van de samenwerking van de Glycolyse en de Krebs cyclus, dus van gisting en verbranding. In wezen volgt de ULO methode de natuur in de winter waar vissen onder het ijs, kikkers in de modder en dieren in winterslaap hun stofwisseling terugbrengen op vergelijkbare wijze tot puur overlevingsniveau. Smaakvernietiging Een zuurstofvrije omgeving is desastreus voor bewaring van fruit omdat het vruchtweefsel dan geheel overgaat op gisting en zijn suikervoorraad versneld afbreekt om voor overleving maar energie te krijgen. Alcohol en andere C2 afvalproducten hopen zich hierbij op en vernietigen de smaak van het fruit. Bij 1 procent O 2 is de gisting tot een fractie verminderd en komen de oxidatieve reacties van de Krebs cyclus weer op gang. Deze laatste nemen eerst snel en daarna afnemend toe met de stijging van het O 2 -gehalte tot normale proporties in lucht (20,95 procent). Rond het minimale niveau van 1,3 procent O 2 vertoont het geproduceerde een minimum en wordt de ULO-bewaring gestuurd; het precieze niveau is fruitsoort- en soms jaarafhankelijk. Jonagold appels worden bewaard tot eind juli bij 1 C, 4 procent en 1,1 procent O 2. Een houdbaarheid van negen maanden dus; bij alleen mechanische koeling is dit ruim drie maanden en onder ouderwetse CA-scrub omstandigheden 6,5 maand. De figuur geeft ook aan de globale invloed van het -niveau op de respiratie. Daarnaast kan nog enige winst worden behaald door sporen ethyleen uit de bewaaratmosfeer te verwijderen teneinde een beginnende afrijping van fruit verder te vertragen. ULO bewaring van andere producten is verder in ontwikkeling. Winsten in kwaliteit en bewaarduur zijn inmiddels bekend van veel climacterische fruitsoorten (pruim, avocado, banaan) en van groentes als winterwortels, witlof, kool, asperges en ook bloembollen. Daarnaast heeft ook de verpakkingstechnologie van verse groente en fruit geprofiteerd van ULO kennis; de gekoelde bewaring van consumentenporties kan aanmerkelijk worden verlengd door lage zuurstofspanningen aan te brengen binnen de verpakking. ULO bewaarcellen in de praktijk zijn Principeschema van een ULO bewaarcel. 24 JANUARI e JAARGANG
5 grote ruimten die gasdicht en goed geïsoleerd moeten zijn, en beschikken over veilige installaties met meet- en regelsystemen voor het binnen nauwe grenzen constant houden van de temperatuur, vochtigheid en gassamenstelling. Door toepassing van internet kunnen bewaarcellen tegenwoordig op afstand worden bewaakt. Technologie, schaalvergroting en rendement hebben bepaald dat ULO bewaring in de praktijk wordt uitgevoerd met capaciteiten van meerdere honderden tonnen fruit per bewaarcel. Het fruit wordt gestapeld in kubieke meter kratten met voldoende ruimte voor gaswisseling van het fruit. De figuur op pagina 24 geeft het principeschema van een ULO bewaarcel weer met enige richtwaarden voor appels en peren. Bewaarcellen zijn uitgerust met apparatuur voor koeling en luchtcirculatie. Overdruk Een toevoer van stikstof zorgt voor een kleine overdruk die geëgaliseerd wordt door kleppen voor overdruk en onderdruk en gebufferd door een balgballon of bufferlong bovenop de bewaarcel. Gebruikte O 2 wordt aangevuld door een beluchtingsventilator. Stikstof wordt gegenereerd uit lucht door moleculaire filtratie of zuurstofadsorptie. Voor de afvoer van de respiratie gebruikte men vroeger meestal natronloog dat bindt tot natriumcarbonaat; tegenwoordig is dit meestal een scrubber met actieve kool. In moderne installaties kan ethyleen worden afgevangen via katalytische verbranding en warmteterugwinning. Gewoonlijk wordt het fruit gewassen voordat de bewaarcel ermee wordt gevuld. Hierbij moet ook gesorteerd worden want de vruchthuid mag niet beschadigd zijn omdat een beschadigde vrucht een haard van infectie is. De foto toont zo n schimmelinfectiehaard in een krat met Elstar appels bij de ontlading van een ULO bewaarcel. Bij Krat met Elstar appels met schimmel infectiehaard na ULO bewaring. het wassen en drogen van het fruit daalt de temperatuur reeds enige graden. Na