voortgezet technisch lezen De nummer 1 in adaptief leesonderwijs

Transcriptie

1 voortgezet technisch lezen De nummer 1 in adaptief leesonderwijs

2 Inhoud Leeslijn herzien 3 De nummer 1 in adaptief leesonderwijs 4 Doorgaande leerlijn 6 Duidelijke opbouw 10 Pakketsamenstelling 13 Werken vanuit de handleiding 14 Volledig verbeterde leerboeken 16 Leerkaarten voor zelfstandige verwerking 18 Extra leesfase toegevoegd 20 Eigentijdse leesboekjes 22 Speciale factieboekjes 24 Tussendoelen voor gevorderde geletterdheid 26 Observatie, registratie en toetsen 27 Leeslijn herzien! voor eigentijds, aansprekend leesonderwijs De meest complete leesmethode van Nederland is volledig vernieuwd. Leeslijn herzien is hét antwoord op de vragen en het onderwijs van deze tijd. Kiest u voor de eigentijdse Leeslijn, dan gaat u voor zorg en aandacht. Alle aansprekende lesmaterialen zijn immers ontwikkeld op basis van de wensen en verzoeken van leerkrachten zelf. De herziening van Leeslijn staat voor een verdere verbetering, met extra aandacht voor gebruiksvriendelijkheid. Zo kunt u op de volgende nieuwe onderdelen voor voortgezet technisch lezen rekenen: a niveau 10 en 10+ voor extra oefening en verdieping in groep 7 en 8 a heldere leerboeken voor Leesweg in plaats van de bekende Wegboeken a vernieuwde, eigentijdse leesboekjes bij Leesweg met aansprekende verhalen vanaf groep 5 niveau 5 2 Colofon ThiemeMeulenhoff 2006 tekst: Marrie Hoedelmans, mai.copycreatie opmaak: Crossings Communications illustraties: ivan & Ilia (voorzijde), Heleen Brulot (pag. 6, 18, 23, 26), Camilia Fialkowski (pag. 8), Bitgitte Frier (pag. 22), Wim Hoogerdijk (pag. 5), Anka Kresse (pag. 27), Liza-Beth Valkema (voorzijde, pag. 4), Julliete de Wit (pag. 8), Helen van Vliet (pag. 2, 3, 10, 11, 27) fotografie: Martin Hogeboom a heldere handleidingen voor de leerkracht met praktische lesbeschrijvingen a speciale factieboekjes bij Leespad dé uitdagende leesboeken die een combinatie van fictie en non-fictie bieden a leerkaarten als verwerkingsmateriaal bij Leespad met een audio-cd ter ondersteuning voor alle jaargroepen Dezelfde sterke didactiek De didactische uitgangspunten die Leeslijn zo uniek maken, zijn behouden. De methode is nog steeds kindgericht en adaptief met twee leerwegen. Met Leeslijn kunt u dus uitstekend invulling blijven geven aan passende, individuele mogelijkheden. Leeslijn volgt en stimuleert de natuurlijke leesontwikkeling, stelt betekenisvol leren lezen centraal en zorgt voor een doorgaande leerlijn. De uitvoering van deze sterke pijlers is zelfs verder geperfectioneerd. 3

3 De nummer 1 in adaptief onderwijs met 2 leerwegen verwerkingsbladen bij de leesboekjes zijn de verwerkingsvormen. De instructie vindt allereerst plaats via de leerboeken. De leerlingen die dit nodig hebben, kunt u instructie aan de instructietafel geven. De vervolgoefeningen kunt u samen met de leerlingen doen, maar u kunt uw leerlingen ook zelfstandig in tweetallen laten werken. Voor verdere verwerking en verdieping van elk leestechnisch instructieaspect zijn er aansluitende leesboekjes. Na elk leesboekje kunnen de leerlingen een verwerkingsblad maken. Leespad: zelfontdekkend De kinderen die Leespad volgen, sturen in grote mate hun eigen leerproces. Deze leerlingen gaan op hun eigen niveau aan de slag met de speciaal voor vlotte lezers ontwikkelde leerkaarten en leesboekjes. De oefeningen en activiteiten van de leerkaarten kunnen uw leerlingen uit de Leespadgroep zelfstandig verwerken. Daar zijn Leeslijn materialen immers speciaal voor ontwikkeld. Leeslijn biedt kindgericht leesonderwijs, waarbij uw leerlingen zoveel mogelijk zelfstandig aan hun leestechnische ontwikkeling werken. Niet de leerstof, maar de individuele vorderingen staan centraal. Met Leeslijn is het voortgezet lezen geen klassikale activiteit, maar geeft u adaptief onderwijs. U laat de leerlingen in hun eigen tempo en op hun eigen niveau leren. Als leerkracht bepaalt u zelf welke aandacht zij daarbij nodig hebben. Zorgverbreding en differentiatie Alle leerlingen op eigen niveau en in eigen tempo leren lezen. Dat is de belangrijkste doelstelling van Leeslijn. Het materiaal van de methode houdt rekening met de mogelijkheden van leerlingen en maximaliseert hun leerkansen. Met het pakket van Leeslijn heeft u voldoende materiaal in handen om zorgverbreding toe te passen en om te differentiëren. Zo komt u eenvoudig tegemoet aan de individuele instructiebehoefte van leerlingen. Waar nodig geeft Leeslijn aanwijzingen voor speciale leerhulp. Adaptief op vier manieren Met Leeslijn differentieert u op vier manieren: in instructietijd, in tempo, op niveau en in didactiek. Zo kent Leeslijn vanaf groep 3 twee aparte leerwegen: een voor de leerlingen die meer instructie en ondersteuning nodig hebben (Leesweg) en een voor de kinderen die zelfstandiger door de stof kunnen (Leespad). Beide leerwegen bieden een eigen didactiek die perfect bij de leerling past. In de praktijk: zelfstandig en samen In Leeslijn speelt zelfstandig werken een grote rol. Zo krijgen de Leeswegleerlingen veel aandacht, maar werken ze ook vaak zelfstandig, individueel, in tweetallen of in kleine groepjes. En de Leespadleerlingen werken heel zelfstandig met hun eigen instructiematerialen. Op deze manier ontstaat er voldoende ruimte voor werken op meerdere niveaus én kunt u de lessen ook gemakkelijk inplannen voor combinatieklassen. Leeslijn besteedt expliciet aandacht aan gezamenlijke activiteiten, ook in de vorm van lessen leespromotie voor alle kinderen van alle niveaus en beide leerwegen samen. Daarnaast zijn ook de opening en afsluiting van een leesles klassikaal. In uw handleiding vindt u aanwijzingen en voorstellen voor de invulling hiervan. Leesweg: instructie en oefening Leerlingen die in de Leesweggroep zijn ingedeeld, leren lezen door middel van gerichte instructie en stapsgewijze oefening. Als leerkracht begeleidt u de instructie en oefening bij deze leerlingen. Het leerboek is het uitgangspunt en de 4 5

