VOORWOORD BESTUURLIJKE REACTIE NAWOORD

Transcriptie

1 Profijt van Subsidiebeleid Een onderzoek naar gebruik van subsidies Behandeld in de AV vergadering 27 maart 2012 VRWRD BESTUURLIJKE REACTIE NAWRD

2 REGISTRATIENUMMER Voorwoord Voor u ligt het onderzoeksrapport van de Rekenkamercommissie van het Waterschap Zuiderzeeland, getiteld Profijt van Subsidiebeleid. Gedurende het onderzoek heeft de Rekenkamercommissie gemeend dit te moeten uitbreiden met een benchmark onder 14 waterschappen. Hoewel deze benchmark het onderzoek heeft verijkt is de doorlooptijd hierdoor aanzienlijk toegenomen. De titel van ons onderzoek geeft aan waar het in essentie om moet gaan, namelijk het hebben van profijt van subsidiebeleid. Helaas hebben wij moeten concluderen in ons onderzoek dat er door Waterschap Zuiderzeeland in de onderzochte periode kansen voor profijt zijn gemist. In de reactie van het college op ons rapport wordt dit niet herkend. Het is daarom dat wij hebben gemeend in ons nawoord specifiek te moeten stilstaan bij de bevindingen die in het onderzoek hebben geleid tot deze conclusie. Voorts hebben wij ook kunnen constateren dat na de onderzoeksperiode zich op het terrein van subsidieverwerving verbeteringen hebben voorgedaan. Het college geeft hier in de bestuurlijke reactie voorbeelden van. Dat neemt niet weg dat uit ons onderzoek door bestuur en organisatie nog wel degelijk lessen te trekken zijn, die met name voor de toekomst zouden moeten leiden tot een succesvol subsidiebeleid. Wij hebben hiervoor een viertal aanbevelingen geformuleerd. De wereld om ons heen verandert snel. Dat geldt zeker voor de (Europese) subsidieverlening. Toch zijn en blijven er voldoende kansen en mogelijkheden aanwezig voor de waterschappen. nderlinge samenwerking, niet alleen tussen waterschappen, maar ook met andere overheden en (maatschappelijke) organisaties dragen hieraan bij. Gelukkig heeft de Algemene vergadering samenwerking hoog op de agenda staan. Dit gekoppeld aan het vaststellen - en uitvoeren- van een toekomstbestendig subsidiebeleid moet kunnen leiden tot: Profijt van subsidiebeleid. De Rekenkamercommissie is alle betrokkenen dank verschuldigd voor de wijze waarop medewerking is verleend aan het onderzoek. Mr. Watze R. de Boer Voorzitter Rekenkamercommissie Waterschap Zuiderzeeland

3 DATUM BEHANDELD DR 3 februari 2012 T.A. Wendt DIRECT NUMMER 785 Rekenkamercommissie Waterschap Zuiderzeeland De heer mr. W.R. de Boer p/a Postbus AE LELYSTAD Geachte heer De Boer, NDERWERP Bestuurlijke reactie onderzoek subsidieverwerving NS KENMERK SS/ NS ZAAKNUMMER BIJLAGEN UW BRIEF VAN 9 december 2012 UW KENMERK VERZNDEN In deze brief geeft het college van Dijkgraaf en Heemraden zijn reactie op het onderzoek Profijt van Subsidiebeleid, een onderzoek naar gebruik van subsidies van de Rekenkamercommissie van Waterschap Zuiderzeeland. Hoofdlijn bestuurlijke reactie Het college heeft met belangstelling kennis genomen van de resultaten van het onderzoek en concludeert met de rekenkamercommissie dat het waterschap in de onderzoeksperiode beperkt gebruik heeft gemaakt van subsidies. Het college is enerzijds blij dat blijkt dat er in de subsidieverwerving geen schoten voor open doel zijn gemist en dat van de toegezegde subsidies nagenoeg alles wordt binnengehaald. Anderzijds onderschrijft ze dat er weinig creatieve subsidiegerichte projectontwikkeling is geweest. Hierbij dient bedacht te worden dat het gaat om een periode met een focus op kerntaken en beperkte ruimte qua financiën en formatie. De focus van het waterschap lag de afgelopen jaren op de optimalisering van beheer en planmatig werken. Het verkrijgen van extra subsidies werd meegenomen in de bestaande werkzaamheden, maar was geen doel op zich. nderzoeken van de rekenkamercommissie hebben tot doel de prestaties van de organisatie te verbeteren. Het college concludeert dat op het gebied van subsidieverwerving verbeteringen mogelijk zijn. Niet om, zoals de rekenkamercommissie ook al aangeeft, de subsidieverwerving te maximaliseren, maar om te optimaliseren. In deze reactie geeft het college aan welke lessen ze trekt uit het onderzoek, zowel over de zaken die goed gaan als over de zaken waar verbetering mogelijk is. De brief eindigt met de verbeteringen die het college in gang wil zetten om de toekomstige subsidieverwerving te optimaliseren. De rekenkamercommissie heeft als methode gekozen voor een vergelijkend onderzoek tussen waterschappen. Niet is, op niveau van activiteiten, aangetoond dat er subsidiekansen gemist zijn. Het college vindt daarom dat de conclusies en aanbevelingen scherp geformuleerd zijn. Met name door de focus op de onderzoeksperiode krijgen ontwikkelingen uit 2009 en later weinig aandacht. Daarom wordt in deze reactie ook enkele aanvullingen op het onderzoek gegeven en de recente ontwikkelingen benoemd. Leren van het onderzoek Het onderzoek leert het college het volgende: Zuiderzeeland maakt minder gebruik van subsidies dan veel andere waterschappen. Deels is dit te verklaren uit het geringe aantal ADRES WATERSCHAPSHUIS Postbus AE Lelystad Lindelaan KT Lelystad T (0320) F (0320) waterschap@zuiderzeeland.nl 1 / 4