inslag van het fruit in de cel wordt de partij verder luchtgekoeld; tegelijkertijd daalt het zuurstofgehalte van de ingesloten atmosfeer door de fruit ademhaling. Bij de opening van een ULO bewaarcel na de bewaarperiode is grote voorzichtigheid geboden vanwege het lage zuurstofniveau; de cel kan pas betreden worden na goede verluchting. Samenvatting ULO Bewaring, tussen Gisting en Verbranding Dit artikel in de serie over conservering van voedingsmiddelen door koudeketens behandelt de ULO (ultra-low-oxygen) bewaring bij laag zuurstofgehalte van fruit en andere tuinbouwproducten. Deze ruim twintig jaar oude en inmiddels veel toegepaste methode is een optimalisatie van de vroegere Controlled Atmosphere (CA) bewaring. Appels en peren kunnen hiermee langdurig tot bijna een jaar worden bewaard onder behoud van hun eetkwaliteit, waardoor seizoenfluctuaties in de aanvoer deels tot het verleden behoren. Door handhaving van een lage temperatuur juist boven het vriespunt en het zuurstofgehalte in de bewaarcel rond 1,3 vol% wordt de ademhaling geminimaliseerd. Dit zuurstofniveau zorgt ervoor dat enerzijds geen gisting optreedt en anderzijds de verbranding minimaal is, zodat het fruit zijn reserves maar heel langzaam verbruikt. Uitvoering in de praktijk vindt plaats in grootschalige bewaarcellen die enkele honderden tonnen fruit bevatten. Summary ULO Storage, between Fermentation and Combustion In this paper in the series on cold chain food preservation, describes ULO storage of fruits at very low oxygen levels. This technique which was developed about 20 years ago, is an optimization of the older Controlled Atmosphere storage technique. Pears and apples can thus be stored for almost one year making possible a nearly season independant stream of fruits. Average storage conditions are: temperature just above freezing point, oxygen level around 1,3 % and a few % of carbondioxide. This keeps respiration as low as possible; it prevents fermentation and minimizes combustion of fruit reserves. ULO storage units in practice contain several hundreds of tonnes of fruit. 25
Geconditioneerde bewaring in de tuinbouw. Ann Schenk
Geconditioneerde bewaring in de tuinbouw Ann Schenk Overzicht Achtergrond Koeling ULO-bewaring DCA: dynamisch gecontroleerde atmosfeer Smartfresh Achtergrond Vrucht na de oogst doet aan ademhaling C 6
Nadere informatieINFORMATIE & BEGRIPPEN
INFORMATIE & BEGRIPPEN 1. Automatisatie & programmatie 3 2. Centralebouw 3 3. Isolatie 3 4. Meet- en registratie-instrumenten 4 5. Snelkoelingen en vriestunnels 4 6. Software 4 7. Studiedienst 5 8. U.L.O.
Nadere informatieEnergiewinst door toepassing van DCA in vergelijking met ULO
Verslag Doormeting Energiewinst door toepassing van DCA in vergelijking met ULO Auteur: Bert Verlinden 1 Situering Bij de algemeen toegepast ULO-bewaring van hardfruit wordt het fruit eerst gekoeld tot
Nadere informatie1 Producten in de verkoop Consument en product Biologische achtergronden Afwijkingen van de normale regel 15 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Producten in de verkoop 9 1.1 Consument en product 9 1.2 Biologische achtergronden 11 1.3 Afwijkingen van de normale regel 15 1.4 Afsluiting 17 2 Tijdelijke opslag 19 2.1
Nadere informatie1. Voordelen van DCA bewaring 2. Werkingsprincipe werking van DCA systemen 3. Hoe functioneert DCS Automatisch 4. Samenvatting DCS Automatisch
DCS Automatisch DCS Automatisch voor de beste fruitkwaliteit Wat is DCS Automatisch? (Dynamic Control Systeem) DCS Automatisch is een systeem om appels veilig te kunnen bewaren op het laagste O 2 niveau
Nadere informatieProductinformatie: Groenten (1) Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Hoe kun je groenten in menu's gebruiken? Wat zijn groenten?
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de eigenschappen van groenten. We vertellen je ook hoe je groenten kunt gebruiken en hoe je ze moet bewaren. Wat wordt er van jou verwacht? Na het bestuderen
Nadere informatieNieuwe bewaarsystemen voor betere kwaliteit.
