Onderzoeksplan Subsidiebeleid. Rekenkamercommissie

Transcriptie

1 Rekenkamercommissie Onderzoeksplan Subsidiebeleid gemeente Oss Oss, 23 februari

2 1. Inleiding De Rekenkamercommissie is door de gemeenteraad van Oss ingesteld op 1 september Inmiddels heeft de Rekenkamercommissie haar eerste onderzoeksonderwerp gekozen. De Rekenkamer gaat het subsidiebeleid van de gemeente Oss onderzoeken. Het voorliggende onderzoeksplan geeft inzicht in de werkwijze, methodiek en onderzoeksrichting. In paragraaf 2 licht de Rekenkamercommissie eerst toe wat zij gedurende de voorbereidingsperiode heeft gedaan. Daarna gaat zij in paragraaf 3 in op de gemaakte keuze. Vervolgens beschrijft de vierde paragraaf het kader van hetgeen de Rekenkamercommissie exact wil onderzoeken. In paragraaf 5 komen de onderzoeksvragen aan de orde. Paragraaf 6 licht de voorlopige werkwijze toe. 2. Voorbereidingsperiode Tijdens de voorbereidingsperiode heeft de Rekenkamercommissie vastgesteld wat haar missie is en wat de selectiecriteria voor onderzoeksonderwerpen zijn. Daarnaast heeft de commissie de diverse doelgroepen gevraagd onderwerpen in te dienen. Op basis van de ingediende onderwerpen heeft de commissie een keus gemaakt voor een onderzoeksonderwerp. 2.1 Missie De Rekenkamercommissie van de gemeente Oss ondersteunt de gemeenteraad in haar controlerende taak door het doen van onderzoek naar de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van het gemeentelijk handelen. 2.2 Selectiecriteria voor onderzoeksonderwerpen Om onderwerpen te selecteren heeft de Rekenkamercommissie enkele criteria geformuleerd. Op deze manier kunnen onderwerpen snel beoordeeld worden op de mate waarin zij binnen het werkveld van de Rekenkamercommissie thuis horen. 1. Heeft het onderwerp met de gemeente Oss of met een organisatie die geheel of in belangrijke mate door de gemeente wordt gefinancierd te maken? 2. Wordt de publieke verantwoordelijkheid vergroot naar aanleiding van een onderzoek naar dit onderwerp? 3. Betreft het een onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en/of rechtmatigheid? 4. Betreft het een onderzoek dat beheersbaar is en dat niet door anderen kan of moet worden gedaan? 2

3 5. Loopt de gemeente een financieel risico dat dreigt onderschat te worden? 6. Levert het onderzoek een toegevoegde waarde op? 7. Is het onderwerp al eerder door de Rekenkamercommissie behandeld? 8. Is het onderzoek nuttig en ten behoeve van de inwoners van de gemeente Oss? 2.3 Communicatie In de voorbereidingsperiode heeft de Rekenkamercommissie aan de commissie Bestuur en Organisatie op 18 oktober 2004 gevraagd onderzoeksvoorstellen aan te dragen. Dezelfde vraag heeft de Rekenkamercommissie voorgelegd aan de inwoners van Oss door middel van huis-aanhuisbladen en het internet. Ook de ambtenaren die werkzaam zijn voor de gemeente Oss zijn gevraagd onderwerpen aan te dragen. 3. Onderwerpkeuze Vooralsnog hebben alleen de politieke partijen tijdens de commissie Bestuur en Organisatie op 18 oktober 2004 onderwerpen aangedragen. Uit deze ingediende onderwerpen bleek dat het subsidiebeleid het meest gedragen onderwerp was. De raadsfracties wensen in het kader van het subsidiebeleid vooral handvatten zodat zij: zicht krijgt op het vigerend beleid controle heeft op de uitvoering van beleid; kaders kan stellen voor eventueel nieuw beleid. Omdat dit onderwerp breed gedragen wordt door de raadsfracties, heeft de rekenkamer besloten dit onderwerp te kiezen voor haar eerste onderzoek. In de bijlage is de Groslijst opgenomen, waarin alle gemotiveerde onderzoeksvoorstellen staan. Doel De Rekenkamercommissie wil bereiken dat, door haar onderzoek, het subsidiebeleid, de uitvoering daarvan en de kaderstelling en controle door de gemeenteraad in de gemeente Oss wanneer dat nodig is, verbeterd zullen worden. De bovengenoemde aandachtspunten van de raad zullen bij dit onderzoek de leidraad vormen voor de uiteindelijke conclusies en aanbevelingen die de Rekenkamercommissie wil doen. 4. Onderzoekskader Uit een kort oriënterend vooronderzoek blijkt dat er sprake is van een veelheid aan subsidievormen. Naast de verschillende vormen blijkt ook dat sprake is van verschillende subsidieterreinen. Deze veelheid aan vormen en terreinen vraagt om een heldere afbakening 3