4 beschikbare subsidies in de provincie Flevoland en deels door de aard van het gebied. Dit vormt echter geen volledige verklaring. ok de wijze van organiseren van subsidieverwerving is een oorzaak. Voor succesvolle subsidieverwerving is het van belang dat zowel het aanvragen, het registeren als het verantwoorden van subsidies goed gebeurt. Het college concludeert dat het registeren en verantwoorden goed gaat. Deze taken zijn, zeker na 2009, duidelijk in de organisatie belegd. Dit blijkt ook uit de conclusie dat toegezegde subsidies goed worden benut. De focus voor verbetering zal daarom vooral moeten liggen op het bekend zijn met, afwegen van en adequaat aanvragen van subsidies. Het college is blij te lezen dat de minimale voorwaarden voor subsidieverwerving aanwezig zijn, dat medewerkers open oog en oor hebben voor subsidiekansen en dat er een cultuur is waarin medewerkers er alles aan doen om subsidietrajecten tot een succes te maken en dat dat dan ook lukt. Tegelijk blijkt dat medewerkers in het algemeen onvoldoende op de hoogte zijn van de spelregels van succesvol subsidies verwerven. Hierin is een professionaliseringsslag mogelijk. De verwachting is dat het aanvragen van subsidies steeds complexer wordt. Met name voor Europese subsidies is vroegtijdige betrokkenheid in complexe trajecten noodzakelijk. ok samenwerkingsverbanden tussen waterschappen en met subsidieverstrekkers zijn belangrijk. Dit gegeven vormt een uitgangspunt voor de optimalisatie van de subsidieverwerving. Sinds de invoering van nieuwe procedures in 2009 vindt de informatievoorziening aan de Algemene Vergadering plaats volgens eigen afspraken en de wettelijke kaders. Toch concludeert de rekenkamercommissie dat de Algemene Vergadering door de wijze van informatievoorziening onvoldoende invulling kan geven aan zijn kaderstellende en controlerende rol. Dit vraagt om heldere afspraken op dit punt. Aanvullingen Het college wil een aantal aanvullingen aandragen bij het onderzoekrapport: Het rapport noemt in paragraaf beleidsterreinen waar mogelijk subsidiekansen gemist zijn. nderwerpen die genoemd worden zijn o.a. aanleg waterberging, natuurvriendelijke oevers, baggeren en water voor recreatie en natuurontwikkeling. Het gaat hier om beleidsterreinen, niet om concrete activiteiten waarbij subsidiekansen gemist zijn. Een doorvertaling van beleidsterreinen naar concrete activiteiten van het waterschap laat zien dat in het NBW-project geen kansrijke mogelijkheden voor aanleg waterberging naar voren zijn gekomen. Voor natuurvriendelijke oevers zijn na 2009 subsidies verworven. De genoemde Subbied-regeling voor baggeren is, zonder succes overigens, in 2006 onderzocht op subsidiemogelijkheden. Voor water voor recreatie was in de onderzoeksperiode nog geen beleid geformuleerd. Hetzelfde geldt voor de rol van Zuiderzeeland in natuurgebieden. Het college is van mening dat het rapport niet aantoont dat duidelijke kansen gemist zijn. Het onderzoek geeft aan dat voor waterschappen die niet aan een rivier of kust liggen (de hoge zandgronden, reconstructiegebieden) beduidend meer subsidies beschikbaar zijn dan voor de lagere gebieden. Het lijkt het college aannemelijk dat ook de aard van Flevoland (een jong gebied met een modern watersysteem en weinig NS KENMERK SS/ / 4

5 verwevenheid van functies) een verklaring vormt voor de beperkte beschikbaarheid van subsidies. Recente ontwikkelingen Door de keuze van de onderzoeksperiode is een aantal verleende of verworven grote subsidies buiten beschouwing gebleven. o Net na de onderzoeksperiode in 2010 is een subsidie van 2,5 miljoen verleend (KRW-synergiegelden) voor de aanleg van duurzame oevers. o In augustus 2011 is een grote subsidieaanvraag gedaan bij de provincie. Het betreft PP-gelden ter hoogte van 2,2 tot 2,6 miljoen voor de aanleg van natuurvriendelijke en duurzame oevers. Naar aanleiding hiervan heeft de Algemene Vergadering besloten de aanleg van duurzame oevers te versnellen. Dit is een mooi voorbeeld van subsidiegerichte projectsturing. o Vlak voor de onderzoeksperiode ( ) is de NBWsubsidie (tijdelijke regeling) van 2,4 miljoen verleend. Dit was in 2004 daarom is deze subsidie niet opgenomen in het onderzoek. Deze subsidie is uitgekeerd in de periode Deze subsidie is in 2010 definitief toegekend. o Het waterschap heeft in 2010 voor de inrichting van het watersysteem in TP-gebied Schokland bespaard door nauwe samenwerking met het Flevolandschap. De pmjp/ilg-subsidie is hierbij door het Flevolandschap aangevraagd. Door de invoering van de budgethoudersregeling, de monitoring van subsidies in 2009 en de invoering van Verseon in 2011 zijn ten opzichte van de onderzoeksperiode duidelijke verbeterslagen doorgevoerd in de registratie en verantwoording van subsidies. In 2011 is, zoals in het rapport vermeld, door de ambtelijke organisatie een plan van aanpak opgesteld voor een organisatieadvies subsidieadvisering. Voorgenomen verbetering Het college is, gezien genoemde recente ontwikkelingen, van mening dat het waterschap ten opzichte van de onderzoeksperiode op een goede weg zit, zowel qua prestatie als qua organisatie. Mede met het oog op de toenemende complexiteit van subsidieverwerving en het belang van samenwerking wil hij de organisatie ten aanzien van subsidieverwerving verder verbeteren. Het rapport geeft hiervoor een aantal mogelijkheden (succesfactoren) aan: Centrale aandacht en beschikbare tijd voor subsidieverwerving, bijvoorbeeld in de vorm van een subsidiecoördinator, al dan niet gedeeld met meerdere waterschappen; Aanjagen subsidiegebruik door bestuurders en management; Structurele verzameling van informatie over subsidies; Actief benaderen van subsidieverstrekkers; Samenwerking met andere waterschappen, bijvoorbeeld door deelname aan het overleg Samenwerking Subsidiecoördinatoren; pleiden van medewerkers met betrekking tot beschikbaarheid van subsidies en de interne regels voor registratie en verantwoording. Het college is voornemens, na een kort verkennend traject, met een voorstel voor subsidiebeleid te komen, waarin bovenstaande succesfactoren een plek krijgen. NS KENMERK SS/ / 4

6 In dit beleid worden dan de doelen voor subsidieverwerving verwoord, waarbij voor ogen wordt gehouden dat subsidieverwerving een middel is en geen doel op zich. Het gaat om een keus voor het ambitieniveau van subsidieverwerving: vormen de kerntaken het vertrekpunt waar subsidies bij worden gezocht of vormt de beschikbaarheid van subsidies het vertrekpunt waar projecten bij worden ontwikkeld. Tot nu lag de keus bewust op het eerste. Zuiderzeeland kijkt ook naar de administratieve lasten in relatie tot de subsidiebijdrage. nderdeel van dit beleid is tevens de informatievoorziening aan de Algemene Vergadering. Het college wisselt graag tijdens de behandeling van dit rapport met de Algemene Vergadering van gedachten over de soort en het detailniveau van de informatie die de Algemene Vergadering wenst te ontvangen. Hoogachtend, het college van Dijkgraaf en Heemraden van Waterschap Zuiderzeeland, de secretaris-directeur, de dijkgraaf, ir. J.B. van der Veen. mr. ir. H.L. Tiesinga. NS KENMERK SS/ / 4