Nieuwe bewaarsystemen voor betere kwaliteit. Kennisdag 20 november 2015, Wageningen. Alex van Schaik, M. Montsma, F. van de Geijn en J. Verschoor, Wageningen UR Inhoud Kwaliteitseisen Werking nieuwe bewaarsystemen
Nadere informatie2. Gebruik ULO voor bewaring pioenroos
2. Gebruik ULO voor bewaring pioenroos Thema: Gebruikswaarde-onderzoek 2.1. Doel van de proef In augustus 2007 verscheen in het Vakblad voor de Bloemisterij een artikel waarin werd gemeld dat het via ULO-bewaring
Nadere informatieBeste juffen en meesters,
Beste juffen en meesters, In week 11 ontvangen jullie appels (Elstar), navelsinaasappels en waspenen. Ieder kind krijgt één appel, een sinaasappel wordt door twee kinderen gedeeld en een zak waspenen mag
Nadere informatieKwaliteit beïnvloed door bewaring en transport
Kwaliteit beïnvloed door bewaring en transport Vormingsactiviteit LEADER-project 8 oktober 2014 Knesselare Kennisplatform Plantenfysiologie Annelies Christiaens Deel 1: Fysiologische achtergrond bij bewaring/transport
Nadere informatieFrans J.M. Harren.
Frans J.M. Harren www.nweurope.eu/projects/project-search/real-time-interactive-storage-quality-control-in-fresh-agro-products-qcap Apple/peer/blauwe bes - Opslag bij temperaturen - lage O 2 (0-1%) - hoge
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Koele en warme opslagruimten 9 1.1 Opslagcondities 9 1.2 De Warenwet en de opslag van artikelen 13 1.3 Afsluiting 15 2 Verpakking en kwaliteit van het product 17 2.1 Verpakkingen
Nadere informatiealgemeen Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Conference www.smartfresh.com SMARTFRESH SM KWALITEITSSYSTEEM De teelt
ARTFRESH Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Conference Versie augustus 2011 Opgesteld met medewerking van FBR Wageningen, VCBT Leuven, Fruitconsult, Hermoo Belgium, NSure, pcfruit vzw en AgroFresh.
Nadere informatieExamentrainer. Vragen. Broeikasgassen meten in wijn. 1 Uitgeverij Malmberg. Lees de volgende tekst.
Examentrainer Vragen Broeikasgassen meten in wijn Lees de volgende tekst. Sterk toegenomen verbranding van organische stoffen leidt tot een verhoging van de concentratie CO 2 in de atmosfeer. Er is op
Nadere informatieDCA bewaring in de praktijk. Bewaring bij de laagst mogelijke zuurstofgehalte geeft de beste fruitkwaliteit (bron : FBR Wageningen)
Bewaring bij de laagst mogelijke zuurstofgehalte geeft de beste fruitkwaliteit (bron : FBR Wageningen) DCA bewaring o.b.v. ethanol-meting - ethanol tester - DCS automatic - DCS Pro DCA bewaring stelt eisen
Nadere informatieATO-DLO. Drs. S.P. Schouten VERTROUWELIJK
ATO-DLO Invloed van de koolzuur- en zuurstofspanning op enkele uiterlijke kenmerken, groeiverschijnselen, lage temperatuur bederf en ademhaling van witlofkroppen VERTROUWELIJK Agrotechnologisch Onderzoek
Nadere informatieSamenvatting De kleurverandering van bladeren is een van de opvallendste kenmerken van de herfst voordat ze afsterven en afvallen. Tijdens de herfst worden de bouwstoffen die aanwezig zijn in het blad
Nadere informatieVoedsel bewaren. Lesinfo. 1.1. Doelstelling. 1.2. Benodigdheden. 1.3. Inleiding
Lesinfo Voedsel bewaren 1.1. Doelstelling De kinderen aantonen dat het belangrijk is om voedsel op de juiste manier te bewaren en een verband kunnen leggen tussen voedingsmiddelen en de geschikte bewaarmethode.
Nadere informatieBepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater
Bepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater april 2005 One Cue Systems Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming
Nadere informatieOpslag versproducten. Weetje!