4 van het onderzoek. Bovendien was ook het juridisch en financieel kader nog onvoldoende inzichtelijk voor de Rekenkamercommissie. De Rekenkamercommissie gaat de periode na de herindeling van de voormalige gemeenten Oss en Ravenstein onderzoeken. De hiervoor genoemde bemerkingen zijn redenen voor de Rekenkamercommissie om eerst het subsidielandschap van de gemeente Oss in beeld te brengen. Het gaat dan om een onderzoek van meer algemene aard. De Algemene Wet Bestuursrecht geeft aan wat onder subsidie moet worden verstaan, de Rekenkamercommissie zal in het verlengde hiervan expliciteren welke zaken nadrukkelijk niet onderzocht gaan worden. Het doel van het algemene onderzoek is dat de Commissie het totale domein van subsidieverstrekking in de gemeente Oss zal kunnen benoemen. Schema 1 geeft in beeld weer hoe dat er uit zou kunnen zien. Dit schema is overigens geenszins uitputtend, maar puur bedoeld voor de beeldvorming. Budgetsubsidies Structurele subsidies Incidentele subsidies Cultuur en kunst Educatie Sociaal maatschappelijk Sport en recreatie Schema 1: Mogelijk overzicht van het subsidielandschap in de gemeente Oss Casuïstiek Naar aanleiding van dit algemene onderzoek zal de Rekenkamercommissie het onderzoeksgebied nader afbakenen. Omdat uit het vooronderzoek al blijkt dat het terrein van subsidieverstrekking in de gemeente Oss zeer omvangrijk is, zal de Rekenkamer een aantal geldstromen naar instellingen en organisaties in de vorm van subsidie als casus kiezen. Deze keuze zal zodanig zijn dat alle geconstateerde subsidievormen en -terreinen zo goed mogelijk vertegenwoordigd zullen zijn. Op basis van het algemene onderzoek naar het totale subsidielandschap, zal de commissie criteria opstellen om zodoende tot een keuze te komen voor instellingen en organisaties die als casus gaan dienen. 5. Onderzoeksvragen De onderzoeksvragen zijn in twee delen geknipt. Enerzijds hebben de vragen betrekking op het algemene onderzoek waarbij de Rekenkamercommissie zicht wil krijgen op het Osse subsidielandschap. Anderzijds richten de vragen zich op de verschillende te onderzoeken casussen. 4

5 Algemeen Naast informatieve vragen over de omvang van het subsidiebeleid, zal de Rekenkamercommissie ook kijken naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het subsidiebeleid. Het uit te voeren onderzoek zal antwoorden moeten geven op de volgende vragen: 1. Wat is het gemeentelijke beleidskader voor de verschillende subsidiestromen? 2. Welke subsidievormen zijn er en op welke terreinen komen deze voor? 3. Welke organisaties en instellingen vallen hierbinnen? 4. Wat is het juridische kader en borging van de verschillende subsidiestromen? 5. Wat is het financiële kader voor de totale subsidieverstrekking? 6. Hoe leggen de subsidiënten verantwoording af, wat is hierover vastgelegd en hoe gaat dit in de praktijk? Specifiek De Rekenkamercommissie zal ook de subsidieverstrekking aan de diverse instellingen en organisaties onderzoeken. Deze vragen zijn richtinggevend en onderverdeeld naar doelmatigheid, doeltreffendheid en sturing en verantwoording. Concreet gaat het om de volgende vragen: Doelmatigheid a. Hoe verhoudt zich de inzet van de gemeentelijke organisatie met de uitgaven? Is er bijvoorbeeld sprake van een gestandaardiseerd proces? b. Hoe wordt de verstrekte subsidie besteed? Gebeurt dit doelmatig? Doeltreffendheid c. Wat zijn de gestelde doelen van het gemeentelijk beleid? Worden die door middel van de verstrekte subsidies behaald? d. Welke beleidsmatige effecten staat de gemeente voor ogen? Worden die door middel van de verstrekte subsidie bereikt? Sturing en verantwoording e. Op welke basis krijgt de subsidiënt een subsidie verstrekt van de gemeente? Gebeurt dit op basis van de gestelde juridische, financiële en beleidsmatige kaders? f. Hoe vindt de toetsing van het resultaat op de voornoemde kaders plaats en hoe wordt deze vormgegeven? g. Op welke wijze leggen de subsidiënten verantwoording af? Gebeurt dit correct en tijdig? Zo nee, is er sprake van sancties en gebruik daarvan binnen de gemeente? 5

