Samenvatting Aardrijkskunde H4 Azië en Globalisering

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde H4 Azië en Globalisering Samenvatting door een scholier 2114 woorden 1 juni ,4 51 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 13 Verandering op het platteland Rond 1970 was er veel armoede op het Aziatische platteland. Nu gaat het stukken beter. Sendangarum (4.000 mensen) ligt op Java. De natuur en het klimaat is gunstig voor rijstbouw. Rijst die wordt verbouwd op sawa s is natte rijstbouw. De akkers staan onder water. Ze oogsten de grond drie keer per jaar en er wordt arbeidsintensief gewerkt. Dus veel mensen werken op een klein stuk grond. De rijstproductie is veel groter dan in Dit had een externe oorzaak: Ze ontwikkelden rijstsoorten die veel sneller groeiden. Er kwam een omwenteling op het platteland. Dit heette ook wel de Groene Revolutie. Dit had twee gevolgen: - Tot 1970 waren boeren zelfverzorgend. Daarna worden ze commerciële boeren. Ze verkopen hun rijst voor een groot deel aan de markt. Dit is commercialisering. - Machines gingen mensen vervangen op de rijstvelden. Dat is mechanisering. De bevolkingsdichtheid is hoog in Oost- en Zuidoost-Azië. Op het platteland willen ze de bevolkingsgroei afremmen. Dit met behulp van family-planning. Het aantal kinderen per gezin daalde daarmee sterk. Daardoor gaan kinderen nu naar school, en er is werk buiten het platteland. Dit gebeurde ook in Sendangarum. B 51 Klimaatsysteem van Köppen Het klimaatsysteem onderscheidt vijf klimaatzones: A B C D E A is het tropische klimaat, de bekendste boom = de palmboom. 18 graden in de koudste maand en in de zomer wordt het er gem. 38 graden, in de winter 22 graden en je onderscheidt AF en AW. B zijn de droge klimaten. C is het zeeklimaat, het wordt -3 graden in de koudste maand, en rond de 20 graden in de zomer, 2 graden in de winter en je onderscheidt CF - CS en CW. D is het landklimaat, het wordt er 24 graden in de zomer, -6 graden in de winter. E zijn de toendraklimaten EH (Hooggebergte) en ET (Toendra), zomer 5 graden en gemiddeld in de winter -35 graden. Alle letters behalve de B worden onderscheiden op grond van temperatuur. Pagina 1 van 5

2 A is het warmst en E het koudst. Het B-klimaat heeft te maken met droogte. Het B-klimaat is droog en het wordt onderverdeeld in een woestijnklimaat (BW), en een steppeklimaat (BS). Aan de klimaten A/C/D worden kleine letters toegevoegd. Dat zegt iets over het voorkomen van een droge/natte tijd: F = een droge tijd ontbreekt, er valt neerslag in alle jaargetijden S = de droge tijd valt in de zomer W = de droge tijd valt in de winter Een Cs klimaat is een gematigd klimaat met een droge zomer (Middellandse-Zeeklimaat). Een Aw klimaat is het savanneklimaat met een droge winter. B 96 Aantal, spreiding en dichtheid De bevolkingsdichtheid is het gemiddelde aantal inwoners per vierkante kilometer. Je deelt het aantal inwoners door de oppervlakte. Een ophoping van veel mensen dicht bij elkaar is een bevolkingsconcentratie. Een voorbeeld daarvan is een stad (Londen). 14 Booming China China telt 1,3 miljard inwoners. Het land bleef lange tijd achter op Japan en Zuid-Korea. Nu is China dit razendsnel aan het inhalen. China is ook 230 zo groot als Nederland. Tot 1980 was China communistisch. Dictator Mao Ze Dong regeerde van 1949 tot Hij gaf mensen en bedrijven geen vrijheid. Zijn opvolger Deng Xiaoping pakte het anders aan. Hij zag dat het met kapitalistische landen beter ging. Hij opende deuren voor westerse bedrijven en combineerde het communisme met de vrijemarkteconomie. Westerse bedrijven kregen hardwerkende arbeiders, lage lonen en belastingen, goedkope grond en vrijheid. Toch mochten Chinezen op politiek gebied niets zeggen. De regering was hard en duidelijk. Japan was lange tijd het enige industrieland in Azië. Er kwamen vier nieuwe tijgers bij: Zuid-Korea Taiwan Singapore en Hongkong, vanwege hun economische groei. Bij industrialisatie moet je denken aan export. Een deel wordt verkocht in Azië zelf, de rest gaat naar Europa en de VS. Vroeger was Europa het middelpunt van de economische wereld. Toen veranderde dat in de 20e eeuw naar de VS. Nu verschuift het langzaam naar Azië toe. Het verschuiven van het economische middelpunt in de wereld = global shift. B 161 Ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden Landen met een laag ontwikkelingspeil heten ontwikkelingslanden. Landen met een hoog ontwikkelingspeil heten ontwikkelde landen. Er zijn maar tientallen rijke landen tegenover honderden arme landen. Europa, Japan, Australië en Noord-Amerika horen bij de ontwikkelde landen. Tussen ontwikkelingslanden bestaan ook grote verschillen. B 184 Multinationale ondernemingen Multinationale ondernemingen (multinationals) als McDonald s zijn er op de hele wereld. Ze hebben vestigingen in verschillende landen. Het zijn vooral industriële bedrijven, maar ook zakelijke bedrijven als banken en hotelketens (Hilton). Multinationals beschikken over kennis en kapitaal. Keuze voor een vestiging in een bepaald land hangt af van economische en politieke factoren. Bij economische factoren denk je aan de hoogte van het loon en opleiding. Bij politieke factoren gaat het om de wetten, de regels en de medewerking van de overheid in het land waar het bedrijf gevestigd gaat worden. Pagina 2 van 5