Opslag versproducten In de versdetailhandel heb je te maken met emballage. Hiermee bedoelen we het verpakkingsmateriaal waar de verse producten in vervoerd worden van de producent naar uiteindelijk de
Nadere informatieEetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid
EetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid Fermenteren = Voedsel te laten verbeteren door micro-organismen (bacteriën, schimmels). Wilde
Nadere informatieVragen. Groeien en bloeien
Groeien en bloeien Kamerplanten staan langer in de huiskamer dan een boeket of bloemstuk. Een plant heeft bepaalde zaken nodig om goed te kunnen groeien en bloeien. Om een goed advies te kunnen geven moet
Nadere informatieEffect van ULO en DCS bewaarcondities en Smartfresh TM op de vruchtkwaliteit van Elstar in de keten en in een ketensimulatie
Effect van ULO en DCS bewaarcondities en Smartfresh TM op de vruchtkwaliteit van Elstar in de keten en in een ketensimulatie F.W. Schoorl Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bloembollen, Boomkwekerij en
Nadere informatie05 - Fruitconsult pluktijdstippenadvies september 2016
05 - Fruitconsult pluktijdstippenadvies 2016 5 september 2016 Op 5 september jl. is de rijping bepaald van Conference en Elstar uit diverse Nederlandse regio s (volgende week ook Noord-Holland). Fruitconsult
Nadere informatieCO 2 -schadedrempel voor lelieplantgoed
CO 2 -schadedrempel voor lelieplantgoed Ademhaling, warmteproductie en CO 2 -schade Jeroen Wildschut, Casper Slootweg en Marga Dijkema Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen, Boomkwekerij
Nadere informatieAT4-CAPRI klimaatbeheersing voor zwembaden
AT4-CAPRI klimaatbeheersing voor zwembaden Geavanceerde technologie op het gebied van klimaatbeheersing in zwembaden 3-trapswarmteterugwinning binnen- en buitenzijde in kunststof poedercoating uitgevoerd
Nadere informatieExamen VWO. Wiskunde A1,2 (nieuwe stijl)
Wiskunde A1,2 (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 31 mei 13.30 16.30 uur 20 01 Voor dit examen zijn maximaal 0 punten te behalen; het examen bestaat uit
Nadere informatieINFORMATIE OVER BEVOCHTIGINGSSYSTEEM VOOR GROENTE EN FRUIT FRESH IN FRESH OUT
BEVOCHTIGING SUPERMARKTEN TOEPASSINGEN INFORMATIE OVER BEVOCHTIGINGSSYSTEEM VOOR GROENTE EN FRUIT FRESH IN FRESH OUT 14-04-2011 versie 1.2 Introductie In de winter als de kachel brandt en in de zomer als
Nadere informatie3 Arbeid Functies binnen het bedrijf Arbeidsbehoefte Registratie Afsluiting 69
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Oogsten 9 1.1 Oogstmoment 9 1.2 Oogstwerkzaamheden 12 1.3 Oogstmethoden 14 1.4 Kwaliteitseisen voor het product 25 1.5 Apparatuur voor oogstverwerking 30 1.6 Afsluiting
Nadere informatie1 Grondstoffen Aardappelen Spinazie Appels Samenvatting 15
Inhoud Voorwoord 5 1 Grondstoffen 9 1.1 Aardappelen 10 1.2 Spinazie 12 1.3 Appels 14 1.4 Samenvatting 15 2 Productie van frites 17 2.1 Overzicht van de fritesproductie 18 2.2 Ingangscontrole 19 2.3 Sorteren,
Nadere informatieGroene tomaten rijp maken
Groene tomaten rijp maken Is het het einde van het seizoen en heb je nog wat onrijpe, groene tomaten aan je plant zitten? Hier zijn wat simpele suggesties om ze rijp te maken, waarbij je gebruik maakt
Nadere informatieBIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL]
BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking van enzymen kunnen beschrijven moet het proces van
Nadere informatieMicro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?
Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen
Nadere informatieMarktsituatie voor groenten en fruit vier maanden na de afkondiging van de Russische boycot
Marktsituatie voor groenten en fruit vier maanden na de afkondiging van de Russische boycot Siemen van Berkum en Gerben Jukema, LEI Wageningen UR, 17 december 2014 Deze notitie geeft een beknopt overzicht
Nadere informatiefourapples news In deze editie van appel tot appelsap van appelsap tot cider van cider tot destillaat en afgewerkt product...
fourapples news Bij fourapples draait alles rond appels. We produceren... - *fourbubbels* (een cider van 4% vol. alc.) - *sweetshine* (een zoete appel likeur - 18% vol. alc.) - *sweetshine cherry* (een
Nadere informatieCelademhaling & gisting
Celademhaling & gisting Tekst voor de leerlingen V. Rasquin - 1 - DISSIMILATIE - TEKST VOOR DE LEERLINGEN celademhaling & GISTING Wij weten dat heel wat processen endergonisch zijn (ze vergen energie).
