1 Het einde van de teelt... en nu oogsten! Processen rondom de oogst Oogsttijdstip in de open teelten 12 1.

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Het einde van de teelt... en nu oogsten! Processen rondom de oogst Oogsttijdstip in de open teelten Afsluiting 22 2 Met de hand of met de machine? Oogstmethoden in je teeltsector Veilig gebruik van de oogstapparatuur Afsluiting 38 3 Kwaliteit door sorteren! Sorteren Sorteerapparatuur Kwaliteitsbewaking Afsluiting 57 4 Geoogst product op transport! Verpakken Transport binnen het bedrijf Afsluiting 67 Trefwoordenlijst 69 INHOUD 7

2 8 OOGSTEN EN SORTEREN

3 1 Het einde van de teelt... en nu oogsten! Oriëntatie Voor verschillende soorten teelten bestaat er een verschillende oogsttijd. Akkerbouwers en bollentelers kijken altijd met spanning uit naar de oogst. Iedere boer of bollenkweker spant zich in om de grondbewerking, het zaaien, het poten, de bemesting en de verzorging zo goed mogelijk te doen. Zij hebben daarbij twee doelen: een zo hoog mogelijke opbrengst halen; een optimale kwaliteit van het product bereiken. Veel dingen kun je sturen, maar niet het weer. Daardoor kan een boer of bollenteler ook nooit de uiteindelijke opbrengst voorspellen. In de vollegrondsgroenteteelt werk je niet zozeer toe naar één oogstperiode per jaar, maar probeer je min of meer continu met producten op de markt (op de veiling) te komen. Voor een kweker van bos- en haagplantsoen, een laanbomenteler en een vruchtbomenkweker is er inderdaad sprake van een duidelijke oogsttijd. Maar dit hoeft niet per se te gelden voor een containerteler of voor een kweker van sierheesters en coniferen. In ieder geval komt er ook in de boomteelt met al zijn verschillende cultuurgroepen een moment dat het product dat met zo veel zorg is opgekweekt, wordt verkocht. Opkweek is één, netjes afleveren is twee. 1.1 Processen rondom de oogst In de verschillende teelten oogsten we verschillende gewassen of verschillende delen van gewassen. In de akkerbouw oogsten we vooral zaden en knollen, in de bollenteelt bollen en knollen en in de boomteelt zetten we meestal een complete plant af. In de vollegrondsgroenteteelt oogsten we vaak delen van planten, zoals bladeren, stelen, scheuten. Als het om vruchten gaat, oogsten we de niet-volledig afgerijpte exemplaren (courgette, augurk, meloen). Zaden, bollen en knollen zijn afgerijpte producten, dat wil zeggen: ze kunnen op eigen benen staan. Vollegrondsgroenten daarentegen zijn voor het merendeel onrijp, betrekkelijk kort houdbaar en snel bederfelijk. Maar wat gebeurt er bij de rijping in de plant? Welke omstandigheden hebben daar invloed op? Om dit te kunnen begrijpen moet je iets weten over de plantkundige processen. HET EINDE VAN DE TEELT... EN NU OOGSTEN! 9

4 In- en uitwendige invloeden op de bloei en de afrijping van de plant Hij zal wel last hebben van zijn hormonen, wordt wel eens gezegd van iemand die duidelijk laat merken dat hij in de pubertijd zit. Bij mens en dier worden veel processen in het lichaam geregeld door hormonen. Niet alleen processen die te maken hebben met seksualiteit, maar ook andere processen. Bij een suikerpatiënt is de productie van hormonen die het suikergehalte in het bloed regelen, verstoord. Ook bij planten wordt de groei en de ontwikkeling aangestuurd door hormonen. De top van een plant groeit altijd naar boven, de wortels groeien altijd naar beneden. Logisch zul je zeggen, maar hoe zit dat nu met die tulpenbol, die op zijn kop in de grond komt? Ook hier zorgen hormonen ervoor dat de wortels om de bol heen omlaag groeien en de kiem om de bol heen omhoog. Soms maakt een boer of tuinder gebruik van kunstmatige hormonen of probeert hij door bepaalde maatregelen de groei, bloei of vruchtvorming te beïnvloeden. Periodiciteit Als in het voorjaar de dagen langer worden, beginnen de vogels te zingen. Ook in een koudere periode zingen de vogels vaak fanatiek door. Het zijn dus niet de temperatuur of de weersomstandigheden die een vogel aanzetten om te gaan zingen. Vooral de daglengte is van belang. Elke vogel heeft zo weer zijn eigen daglengte, waarbij hij begint te zingen of die hem doet besluiten in de herfst weg te trekken. langedagplanten Ook veel planten reageren op daglengte. Er zijn planten die pas beginnen te bloeien als de daglengte toeneemt. Het toenemen van de daglengte stimuleert de bloei van deze planten. Je noemt deze planten langedagplanten. Bekende voorbeelden van langedagplanten zijn: tarwe, klaver, biet en ui. De meeste van deze planten hebben meer dan 14 uur licht nodig om tot bloei te komen. kortedagplanten Zo zijn er ook kortedagplanten. Deze planten hebben een periode met kortere dagen nodig om te gaan bloeien. Een bekend voorbeeld is de chrysant. Deze gaat bloeien onder invloed van korter wordende dagen. Een aardbeiplant legt zijn bloemen aan onder invloed van korte dagen. Bij lange dagen legt de aardbei uitlopers aan met aan het uiteinde jonge plantjes. 10 OOGSTEN EN SORTEREN

5 Fig. 1.1 Een bloeiende aardbeiplant daglengte-neutrale planten Er zijn ook planten die niet reageren op daglengte als het om bloei gaat. We noemen dit daglengte-neutrale planten. Veel onkruiden, zoals straatgras en muur kunnen het hele jaar door bloeien. Als het niet te koud is, zelfs midden in de winter. Er zijn ook dagneutrale aardbeirassen, de zogenaamde doordragers. De daglengte heeft nauwelijks invloed op de bloei van deze planten. Daglengte kan ook de knolvorming van (bijvoorbeeld) aardappelen beïnvloeden. Kortere dagen versnellen de knolvorming. Fig. 1.2 Een uitloper van een aardbeiplant met zijstengel Vragen 1.1 a Geef de daglengtegevoeligheid van de volgende gewassen in onderstaande tabel aan met een kruisje. Plant Kortedagplant Langedagplant Daglengte-neutraal aardbei prei tarwe aardappel ui PROCESSEN RONDOM DE OOGST 11