3 B 185 Globalisering Je kijkt vast naar Amerikaanse soapseries en je schoenen zijn gemaakt in landen als Vietnam en China. Dit is globalisering of mondialisering: het doorgaande proces van internationaal elkaar geld, goederen en ideeën uitgeven. De kracht is de economie. Bedrijven gingen concurreren door het afbreken van de tariefmuren. Ze moeten goedkoop produceren, en laten de fabricage doen in goedkope arbeidslanden, vooral in Azië. De globalisering zorgt voor een sterke groei in het goederenvervoer. Een product wordt vaak in verschillende stappen in verschillende landen gemaakt. Technologische ontwikkelingen zorgen voor een sneller en beter vervoer in de wereld. Daarnaast wordt mondialisering ook gebruikt voor het verbreiden van elkaars cultuur. Er wordt politiek en sociaal met elkaar gepraat. De aarde is eigenlijk een global village. B 186 Internationale arbeidsverdeling Door globalisering ontstaat er een internationale arbeidsverdeling. De multinationals hebben vaak drie afdelingen: het hoofdkantoor, de onderzoeksafdeling (research and development) en de fabrieken. In het rijke ontwikkelde land staat het hoofdkantoor en de onderzoeksafdeling, in goedkope arbeidslanden de fabrieken. Zo ontstaan kop-staartbedrijven. Lage arbeidskosten is de voornaamste reden daarvoor. Vaak richtten die fabrieken zich op één producten. Ze specialiseren zich erin. De MNO s zorgden voor regionale specialisatie. 15 Japan In Japan leven ongeveer 130 miljoen mensen. Een stuk minder dan in China. Dat komt, omdat niet overal de grond geschikt is voor steden. Toch is Japan de 2e economische macht in de wereld, de natuur heeft daarbij niet echt geholpen. Japan bestaat uit 4 grote eilanden en 39 duizend kleine eilandjes. Voor het aanleggen van snelwegen en rails is dat erg lastig. Deze eilanden zijn erg bergachtig met veel reliëf. In het laagland wonen alle Japanners en liggen de steden, industriegebieden en rijstvelden. Japan heeft ook tekorten aan delfstoffen en grondstoffen voor de industrie. Ook zijn er geen energiebronnen. En vergeet natuurrampen als aardbevingen en tsunami s niet. Toch heeft Japan grote ontwikkelingen gemaakt die twee factoren hebben: Japan had tot 1945 een streng regime. Ze hielden de lonen laag en hadden een vrije markt. Zo kon Japan producten naar Europa en de VS exporteren. De regering zorgde ook voor lage belastingen, zodat er geld gespaard kon worden voor nieuwe investeringen. De cultuur van Oost en Zuid-Oost-Azië vindt een groep belangrijker dan een enkeling. Heb je succes, dan behoort het tot je familie en vrienden. Hard werken en je best doen is belangrijk. Dit is bedacht door Confucius, een Chinese man. Landen als Zuid-Korea en Singapore hebben het succes van Japan afgekeken. Japanse bedrijven werken mee aan de economie in die tijgerlanden. Ze verplaatsen de fabrieken naar de lagelonenlanden. Eerst ging het om eenvoudige producten als kleding en speelgoed. Dit zijn arbeidsintensieve producten. Later kwamen er ook elektrische apparaten als computers en printers. Het zijn kennisintensieve producten. B 6 Natuurlijke en menselijke factoren Verklaren doe je met factoren. Soms met natuurlijke factoren, soms met menselijke of met allebei. Hieronder drie voorbeelden: Pagina 3 van 5