4 Doorgaande leerlijn voor een optimale leesontwikkeling Jaargroep voorbereidend lezen aanvankelijk lezen Leesweg voortgezet technisch lezen Leesweg Met Leeslijn voortgezet technisch lezen gaan kinderen verder met leren lezen waar ze gebleven zijn. Elk kind volgt zijn eigen doorgaande leerlijn door de natuurlijke leesfasen. Het natuurlijke proces van leren lezen is onderverdeeld in acht leesfasen. Samen vormen deze leesfasen een doorgaande lijn voor technisch lezen tot en met groep 8. Dat betekent dat leerlingen aan het begin van een nieuwe groep doorgaan waar ze in de vorige groep geëindigd zijn. Dankzij deze ontwikkelingsgerichte aanpak en logische lijn is Leeslijn al jaren de nummer 1 in adaptief leesonderwijs. Afhankelijk van het niveau Omdat Leeslijn werkt met leesfasen en uw leerlingen in groep 4 gewoon doorlezen vanaf het punt waar ze in 3 zijn geëindigd, is een deel van groep 4 (Leesweg) nog bezig met het aanvankelijk lezen. De start van voortgezet technisch lezen is dus afhankelijk van en perfect passend bij het niveau van de leerlingen. Kinderen die leren lezen met Leesweg, starten met voortgezet technisch lezen in groep 4 of 5. Zij beheersen AVI-9 aan het einde van groep 6. Kinderen die leren lezen met Leespad, starten in groep 4 met voortgezet technisch lezen en aan het einde van groep 5 beheersen zij AVI-9. Aansluitend op niveau 9 kunnen de leerlingen verder met de nieuwe niveaus 10 en 10+. Het schema hiernaast brengt de doorgaande lijn en het tempoverschil tussen Leesweg en Leespad in beeld. voorbereidend taal aanvankelijk lezen Leespad Taalmap Andere aanvankelijk leesmethode? De doorgaande leerlijn van Leeslijn zorgt natuurlijk voor een ononderbroken overgang tussen voorbereidend, aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Als uw school de gehele methode Leeslijn inzet, gaat de overgang geheel vanzelf en volgen de kinderen helemaal hun eigen leerlijn in hun eigen tempo. Maar ook als u met een andere aanvankelijk leesmethode werkt, is de overstap op Leeslijn voor voortgezet technisch lezen geen enkel probleem. Afhankelijk van het leestechnische niveau van de kinderen in uw groep 4 begint u met Leesweg op niveau 1 of 2 en met Leespad op niveau 4 of verder. De handleiding helpt u hierbij. voortgezet technisch lezen Leespad 6 7

5 Leerstofbereik Het leerstofbereik geeft de leerdoelen per leerjaar aan voor zowel de Leesweg- als de Leespadleerlingen. De Leespadleerlingen overstijgen de instructiedoelen, doordat zij zich zelfontdekkend sneller ontwikkelen dan Leeswegleerlingen. Tips voor inzet en aanpak In de ontwikkelingsgerichte aanpak van Leeslijn zijn leerlingen in dezelfde jaargroep met verschillende leesfasen bezig. In de handleiding staan daarom tips voor het inzetten van het materiaal in de leesfase waarin de leerlingen zich bevinden. Verschillende leesfasen Voortgezet technisch lezen beslaat de leesfasen 6 t/m 8. In het aanvankelijk lezen staat vooral de vergroting van de woordvaardigheid centraal. Vanaf leesfase 6 verschuift de aandacht naar zinsaspecten, zinsvaardigheid en tekstvaardigheid. De aandachtsgebieden van de verschillende leesfasen: De leerdoelen per leerjaar Groep 4 Groep 5 Groep 6 Minimumdoel niveau 3 (AVI 3) niveau 6 (AVI 6) niveau 9 (AVI 9) Leesweg Instructiedoel niveau 4 (AVI 4) niveau 7 (AVI 7) niveau 9 (maart) (AVI 9) Leespad Streefdoel niveau 6 (AVI 6) niveau 9 (AVI 9) niveau 10 Module Voorbereidend lezen Leesfase Leesfase 1 Geschreven taal begrijpen Leeslijn niveau Ontluikende geletterdheid Groep 7/8 niveau 10 niveau 10 niveau 10+ Leesfase 2 Geschreven taal ervaren Leesfase 3 Woorden namaken Aanvankelijk lezen Leesfase 4 Zelf woorden maken en lezen Basisniveau a en b Leesfase 5 Steeds moeilijker woorden lezen Niveau 1 t/m 4 Voortgezet technisch lezen Leesfase 6 Steeds moeilijker zinnen lezen Niveau 5 t/m 7 Leesfase 7 Leren voorlezen Niveau 8 en 9 Leesfase 8 Functioneel leren lezen (nieuw zie p.20) Niveau 10 en