Nadere informatieTest invloed bewaartemperatuur op softscald in Santana. Auteur: F.W. Schoorl
Test invloed bewaartemperatuur op softscald in Santana Auteur: F.W. Schoorl Doelstelling Afzet van goede kwaliteit Topaz en Santana. Goede kwaliteit Santana vroeg afgezet: Voorkomt teleurstellingen bij
Nadere informatieEindexamen wiskunde A 12 VWO I
Eindexamen wiskunde A VWO 2001 - I Opgave 1 Contradansen Een Engelse contradans is een muziekstuk dat uit twee delen bestaat. Ieder deel bestaat uit acht maten. In het boekje Musik mit Würfeln staat een
Nadere informatie1. Trainingsleer. AWI opleiding Trainingsleer
1. Trainingsleer AWI opleiding Trainingsleer Onderwerpen Algemene fysiologie Fysiologie en wandelen Energiesystemen Trainingswetten Fysiologie Algemene fysiologie Inspanning heeft direct invloed op: Bloedsomloop
Nadere informatieSamenvattingen. Samenvatting Thema 1: Stofwisseling. Basisstof 1. Organische stoffen:
Samenvatting Thema 1: Stofwisseling Basisstof 1 Organische stoffen: - Komen af van organismen of zitten in producten van organismen - Bevatten veel energie (verbranding) - Voorbeelden: koolhydraten, vetten,
Nadere informatieB - CIRCULATIEVOUD. Circulatievoud
B - CIRCULATIEVOUD Circulatievoud Inleiding De temperatuurspreiding in een gekoelde ruimte wordt in belangrijke mate bepaald door het circulatievoud van de lucht. Circulatievoud (in 1/uur) is de verhouding
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatiePraktijkmededelii. Houdbaarheid van tulpebloemen op water. Praktijkmededelingnr. 20,sept. '66. Ir. G. Hekstra
STICHTING LABORATORIUM VOOR BLOEMBOLLENONDERZOEK *V9IBUS ÖO Praktijkmededelii Houdbaarheid van tulpebloemen op water Ir. G. Hekstra Praktijkmededelingnr. 20,sept. '66 HOUDBAARHEID VAN TULPEBLOEMEN OP WATER
Nadere informatieVitaal plantgoed door optimale bewaring
Vitaal plantgoed door optimale bewaring Bloembollen 2016, Henk Gude en collega s Inhoud Algemene inleiding bollenteelt Klimaatfactoren bewaring Bewaring tulp Bewaring lelie Bollenteelt en verwerking, het
Nadere informatieHoe is het gesteld met de kennis bij het bevoegd gezag over innovatieve ontwikkelingen?
P.G.H. Uges 5 november 2015 1 Het Airco-Kenniscentrum.nl is ideëel, werkt samen met ISSO en geeft net als in een encyclopedie, opdrachtgevers, gebruikers architecten en overheden, informatie over ventilatie,
Nadere informatieVorstschade bij Zantedeschiaknollen
Vorstschade bij Zantedeschiaknollen Voortgezet diagnostisch onderzoek 2010 Peter Vink, Paul van Leeuwen en John Trompert Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit PPO nr.
Nadere informatiealgemeen Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Conference SMARTFRESH SM KWALITEITSSYSTEEM De teelt
Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Conference Versie augustus 2012 2 Opgesteld met medewerking van FBR Wageningen, VCBT Leuven, Fruitconsult, Hermoo Belgium, pcfruit vzw en AgroFresh. Het SmartFresh
Nadere informatieScheikundige begrippen
Scheikundige begrippen Door: Ruby Vreedenburgh, Jesse Bosman, Colana van Klink en Fleur Jansen Scheikunde begrippen 1 Chemische reactie Ruby Vreedenburgh Overal om ons heen vinden er chemische reacties
Nadere informatieBROEIKASEFFECT HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen.
BROEIKASEFFECT Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen. HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Levende wezens hebben energie nodig om te overleven. De energie die het leven op aarde in stand
Nadere informatie1 Het einde van de teelt... en nu oogsten! Processen rondom de oogst Oogsttijdstip in de open teelten 12 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Het einde van de teelt... en nu oogsten! 9 1.1 Processen rondom de oogst 9 1.2 Oogsttijdstip in de open teelten 12 1.3 Afsluiting 22 2 Met de hand of met de machine? 23
Nadere informatieFederaal Agentschap voor de Veiligheid. van de Voedselketen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Lieve Busschots Directeur Communicatie FAVV 23/11/2013 1 VEILIG VOEDSEL UW ZORG ONZE
Nadere informatie1 Producten voor de verkoop Consument en product Biologische achtergronden Afwijkingen van de normale regel 17 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Producten voor de verkoop 9 1.1 Consument en product 9 1.2 Biologische achtergronden 13 1.3 Afwijkingen van de normale regel 17 1.4 Afsluiting 19 2 Bewaarcondities en bewaarmethoden
Nadere informatieCursus. Koeling en Productkwaliteit. Frank van de Geijn Alex van Schaik Matthijs Montsma
Cursus Koeling en Productkwaliteit Frank van de Geijn Alex van Schaik Matthijs Montsma Colofon Titel Cursus Koeling en Productkwaliteit Hardfruit Auteur(s) Frank van de Geijn, Alex van Schaik, Matthijs
Nadere informatieHet weer en reumatoïde artritis. De rol van het microklimaat aan de huid.