4 Wil je verklaren waarom Japan zoveel last heeft van aardbevingen, dan moet je het verklaren zoeken bij de natuur. Je kunt het dus verklaren met de natuurlijke factor. Wil je het verzorgingsniveau tussen een stad en het platteland bepalen, dan moet je de verklaring zoeken bij de mensen. In een stad heb je supermarkten, winkels, een ziekenhuis, scholen, een theater en nog meer. Een dorp heeft meestal een bakker, dorpshuis en een supermarkt. Je kunt het dus verklaren met een menselijke factor. Wil je verklaren waarom er ontwikkelingslanden zijn, dan kijk je naar beide factoren. Natuurlijke factoren zijn het klimaat en bodem. Menselijke factoren zijn snelle bevolkingsgroei en de bestaansmiddelen in een land. B 7 Menselijke factoren Menselijke factoren kun je onderverdelen in vier groepen: Economie is hoe mensen geld verdienen. Bij economische factoren kijk je naar bestaansmiddelen. Rijkdom en armoede kun je hiermee verklaren. Een verklaring voor ontwikkelingslanden is dat de toestand van de landbouw slecht is. Cultuur heeft te maken met taal, religie en geschiedenis van een groep. Een voorbeeld is dat in Oost- Azië de groep belangrijker is dan een enkeling. Dit is één van de culturele factoren voor het succes van Japan. Ook etnische wijken hebben hiermee te maken. Demografie gaat over de omvang en samenstelling van de bevolking. Met demografische factoren als immigratie, emigratie, geboorte en sterfte verklaar je de bevolkingsgroei. Politiek heeft met het regeren van een land te maken. Politieke factoren als het samenwerken tussen verschillende landen (EU) zorgen voor vrede en welvaart. In de Balkan gebeurde het tegenovergestelde. Landen kregen ruzie met elkaar en er was geen welvaart. B 187 Handels- en betalingsbalans Als Nederland producten exporteert, ontvangt het geld. Als Nederland producten importeert, gaat Nederlands geld naar dat land. Dat inkomende en uitgaande geld kun je tegen elkaar afwegen. Omdat het om handel gaat, noem je het de handelsbalans. Dat is de verhouding tussen de totale invoer- en uitvoer van een land. Het toerisme is een andere vorm naast handel. Toeristen geven hier geld uit, maar wij geven het ook uit in andere landen. Als je alle betalingen over de grens bij elkaar optelt, dus handel, toerisme en andere dingen, kun je dat afwegen op de betalingsbalans. De betalingsbalans is de verhouding tussen al het geld dat een land in- en uitgaat. Een actieve balans heb je als er meer geld binnenkomt dan uitgaat, een passieve balans heb je als er meer geld uitgaat dan binnenkomt. B 189 Economische machtsblokken In Europa werken nu 27 landen mee in de Europese Unie. De EU wil vrede en dat is een politiek doel. De EU wil ook meer welvaart. Dat is een economisch doel. De tariefmuren zijn daarvoor afgebroken. Landen kunnen nu vrij met elkaar handelen. Landen buiten de EU willen graag met hun samenwerken. Maar om de Euromarkt staat een beschermende tariefmuur: het buitentarief. De EU is een economisch machtsblok. Dat komt omdat het economisch sterk is. Andere machtsblokken zijn Japan en de NAFTA: een economische samenwerking tussen Canada, de VS en Mexico. Dit is zeer gunstig voor de mensen die binnen het machtsblok leven, maar moeilijk voor landen erbuiten. Ze krijgen haast geen kans hun producten op die markten te verkopen. Veel vergaderd wordt er ook dan. Dat Pagina 4 van 5

5 gebeurt door de World Trade Organisation. 16 Jij en globalisering Vaak worden producten mensonvriendelijk gemaakt. Dus onder onmenselijke omstandigheden. Aziatische bedrijven hebben lage prijzen en korte levertijden. Mensen moeten gemiddeld 15 tot 17 uur per dag werken. Ze krijgen niet betaald voor overwerken. Soms als ze een paar maand gewerkt hebben, zonder loon te hebben gekregen, kunnen ze alsnog op straat worden gezet. Grote MNO s houden zich nu bezig met de arbeidsomstandigheden van de arbeiders, dit door een gedragcode waaraan alle bedrijven zich moeten houden. Bedrijven willen nu schone producten maken en zeker niet hun naam verliezen. Veel merken komen nu ook met een eco-lijn, producten die milieuvriendelijk zijn. In lokale bedrijven is dit niet het geval, daar gaat het er slecht aan toe. Lange werkdagen, weinig loon, onveilige situaties en stoffige fabriekshallen. Daarnaast werken ze ook nog op het platteland of in de vluchtsector. Kinderarbeid is als bedrijven kinderen hetzelfde werk laten doen als volwassenen, als goedkope arbeidskrachten. In Nederland is dit afgeschaft, maar in veel landen, vooral in Azië is kinderarbeid nog toegestaan. Pagina 5 van 5