6 Voorbeeld De opbouw van van lesopbouw de lessen - voor uit Handleiding de Leesweggroep groep 5 (Leesweg) niveau 5 niveau 6 niveau 7 doel doel doel Duidelijke opbouw makkelijk aan de slag met de les Leeslijn biedt u flexibel lesmateriaal om invulling te geven aan adaptief leesonderwijs. Voor iedere jaargroep is er een handleiding. Hierin is duidelijk beschreven hoe u het lesmateriaal van week tot week kunt inzetten. Verdeling van de leerstof De leesfasen in Leeslijn zijn onderverdeeld in instructieniveaus. Binnen een instructieniveau komen verschillende instructieaspecten aan bod. Per niveau is er voor Leesweg een leerboek en voor elk instructieaspect is er een Leeswegleesboekje. De Leespadleerling werkt in alle groepen zelfstandig met de leerkaarten en de Leespadleesboekjes. Vier leerlijnen Door de instructieniveaus heen lopen vier leerlijnen die centraal staan bij de leerkaarten en in de leerboeken (zie schema hiernaast). Woordvaardigheid en woordbegrip Woordvaardigheid bestaat uit directe woordherkenning van bekende woorden en leesvaardigheid van nieuwe woorden. Woordbegrip heeft betrekking op het kennen en begrijpen van de betekenis van woorden. Zinsvaardigheid en zinsbegrip Zinsvaardigheid staat voor het kunnen opdelen van zinnen in betekenisvolle woordgroepen, waardoor de betekenis van de zin duidelijker wordt. Zinsbegrip is het begrijpen van de directe en indirecte betekenis van zinnen. Tekstvaardigheid Tekstvaardigheid richt zich op oefening met tekstsoorten, aanpassen van de leeswijze aan het leesdoel en leren voorlezen. Bij het leren voorlezen gaat het om: duidelijk en correct lezen, een dynamisch en melodisch accent en het aanpassen van de leeswijze aan de aard van de tekst. Leesmotivatie Leesmotivatie bevordert de ontwikkeling van kennis en waardering van genres, waardering en ontwikkeling van eigen voorkeuren (boekpromotie) en het luisteren en waarderen van voorlezen. betekenisvolle woordgroepen betekenisvolle woordgroepen dynamisch accent en alle en drielettergrepige woorden over de regel heen en een- drie- en vierlettergrepige voudige vierlettergrepige woorden woorden aantal lesweken aantal lesweken aantal lesweken 12 lesweken (week 1 t/m 12) 12 lesweken (week 1 t/m 12) 12 lesweken (week 1 t/m 12) met elk 3 lessen van met elk 3 lessen van met elk 3 lessen van 30 minuten 30 minuten 30 minuten aantal leespromotielessen aantal leespromotielessen aantal leespromotielessen 4 leespromotielessen verspreid 4 leespromotielessen verspreid 4 leespromotielessen verspreid over de 12 weken over de 12 weken over de 12 weken herhaling en toetsing herhaling en toetsing herhaling en toetsing in week 11 en 12 in week 11 en 12 in week 11 en 12 Lessenstructuur Leeslijn kent een heel heldere lesstructuur en -instructies. Hier kunt u als leerkracht makkelijk mee uit de voeten. De gegeven lesindeling vormt voor u een praktische leidraad, maar is zeker geen verplichting. U bepaalt zelf hoe u uw leesonderwijs inricht, geheel afhankelijk van uw eigen leerlingen en de mogelijkheden. Lesbeschrijvingen De lesbeschrijvingen in uw handleiding bestaan uit: een lesplanning een materiaal- en voorbereidingsoverzicht een lesopening de kern en een lesafsluiting De lesopening en -afsluiting kunt u wisselend gebruiken voor interactie tussen uzelf en de leerlingen en tussen leerlingen onderling. Bij de opening staat de vorige les centraal en de manier waarop het zelfstandig werken is verlopen. Bij de afsluiting bespreekt u de zojuist behandelde les. Ook kunt u de lesopening en -afsluiting gebruiken om een instructieaspect eens vanuit een andere invalshoek te benaderen

