Hierbij deel ik u mede dat de Commissie om de hierna genoemde redenen heeft besloten geen bezwaar aan te tekenen tegen de steunmaatregel.

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, 16.V.2007 C(2007)2207 Betreft: Steunmaatregel nr. N 56/2007 Nederland Omnibus Excellentie, Hierbij deel ik u mede dat de Commissie om de hierna genoemde redenen heeft besloten geen bezwaar aan te tekenen tegen de steunmaatregel. 1. PROCEDURE De Nederlandse autoriteiten hebben de Commissie op 30 januari 2007 in kennis gesteld van de bovengenoemde maatregel. De Commissie heeft bij brief van 28 februari 2007 om aanvullende informatie verzocht. De Nederlandse autoriteiten hebben de gevraagde informatie bij brieven van 30 maart en 26 april 2007 verstrekt. 2. GEDETAILLEERDE BESCHRIJVING VAN DE MAATREGEL 2.1. Doelstelling De Nederlandse autoriteiten hebben aangekondigd dat zij voornemens zijn enkele van de bestaande regelingen voor de ondersteuning van activiteiten op het gebied van onderzoek en ontwikkeling ("O&O") te herzien en te reorganiseren in één regeling, de Omnibus-regeling. De bestaande regelingen die onder deze herziening vallen, zijn de volgende: PRIOO 1 - Subsidiekader voor Programma's voor Innovatief Onderzoek en Ontwikkeling; 1 Goedgekeurd door de Commissie op (N 628/05) (wijziging van het eerste besluit over N 346/05). Zijne Excellentie de Heer Maxime VERHAGEN Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 NL EB Den Haag Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefoon: (0)

2 SPS Subsidieregeling Projectmatige Samenwerking 2. De Nederlandse autoriteiten nemen in de regeling ook O&O-projecten op die gefinancierd worden in het kader van de geografisch geconcentreerde samenwerkingsprogramma's "Pieken in de Delta". Voor in totaal zes verschillende gebieden in Nederland is een specifiek programma voor dat gebied ontwikkeld (of zal worden ontwikkeld, zoals in het geval van Noord-Nederland). Deze specifieke programma's stimuleren economische activiteiten in een bepaald gebied. De subsidieaanvragen in het kader van "Pieken in de Delta", vallend onder de kaderregeling O&O&I, stemmen overeen met de Omnibus-regeling. De resterende projecten worden noodzakelijkerwijs beoordeeld vanuit het perspectief van staatssteun en zo nodig bij de Commissie aangemeld. Algemeen gesproken beoogt de Omnibus-regeling verreikende integratie tot stand te brengen om te komen tot één generieke regeling voor de bevordering van nationale en internationale technologische samenwerking door middel van de stimulering van O&O-projecten die in het kader van een innovatieprogramma worden uitgevoerd. De O&O-projecten worden uitgevoerd als onderdeel van de innovatieprogramma's Rechtsgrondslag De rechtsgrondslag voor de nieuwe regeling is het nationale kader voor subsidies, dat is ingesteld door het ministerie van Economische Zaken: de Kaderwet subsidies EZ, in zijn meest recente versie van Steunbedrag, duur, instrumenten en cumulering De regeling loopt tot en met 31 december De totale begroting voor de gehele periode is 2,4 miljard euro, oftewel een jaarlijkse begroting van 400 miljoen euro. In de regeling worden rechtstreekse subsidies gebruikt. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat zij erop zullen toezien dat voor bepaalde projecten met een hoog risico, die activiteiten omvatten die voornamelijk betrekking hebben op experimentele ontwikkeling, aan deze subsidies terugbetalingsvoorwaarden verbonden kunnen zijn. De subsidies worden in tranches uitbetaald, deels in de vorm van een voorschot, deels na afronding van de relevante fases van de projecten. De begunstigde ontvangt slechts een voorschot voor de volgende fase nadat hij heeft verklaard dat de voorgaande fase is afgerond en de vooruitzichten voor een succesvolle afronding van het project onverminderd positief zijn. De Nederlandse autoriteiten bevestigen dat de toegepaste cumuleringsregels die zijn welke worden gedefinieerd in deel 8 van de kaderregeling O&O&I. De Nederlandse autoriteiten wensen te voorzien in de mogelijkheid van cumulering van nationale steun met steun van de Gemeenschap: indien sprake is van cumulering, mag de totale steun niet hoger zijn dan 75% voor industrieel onderzoek of 50% voor experimentele ontwikkeling. Het plafond van 100% voor fundamenteel onderzoek mag niet worden overschreden. 2 Steunmaatregel nr. N 248/03, goedgekeurd door de Commissie op