Samenvatting Het weer en reumatoïde artritis. De rol van het microklimaat aan de huid. Als ik voor het eerst met iemand kennis maak en vertel dat ik reuma heb, dan hoor ik vaak O, dan is dit zeker goed
Nadere informatieDeNOx-installatie. Onmisbaar voor schone lucht
DeNOx-installatie Een DeNOx-installatie is niets meer dan een uit de kluiten gewassen autokatalysator. Net als de installatie onder uw vierwieler zorgt een DeNOx-installatie ervoor dat schadelijke stoffen
Nadere informatiePresentatie. Afsterven steenfruitbomen. Klantendag Stonefruitconsult. Echteld Donderdag 7 maart. Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO
oetermeer Presentatie Afsterven steenfruitbomen Klantendag Stonefruitconsult Echteld Donderdag 7 maart Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO Boomuitval Grotere verliezen aan bomen binnen steenfruit
Nadere informatieTit. Haagsteeg 6, 6708 PM Wageningen Tel.: (Publikatie uits]uitend met toestemming van de directeur RAPPORT NO Mw. H.
Tit S P R E N G E R I N S T I T U U T Haagsteeg 6, 6708 PM Wageningen Tel.: 08370-19013 (Publikatie uits]uitend met toestemming van de directeur RAPPORT NO. 2297 Mw. H. Sonneveld DE INVLOED VAN EEN WISSELENDE
Nadere informatieLuchtbevochtiging voor directe ruimte en ULO
Luchtbevochtiging voor directe ruimte en ULO Luchtkwaliteit zoals ter plekke vereist Voor computerruimte, clean- room, kantoor of. laboratorium, simpelweg overal waar bevochtiging essentieel is voor de
Nadere informatieDe aardse atmosfeer. Robert Parson Associate Professor Department of Chemistry and Biochemistry University of Colorado
De aardse atmosfeer Robert Parson Associate Professor Department of Chemistry and Biochemistry University of Colorado Vertaling en tekstbewerking: Gjalt T.Prins Cdß, Universiteit Utrecht Inleiding De ozonlaag
Nadere informatieWaterkwaliteit 2: Natuur/chemie
Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie
Nadere informatieOrganismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof
Boekverslag door A. 1802 woorden 20 juni 2007 5 71 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting stofwisseling Stofwisseling is het totaal van alle chemische processen in een organisme
Nadere informatie6.5. Werkstuk door een scholier 1097 woorden 2 maart keer beoordeeld. Keuzeopdracht; Hoofdstuk 6.4, opdracht B; Bron
Werkstuk door een scholier 1097 woorden 2 maart 2002 6.5 34 keer beoordeeld Vak ANW Keuzeopdracht; Hoofdstuk 6.4, opdracht B; Bron www.nicevzw.be www.food-micro.nl www.consumentenbond.nl Wat is nitraat
Nadere informatiekoel- en vriestechniek airconditioning elektrotechniek Bewust verder
koel- en vriestechniek airconditioning elektrotechniek Bewust verder Dijksma Koudetechniek is specialist in het creëren van een optimaal bewaarklimaat voor producten in onder meer de agrarische sector
Nadere informatieElstar altijd raak Conference, zo zoet zo goed Jan Peeters, Fruitconsult
27 oktober 2016 Elstar altijd raak Conference, zo zoet zo goed Jan Peeters, Fruitconsult 1 Voorjaar 2011 2 In volgorde van waarde: 1: Frisse uitstraling 2: Fantastische Smaak 3: Brede selectie 4: Goed
Nadere informatie1. Belang Hygiënecode
1. Belang Hygiënecode 1. Waarom wordt er in de slagerij met een Hygiënecode gewerkt? Om op een structurele manier hygiënisch en veilig met voedsel te werken. Om mensen te leren om gezonder en gevarieerder
Nadere informatieGASDICHTE DEUREN EN VENSTERS
GASDICHTE DEUREN EN VENSTERS 100% gasdicht door oppompbare afdichting. Ook bij onregelmatigheden in vloer en wand na jaren nog 100% dicht. Geen vaseline of kit nodig voor de afdichting. Openen en gasdicht
Nadere informatieEen jonge sequoia opgegroeid tussen de as van een bosbrand en een jonge sequoia in een pot.
Hoofdstuk 8. De levensloop van de Sequoia gigantea: van zaadje tot reuzenboom Niet elk zaadje dat uit de kegel valt ontkiemt. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat van de zaadjes die in een groene
Nadere informatieAddicool. Leo Suiker directeur
Addicool. Leo Suiker directeur Voorwoord. Addicool heeft zich door haar jarenlange ervaring en expertise ontwikkeld tot marktleider op het gebied van custom made luchtbehandelings kasten. En omdat we veel
Nadere informatiePatiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval?