7 REGISTRATIENUMMER Nawoord De Rekenkamercommissie mocht een uitgebreide bestuurlijke reactie ontvangen op het rapport, welke reactie wij integraal hebben opgenomen. p basis van de inhoud van de reactie heeft de Rekenkamercommissie gemeend een kort nawoord te moeten schrijven ter verduidelijking van de besluitvorming door de Algemene Vergadering. In haar rapport doet de Rekenkamercommissie een viertal aanbevelingen. Uit de bestuurlijke reactie maken wij op dat het College aanbeveling 1 en 4 wil overnemen; zij het dat wat betreft aanbeveling 4 het College hierover de dialoog met de AV wil afwachten. Voor wat betreft het laatste wijst de Rekenkamercommissie nog maar eens op hetgeen zij in de toelichting bij deze aanbeveling heeft opgemerkt. Een voorbeeld, zoals ook vermeld in het rapport, is het project KASZA waar de AV wel werd geïnformeerd over de aanvang met bijbehorende subsidieverkrijging, maar niet over de overigens begrijpelijke- tussentijdse beëindiging. Wat betreft aanbeveling 2 geeft het College aan bij het vaststellen van subsidiebeleid rekening te willen houden met de door de Rekenkamercommissie aangegeven succesfactoren. Echter uit de reactie van het College komt niet tot uiting dat men hier een prestatie nastreeft die vergelijkbaar is met die van overeenkomstige waterschappen. Het lijkt erop dat het College van oordeel is dat Waterschap ZZL in deze niet te vergelijken is met andere waterschappen. Bovendien is niet aangetoond door ons -aldus het College- dat in de onderzoeksperiode kansen zijn gemist. De Rekenkamercommissie hecht eraan hier het volgende over op te merken: - Er waren in de onderzoeksperiode voldoende subsidies beschikbaar, die onafhankelijk van de leeftijd en kenmerken van het Waterschap Zuiderzeeland, goed aansloten op de (beleids) doelen. - De door het College aangegeven voorbeelden van recente aanvragen bevestigen dit nog maar eens. De PP-subsidie, maar ook de SGB en ILG/Pmjp regelingen stonden gedurende de hele onderzoeksperiode ter beschikking. - Alleen door een aanvraag voor te leggen aan een subsidieverstrekker, die dan een beslissing neemt, kom je aan de weet of je een subsidie kunt benutten. De Rekenkamercommissie heeft in de onderzoeksperiode geen- door subsidieverstrekkersafgewezen aanvragen aangetroffen. - De vergelijking met andere waterschappen en de analyse van beleid van ZZL (waaruit blijkt dat er voldoende aanknopingspunten waren tussen inhoudelijk beleid en subsidies) vormen naast het vorenstaande voldoende onderbouwing voor onze conclusie en aanbeveling in deze. Wat betreft aanbeveling 3 gaat de Rekenkamercommissie ervan uit dat het nog door het College te formuleren subsidiebeleid duidelijke en afrekenbare doelen zal kennen.

8 REGISTRATIENUMMER Profijt van Subsidiebeleid Een onderzoek naar gebruik van subsidies 17 februari 2012 Rekenkamercommissie Waterschap Zuiderzeeland

9 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

10 Inhoud 1. Inleiding Aanleiding tot dit onderzoek Doelstelling en vragen Leeswijzer Conclusies en aanbevelingen Conclusies over het gebruik van subsidies door Waterschap Zuiderzeeland Aanbevelingen Normenkader Inleiding Normenkader Subsidieverwerving als beleidsdoel Verantwoordelijkheid voor de uitvoering van subsidiebeleid Sturing en bijsturing van subsidiebeleid Informatievoorziening aan AV over subsidies Succesvoorwaarden subsidieverwerving Inspanning en opbrengst van subsidies Subsidieprioriteiten Succesvoorwaarden Relatie succesvoorwaarden en normenkader NTA VAN BEVINDINGEN 4. Begrippen en onderzoeksmethode Afbakening en kernbegrippen nderzoeksmethode Subsidieprestatie van Waterschap Zuiderzeeland Inleiding Aan Zuiderzeeland verleende subsidies Subsidieverleningen aan Zuiderzeeland Beschikbare en gebruikte subsidieregelingen Provinciale subsidies Nationale subsidies Europese subsidieregelingen Realiseren van toegezegde subsidies Zuiderzeeland: benutting van subsidiekansen Investeringen en begroting Provinciale subsidies Gebiedskenmerken van het waterschap Beleid en activiteiten van Zuiderzeeland Beleid, organisatie en informatievoorziening Beleid om subsidieverwerving te sturen Notitie subsidiebeleid Notitie aanvragen, registreren en verantwoorden van subsidies Beleid initiatie en aanvragen Beleid realisatie rganisatie Decentraal organisatiemodel Bevoegdheden rganisatiecultuur Informatie Toetsing Toetsing aan eigen beleid Subsidieverwerving als beleidsdoel Sturing en bijsturing, informatievoorziening aan AV Toetsing aan de praktijk Verantwoordelijkheid voor de uitvoering van subsidiebeleid februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

