Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 3

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 Samenvatting door een scholier 2269 woorden april 200 6,2 53 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand BuiteNLand hoofdstuk 3 Aardrijkskunde samenvatting Hoofdstuk 3: Gebieden Zuidoost-Azië. Paragraaf : reiziger of toerist? - Paragraaf 2: Zuidoost-Azië als vakantiegebied Toerisme in Zuidoost-Azië Nu is Zuidoost-Azië een hot vakantiegebied, vroeger niet. De groei werd pas mogelijk door de politieke stabiliteit, door de oorlogen was er geen opbouw van de toeristische infrastructuur mogelijk. Naast massatoerisme is er veel oorlogstoerisme en ecotoerisme. Voordelen van toerisme Toerisme zorgt voor veel geld en voor veel directe en indirecte werkgelegenheid. Ook blijft cultureel erfgoed bestaan. Nadelen van toerisme Het milieu lijdt onder toerisme, er vind cultuurverpesting plaats en veel geld dat verdient wordt gaat niet naar de lokale bevolking maar de touroperators en multinationals. Ook is toerisme erg kwetsbaar: door aanslagen, rampen en ziektes blijven mensen massaal weg. Soms dreigt er Disneysering. Ook is er bijvoorbeeld seks met kinderen, heilige dansen voor de show ect. Paragraaf 3: Fysisch-geografische kernmerken Een ring van vuur en een muur van water De aardkorst bestaat uit tektonische platen. Deze platen verschuiven. In Zuidoost-Azië zijn erg veel van deze platen. Er is dan ook veel sprake van vulkanisme, aardbevingen en gebergtevorming. De vele vulkanen zorgen voor veel gevaar maar ook voor een vruchtbare bodem, bij erupties komen lahar en vloeibare lava vrij. Door zeebevingen ontstaan tsunami s. Niet alles is slecht, het grootste gedeelte van Zuidoost-Azië ligt op een stabiele plaat. Er is wat stijl reliëf maar niet extreem hoog. Veel gebieden en delta s zijn goed bewoonbaar voor mensen. Plakkende t-shirts en draaiende winden In Zuidoost-Azië komen de tropische regenklimaten voor: Pagina van 6

2 - het tropisch regenwoudklimaat (Af) Heel het jaar warm en vochtig, heel de dag natte shirts - het savanneklimaat (Aw). Droog, wel een natte en een droge moesson. In het noorden van Laos en Vietnam vindt je nog het maritiem klimaat met een droge winter (Cw). Paragraaf 4: Sociaal-geografische kenmerken Een mozaïek van culturen In Zuidoost-Azië vindt je veel culturen. Allemaal hebben ze andere cultuurkenmerken als: etnische groepen, taal, religies, kunst, kleding, architectuur, muziek en voedsel. Voor de vele migratiebewegingen vindt je het hindoeïsme en het boeddhisme. Arabische handelaren brachten de Islam mee. De zestiendeeeuwse kolonisten brachten weer het Rooms-katholicisme. Relatieve afstand en culturele diversiteit Er is een verband tussen de vorm van een land en de sprake van heterogeniteit. Hoe grilliger de grenzen, hoe groter de kans om in cultuurgebieden te snijden. Water en reliëf zorgen voor barricades, hierdoor komt culturele diversiteit. Ook de culturele diversiteit hield de relatieve afstand lang groot. De kaarten van Zuidoost-Azië zijn voor het eerst door de Europeanen gemaakt, veel gebieden met een andere cultuur werden samen één land onder koloniaal bestuur, alleen Thailand niet. Ontwikkeling Welvaart kan je meten met het BNP per hoofd en het welzijn met de VN-index. De laatste jaren heeft Zuidoost-Azië in beide grote sprongen gemaakt. Het BNP/hoofd groeit, de bevolkingsgroei neemt af, levensverwachting neemt toe en meer kinderen gaan naar school. Dit geld minder voor Myanmar, Laos, Cambodja en Oost-Timor. Paragraaf 5: Afbakenen: een probleem Grenzen: vaag of duidelijk? Grenzen zijn niet altijd duidelijk, wat is Zuidoost-Azië? Myanmar, Thailand, Laos, Cambodja, Vietnam, Maleisië, Brunei, Indonesië, Oost-Timor, Singapore en de Filippijnen. Wat maakt deze landen tot één regio? Zuidoost-Azië: één regio? Er is een onderscheidt tussen een formele en een functionele regio. Een formele regio is een regio waar één of meerdere gelijksoortige