7 Overzicht per groep Pakketsamenstelling voortgezet technisch lezen Groep Groep 4 (Leesweg) Niveau Niveau 2 Lesweken 12 lesweken (week 1 t/m 12) Invulling Een les zelfstandig lezen en een les leesmotivatie wisselen Voor de leerlingen Voor de leerkracht Groep 4 (Leespad) Groep 5 (Leesweg) Groep 5 (Leespad) Groep 6 (Leesweg) Niveau 3 Niveau 4 Niveau 4 t/m 6 Niveau 5 Niveau 6 Niveau 7 Niveau 7 t/m 9 Niveau 8 Niveau 9 met elk 4 lessen van 40 minuten. 12 lesweken (week 14 t/m 25) met elk 4 lessen van 40 minuten. 12 lesweken (week 27 t/m 38) met elk 4 lessen van 40 minuten. 36 lesweken met elk 4 lessen van 40 minuten. 12 lesweken (week 1 t/m 12) met elk 3 lessen van 30 minuten. 12 lesweken (week 14 t/m 25) met elk 3 lessen van 30 minuten. 12 lesweken (week 27 t/m 38) met elk 3 lessen van 30 minuten. 36 lesweken met elk 3 lessen van 30 minuten. 12 lesweken met elk 2 lessen van 30 minuten. 12 lesweken met elk 2 lessen elkaar om de week af. Herhaling en toetsing in week 13. Een les zelfstandig lezen en een les leesmotivatie wisselen elkaar om de week af. Herhaling en toetsing in week 26. Een les zelfstandig lezen en een les leesmotivatie wisselen elkaar om de week af. Herhaling en toetsing in week 39. In de 1e week uitleg over de organisatie en werkwijze van Leespad. Daarna kunnen de leerlingen zelfstandig aan de slag. Eerst 10 weken introductie van instructieaspecten (1 per week) en de laatste 2 weken herhaling en toetsing. Plus 4 lessen leesmotivatie. Eerst 10 weken instructieaspecten en de laatste 2 weken herhaling en toetsing. Plus 4 lessen leesmotivatie. Eerst 10 weken introductie van instructieaspecten (1 per week) en de laatste 2 weken herhaling en toetsing. Plus 4 lessen leesmotivatie. In de 1e week uitleg over de organisatie en werkwijze van Leespad. Daarna kunnen de leerlingen zelfstandig aan de slag. Een introductieles, 18 lessen met de leesboeken, een toetsles en 4 lessen leesmotivatie ( met Leespad). Een introductieles, 18 lessen met de leesboeken, een toetsles en 4 Leesweg Voor de instructieafhankelijke leerlingen zijn er: leerboeken met instructies op elk leesniveau (voor woord-, zins- en tekstvaardigheid) 10 leesboekjes op niveau 5 en 6 8 leesboekjes op niveau 7 en 8 6 leesboekjes op niveau 9 4 leesboekjes op niveau 10 t/m niveau 4 werkschriften verwerkingsbladen in de groepsmap leerkaarten voor niveau 10+ Leespad Voor de leerlingen die zelfstandig leren lezen, zijn er: t/m niveau 4 werkschriften 8 leesboekjes op niveau 5 4 leesboekjes op niveau 6 t/m 10 en leerkaarten (woord-, zins- en tekstvaardigheid en leesmotivatie) met audio voor niveau 5 t/m 10+ Groepsmap De groepsmappen bieden u alle informatie en ondersteuning die u nodig hebt, zoals: de pedagogische en didactische uitgangspunten van Leeslijn informatie over het werken met de methode in het algemeen specifieke informatie over het werken met Leeslijn in die groep observatie- en toetsmateriaal (ILO-pakket) aanwijzingen voor speciale leerhulp en extra Leeswegverwerkingsbladen en Leespadwerkkaarten Handleiding In de nieuwe handleidingen van Leeslijn staan heldere beschrijvingen van alle lessen. Per niveau vindt u uitgewerkte week- en lesmodellen. Antwoordenboek Zowel voor Leesweg als Leespad is er een antwoordenboek. Hierin staan de antwoorden op de vragen op de verwerkingsbladen. Vanaf antwoordenboek 4 vindt u er ook de antwoorden op de vragen op de leerkaarten. van 30 minuten. lessen leesmotivatie ( met Leespad). Niveau lesweken met elk 2 lessen Een introductieles, 18 lessen met de leesboeken, 4 lessen van 30 minuten. leesmotivatie ( met Leespad). Groep 6 (Leespad) Niveau lesweken met elk 2 lessen De 1 e week uitleg over de organisatie en werkwijze van Leespad. van 30 minuten. Daarna gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag. Groep 7+8 Niveau lesweken met elk 1 les Blijvende oefening en training van leesvaardigheden. Zonder (Leesweg en 10+ van 30 minuten. lesbeschrijving, want de werkwijze met de leerkaarten is zowel en Leespad) voor Leesweg als Leespad heel flexibel