11 1 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

12 1. Inleiding 1.1. Aanleiding tot dit onderzoek Verwerven van subsidies is een van de manieren waarop Waterschap Zuiderzeeland invulling kan geven aan de financiering van de vaak zeer kostbare projecten en activiteiten die het waterschap uitvoert. De aanleiding voor dit onderzoek van de Rekenkamercommissie is niet alleen financieel. Er is ook een groot maatschappelijk en politiek belang gemoeid met het benutten van subsidies. Subsidies worden vaak door andere overheden ingezet om de doelen te bereiken die maatschappelijk en politiek van belang zijn. p grond hiervan voldoet het onderzoek aan de door de Rekenkamercommissie geformuleerde criteria voor onderwerpselectie Doelstelling en vragen Door middel van dit onderzoek wil de Rekenkamercommissie Waterschap Zuiderzeeland (hierna: Rekenkamercommissie) inzicht verschaffen in de mate waarin Waterschap Zuiderzeeland het beleid voor het verwerven en verkrijgen van subsidies doelmatig en doeltreffend heeft ingericht en heeft uitgevoerd. De Rekenkamercommissie kijkt niet alleen naar het verleden maar zoekt ook naar leerpunten (en waar mogelijk verbetervoorstellen) voor de Algemene Vergadering, het College van Dijkgraaf en Heemraden en de ambtelijke organisatie. De hoofddoelstelling van dit onderzoek is uitgewerkt in vier deelvragen. Twee deelvragen zijn inventariserend: 1. Beleidskader en regelgeving: wat is het beleidskader en de regelgeving op basis waarvan Waterschap Zuiderzeeland subsidies heeft verworven? Welke vormen van subsidies zijn er voor waterschappen mogelijk en door wie worden deze verstrekt? In welke mate heeft Zuiderzeeland beleid om de subsidieverwerving te sturen? 2. rganisatie en informatievoorziening: hoe is het subsidieproces in het waterschap georganiseerd? Hoe is de verdeling van verantwoordelijkheden en taken (onder andere bij het tot stand komen van afspraken met instellingen en toetsing op financiële en inhoudelijke aspecten). Hoe verloopt de informatievoorziening aan de Algemene Vergadering en het College van Dijkgraaf en Heemraden. Twee volgende deelvragen zijn gericht op toetsing: 3. Toetsing van beleid: voldoet de subsidieverwerving aan het eigen (subsidie-)beleid van het waterschap. In hoeverre maakt de regelgeving en organisatie van subsidiebeleid een doelmatige en doeltreffende sturing op het subsidieproces mogelijk? Is de subsidiekennis en kennis over de regelgeving actueel en op orde? Is het beleid voldoende helder om subsidieverwerving mogelijk te maken? Is de organisatie van subsidieverwerving en verantwoording op orde? ntvangt de Algemene Vergadering tijdig de informatie die nodig is voor bestuurlijke sturing, controle en bijsturing? Verschaft de informatie inzicht in de resultaten en effecten van de subsidieverwerving? 4. Toetsing aan de praktijk: voldoet de subsidieverwerving aan de praktijknormen voor succes met subsidies. Wordt de eigen regelgeving in de praktijk nageleefd? Wordt een relatie gelegd tussen beleidsrealisatie en subsidieverlening? Leidt dit tot een effectieve sturing op de inzet van subsidiegelden? Centraal in het onderzoek staan dus: subsidieverwerving als beleidsdoel van het waterschap (aanpak en resultaten), de wijze waarop de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het subsidiebeleid vorm krijgt, een doelgerichte en doelmatige verdeling van taken en verantwoordelijkheden voor sturing en bijsturing van het subsidiebeleid en de sturingsinformatievoorziening aan het Dagelijks Bestuur en de Algemene Vergadering over subsidies. 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid 2

13 1.3. Leeswijzer De opbouw van dit rapport is als volgt: In hoofdstuk 2 zijn de conclusies en aanbevelingen beschreven over het gebruik van subsidies door Waterschap Zuiderzeeland Hoofdstuk 3 beschrijft het normenkader dat voor dit onderzoek is ontwikkeld. Dit is gebaseerd op wettelijke voorschriften over subsidies, het beleid van het Waterschap, het onderzoek naar subsidieverwerving bij 13 andere waterschappen en succesvoorwaarden voor subsidieverwerving. Hoofdstuk 4 gaat kort in op de belangrijkste kernbegrippen op het gebied van subsidieverwerving. ok wordt de onderzoeksmethode beschreven. Hoofdstuk 5 bespreekt de subsidieopbrengst van Zuiderzeeland en vergelijkt deze met die van 13 andere waterschappen. ok wordt onderzocht of de resultaten kunnen worden verklaard door autonome factoren zoals de activiteiten en kenmerken van het waterschap. Hoofdstuk 6 beschrijft het beleid, de organisatie en informatievoorziening over subsidies bij Zuiderzeeland in de onderzoeksperiode In hoofdstuk 7 wordt op basis van de verzamelde informatie getoetst of Zuiderzeeland voldoet aan de ontwikkelde normen. Bij deze nota zijn de volgende bijlagen gevoegd: Een overzicht van geïnterviewde personen en geraadpleegde bronnen (bijlage 1). Een toelichting op de onderzoeksmethode waarmee gegevens voor de praktijknorm zijn verzameld bij waterschappen. ok de gehanteerde vragenlijst is opgenomen (bijlage 2). Een korte inleiding op subsidies: Hoeveel subsidies voor waterschappen zijn er? Hoe werkt een subsidie en wat vraagt dit van het waterschap? Welke kaders biedt de Wet? Hoe ontwikkelen de subsidie-spelregels zich? (bijlage 3). De provinciale subsidieregelingen in (bijlage 4). Profielen van succesvolle waterschappen (bijlage 5) Een bijlage met grafieken waarin de onderzoeksresultaten zijn weergegeven (bijlage 6). Een checklist van succesvoorwaarden en inspirerende voorbeelden van matching tussen eigen beleid en subsidieregelingen (bijlage 7) februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

14 2. Conclusies en aanbevelingen 2.1. Conclusies over het gebruik van subsidies door Waterschap Zuiderzeeland 1. Uit vergelijkend onderzoek blijkt dat Waterschap Zuiderzeeland weinig gebruik maakt van subsidiemogelijkheden. Toelichting: Uit vergelijkend onderzoek onder veertien waterschappen blijkt dat Waterschap Zuiderzeeland in de onderzochte periode laag scoort waar het gaat om het verwerven van subsidies. Dit afgezet tegen objectieve grootheden zoals begrotingsomvang, investeringsniveau en oppervlakte van het gebied. ok eventuele specifieke kenmerken van het waterschap vormen hiervoor onvoldoende verklaring. 2. Bij Waterschap Zuiderzeeland zijn verschillende factoren aan te wijzen die samen als verklaring kunnen dienen voor de geringe subsidieprestatie. - Er is geen beleid ontwikkeld met betrekking tot het verwerven van subsidies - Er worden kansen gemist doordat mogelijkheden niet herkend worden - Er is niet helder vastgelegd waar de verantwoordelijkheid ligt voor het optimaal benutten van subsidiekansen - Er worden weinig initiatieven ondernomen om subsidies te verwerven Toelichting: Er is geen door het bestuur vastgesteld subsidiebeleid waarin een koppeling wordt gelegd tussen de door het waterschap na te streven doelen en de optimale benutting daarbij van subsidiemogelijkheden. In de door de Rekenkamercommissie onderzochte cases was in twee van de drie gevallen sprake van initiatief van andere partijen. Daarnaast heeft Zuiderzeeland in de onderzochte periode geen structurele samenwerking met de provincie tot stand gebracht op het gebied van subsidies. Er is geen beleid ontwikkeld om te anticiperen op grote nieuwe subsidiemogelijkheden( zoals de Europese structuurfondsen na 2013). Het management neemt weinig initiatieven om subsidiegebruik aan te sturen. Binnen de organisatie is onvoldoende kennis aanwezig en zijn geen voorzieningen voor handen op het terrein van subsidies. 3. Toegezegde subsidies worden goed benut. Toelichting: In vergelijking met de andere waterschappen scoort Zuiderzeeland op dit onderdeel bovengemiddeld. Dit wordt vooral veroorzaakt door een resultaatgerichte inzet van de medewerkers in de organisatie. De noodzakelijke informatie om een subsidie aan te vragen wordt ingewonnen. Een match tussen de eigen activiteiten en de subsidieregeling wordt tot stand gebracht. De subsidie wordt volgens de regels gerealiseerd. In de onderzocht cases was sprake van een zeer gunstige verhouding tussen inspanning en opbrengst. 4. De Algemene vergadering beschikt over te weinig informatie over subsidies om haar kaderstellende en controlerende rol uit te kunnen oefenen. Toelichting: Er is geen door de Algemene Vergadering vastgesteld beleid met betrekking tot de verwerving van subsidies. Daardoor ontbreekt het zicht hoe subsidies zouden kunnen bijdragen aan het zoveel mogelijk bereiken van de ambities van het waterschap door publieke gelden op een verantwoorde, efficiënte en effectieve manier te besteden. De Algemene vergadering kan hierdoor haar kaderstellende rol niet waar maken. Informatie over subsidiemogelijkheden wordt slechts incidenteel met de Algemene Vergadering gedeeld. 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid 4