3 2.4. Gesteunde activiteiten De Omnibus-regeling biedt financiële steun in het kader van programma's waarbij ondernemingen en/of kennisinstellingen zijn betrokken. De essentiële elementen van de programma's zijn de legitimiteit van de rol van de overheid, het effect op de duurzame economische groei, het relatief hoge risico, het innovatieve gehalte van de programma's en de duidelijke committering en betrokkenheid van de belanghebbenden. Ook belangrijk is de betrokkenheid van onafhankelijke deskundigen bij de ontwikkeling en tenuitvoerlegging van de programma's. De programma's bieden een kader voor de totstandbrenging en tenuitvoerlegging van de afzonderlijke O&O-projecten en haalbaarheidsstudies. De Nederlandse autoriteiten vermelden bij wijze van voorbeeld een cluster van ondernemingen en kennisinstellingen die een bepaald thematisch onderwerp aanpakken. Een dergelijk innovatieprogramma omvat een samenhangend geheel van vooraf gedefinieerde activiteiten voor een bepaald onderwerp met als doel de bevordering van innovatie. Buitenlandse partners mogen aan programma's en projecten deelnemen. De begunstigden mogen de O&O&I-activiteiten geheel of gedeeltelijk buiten Nederland uitvoeren dan wel uitbesteden. Programma's met een internationale oriëntatie, zoals Eureka, zijn eveneens mogelijk. De regeling steunt projecten die betrekking hebben op alle O&O-activiteiten: fundamenteel onderzoek, industrieel onderzoek en experimentele ontwikkeling. Aard en inhoud van de O&O-projecten zijn afhankelijk van het specifieke toepassingsgebied van de innovatieprogramma's. De Nederlandse autoriteiten hebben voorbeelden van programma's en projecten voorgelegd. Een programma over nano-elektronica en ingebedde systemen kan projecten omvatten betreffende elektronische beeldverwerking en informatieverwerking, telediagnose, projecten voor experimenteren met concepten in een virtueel veld, apparatuur en simulatie. Een programma over bloemen en voeding kan projecten omvatten voor de ontwikkeling van producten om voedselgerelateerde chronische aandoeningen te helpen verminderen, zoals obesitas, hart- en vaatziekten, diabetes en kanker. Een programma over watertechnologie kan projecten omvatten die gericht zijn op de verbetering van de drinkwatervoorziening en de voorziening met industrieel water of sensortechnologieën. Bij langetermijnprogramma's zijn weliswaar zowel onderzoeksinstellingen als ondernemingen betrokken, maar er is geen verplichting tot samenwerking bij projecten. De Nederlandse autoriteiten verklaren dat, wanneer projecten worden uitgevoerd in onderlinge samenwerking tussen ondernemingen en onderzoeksinstellingen, zij erop zullen toezien dat octrooien en andere intellectueleeigendomsrechten voortvloeiende uit het onderzoeksproject slechts zullen worden overgedragen tegen marktconforme tarieven, met het oog op volledige economische exploitatie van die rechten In aanmerking komende kosten De in aanmerking komende kosten in het kader van de Omnibus-regeling zullen worden gebaseerd op een systeem dat de Nederlandse autoriteiten all-in uurtarief noemen. Het tarief is samengesteld uit directe personeelskosten (van de projectmedewerkers) en een toeslag bestaande uit de indirecte kosten die aan het project kunnen worden toegeschreven, zoals accommodatie, automatisering, 3

4 apparatuur, grondstoffen en algemene kosten. Het tarief wordt van jaar tot jaar vastgesteld op basis van voorafgaande berekening. De Nederlandse autoriteiten hebben duidelijk verklaard dat dit systeem alleen de in aanmerking komende kosten omvat: a) personeelskosten (onderzoekers, technici en ander ondersteunend personeel voor zover zij zich met het onderzoekproject bezighouden); b) kosten van apparatuur en uitrusting voor zover en voor zolang zij voor het onderzoeksproject worden gebruikt; c) kosten van gebouwen en grond voor zover en voor zolang zij voor het onderzoeksproject worden gebruikt; d) kosten van contractonderzoek, technische kennis en octrooien die tegen marktprijzen worden verworven bij of waarvoor een licentie wordt verleend door externe bronnen, mits de transactie conform het arm's length-beginsel plaatsvond en er geen sprake is van collusie. Voorts ook kosten voor consultancy en gelijkwaardige diensten die uitsluitend voor de onderzoeksactiviteiten worden gebruikt; e) extra algemene vaste kosten die rechtstreeks uit het onderzoekproject voortvloeien; f) andere exploitatiekosten, waaronder die voor materiaal, leveringen e.d., die rechtstreeks uit de onderzoeksactiviteit voortvloeien. Het uurtarief moet worden gebaseerd op de normale of standaardwerktijden, i.e. het aantal uren dat een werknemer onder normale omstandigheden kan werken, volgens het contract met de onderneming, rekening houdende met verlofdagen, vakantie, afwezigheid door ziekte, enz. De toepassing van het all-in uurtarief is aan een aantal voorwaarden gebonden: het systeem moet systematisch worden toegepast voor alle O&O-projecten, dus niet alleen voor projecten die in aanmerking komen voor overheidssteun; de werktijden van elke werknemer moeten nauwkeurig worden geregistreerd en door een accountant kunnen worden gecontroleerd; alleen de kosten vermeld in de kaderregeling O&O&I mogen worden opgenomen; de accountant moet de (van jaar tot jaar vastgestelde) all-in uurtarieven controleren en in het verslag dat bij het verzoek om terugbetaling van de projectkosten is gevoegd, expliciet verklaren dat de betreffende all-in uurtarieven consequent volgens de normale bedrijfsbeginselen zijn berekend; het ministerie van Economische Zaken behoudt zich het recht voor om de kosten waarvoor om terugbetaling wordt verzocht, aan een extra onderzoek te onderwerpen. 4