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie,
Nadere informatieInspanningsfysiologie. Energiesystemen. Fosfaatpool. Hoofdstuk 5. 1. Fosfaatpool 2. Melkzuursysteem 3. Zuurstofsysteem
Inspanningsfysiologie Hoofdstuk 5 Energiesystemen 1. Fosfaatpool 2. Melkzuursysteem 3. Zuurstofsysteem Fosfaatpool Anaërobe alactische systeem Energierijke fosfaatverbindingen in de cel Voorraad ATP en
Nadere informatieHygroscopische eigenschappen
2013/12 Hout Hygroscopische eigenschappen Hout en vocht Hout is een natuurproduct dat na droging en verwerking gevoelig blijft voor vocht. Dit betekent dat het kan uitzetten en krimpen. Gebeurt dit ongelijkmatig,
Nadere informatieInleiding. Hoe het begon. Honing in wondzorg. Eigenschappen van honing
Inleiding Honing in wondzorg Jan Vandeputte Renva bvba Thuiszorg Historiek van honing Samenstelling van honing Werking van honing / verschillen De klinische voordelen van honing Klinische bewijzen voor
Nadere informatieOxysense Niet destructieve zuurstofmetingen
Oxysense Niet destructieve zuurstofmetingen ir. Tom Anthierens Laboratory of Food Microbiology and Food Preservation Dept. Food Safety and Food Quality, Ghent University Overzicht Voorstelling kennisinstellingen
Nadere informatieMogelijke oorzaken van zwarte spruiten in lelie
Mogelijke oorzaken van zwarte spruiten in lelie Praktijkproef bij VWS, in samenwerking met PPO Lyon Looijestein, Gert Sijm Ben Seubring Marga Dijkema, Henk Gude VWS Stagiair HAS Den Bosch PPO Praktijkonderzoek
Nadere informatieMinder groenten en fruit thuis geconsumeerd in 2018
Minder groenten en fruit thuis geconsumeerd in 218 In 218 kocht de Belg gemiddeld 37 kg verse groenten en 45 kg vers fruit. Dit is respectievelijk 2% en 5% minder dan het jaar voordien. De fruitbestedingen
Nadere informatieKernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 26 april 2011 Nummer 2011-03 Kernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Nadere informatieCellen aan de basis.
Cellen aan de basis. Cellen aan de basis In het thema cellen aan de basis vinden we twee belangrijke thema s uit biologie voor jou terug. 1. Organen en cellen (thema 1 leerjaar 3) 2. Stofwisseling (thema
Nadere informatieVragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011
Celstofwisseling I Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Inleiding 1-12 Deze module gaat over de omzetting van voedsel in energie
Nadere informatieBos/Houtproducten : een koolstofput
Bos/Houtproducten : een koolstofput CEI-BOIS, ROADMAP 2010, GEBASEERD OP EEN ARTIKEL VAN DR. IR. E. DEFAYS, BELGIAN WOODFORUM Broeikasgassen terugdringen kan enerzijds door de emissie van de broeikasgassen,
Nadere informatieTOEPASSINGEN, MARKTKANSEN EN
TOEPASSINGEN, MARKTKANSEN EN VOORBEELDEN UIT DE PRAKTIJK ANOUK DANTUMA EVENT DATUM Wageningen World, Mileucentraal, Voedingscentrum, H. Vega CONTEXT: WAAROM ACTIEVE VERPAKKINGEN?» Voedselverliezen:» 11%
Nadere informatieGedroogde zuidvruchten. Waar gaat deze kaart over? Voedingswaarde van gedroogde zuidvruchten. Wat wordt er van jou verwacht?