15 De Algemene vergadering wordt niet structureel op de hoogte gehouden over alle relevante aspecten van subsidies. ok de nieuwe procedures(2009) leiden niet tot een samenhangend beeld van subsidiekansen en sturingsmogelijkheden op de subsidieverwerving op geaggregeerd niveau. Hiermee kan de Algemene Vergadering onvoldoende invulling geven aan haar controlerende rol op dit terrein. De Rekenkamercommissie wil hier nog wel opmerken dat de Algemene Vergadering zelf ook weinig vragen heeft gesteld over de subsidieprestaties van het waterschap. De rapportages met kerncijfers van de Unie van Waterschappen lieten zien dat deze prestaties van Zuiderzeeland ten opzichte van de andere waterschappen beperkt waren en hadden hiertoe dus voldoende aanleiding kunnen geven Aanbevelingen 1. De Algemene vergadering moet het College van Dijkgraaf en Heemraden opdracht geven om een voorstel te formuleren waarin het beleid voor subsidieverwerving wordt vastgesteld. Toelichting: Subsidieverwerving moet worden gezien als een middel om beleid te realiseren. Er moet dus ook sprake zijn van een koppeling tussen middel en doel. De doelstellingen van Zuiderzeeland staan daarbij centraal en daarbinnen wordt het optimaal benutten van subsidies actief nagestreefd. De prioriteiten van het waterschap moeten daardoor worden verbonden aan externe financieringskansen. 2. Waterschap Zuiderzeeland streeft naar het neerzetten van een subsidieprestatie die vergelijkbaar is met die van overeenkomstige waterschappen. Toelichting: Daartoe zullen door het waterschap meer initiatieven moeten worden genomen. Er moet worden geïnvesteerd in kennis en het benutten van de in dit onderzoek weergegeven succesvoorwaarden. De in bijlage 7 opgenomen checklist kan daarbij een adequaat hulpmiddel zijn. Evenzo zou men oog moeten hebben voor creatieve oplossingen om te komen tot een betere benutting van subsidiekansen. In dezelfde bijlage staan een aantal voorbeelden uit de praktijk die tot inspiratie strekken. 3. Formuleer duidelijke en afrekenbare doelen voor de subsidieverwerving. Toelichting: Zuiderzeeland zou duidelijke en afrekenbare doelstellingen voor de subsidieverwerving moeten formuleren en middelen beschikbaar moeten stellen om die doelen te behalen. Dat vraagt van het waterschap een planmatige aanpak. Een goede beschrijving van de subsidieverwerving met bevoegdheden, kennisdeling, besluitvormingsstappen en monitoren van subsidies is wenselijk. Medewerkers, management en bestuur dienen hierin ieder een actieve rol te spelen. Succes met subsidies betekent namelijk succesvol samenwerken met andere overheden en dat vraagt om betrokkenheid en een proactieve houding op alle niveaus. 4. De Algemene Vergadering moet in de gelegenheid worden gesteld om tot sturing en bijsturing van beleid te kunnen komen. Toelichting: Er is met ingang van 2009 een goede beheersing van subsidies op het niveau van afdelingen, budgetposten en strategieën van het Waterschap. Maar het is gewenst dat informatie wordt verzameld zodat sturing op subsidiebeleid mogelijk wordt. Daarmee kan het waterschap zich structureel een oordeel vormen over rechtmatigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid van de verwerving en besteding van aan het waterschap toegezegde subsidies. Daarvoor moet de Algemene Vergadering nauwkeurig op de hoogte wordt gehouden over de subsidieverwerving (subsidiemogelijkheden, risico s en prestaties). 5. Tot slot. Het onderzoek dat de Rekenkamercommissie heeft uitgevoerd bij andere waterschappen over de wijze waarop zij de succesvoorwaarden voor de subsidieverwerving invullen, geeft goede 5 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

16 aanwijzingen voor de manier waarop Zuiderzeeland succes met subsidies kan bereiken. Een belangrijke bijdrage kan worden geleverd door voldoende voorzieningen in de organisatie op te nemen die de subsidieverwerving en het realiseren volgens de regels kunnen ondersteunen. Bij succesvolle waterschappen staan subsidies hoog op de agenda en is er een sterke gerichtheid op het behalen van succes met subsidies. De succesvolle waterschappen pakken dit op verschillende manieren aan: het aanstellen van een subsidiecoördinator of managers en medewerkers die nauw samenwerken om het gebruik van subsidies aan te jagen. Daarbij zou aansluiting kunnen worden gezocht bij het Samenwerkingsverband Subsidiecoördinatoren Waterschappen(SSW). We plaatsen wel een kanttekening bij de resultaten van het onderzoek onder de andere waterschappen en bij de succesvoorwaarden die in dit rapport worden beschreven. De spelregels voor subsidieverwerving veranderen op dit moment snel. Veel subsidies staan onder druk als gevolg van bezuinigingen. Dit betekent niet dat de genoemde succesvoorwaarden allemaal zullen veranderen. De ontwikkeling lijkt te zijn dat er nog steeds veel geld in Nederland beschikbaar is voor goede projecten, maar dat dit steeds vaker beschikbaar komt in samenwerkingsverbanden van overheden en instellingen die samen een programma opstellen of samen nieuw beleid ontwikkelen. De organisatie zou moeten inspelen op deze nieuwe spelregels. ok andere waterschappen zijn volop bezig met een heroriëntatie op de nieuwe spelregels. Het lijkt ons verstandig om ook hun inzichten te betrekken bij het implementeren van onze adviezen. 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid 6