8 Zelf doorlezen naar de volgende regel. Werken vanuit de handleiding Voorbeeld: woordgroepen over de regel heen De nieuwe handleidingen bij Leeslijn wijzen u helder de weg. Dankzij de handige lesbeschrijving per les ziet u in één oogopslag hoe u de les aan kunt pakken. Als voorbeeld ziet u hier de lesbeschrijving met verwijzingen van de les Woordgroepen over de regel heen voor de Leeswegleerlingen van groep _binnen :41 Pagina 72 Week 13 les 1 Opening en introductie (5 minuten) De Leespadleerlingen pakken de materialen die ze nodig hebben. U controleert of ze aan de slag kunnen. Roep de Leeswegleerlingen naar de instructietafel. In deze les maken de leerlingen kennis met het nieuwe Leerboek 6 en lezen zij lange zinnen die doorlopen op de volgende regel. Woordgroepen worden soms over twee regels heen aangeboden. Leerboek 6 Toon het nieuwe Leerboek 6. Laat de leerlingen het leerboek even bekijken. Zien zij verschillen met Leerboek 5? Benadruk dat veel dingen hetzelfde blijven (woordrijtjes, kleine oefeningen, korte en wat langere verhaaltjes, instructietaal), maar laat ook zien dat er dingen nieuw zijn. Niet alleen veel nieuwe woorden, maar ook de zinnen woorden steeds langer. Kern (20 minuten) Lange zinnen kun je niet altijd in één keer lezen, anders kom je in ademnood. Bewijs dit door bijvoorbeeld de tekst bij de tekening van het vliegtuig op bladzijde 4 in één adem voor te lezen. Laat de ademnood duidelijk horen. Leg uit dat je een lange zin wel in stukjes kunt lezen. Die stukjes bestaan uit woorden die bij elkaar horen. Soms staan de woorden samen op één regel, maar soms is het een lange zin die doorloopt op de volgende regel. Hoe kan een leerling dit aanpakken? Je ziet een lange zin. Er staat geen punt aan het eind van de regel. Dat betekent dat de zin nog niet af is. Je leest door tot de volgende regel. Daar staat een punt. Laat de leerlingen de verschillende teksten op introductie en verwerking van woordgroepen over de regel heen Leesweg Leespad 5 min. Opening 20 min. Introductie en verwerking van Zelfstandig werken woordgroepen over de regel heen 5 min. Afsluiting Materiaal: Leerboek 6, Leesweg leesboekje 6-1. Voorbereiding: leg de benodigde materialen klaar, schrijf het gedicht van Paul van Ostaijen op het bord. bladzijde 2 lezen. Staat overal een punt aan het eind van de regel? Zo niet, lukt het dan om door te lezen naar de volgende regel? Bied de leerlingen Leesweg leesboekje 6-1 De winkeldief aan. Zij kunnen bij dit verhaal ook oefenen met woordgroepen over de regel heen. Afsluiting (5 minuten) Sluit de les af met het voordragen van het onderstaande gedicht van Paul van Ostaijen. Leg eerst uit dat ook in gedichten woorden over de regel heen lopen. Ook al staan er onzinwoorden in dit gedicht, toch voel je aan wat bij elkaar hoort en wat niet. Marc groet s morgens de dingen Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem ploem ploem dag stoel naast de tafel dag brood op de tafel dag visserke-vis met de pijp en dag visserke vis met de pet pet en pijp van het visserke-vis goeiendag Daa-ag vis dag lieve vis dag klein visselijn mijn [Uit: Verzamelde gedichten, Paul van Ostaijen. Prometheus/ Bert Bakker 1996.] Leesweg leerboek 6 72 Handleiding groep 5 Niveau 6 Lastig om in één adem voor te lezen Oefenen met een echt leesboekje.

9 Volledig verbeterde leerboeken De leerboeken voor Leesweg zijn volledig herzien. Ze sluiten nu nog beter aan bij de behoeften van kinderen die meer sturing en ondersteuning nodig hebben. Geordende woordrijtjes De woordrijtjes bij ieder instructieaspect zijn, waar mogelijk, geordend van korte woorden naar lange woorden. Ook staan de woorden met een overeenkomstige uitspraak bij elkaar, zodat er een soort ritme ontstaat als leerlingen de woorden neuriën of hardop lezen. In de oefeningen worden deze woorden weer door elkaar gebruikt, zodat de leerling het woord ook daadwerkelijk moet lezen. Verhelderende illustratie Bij sommige instructieaspecten kunnen in het woordrijtje woorden staan waarvan uw leerlingen misschien niet de betekenis of alle betekenissen kennen. Soms biedt de bijbehorende illustratie dan uitkomst. Leerlingen die in de Leesweggroep zijn ingedeeld, leren lezen door gerichte instructie en stapsgewijze oefening. De instructie vindt vooral plaats via de leerboeken. Deze heldere leerboeken vervangen de Wegboeken uit de vorige editie en ze zijn op tal van punten verbeterd. Nieuw bij Leeslijn herzien Voor de lastige instructieaspecten zijn in de leerboeken extra herhalingsoefeningen opgenomen. Onderstreept instructieaspect Het instructieaspect dat wordt behandeld, is in het woordrijtje steeds bij het eerste woord onderstreept. Zo kunnen de leerlingen op eenvoudige wijze herkennen om welk instructieaspect of woordtype het gaat. Wanneer meerdere woorden of delen van woorden in de woordrijtjes zijn onderstreept, gaat het om een variant van een instructieaspect. Aantrekkelijke leesteksten Bij elk instructieaspect zijn naast de woordrijtjes en oefeningen ook korte leesteksten opgenomen. Het gaat daarbij om betekenisvolle teksten die ook aantrekkelijk voor leerlingen zijn. Zo staan er moppen, proefjes en recepten in, korte dialogen over herkenbare situaties en teksten met tips. Betekenisvolle zinnen Ook worden woorden in een betekenisvolle zin in één van Eenvoudige instructietaal de overige oefeningen bij het instructieaspect toegelicht. Bij alle oefeningen in het leerboek is vanaf niveau 5 eenvoudige instructietaal opgenomen. Uw leerlingen 16 hoeven dan niet steeds te vragen wat er van hen 17 wordt verwacht. Leerboek blz. 18 en 19