5 Indien de begunstigde een dergelijk systeem niet hanteert, moet een vast uurtarief van 35 euro worden toegepast voor de personeelskosten. De Nederlandse autoriteiten verklaren dat dit bedrag gebaseerd is op empirische gegevens van ondernemingen die geen systemen met all-in uurtarieven hanteren, zoals het geval is voor de meeste kleine en middelgrote ondernemingen. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat dit bedrag naar hun mening laag is en dat zij verwachten dat het alleen in uitzonderlijke gevallen wordt toegepast. Zij hebben voorts verklaard dat, als dit forfaitaire bedrag op grote schaal wordt toegepast, zij bereid zijn een verlaging ervan in overweging te nemen Steunintensiteiten en verhogingen De Nederlandse autoriteiten passen de volgende steunintensiteiten toe voor O&Oprojecten: 100% voor fundamenteel onderzoek, 50% voor industrieel onderzoek en 25% voor experimentele ontwikkeling. Deze plafonds kunnen in de volgende gevallen worden verhoogd: a) de steunintensiteit kan worden verhoogd met 10 procentpunt voor middelgrote ondernemingen en 20 procentpunt voor kleine ondernemingen; b) tot een maximum steunintensiteit van 80% is een verhoging met 15 procentpunt mogelijk wanneer aan minstens één van de volgende voorwaarden 3 is voldaan: het project behelst daadwerkelijke samenwerking tussen ten minste twee onafhankelijke ondernemingen, er is sprake van daadwerkelijke samenwerking tussen een onderneming en een onderzoeksinstelling, of er is sprake van ruime verspreiding in het geval van industrieel onderzoek Begunstigden Ondernemingen komen, ongeacht hun omvang en de sector waartoe zij behoren, voor deze regeling in aanmerking. De Nederlandse autoriteiten schatten het aantal begunstigden op 100 tot 500. De regeling financiert ook de deelname van onderzoeksinstellingen aan O&O-projecten. Met betrekking tot projecten waarbij sprake is van samenwerking tussen een onderzoeksinstelling en een onderneming, hebben de Nederlandse autoriteiten verklaard dat de voorwaarden bedoeld in punt van de kaderregeling O&O&I van toepassing zijn Stimulerend effect De Nederlandse autoriteiten verwachten dat de regeling een stimulerend effect zal hebben en in elk geval de reikwijdte en het tempo van de O&O-activiteiten van onderzoeksinstellingen en ondernemingen gunstig zal beïnvloeden, aangezien vele projecten in onderlinge samenwerking worden uitgevoerd. In het jaarverslag over de Omnibus-regeling, dat de Commissie zal worden toegezonden, zullen de Nederlandse autoriteiten het stimulerende effect van de 3 De Nederlandse autoriteiten refereren letterlijk en uitdrukkelijk aan alle vaarwaarden genoemd in punt van de O&O&I Kaderregeling. 5