17 7 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

18 3. Normenkader 3.1. Inleiding Het normenkader beschrijft het toetsingskader in dit onderzoek van de Rekenkamercommissie. Het normenkader in dit onderzoek wordt in 3.2 uitgewerkt en is gebaseerd op: Het eigen beleid van het waterschap. De Waterschapswet en het Reglement voor het Waterschap Zuiderzeeland (dit is een provinciale verordening) bieden geen normen voor dit onderzoek. Het eigen beleid van het Waterschap wel. Wettelijke voorschriften voor subsidieverwerving. De in de wet geregelde verhouding tussen de aanvrager en verlener van subsidies. nderzoek naar de subsidieverwerving bij 13 waterschappen. De Rekenkamercommissie heeft onderzoek gedaan naar subsidieverwerving bij andere waterschappen. De praktijk van succesvol subsidies verwerven. Het adviesbureau PN Consultants, dat het onderzoek in opdracht van de Rekenkamercommissie heeft uitgevoerd, heeft op grond van advieservaring bij andere waterschappen inzicht in de succesvoorwaarden van subsidieverwerving ingebracht. Deze worden in dit hoofdstuk in 3.3 besproken. De relatie tussen succesvoorwaarden en normen wordt in 3.4 verduidelijkt Normenkader In het inleidende hoofdstuk is bij het overzicht van de onderzoeksvragen al aangegeven dat de volgende elementen centraal staan in dit onderzoek: subsidieverwerving als beleidsdoel van het waterschap (aanpak en resultaten), de wijze waarop de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het subsidiebeleid vorm krijgt, een doelgerichte en doelmatige verdeling van taken en verantwoordelijkheden voor sturing en bijsturing van het subsidiebeleid en de sturingsinformatie die aan het Dagelijks Bestuur en de Algemene Vergadering beschikbaar wordt gesteld over subsidies. p grond hiervan werken we het normenkader als volgt uit (de normen zijn gemarkeerd met grijze arcering) Subsidieverwerving als beleidsdoel De norm is dat Waterschap Zuiderzeeland verantwoordelijk is voor het optimaal benutten van subsidies. Dit betekent dat het waterschap optimale benutting van subsidies nastreeft en dat het waterschap zich houdt aan de wettelijke voorschriften voor subsidieverwerving, de risico's die zijn verbonden aan het gebruik van subsidies zoveel mogelijk beperkt en streeft naar maximale benutting van toegezegde subsidies. Toelichting Het beleid van het waterschap bevat geen rechtstreekse verwijzing naar subsidies. Wel is opgenomen in de missie van het waterschap dat Zuiderzeeland maatschappelijk verantwoorde keuzes maakt: het waterschap besteedt publieke gelden op een verantwoorde, efficiënte en effectieve manier, en probeert op die manier zoveel mogelijk van zijn ambities te bereiken. p een iets andere wijze geformuleerd vinden we dit onderdeel van de missie terug in het Waterbeheerplan (pagina 22). De doelstelling van beheerste bedrijfsvoering die wordt genoemd in de beleidsbegrotingen ( zuinig en efficiënt omgaan met belastinggeld ) hebben dezelfde strekking. Het Waterschap Zuiderzeeland is vanzelfsprekend verplicht om zich te houden aan de wettelijke voorschriften die de verhouding beschrijven tussen aanvrager en ontvanger van subsidies. nder andere de Awb (Algemene wet bestuursrecht) en subsidieregelingen beschrijven deze verhouding. Dit wordt verder toegelicht in bijlage 3. De meerjarenbegroting van Zuiderzeeland (p. 76) wijst op het risico van subsidiegebruik en geeft aan dat beleid zal worden ontwikkeld om het risico van subsidiegebruik te beperken. Het risico schuilt volgens de meerjarenbegroting in het daadwerkelijk verkrijgen van subsidies in relatie tot de met subsidieverstrekker afgesproken voortgang van projecten, formeel benodigde besluiten van andere overheden en de vereiste medewerking van derden. De Rekenkamercommissie is van mening dat van het bestuur inderdaad mag worden verwacht dat 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid 8

19 maatregelen worden genomen om het risico van subsidiegebruik zoveel mogelijk te beperken zodat maximaal gebruik kan worden gemaakt van toegezegde subsidies Verantwoordelijkheid voor de uitvoering van subsidiebeleid De norm is dat het waterschap duidelijke en afrekenbare doelstellingen voor de subsidieverwerving formuleert. Dat vraagt van het waterschap een planmatige aanpak en een werkwijze waarmee deze doelstellingen kunnen worden behaald. De norm is dat Zuiderzeeland een subsidieprestatie realiseert die vergelijkbaar is met die van andere waterschappen in een vergelijkbare situatie. m dit te bereiken dient het waterschap een proactieve opstelling te kiezen om optimale subsidieverwerving te realiseren. Toelichting Zonder duidelijke doelen voor de subsidieprestatie kan er zowel ambtelijk als bestuurlijk niet worden gestuurd op subsidieverwerving. Het stellen van doelen betekent ook het beschikbaar stellen van de middelen om deze doelen te realiseren. De organisatiedoelen van het waterschap ondersteunen deze denkwijze. Het bestuursprogramma noemt als doel bewust sturen op resultaten en mogelijkheden tot het verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van de organisatie (beleidsbegroting 2007, p. 9). Het onderzoek van de Rekenkamercommissie bij andere waterschappen en de ervaring van het onderzoeksbureau geven aan welke middelen nodig zijn om succes met subsidies te behalen. We onderscheiden hierbij minimumvoorwaarden (als hieraan niet wordt voldaan is subsidieverwerving niet mogelijk) en optimale voorwaarden (als hieraan wordt voldaan is de subsidieverwerving optimaal en kan het waterschap optimaal invulling geven aan zijn beleidsverantwoordelijkheid). Een proactieve opstelling is nodig om subsidiemogelijkheden te signaleren en kennis over subsidiemogelijkheden in de organisatie te verspreiden. Dat geldt ook voor het realiseren van de subsidies die aan het waterschap zijn toegezegd. Een proactieve opstelling van de medewerkers sluit aan bij de doelstelling van competentiemanagement (Meerjarenbegroting , p. 56). Een competentie is effectief gedrag dat een bijdrage levert aan de te bereiken resultaten. Daardoor wordt het Waterschap Zuiderzeeland doelgericht aangestuurd en werkt het efficiënt en doeltreffend Sturing en bijsturing van subsidiebeleid De norm is dat het waterschap structurele monitoring van de subsidieprestatie uitvoert. Deze heeft een plek in de Planning en Control Cyclus. Het waterschap vormt zich structureel een oordeel over rechtmatigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid van de verwerving en besteding van subsidies die aan het waterschap zijn toegezegd. Toelichting m de subsidieprestatie effectief te kunnen aansturen is het nodig dat het management en het bestuur deze structureel monitoren. Alleen zo kan sturing plaatsvinden op de doelen. Zowel het in beeld krijgen van subsidiemogelijkheden (waarnemen en creëren van subsidiekansen) als het beheer van toegezegde subsidies vragen om aandacht. Effectieve aansturing vraagt ook om structurele oordeelsvorming over rechtmatigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid van de verwerving en besteding van subsidies. De Planning en Control Cyclus biedt aanknopingspunten voor sturing. Het waterschap heeft als beleid dat alle bestuursstukken informatie bevatten die gebruikt kunnen worden om te kunnen sturen. Informatie over subsidiemogelijkheden en toegezegde subsidies vormen hiervan onderdeel (dit blijkt uit de Meerjarenbegroting , p. 12) Informatievoorziening aan AV over subsidies De norm is dat de Algemene Vergadering op basis van volledige en juiste informatie besluiten neemt over het subsidiebeleid van het waterschap en hieraan sturing geeft. De Algemene Vergadering is dus volledig, tijdig en juist geïnformeerd over subsidiekansen en realisatie van subsidies die aan het waterschap zijn toegezegd. Toelichting De Algemene Vergadering is verantwoordelijk voor beleid, sturing en bijsturing op subsidiegebied februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