10 De leerkaarten hebben een vaste opbouw. Leerkaarten voor zelfstandige verwerking Op de voorkant staat de instructie met begeleidende oefening. Uw instructieonafhankelijke leerlingen maken vanaf niveau 5 gebruik van de Leespad leesboekjes en de leerkaarten. Het voortgezet technisch lezen is in Leeslijn ingedeeld in vier subleerlijnen: woordvaardigheid, zinsvaardigheid, tekstvaardigheid en leesmotivatie. Deze onderverdeling vormt ook het uitgangspunt van de leerkaarten van Leeslijn. Op deze kaarten staan verwerkingsopdrachten en oefeningen. Met de kaarten en Leespad leesboeken oefenen de Leespadleerlingen zelfstandig. Daarnaast zijn er nog hulpkaarten. Deze kaarten ondersteunen de toepassing van een bepaalde woord-, zins- of tekstvaardigheid. Als een hulpkaart gebruikt moet worden, wordt dit op de leerkaart aangegeven. In principe maakt de leerling eerst de woordkaart en de zinskaart. Daarna leest de leerling een leesboek en maakt hij (vanaf niveau 6) de tekstkaart. De leeskaarten kunt u inzetten bij de lessen zelfstandig lezen en leespromotie. Verschillende kaarten Per leesfase zijn er verschillende kaarten voor iedere vaardigheid. Er zijn vier soorten leeskaarten: woordkaarten: ter ondersteuning van woordvaardigheid en woordbegrip zinskaarten: ter ondersteuning van zinsvaardigheid en zinsbegrip tekstkaarten: ter ondersteuning van tekstvaardigheid en tekstbegrip leeskaarten: ter ondersteuning van leesplezier Op de achterkant van de kaart staan gevarieerde opdrachten. De leerlingen maken de 18 De instructie op de leerkaarten is gekoppeld aan de leesboeken. oefeningen in een gewoon 19 De instructie wordt ondersteund door audiofragmenten op de cd. gelinieerd schoolschrift.

11 Extra leesfase 8 toegevoegd oefenen op niveau 10 en 10+ Om ervoor te zorgen dat kinderen ook na AVI-9 kunnen blijven oefenen met lezen, komt de nieuwe Leeslijn ook met passend leesmateriaal voor groep 7 en 8, voor lees-taal sterke én zwakke leerlingen. Dit is uniek voor een leesmethode! Iedereen onderkent het belang van blijven oefenen. En de herziene Leeslijn voor voortgezet technisch lezen voegt de daad ook bij het woord. Om te voorkomen dat het technisch leesniveau van leerlingen in de groep 7 en 8 terugloopt, is de nieuwe Leeslijn uitgebreid met twee extra niveaus in de laatste leesfase. Uw leerlingen blijven hun leesvaardigheden daardoor trainen en verbeteren tot het einde van hun basisschooltijd. Voor de beste resultaten en het hoogst mogelijke niveau! Verdieping en herhaling Het volledig nieuwe lesmateriaal voor groep 7 en 8 is onderdeel van leesfase 8. Deze leesfase staat in het teken van verdieping en herhaling. Voor zowel Leesweg- als Leespadleerlingen is er materiaal op twee extra niveaus: niveau 10 en 10+. De oefenvormen voor Leesweg zijn eenvoudiger en eenvormiger. De oefenvormen voor Leespad zijn gevarieerder, uitdagender en speelser. Ook na dit niveau blijven er immers voldoende uitdagingen over. Denk bijvoorbeeld aan: meerlettergrepige woorden met een lastige lettervolgorde, zoals toekomstideaal en audiovisueel (niveau 10 Leespad) gekke woorden in context, figuurlijk taalgebruik en uitdrukkingen, zoals gehakketak en het aantal deelnemers aan de marathon loopt achteruit (niveau 10) het gebruik (en vormgeving) van streamers, (tussen)koppen en kaderteksten (niveau 10 Leesweg) afkortingen lezen, zoals incl., bijv., tv, KLM en cd-rom (niveau 10) zelf een zo lang mogelijk woord maken, bijv. fietspompventieldopje (woordkaart 10+) beklemtonen in zinnen, omdat je anders iets verkeerd leest (zinskaart 10+) en menukaarten lezen en zelf samenstellen (tekstkaart 10+) Leerlingenmateriaal niveau 10: één Leesweg leerboek op niveau 10 vier Leesweg leesboeken op niveau 10 vier Leespad leesboeken op niveau 10 en de Leespad leerkaarten (met audio) op niveau 10 Een Woordkaart en een Zinskaart Leespad niveau 10. Technische leesvaardigheid Leeslijn niveau 10 en 10+ zijn speciaal bestemd voor onderhoud en uitbreiding van de technische leesvaardigheid na niveau 9. Leerlingenmateriaal niveau 10+: Leesweg leerkaarten (met audio) op niveau 10+ Leespad leerkaarten (met audio) op niveau