verschijnselen voorkomen, bijvoorbeeld laag Nederland onder het NAP. Bij een functionele regio gaat het om de ruimtelijke interactie tussen ongelijksoortige verschijnselen, bijvoorbeeld regio Tilburg. Een regio kan opgaan in een grotere, een regio kan je ook weer onderverdelen in kleinere regio s. Een functie als stootkussen? Veel regio s en namen worden veel door elkaar gebruikt. De pacific rim is nog enigszins duidelijk. Dit zijn de landen om de stille oceaan heen (ook aan de Amerikaanse kant!). De regio Zuidoost-Azië is lichtelijk willekeurig. Toch zijn er theorieën over waarom het juist een regio is. Er domineert geen één cultuur, in andere Aziatische stukken juist wel. Daarnaast is de theorie dat Zuidoost- Azië juist als een stootkussen is voor de omliggende landen. Paragraaf 6: Zuidoost-Azië als kolonie en als strijdtoneel Pagina 2 van 6

3 Als kolonie In het gebied zitten erg veel grondstoffen,van 500 tot 800 kwamen de Europeanen hier om grondstoffen op te halen. De landen werden economisch uitgeput. Als het land als verlengstuk van het eigen land werd gezien is er sprake van een exploitatiekolonie. Rond 900 waren door het kolonialisme bijna alle landen van Zuidoost-Azië in bezit. Als strijdtoneel Na WOII kwam het dekolonolisatieproces op gang. Nieuwe landen werden gemaakt en nieuwe grenzen over de oude getrokken. Soms kwamen meerdere volken in één land te wonen. De Koude Oorlog was ook ingrijpend, vooral Cambodja, Laos en Thailand hadden het daar zwaar mee. Zuidoost-Azië was het conflictgebied van de koude oorlog. Paragraaf 7: Koloniaal verleden en ontwikkeling Dekolonisatie Waarom is er een arm-rijk verhouding? Een van de redenen is het neokolonialisme. Kolonisten deden 3 dingen: - Dwongen boeren handelsgewassen te verbouwen en die als belasting af te geven, - Namen grote lappen land is beslag voor plantages - Voerden technologische vooruitgangen in > exportgerichte ondernemingslandbouw. Dit heeft geleid tot een nadelige positie voor de ontwikkelingslanden, zij zijn de periferie in de centrumperiferieverhouding. Fragmentarische modernisering Door de centrum-pereferierelaties heeft niet iedereen dezelfde kansen. Vooral in Zuidoost-Azië zie je dat een deel modern (Westers) is en het andere deel traditioneel. Er is sprake van fragmentarische modernisering. Veel Westerse dingen hoeven niet goed te zijn: stress, overwerken, onpersoonlijke relaties ect. Economisch dualisme Door de fragmentarische modernisering is er ook economisch dualisme. Economie bestaat uit: Moderne sector: landbouw met machines ect, fabrieken met hoogwaardige goederen, banken. Traditionele sector: boeren doen werk met de hand, eenvoudige producten door ambacht, betaling in natura. Paragraaf 8: Natuurlijke hulpbronnen en ontwikkeling Delfstoffen Metalen komen voor aan de randen van platen, in Zuidoost-Azië liggen veel platen. Veel ertsen kunnen daar dus gewonnen worden. Ertsen zijn door magma meegenomen naar het aardoppervlak en daar afgekoeld, ze stollen in holle ruimes, allemaal netjes naast elkaar, zo krijg je ertsaders. Veel ertsen komen in rivieren terecht door erosie. Fossiele energiebronnen zijn ontstaan door mini-organismen die bij hoge temperatuur en hoge druk omgezet zijn naar energiedelfstoffen. Deze energiebronnen komen vaak voor op continentaal plat (onderzees plateau dat flauw afhelt richting oceaan, was ooit land maar door stijging v.d. zeespiegel liep het onder). In Zuidoost-Azië is bijvoorbeeld het Sundaplat. Bodemvruchtbaarheid De bodemvruchtbaarheid is het vermogen van het bovenste gedeelte van de grond om de juiste hoeveelheden voedingsstoffen en water te voorzien. Veel gebieden in Zuidoost-Azië zijn erg vruchtbaar Pagina 3 van 6