20 3.3. Succesvoorwaarden subsidieverwerving Inspanning en opbrengst van subsidies Subsidies vragen altijd extra inspanning van het waterschap. Dit wordt toegelicht in bijlage 3. Dat verklaart waarom gebruikers van subsidies deze niet maximaal maar optimaal inzetten. Succes met subsidies vraagt namelijk altijd om een afweging tussen inspanning en opbrengst en daarmee dus om een optimale verbinding tussen prioriteiten: de prioriteiten van de subsidieverstrekker en de prioriteiten van het waterschap. Dat wordt weergegeven in het plaatje hierna Subsidieprioriteiten Subsidieverstrekkers willen door middel van subsidies een bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Dit wordt besproken in bijlage 3. De prioriteiten van de subsidieaanvrager zijn vaak, maar lang niet altijd uitsluitend financieel van aard 1. Subsidies worden vaak ingezet voor de volgende niet-financiële prioriteiten: Nieuwe kennis opdoen. Subsidies zijn vaak bedoeld voor vernieuwende initiatieven. Door deel te nemen aan een subsidieproject kan het Waterschap wellicht nieuwe kennis opdoen. Beleidsontwikkeling. Soms worden subsidies ingezet om nieuw beleid te ontwikkelen. Als het om beleid gaat dat voor het Waterschap van groot belang is, dan kan het zeer zinvol zijn dat Zuiderzeeland deelneemt aan een subsidieproject. Samenwerken met partners. Soms wordt een subsidie verstrekt aan een partnership. Dan kan het versterken van de samenwerking met partners (versterken van een netwerk) een argument zijn om een subsidie aan te vragen. Voorop lopen. Subsidies zijn vaak bedoeld voor initiatiefnemers die een belangrijke maatschappelijke uitdaging willen aangaan. Zo kan Zuiderzeeland zichtbaar maken dat het een koploperrol in de samenleving vervult Succesvoorwaarden Succes met subsidies vraagt om het met succes doorlopen van een aantal stappen die leiden tot een subsidie: Initiatie. Dit is de ideeënfase welke subsidiekansen zijn er? In de initiatiefase wordt een goede match tot stand gebracht tussen een initiatief van het waterschap en de subsidieregeling. Dit vraagt vaak om creatieve subsidiegerichte projectontwikkeling, er is immers vaak geen sprake van een één op één koppeling tussen een subsidieregeling en een activiteit van het waterschap. Aanvraag. Hierbij gaat het om het opstellen van een kansrijke aanvraag en deze tijdig indienen. Realisatie. In deze fase voert het waterschap de gesubsidieerde activiteit uit volgens de regels van de subsidieverstrekker. Procesmanagement. Dit zorgt ervoor dat de juiste mensen binnen het waterschap beschikken over de juiste informatie over subsidies en in staat zijn om ook de juiste beslissingen te nemen over subsidieverwerving. Wat dit vraagt van het waterschap wordt weergegeven in het schema hierna. Daarbij maken we onderscheid tussen de optimale succesvoorwaarden en de minimaal noodzakelijke succesvoorwaarden: De optimale succesvoorwaarden worden beschreven per onderdeel (initiatie, aanvraag, realisatie en procesmanagement). 1 Uit onderzoek blijkt dat vooral gemeenten die zich richten op de niet-monetaire doelen van subsidies het meeste succes hebben met subsidies. ns onderzoek onder de waterschappen bevestigt dit beeld niet. Waterschappen met een duidelijke financiële doelstelling hebben het meeste succes. 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid 10

21 De minimaal noodzakelijke succesvoorwaarden om een subsidie met succes te herkennen, aan te vragen en te verantwoorden zijn aangegeven met onderstreping. In bijlage 7 is een checklist opgenomen: welke stappen moeten per onderdeel van de waardeketen worden doorlopen voor succes met subsidies. ok bevat de bijlage voorbeelden van matching van subsidies met eigen beleid en activiteiten. - Informatie over subsidies verzamelen en beschikbaar maken - Subsidiegebruik aanjagen, juiste aanmoediging voor medewerkers - Een goede, creatieve match maken tussen subsidieregelingen en eigen activiteiten - Goede go no go beslissing: alleen aanvragen indienen die aansluiten bij eigen prioriteiten - Sturing door het management van aanvragen en realisatie - Afstemmen subsidiestrategie op kerndoelen - Juiste randvoorwaarden creëren - Juiste creativiteit voor een overtuigende aanvraag - Tijdig een goede aanvraag opstellen - Projectmatige werkwijze - Juiste capaciteit beschikbaar stellen - Uitvoering volgens de regels - Juiste capaciteit en verantwoordelijkheid - Duidelijk projectdossier - Management-informatie 3.4. Relatie succesvoorwaarden en normenkader Deze succesvoorwaarden maken op een andere manier duidelijk waarom de in 3.2 gekozen normen belangrijk zijn voor succes: Subsidieverwerving als beleidsdoel. Er zijn veel subsidiekansen. Een rechtmatige werkwijze die adequaat rekening houdt met de voorschriften en risico s van subsidieverwerving is nodig om optimaal gebruik te kunnen maken van subsidies. Het is verder nodig om een doelgerichte koppeling tot stand te brengen tussen prioriteiten (beleidsdoelen) van het waterschap en prioriteiten (beleidsdoelen) van de subsidieverstrekkers. Verantwoordelijkheid voor de uitvoering van subsidiebeleid. Subsidies vragen om specifieke kennis en vaardigheden. Subsidie-succes vraagt om een doelgerichte en planmatige aanpak en een werkwijze waarmee de subsidie-doelstellingen kunnen worden behaald. mdat er veel verschillende subsidies zijn, dient het streven niet te zijn om subsidiegebruik te maximaliseren maar om doelmatig (optimaal) gebruik te maken van subsidies. In onze visie is het doel om die subsidies te gebruiken die met serieuze bedragen activiteiten stimuleren die aansluiten bij de kerntaken en kernverantwoordelijkheden van het waterschap. Sturing en bijsturing van subsidiebeleid. mgaan met subsidies is complex en een rechtmatige, doelmatige en doelgerichte aanpak vraagt daarom om sturing, planning en control. Informatie aan AV. Goede informatievoorziening is nodig zodat het bestuur sturing kan geven februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