12 Eigentijdse leesboekjes motiverend voor uw leerlingen Bij Leesweg horen ook vernieuwde, leuke leesboekjes. De verhalen passen helemaal bij deze tijd én bij de leefwereld van uw leerlingen. De nieuwe Leesweg leesboekjes passen, net als op de vorige niveaus perfect bij de instructieaspecten in het leerboek. Instructieaspect 1 uit het nieuwe leerboek correspondeert met leesboekje 1 uit de leesserie, leesboekje 2 sluit aan bij het tweede aspect, 3 hoort bij 3 enzovoorts. Deze wisselwerking tussen leerboek en leesboekjes maakt een optimale herhaling, verdieping én automatisering mogelijk. Aansprekende verhalen Vanaf niveau 5 presenteert Leeslijn herzien per serie Leesweg leesboeken die uw leerlingen zeker zullen aanspreken. De verhalen passen helemaal bij onze samenleving van vandaag de dag. De verhalen zijn zowel realistisch en herkenbaar als spannend en verrassend. Het zijn leuke leesboekjes waar uw leerlingen met veel plezier uit zullen lezen. Bekende hoofdpersonen Elke serie leesboekjes kent een vast groepje hoofdpersonen. Uw leerlingen raken daardoor snel bekend en vertrouwd met de karakters en ze hoeven zich niet steeds in nieuwe personen en situaties te verdiepen. De verhalen zijn daardoor ook goed te volgen en uw leerlingen kunnen zich op de tekst en de woorden zelf richten. En dit komt de leesontwikkeling en het leesplezier zeker ten goede. Juiste hoeveelheid De omvang van de boekjes is heel beperkt, omdat uw leerlingen de draad van het verhaal anders kwijt kunnen raken. De boekjes van niveau 1 en 2 omvatten 16 tekstbladzijden; de boekjes van serie 3 t/m 9 hebben 22 pagina s met tekst. De hoeveelheid tekst per bladzijde neemt geleidelijk toe en de lettergrootte neemt af. Vanaf niveau 8 kennen de leesboekjes de kleinste lettergrootte. Gebruik in de klas De leesboekjes worden gebruikt bij het hardop in tweetallen lezen als oefenboekjes voor de specifieke instructieaspecten. Om de beurt lezen de leerlingen elkaar een bladzijde voor. In twee leeslessen kan het hele boekje gelezen worden, inclusief het maken van de verwerkingsopdrachten of het verwerkingsblad voor leesbegrip. Ondersteunende illustraties De leesboekjes bevatten mooie illustraties. Deze illustraties hebben altijd een ondersteunende functie ten aanzien van het verhaal. Ze sluiten expliciet bij de tekst aan en ze bevatten geen informatie die niet door de tekst wordt opgeroepen. De illustraties mogen uw leerlingen immers niet afleiden van het lezen. Bij het toenemen van de leesvaardigheid vermindert het aantal illustraties. Vanaf niveau 3 komen ook pagina s voor met alleen tekst. Duidelijke verhaallijnen De verhaallijnen van de leesboekjes zijn met aandacht geconstrueerd. Ze zijn met opzet eenvoudig te houden om ze ook toegankelijk te maken voor taalzwakke kinderen. Verder kennen ze een duidelijke spanningsboog met een helder begin, midden en eind, en een logische ontwikkeling. Om het verhaal te kunnen volgen hoeven uw leerlingen niet tussen de regels door te lezen. De gebeurtenissen hebben altijd een expliciete samenhang en de vertelling is lineair-chronologisch, zonder gaten 22 en met weinig tijdsprongen. 23

13 Extra handig woordenboek. Speciale factieboekjes boeiende leesboeken bij Leespad Ook voor Leespad biedt Leeslijn herzien nieuwe leesboekjes. De Leespad leesseries bevatten nu niet alleen fictieboekjes, maar ook interessante factieboekjes die een combinatie van fictie en non-fictie bieden. Doorlopend verhaal Elk boekje bevat een boeiend doorlopend verhaal. In dit verhaal komen natuurlijk alle woord-, zins- en tekstkenmerken van het betreffende leesniveau aan bod. Hierin verschilt het factieboekje niet van andere leesboekjes. Bij Leeslijn herzien voor voortgezet technisch lezen horen vanaf niveau 5 ook factieboekjes. Deze leesboekjes bevatten leuke fictieverhalen waar interessante feiten aan toe zijn gevoegd. Op speciale non-fictiepagina s staat telkens uitleg en achtergrondinformatie. Achterin deze leesboekjes is een woordenboek opgenomen. Toegevoegde informatie Aan het doorlopende verhaal is een aantal extra pagina s toegevoegd. Deze pagina s staan verspreid in het boekje en ze hebben een andere achtergrondkleur. Op deze gekleurde bladzijden staat steeds interessante, feitelijke informatie (aanvullende wereld- en Extra uitdaging en kennis. Uitdagend en zelfontdekkend Uw leerlingen die in de Leespadgroep zitten, kunnen goed zelfstandig uit de voeten met hun leeslessen. Om ze extra uit te dagen en te prikkelen tijdens het lezen introduceert Leeslijn herzien de factieboekjes. Deze boekjes maken brede cultuurkennis) die bij het verhaal past. Het kan bijvoorbeeld gaan om een gedicht of een lied, een menukaart met toelichting, een routebeschrijving, een feitelijke informatie. Of ze zijn op te zoeken in het woordenboek achter in het leesboekje: twee pagina s met verklarende informatie over de nieuwe, te leren woorden. tekstervaringen mogelijk, vergroten de woordenschat en gebruiksaanwijzing of de Wereld- en cultuurkennis verbreden en verdiepen de wereld- en cultuurkennis van uw beschrijving van een werktuig. In de factieboekjes kunnen de volgende leerlingen. Ze zijn dus extra spannend en stimulerend. thema s een rol spelen: Verklarende woordenlijst kinderen die in andere klimaatgebieden of streken leven Nieuwe woorden in de kinderen die leven in bijzondere culturele omstandigheden factieboekjes, met name van het kinderen die ongewone vakantiereizen maken te oefenen woordtype, worden kinderen uit een andere tijd verduidelijkt in de bijgevoegde kinderen die een biologie/natuuraspect verkennen Kortom: wereldse onderwerpen van dichtbij en ver weg! 24 Een leuk leesboekje mét iets extra s. Extra uitleg en leeswoordenschat. 25