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over gedroogde. In deze kaart staat wat gedroogde zijn. Je leert welke gedroogde er zijn en hoe je ze moet bewaren. Wat wordt er van jou verwacht? Na het bestuderen
Nadere informatieEvaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld. 31-10-2014, Arie de Gelder
Evaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld 31-10-2014, Arie de Gelder Opmerkingen vooraf De genoemde punten staan open voor discussie Er is geen prioriteit in de volgorde Als
Nadere informatieBewaren van voedsel. Biotechniek
Bewaren van voedsel Biotechniek Vraag 1 Additieven of E-nummers zijn stoffen die opzettelijk aan voedingsmiddelen worden toegevoegd. Om welke reden? Technologisch (bewaring) Organoleptisch (smaak, geur
Nadere informatieGeraffineerde suiker EG N 1
PRODUCT DATA SHEET Geraffineerde suiker EG N 1 Algemene beschrijving De geraffineerde suiker (witte suiker) is een product van de Tiense Suikerraffinaderij n.v. en komt overeen met de kwaliteit EG1 zoals
Nadere informatiePresentatie Pack4Food 22 juni 2012 Kleurvorming en kleurbehoud van vers vlees
Presentatie Pack4Food 22 juni 2012 Kleurvorming en kleurbehoud van vers vlees To live is to breathe Vivotec staat voor innovatieve conditionerings-technologieen waarbij kwaliteit, presentatie en houdbaarheid
Nadere informatiePraktische opdracht. klas 2 atheneum
1 Praktische opdracht klas 2 atheneum Expert opdrachten gaswisseling, bloed en bloedsomloop http://www.bioplek.org/2klas/2klasexpertgasbloed/2klasgasbloedinhoud.html Vragen over de posters 2 Het is mogelijk
Nadere informatieHET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN
Toelatingsnummer HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN 1 WIJZIGING TOELATING Gelet op het verzoek d.d. 14 juli 2014 (20145664 WYB) van Forté Noord-West-Europa B.V. Geijsterseweg
Nadere informatie(Publikatie uitsluitend met toestemming van de directeur)
S P R E N G E R I N S T I T U U T Haagsteeg 6, 678 PM Wageningen Tel. : 8371913 (Publikatie uitsluitend met toestemming van de directeur) RAPPORT NO. 2158 A.C.R. van Schaik en Drs. S.P. Schouten DE BEWARING
Nadere informatiejanuari Z M D W D V Fruit: Appelen, Bananen, Citroen, Mandarijnen, Mango, Peren, Sinaasappelen Dit is een product van SaskiaVanOmmen.
januari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Groente: Aardappelen, Knolselderij, Pastinaak, Paddenstoelen, Prei, Pompoen, Raap, Rode Biet, Rode Kool, Savooiekool,
Nadere informatieSportvoeding bij Atleten
Sportvoeding bij Atleten Pallas 67 16 maart 2017 Marlijn van den berg marlijn.vandenberg@gmail.com Voedingsdeskundige Voeding en gezondheid in Wageningen Nu werkzaam bij: Jouw actieve vakantie om je fitter,
Nadere informatieVerbetert huidconditie en stimuleert haargroei
Verbetert huidconditie en stimuleert haargroei Welkom bij Luding Esthetica care Hooft nieuw concept Mesotherapie is een goede vorm van behandeling voor: voorkomen van haaruitval, Wat mag u verwachten?
Nadere informatieKoolhydraten in je eten
Koolhydraten in je eten Weet je nog, ons doel van gezond eten is: Eten en drinken waar je energie van krijgt en wat je lijf in balans houdt En Koolhydraten zijn de energieleveraars van je lijf. Je lijf
Nadere informatieCO 2. Tekst: ing. Dick Havenaar. Niels Wesselink (links) en ing. Nico Doorn (rechts) van PS Koeltechniek & Klimaatbeheersing.
Tekst: ing. Dick Havenaar Niels Wesselink (links) en ing. Nico Doorn (rechts) van PS Koeltechniek & Klimaatbeheersing. juni 2015 25 De compact samengebouwde CO 2 -installatie met op de achtergrond de gaskoeler.
Nadere informatieALGEMENE VOORWAARDEN
ALGEMENE VOORWAARDEN Algemene Voorwaarden Inhoudsopgave Algemene voorwaarden... 3 Toepassingsbereik voorwaarden en voorrangsbepaling... 3 Algemene garantievoorwaarden... 3 Inschatting capaciteit scrubbers...
Nadere informatieENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN
ENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN In de akkerbouw/open teelten wordt met name voor de bewaring van producten veel energie gebruikt in de vorm van droging en koeling. De hoeveelheid verbruikte
Nadere informatieKoelen van chrysant. Verhogen van kwaliteit tijdens bewaren van chrysant voor afzet in exportmarkten. Gitta ten Hoope
Koelen van chrysant Verhogen van kwaliteit tijdens bewaren van chrysant voor afzet in exportmarkten Gitta ten Hoope Supply Chain Consultant (Royal FloraHolland) Ketenkwaliteit Chrysant Financiers Ministerie
Nadere informatieXIII. Samenvatting. Samenvatting
XIII In dit werk wordt de invloed van dimethyldisulfide (DMDS) en van zeven potentiële additieven op het stoomkraken van n-hexaan onderzocht aan de hand van experimenten in een continu volkomen gemengde
Nadere informatieFotosynthese vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62437
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 05 juli 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62437 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieLeerlingenhandleiding
Leerlingenhandleiding Afsluitende module Alternatieve Brandstoffen - Chemie verdieping - Ontwikkeld door dr. T. Klop en ir. J.F. Jacobs Op alle lesmaterialen is de Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk
Nadere informatie