4 (door vulkanische / rivier afzettingen) + goede (warm + natte) klimaat = intensieve rijstbouw. Er is veel reliëf bevolkingsspreiding. Naast intensieve rijstbouw is er ook extensieve op gebieden die eigenlijk niet geschikt zijn (tropisch regenwoud, inheemse volken leven van jacht en bosvruchten). Potenties en realiteit Verwacht: door groeit van India en China stijgen de prijzen van delfstoffen en energie. Sommige landen in Zuidoost-Azië zijn hier grote leverancier van. Sommige landen hebben zelf niet de controle over de exploitatie van hun delfstoffen. Paragraaf 9: Industrialisatie en ontwikkeling: economische tijgers Bedrijven zoeken naar de optimale locatie Footloose bedrijven vergelijken continu comperatieve voordelen. Een plek heeft een comperatief voordeel als ze bijvoorbeeld goedkoper een bepaalde dienst kunnen verlenen. Door het afnemen van de relatieve afstand wordt de wereld steeds meer een dorp > bedrijven zoeken steeds goedkopere plek om te produceren. Letten ook op: relatieve ligging, politieke stabiliteit, kostprijs, beschikbaarheid van relevante productiefactoren. Vaak in Zuidoost-Azië. De Aziatische tijgers: de eerste generatie NIC s De industrialisatie wordt als een belangrijke stap gezien, om ruilvoetverslechtering te verkomen gingen ontwikkelingslanden steeds meer eindproducten maken. De grondstoffen werden steeds minder waard dan de eindproducten. Er kwam een beleid van importsubstitutie, simpele industrieproducten die eerst geïmporteerd werden maakten ze nu zelf. Dit hielp weinig, de technologie moest nog steeds uit het westen komen en door de lage binnenlandse koopkracht werd weinig verkocht. Enkele landen (Singapore, Taiwan, Zuid-Korea, Hongkong) pakten het anders aan, zij hadden een exportgeoriënteerd industriebeleid. Ze probeerden producten voor de verkoop in rijke landen te maken, dit lukte. Deze landen werden de Aziatische Tijgers of NIC(New Idustrialised Countries) genoemd. De babytijgers: de tweede generatie NIC s Thailand, Maleisië, Indonesië en de Filippijnen vonden dit een goed voorbeeld. Zij hadden ook comperatieve voor een exportgeoriënteerde beleid. Maar om te concurreren hadden ze nog meer nodig. Als lokkertjes werden gebruikt: belastingvrije in- en uitvoer, goedkope grond, gebouwen, havens, bijna geen belasting op winst, goedkope arbeidskrachten ect. Deze voorzieningen liggen vooral in de EPZ s: Export Processing Zones (gebieden als havens en vliegvelden voor vestiging van bedrijven). Deze landen zijn nu ook NIC s en ook wel de babytijgers genoemd. Ook diensten gaan steeds meer naar deze landen, vooral Singapore. Er is sprake van Global Shift. Paragraaf 0: Het model van de Vliegende Ganzen Rurale differentiatie door dé-argrarisatie In Zuidoost-Azië veranderd veel, door moderne kennis gaat de landbouw verder omhoog (agrarische transitie). In de commerciële landbouw verbouw je voor de verkoop, de bevolkingslandbouw is zelfvoorzienend. Exportgeorienteerd: verlaging arbeidsintensiteit en verhoging van de kapitaalintensiteit. Het gevolg is minder mensen in de landbouw: dé-argrarisatie. Hierdoor neemt de rurale differentiatie (proces waarbij de verschillen in de landbouw zichtbaar worden) toe. Boeren gaan dan naar de stad, deze kunnen niet allemaal in de formele sector werken dus komen ze terecht in de informele sector. Het model van de Vliegende Ganzen Japan, Taiwan en Hongkong plaatsten als eerste hun productie over naar Zuidoost-Azië (voor Pagina 4 van 6

5 exportproductie en goedkope krachten). Andere landen volgeden dit voorbeeld. Landen maken bijvoorbeeld eerst speelgoed > radio > tv > auto. Het simpelste werk wordt dan weer naar andere landen geschoven, de babystijgers nemen het werk van de oude tijgers over. De veerkracht van Zuidoost-Azië De financiële crisis van 997 heeft de landen veel schade toegebracht. De meeste landen zijn nu hersteld. Door veranderingen in de economische structuur is Azië niet zo kwetsbaar als vroeger meer. Paragraaf : Regionale differentiatie en regionale ongelijkheid De regionale differentiatie neemt toe Regionale differentiatie: verschillen tussen gebieden in landschap en manier van leven. In Zuidoost-Azië is er een grote regionale differentiatie. Welvaartsverschillen > regionale ongelijkheid, laatste jaren toegenomen door diffusie. In veel gebieden blijft alles traditioneel, door agrarische kalender, iedere week hetzelfde, veel godsdienstige gebeurtenissen. Er zijn ook gebieden waar veel belangstelling voor is door de comperatieve voordelen. Deze gebieden ontwikkelen zich veel sneller dan de geïsoleerde gebieden. Koplopers en achterblijvers Bijna alle Zuidoost-Aziatische landen proberen exportgericht te zijn en buitenlands kapitaal aan te trekken. Toch is er veel door de regionale differentiatie en regionale ongelijkheid veel ongelijkheid. Trends In Zuidoost-Azië zijn wel trends waar te nemen: dé-agrarisatie, verstelijking, afnemende bevolkingsgroei, afnemend analfabetisme, toenemende koopkracht monetarisering (toenemende rol van geld), liberalisering, massamedia dringt door, ontwikkeling van de mobiele telefoon. Paragraaf 2: Externe beïnvloeding en politieke stabiliteit Economische beïnvloeding De wereld bemoeit zich al eeuwen met Zuidoost-Azië, in een globaliserende wereld wordt dit steeds meer zichtbaar. Aan het bestaan van multinationale ondernemingen en de EPZ s zie je het bestaan van externe economische beïnvloeding. Buitenlandse toeristen en arbeidsmigranten brengen geld en nieuwe opvattingen binnen. Westerse landen proberen de regeringen over te halen vrijhandel te stimuleren. Centrumlanden dumpen vervuilende activiteiten in de periferie: ruimtelijke afwenteling. Politieke beïnvloeding De Westerse landen proberen de Zuidoost-Aziatische landen een parlementaire democratie naar westers model te laten invoeren. Hier houdt de politieke beïnvloeding niet op, etnische en culturele verscheidenheid staat onder druk door de komst van de politieke Islam. De moslims radicaliseren en plegen aanslagen, de war on terror legaliseert het dictatoriale handelen. De ASEAN: een poging om zelf meer te sturen Thailand, Singapore, Maleisië, Brunei, Indonesië en de Fillipijnen richten de Assosiation of SouthEast Asian Nations (ASEAN) op omdat ze niet betrokken wilde raken bij de Koude Oorlog. Dit verbond moest meer vrede brengen door samenwerking. Ook voor vrede, politieke stabiliteit en economische stabiliteit. Ook de communistische landen en Myanmar zijn vanaf de jaren 90 lid. De invloed vanuit het westen wordt kleiner maar die vanuit Japan, China en Australië groter. Paragraaf 3: Zuidoost-Azië op een wereldschaal gewogen Welvaart, welzijn en verstelijking Zuidoost-Azië heeft in vergelijking met andere regio s veel vooruitgang geboekt in gezondheid en onderwijs. Het geboortecijfer is hoog maar zet in om omlaag te gaan (fase 3 van het transitiemodel). Pagina 5 van 6

6 Migratiebewegingen gaan vooral naar de hoofdsteden, zo ontstaan echte primate city s. Deze migratie leidt to veel hectiek. De geleide democratie heeft veel invloed op de economie. De overheden zorgden voor een grote afname van het percentage armen. Je kan niet alle landen op één hoop gooien: geïsoleerde gebieden als Myanmar, Laos en Cambodja hebben en lager ontwikkelingsniveau van b.v. Singapore. Externe gerichtheid De mate waarin een land geglobaliseerd is kan je aan 4 variabelen meten:. Economische intergratie (belangrijkst) 2. Technologische verbondenheid 3. Persoonlijke contacten 4. Politieke betrokkenheid Op de handelsbalans zie je voor een jaar het verschil in geld tussen de waarde van de aan het buitenland geleverde goederen en de geïmporteerde. Succesvolle Zuidoost-Aziatisch landen exporteren meer dan ze importeren (sterk exportgericht). Ook passen ze exportvalorisatie toe. Op de dienstenbalans vergelijk je de waarde van de diensten die je geleverd hebt met de waarde van de diensten die je ontvangt. Op de kapitaalbalans vergelijk je de kapitaalstromen. De Filippijnen ontvangen bijvoorbeeld veel geld met het overmaken van geld maar moeten veel rente aan Amerika betalen. In Zuidoost-Azië zie je steeds meer de verschuiving van geleide economie naar vrijhandel. Pagina 6 van 6