14 Tussendoelen voor gevorderde geletterdheid Observatie, registratie en toetsen Leeslijn volgt de tussendoelen voor gevorderde geletterdheid. Hierdoor bent u er zeker van dat uw leesonderwijs helemaal gericht is op de ontwikkeling van de leerlingen. Bovendien kunt u beter inspelen op de verschillen in uw groep. De leesfasen van Leeslijn volgen de tussendoelen voor gevorderde geletterdheid van het Expertisecentrum Nederlands. Deze tussendoelen geven immers een goed beeld van de ontwikkeling die kinderen in de loop der jaren doormaken. En als u weet wat die tussendoelen zijn, kunt u beter nagaan of uw onderwijs de ontwikkelingen van de gevorderde geletterdheid voldoende stimuleert. Daarnaast vormen de tussendoelen een goede leidraad voor het inspelen op verschillen tussen kinderen. De volgende tussendoelen vindt u terug in Leeslijn: Leesfasen Tussendoel Leesfase 6 1. leesmotivatie steeds moeilijker 2. technisch lezen zinnen lezen 7. leeswoordenschat Leesfase 7 1. leesmotivatie leren voorlezen 2. technisch lezen 7. leeswoordenschat 8. reflectie op geschreven taal Leesfase 8 1. leesmotivatie functioneel lezen 2. technisch lezen 7. leeswoordenschat 8. reflectie op geschreven taal Vanaf Groepsmap 4 staan ook de tussendoelen 4 (begrijpend lezen) en 6 (informatieverwerving) in de map. Goede observatie en registratie zijn onmisbaar als u op tijd wilt signaleren dat een leerling instructie nodig heeft. Met Leeslijn besteedt u hier dan ook gericht aandacht aan. ILO-toetspakket Het ILO-toetspakket van Leeslijn maakt het u mogelijk om de instructie en oefening af te stemmen op de behoefte van uw leerlingen. ILO-niveaus zijn vergelijkbaar met AVI-niveaus. De ILO-toetsen zijn genormeerd door het ISOR (Universiteit Utrecht). Bij alle toetsen zijn ook subtoetsen beschikbaar, waardoor u goed zicht krijgt op de mogelijke leesproblemen. De ILO-toetsen maken duidelijk welk leesniveau een kind aan kan, op welk leesniveau geoefend moet worden en bij welke leesaspecten instructie of specifieke oefening nodig is. Bij uw Leespadleerlingen neemt u een toets af zodra ze de leesboekjes en leerkaarten van een niveau hebben doorgewerkt. Dit gebeurt dus individueel; precies wanneer het kind er klaar voor is. De Leesweggroep kan gezamenlijk worden getoetst. Uw toets- en observatiegegevens legt u vast in een voortgangsoverzicht. Op deze manier brengt u de leesontwikkeling van de groep stapsgewijs in kaart. Voor de leerlingen die extra aandacht en hulp nodig hebben, kunt u binnen Leeslijn ook een individueel overzicht hanteren. Dankzij dit leerlingvolgsysteem heeft u per leerling een duidelijk beeld van zijn of haar voortgang. Speciale leerhulp Uit uw observatie en de toetsen kan blijken dat een leerling extra aandacht nodig heeft. Om tegemoet te komen aan deze individuele instructiebehoefte kunt u tijdens de herhalingslessen tijd besteden aan speciale leerhulp voor kleine groepjes leerlingen. De groepsmap van Leeslijn beschrijft de daarvoor bedoelde activiteiten. Leesdoelen behaald Na niveau 9 zijn alle leesdoelen behaald. Bij de niveaus 10 en 10+ horen daarom ook geen toetsen. Deze niveaus zijn puur bedoeld voor het onderhouden, uitbreiden en verdiepen van de leesvaardigheid

15 Leeslijn De nummer 1 in adaptief leesonderwijs de meest complete leesmethode met doorgaande lijn van groep 1 t/m 8 kindgericht en adaptief leesonderwijs met twee leerwegen eigentijdse, aansprekende leesboeken voor elke stap in de leesontwikkeling met heldere handleidingen voor de leerkracht Wilt u meer weten? Bent u benieuwd naar het lesmateriaal? Vraag dan een zichtzending aan met de kaart in deze brochure. Zit u nog met specifieke vragen over de methode of wilt u graag weten hoe u Leeslijn goed bij u in de klas kunt inzetten? Bel of mail dan naar onze Informatielijn: T (030) info.bao@thiememeulenhoff.nl Kijk ook op ThiemeMeulenhoff Nieuwekade 1 Postbus DE Utrecht Extra bij de methode Servicebulletin Leerkrachten die met Leeslijn werken, ontvangen twee keer per jaar een gratis servicebulletin. Hierin staan achtergrondartikelen en interviews, verhalen van andere scholen, tips en nieuwe verschijningen. Eigen website Op de methodesite staat extra lesmateriaal. Voor de herziene Leeslijn, maar ook nog voor de eerste versie