22 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid 12

23 13 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid

24 4. Begrippen en onderzoeksmethode 4.1. Afbakening en kernbegrippen nderzoeksperiode Het onderzoek richt zich op subsidies die in de periode , een periode van 5 jaar, zijn verleend aan het Waterschap Zuiderzeeland. De begrippen subsidie en verlening worden hierna toegelicht. In bijlage 3 is onder de kop de wettelijke regels van subsidieverwerving een nadere omschrijving opgenomen van de belangrijkste subsidiebegrippen. Subsidie De Rekenkamercommissie volgt de definitie van het subsidiebegrip uit de Algemene Wet Bestuursrecht (Awb 4:21, art. 1): De aanspraak op financiële middelen, door een bestuursorgaan verstrekt met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten. Gezamenlijke investeringsprojecten geen onderwerp van dit onderzoek Dat betekent dat de financiële bijdragen van derden (veelal provincie en/of gemeenten) aan samenwerkingsprojecten geen onderdeel zijn van dit onderzoek. Verlening en andere kernbegrippen De subsidieverlening is gedefinieerd als het moment waarop de aanvrager een schriftelijke beschikking ontvangt waarin de subsidieverlenende instelling aangeeft dat de subsidie is verleend. Subsidieverlening wordt in gangbaar taalgebruik aangeduid als (het moment van) toekenning of toezegging van de subsidie. Het subsidieverlenende bestuursorgaan wordt in gangbaar taalgebruik aangeduid als subsidieverstrekker en ook wel als subsidiënt. De ontvanger van een subsidieverlening wordt vaak aangeduid als subsidieontvanger. Na de subsidieverlening start de uitvoering van de gesubsidieerde activiteit. Dit is de realisatiefase van de subsidie. Vaak kan de subsidieontvanger voorschotten aanvragen en dient de subsidieontvanger te voldoen aan inhoudelijke en administratieve verplichtingen zoals het aanbieden van voortgangsrapportages aan de subsidieverstrekker. Als de gesubsidieerde activiteit is afgerond, vraagt de ontvanger van de subsidie de vaststelling van de subsidie aan. De subsidieverlener controleert of de verleende subsidie volgens de regels is besteed en stelt aan de subsidieontvanger een schriftelijke vaststellingsbeschikking ter beschikking waarin het subsidiebedrag definitief wordt bepaald (vastgesteld). De vastgestelde subsidie wordt in dit onderzoek ook aangeduid als de gerealiseerde subsidie of de subsidie-realisatie. Het woord subsidieprestatie is een verzamelbegrip voor het succes met subsidieverwerving hoeveel subsidie is verleend, hoeveel daarvan is vastgesteld. Het gehele proces van aanvragen en realiseren van subsidies wordt zowel in gangbaar taalgebruik als in dit onderzoek aangeduid als subsidieverwerving nderzoeksmethode Het onderzoek is in opdracht van de Rekenkamercommissie uitgevoerd door subsidieadviesbureau PN Consultants conform het onderzoeksprotocol van de Rekenkamercommissie Waterschap Zuiderzeeland. De volgende onderzoeksmethoden zijn gebruikt: Interviews met medewerkers van Waterschap Zuiderzeeland. nderzoek naar subsidieregelingen die voor waterschappen beschikbaar waren in de periode Dit op basis van de subsidiedatabank J4B Advisor en toetsing van de gevonden subsidieregelingen in gesprekken met vertegenwoordigers van waterschappen. nderzoek van drie subsidiedossiers (case-studies). Dit betreft: o Een Europese subsidie uit het Plattelands ntwikkelings Programma (PP) voor de aanleg van het fietspad op de onderhoudsweg Westermeerdijk. o De KRW-Synergie subsidie voor het project natuurvriendelijke oevers. 17 februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid 14

25 o De Europese Interreg subsidie voor deelname aan een project gericht op voorbereiding op Europese regelgeving voor overstromingsrisico (Flood Directive). Dit is het SAWA - project (SAWA: Strategic Alliance for integrated Water management Actions). nderzoek van stukken van het Waterschap (o.a. ambtelijke notities, gespreksverslagen, begrotingen, beleidsbegrotingen). Bureauonderzoek naar subsidieregelingen voor waterschappen in de onderzoeksperiode. nderzoek naar het subsidiegebruik van 13 andere waterschappen om een praktijknorm (benchmark) te ontwikkelen. Van alle waterschappen (inclusief Zuiderzeeland) is onderzocht welke subsidies aan de waterschappen zijn verleend in de periode Hierdoor zijn van alle waterschappen (inclusief Zuiderzeeland) dezelfde gegevens over subsidieverlening in de periode bekend, hetgeen een randvoorwaarde is voor een bruikbare praktijknorm. Gekozen is voor een onderzoek door middel van een itemlijst of gesprekshandleiding die door het onderzoeksteam samen met de vertegenwoordigers van de waterschappen zijn ingevuld. De methode van onderzoek wordt nader toegelicht in bijlage 2. In deze bijlage is ook de itemlijst opgenomen die de onderzoekers hebben gehanteerd om de gegevens van de waterschappen te verzamelen. Dezelfde gegevens zijn bij Zuiderzeeland verzameld op basis van interviews met medewerkers en gegevens die Zuiderzeeland aan de onderzoekers beschikbaar heeft gesteld. Door deze aanpak zijn de gegevens van alle waterschappen onderling goed vergelijkbaar. In dit onderzoek zijn hierdoor nieuwe gegevens verkregen die niet op andere wijze beschikbaar zijn. Deze wijze van onderzoek leidt tot betrouwbaarder gegevens dan bestudering van openbare stukken van waterschappen omdat de wijze waarop subsidies worden verwerkt in openbare stukken per waterschap verschilt. De gegevens van andere waterschappen zijn volgens afspraak met de onderzochte waterschappen geanonimiseerd weergegeven. Gedurende het onderzoek bleek dat de KRW-Synergie subsidie buiten de onderzoeksperiode was verleend. Hierdoor komt deze subsidie niet voor in tabel 1 op p 17. Desalniettemin hebben wij de casus mede kunnen benutten voor onderbouwing van onze bevindingen. Het is daarom dat wij op enkele plaatsen in het rapport naar deze casus verwijzen februari 2012 Profijt van Subsidiebeleid