6 verschillende programma's nader toelichten. Meer bepaald zal dan worden gekeken naar de toename van de omvang, de reikwijdte, het tempo en de totale uitgaven voor O&O&I in het kader van de projecten Rapportage en monitoring De Nederlandse autoriteiten hebben zich ertoe verbonden de Commissie jaarverslagen toe te zenden over de tenuitvoerlegging van de regeling. Verder zullen de Nederlandse autoriteiten de informatieformulieren toezenden die worden bedoeld in punt van de kaderregeling O&O&I. De Nederlandse autoriteiten melden per geval bij de Commissie alle steun voor O&O-projecten aan die boven de volgende plafonds ligt: indien het project overwegend fundamenteel onderzoek betreft: 20 miljoen euro per onderneming per project; indien het project overwegend industrieel onderzoek betreft: 10 miljoen euro per onderneming per project; voor alle andere projecten: 7,5 miljoen euro per onderneming per project. 3. BEOORDELING VAN DE MAATREGEL 3.1. Bestaan van staatssteun De hier te beoordelen maatregelen omvatten staatsmiddelen, aangezien zij uit de begroting van de Rijksoverheid zullen worden gefinancierd. De maatregelen zijn selectief; zij komen immers ten goede aan een beperkt aantal ondernemingen, die dankzij deze steun een voordeel ontvangen. Ten slotte zullen deze maatregelen ook het handelsverkeer beïnvloeden, daar deze ondernemingen in het intracommunautaire handelsverkeer actief zijn of kunnen zijn. Zodoende voldoet de regeling, wat de subsidies aan ondernemingen betreft, aan de voorwaarden van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. Met betrekking tot de financiering uit de Rijksbegroting van O&O-activiteiten van onderzoeksinstellingen, wordt eraan herinnerd dat de financiering daarvan, overeenkomstig punt van de kaderregeling O&O&I, normaal gezien niet onder artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag valt, aangezien dit primaire activiteiten betreft die normaal gesproken geen economisch karakter hebben. Steun voor O&O-activiteiten die worden uitgevoerd door onderzoeksinstellingen namens of in samenwerking met ondernemingen, valt niet onder artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag, aangezien de resultaten van de O&O-projecten, overeenkomstig punt van de kaderregeling O&O&I, door de deelnemers worden gedeeld en voor de overdracht van de resultaten tussen partners onderling marktconforme tarieven zullen gelden. 6

7 3.2. Wettelijkheid Door deze maatregel vóór de tenuitvoerlegging aan te melden hebben de Nederlandse autoriteiten voldaan aan hun verplichtingen op grond van artikel 88, lid 3, van het EG-Verdrag Verenigbaarheid De Commissie heeft de verenigbaarheid van de steun beoordeeld op basis van de communautaire kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (kaderregeling O&O&I) 4. De aangemelde regeling voldoet aan alle noodzakelijke voorwaarden van de kaderregeling. Met name is het volgende geconstateerd: De voor steun in aanmerking komende activiteiten voldoen aan de in punt van de kaderregeling genoemde voorwaarden. De basissteunintensiteiten voldoen aan de in punt van de kaderregeling genoemde voorwaarden. De verhogingen voldoen aan de in punt van de kaderregeling genoemde voorwaarden. De Commissie heeft de in aanmerking komende kosten beoordeeld en met name de methode voor de berekening van die kosten die de Nederlandse autoriteiten voornemens zijn te gebruiken. De all-in uurtarieven zijn vastgesteld rekening houdende met de voorwaarden van de kaderregeling O&O&I, aangezien deze zijn gebaseerd op de in aanmerking komende kosten genoemd in punt en de voorwaarden voor de tenuitvoerlegging daarvan ertoe zullen bijdragen dat deze alleen de daadwerkelijke kosten van de begunstigden omvatten. De Nederlandse autoriteiten zien erop toe dat de verleende steun een stimulerend effect heeft op het gedrag van de begunstigden. Voor kleine en middelgrote ondernemingen wordt aangenomen dat dit effect zich voordoet. In het geval van projecten ten behoeve van grotere ondernemingen daarentegen moeten de Nederlandse autoriteiten aantonen op welke wijze hierin wordt voorzien, waarbij moet worden uitgegaan van de indicatoren genoemd in punt 6 van de kaderregeling O&O&I en verslag moet worden uitgebracht. De Nederlandse autoriteiten zien erop toe dat ingeval van cumulering met andere steun wordt voldaan aan de in punt 8 van de kaderregeling O&O&I genoemde voorwaarden. De Nederlandse autoriteiten zien erop toe dat de in punt 10 genoemde voorwaarden betreffende rapportage en transparantie van de regeling worden nageleefd. De Nederlandse autoriteiten zien erop toe dat de in punt 7.1 genoemde voorwaarden voor de aanmelding van projecten boven een bepaald bedrag worden nageleefd. 4 PB C 323 van , blz. 1. 7

8 Op basis van de bovenstaande overwegingen kan de Commissie concluderen dat de aangemelde regeling aan alle in de kaderregeling O&O&I genoemde voorwaarden voor verenigbaarheid voldoet. 4. CONCLUSIE De Commissie is dan ook van oordeel dat de steunmaatregel met het EG-Verdrag verenigbaar is op grond van artikel 87, lid 3, onder c). De Commissie herinnert de Nederlandse autoriteiten eraan dat alle voornemens om deze steunregeling aan te passen of te wijzigen, bij de Commissie moeten worden aangemeld. Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens mocht bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt u verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op internet: Dit verzoek dient bij aangetekend schrijven of per faxbericht te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie Directoraat Staatssteun Griffie Staatssteun B 1049 Brussel Faxnummer: Hoogachtend, Voor de Commissie Neelie KROES Lid van de Commissie 8