6 6. Werkwijze Het betreft hier het eerste onderzoek van de Rekenkamercommissie van de gemeente Oss. Om deze reden en ter vergroting van het leereffect zal zij dit onderzoek, zoveel mogelijk zelfstandig uitvoeren. Alleen daar waar (zeer) specialistische kennis noodzakelijk is, zal de Rekenkamercommissie een beroep doen op een extern bureau. Om het gehele subsidielandschap in beeld te krijgen zal de Rekenkamercommissie starten met een dossierstudie (deskresearch). Op basis van de resultaten die hieruit naar voren komen, zal de Commissie bepalen welke casussen onderzocht gaan worden en op welke wijze. De keus voor het al dan niet inhuren van een extern bureau zal dan pas gemaakt worden. Datzelfde geldt voor het al dan niet houden van interviews met betrokkenen. De Rekenkamercommissie verwacht het rapport eind 2005 te kunnen presenteren. 6

7 BIJLAGE: Groslijst Onderzoeksonderwerpen Rekenkamercommissie Oss De Groslijst bevat een willekeur van onderwerpen die door de Rekenkamercommissie van Oss onderzocht kunnen worden. De onderwerpen zijn gerangschikt op tijd van indienen Theater De Lievekamp De indiener wil vooral weten: wie de bezoekers van theater De Lievenkamp zijn; en wat voor inkomen deze bezoekers hebben. Voor de indiener geldt dat de gemeente een belangrijke rol speelt in het voor iedereen bereikbaar houden van voorzieningen. In dit geval betreft het de financiële bereikbaarheid. Als uit onderzoek zou blijken dat 70% van de bezoekers een bovenmodaal inkomen heeft, dan vraagt de indiener zich af, of het wel doelmatig is om op de huidige wijze het theater De Lievenkamp te blijven subsidiëren Het Golfbad De indiener wil weten: wie de bezoekers van het Golfbad zijn, met name het recreatieve gedeelte van het bad; waar deze bezoekers vandaan komen; en wat voor inkomen deze bezoekers hebben. Voor de indiener geldt dat de gemeente een belangrijke rol speelt in het voor iedereen bereikbaar houden van voorzieningen. In dit geval betreft het de financiële bereikbaarheid. Als uit onderzoek zou blijken dat mensen met een laag inkomen nauwelijks gebruik maken van het golfbad zou de gemeenteraad zich af moeten vragen of het subsidiëren van een relatief dure recreatief dure zwemvoorziening wel bijdraagt aan de zwemmogelijkheden voor iedereen in Oss Kwaliteit fietspaden,wandelpaden, straten en pleinen De indiener wil vooral weten: op welke wijze meldingen en klachten over de openbare ruimte worden vastgelegd, zodat dit voor de langere termijn als sturingsmiddel kan dienen; wanneer besloten wordt ad hoc een klus uit te voeren; en wanneer overgegaan wordt tot groot onderhoud. De indiener hoort regelmatig klachten over de kwaliteit van fietspaden, wandelpaden, straten en pleinen. De indiener heeft de indruk dat de beleid is gebaseerd op een piepsysteem, maar dat klachten niet structureel worden vastgelegd. Daarnaast hebben wijk- en dorpsraden te maken met legio zaken in openbare ruimte waar actie op ondernomen moet worden, maar wordt dit veelal niet gerealiseerd met het argument dat er geen geld is. Door de gemeenteraad wordt jaarlijks 11 mln. beschikbaar gesteld voor onderhoud van straten wegen, pleinen, groen 7

8 en riolering. Jaarlijks wordt er echter tussen de 1 mln. en 3 mln. niet ingezet door het college. Dit geld wordt dan voor andere doeleinden gebruikt. Volgens de indiener hoeft er, als het aan de middelen ligt, geen klachten te zijn. De indiener heeft voor ogen dat de gemeenteraad naar aanleiding van het onderzoek duidelijkere kwaliteitseisen moet gaan stellen en nieuwe financiële kaders moet stellen als het gaat om beheer openbare ruimte Systematiek van budgetsubsidiëring, met name bij welzijnsorganisaties en sportverenigingen De indiener wil vooral weten: Het aantal subsidierelaties (exploitatie-/budgetfinanciering) Om hoeveel geld het precies gaat De benodigde hersteloperaties in de afgelopen jaren (zowel financieel als materieel) Wat de ervaringen zijn bij het ambtelijk apparaat, de bestuurders en de gesubsidieerden. Het doel van de indiener is om zodoende tot een verbeterde en geactualiseerde subsidieverordening te komen. 8