Environmental justice en HBM:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Environmental justice en HBM:"

Transcriptie

1 Environmental justice en HBM: méér dan sociale ongelijkheid in meetresultaten Bert Morrens en Ilse Loots Universiteit Antwerpen Symposium Steunpunt Milieu en Gezondheid 21 mei 2019

2 Environmental justice Sociaal kwetsbare groepen meer blootgesteld én meer gevoelig aan milieuvervuiling (= dubbele ongelijkheid) Distributive justice Sociale ongelijkheid in HBM resultaten Paradox! Hebben minder toegang tot informatie en besluitvorming én worden minder bereikt in onderzoek en preventiecampagnes Procedural justice Sociale ongelijkheid in HBM praktijk

3 Sociale ongelijkheid in de onderzoeksresultaten 1Deel Sociale stratificatie HBM data From level approach to gap approach

4 Lagere blootstelling voor lage SES Hogere blootstelling voor lage SES Lead Cadmium Manganese Arsenic BPA MnBP PAHs Benzene PFOS PCBs Oxychlordane Lindane DDE - opleiding (laag vs hoog) - inkomen (laag vs hoog) - Migratieachtergrond (niet-westers vs Belgisch) % change in GM biomarker concentration (p 0.05) Data: FLEHS III newborns (n=281) and FLEHS II adolescents (n=210)

5 Geen verschillen, maar gradiënten 2,0 PFOA (µg/l) 60 MEP (µg/l) Michael Marmot 1,5 1, , ,0 <= > < > PCB s (ng/l) 200 DDE (ng/l) lager secundair hoger secundair hoger onderwijs 0 Non-EU EU Native-born

6 Geen standaard, maar atypische patronen Unique exposure pathways and high exposures that are atypical for most populations are often unrecognized in the conventional risk assessment process (Burger 2011) Specifieke risicofactoren? Transgenerationale blootstelling? Q1 Q2 Q3 Q4 >P90 Rusland Rusland Rusland Polen Tunesië Joanna Burger Pb DDE B-HCH Data: FLEHS III newborns (2014)

7 Sociale ongelijkheid in de onderzoekspraktijk 2Deel Hoe sociale selectiebias verkleinen? Hoe kwetsbare groepen beter bereiken met M&G info? Social inclusion by design

8 4 participatiedrempels Emotioneel/psychologisch Sociaaleconomisch/cognitief gevoelens gebruiken Drempels hulpbronnen obstakels Cultureel/religieus Praktisch/logistiek

9 Een methodische benadering Vertrouwen en dialoog met doelgroep Empathische houding en maatwerk nodig! Productive disruptions in studiedesign 1. Buddy s: persoonlijke en laagdrempelige motivering en ondersteuning Vrouwen Turkse en Marokkaanse gemeenschap Jongeren en leerkrachten in beroepsscholen % deelnemers migratieachtergrond Unknown Non-Western Western % migrant background in Flemish population 0 Newborns Adolescents Newborns Adolescents Adolescents FLEHS II FLEHS III FLEHS IV

10 2. Participatietrajecten gezond wonen en tuinieren Vrouwen migratieachtergrond in Antwerpse wijk Kiel Bestaand netwerk en goede toegangspoort nodig Taal Opvoeding Positieve en integrale benadering Allergie voor negatief nieuws Geen thematische opdeling Educatief kwartetspel Gezond tuinieren

11 Een discursieve benadering Belang van taal, beeldvorming, context, Reflexieve houding nodig Humane biomonitoring Pollution gets personal meten is weten early warning Controlerend: HBM als surveillance Biobank/ urinestaal overheid zal maatregelen nemen Individualiserend: HBM als preventie Autonomie/ privacy: informed consent Levensstijl en gedragsverandering Creëert afstand en verdringing (cf: genetisch getob) Inzetten op meer verhalende communicatie (storytelling)

12 Bedankt voor uw aandacht! Bert Morrens T Department of Sociology

Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring

Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen Symposium Onderzoek milieu & gezondheid - anno 2017 - focus Vlaanderen 21 september 2017 Uitgangspunt: Environmental

Nadere informatie

Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid

Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid De Vlaamse Humane Biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen KEKI Research on Stage 16 oktober 2018 Inhoud presentatie 1. Steunpunt Milieu en Gezondheid

Nadere informatie

VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN

VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN Ann Colles, Bert Morrens, Liesbeth Bruckers, Greet Schoeters en Ilse

Nadere informatie

DEMOCOPHES ONDERZOEK. persoonlijke resultaten

DEMOCOPHES ONDERZOEK. persoonlijke resultaten DEMOCOPHES ONDERZOEK persoonlijke resultaten Geachte Mevrouw, Wij danken u en uw kind voor uw deelname aan de studie DEMOCOPHES 1. Hierbij bezorgen wij u uw persoonlijke resultaten. De bedoeling van het

Nadere informatie

Gezondheidsongelijkheid Hoe pakken we lokaal de oorzaken aan?

Gezondheidsongelijkheid Hoe pakken we lokaal de oorzaken aan? Gezondheidsongelijkheid Hoe pakken we lokaal de oorzaken aan? Masterclass Gezonde Gemeente Berchem 11 mei 2017 Bruno.Buytaert@vigez.be Hoe lokaal veranderen? Enkele voorbeelden Materialen 6 Succesfactoren

Nadere informatie

DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN

DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN Gudrun Koppen - VITO Technische Coördinatie DEMOCOPHES Belgisch niveau Partners: 1 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers

Nadere informatie

De pedagogische kwaliteit van SWPBS. Monique Nelen, PBS coach

De pedagogische kwaliteit van SWPBS. Monique Nelen, PBS coach De pedagogische kwaliteit van SWPBS. Monique Nelen, PBS coach Programma Even voorstellen SWPBS als methodiek Het pedagogische doel van onderwijs Pedagogische Kwaliteit SWPBS met pedagogische kwaliteit

Nadere informatie

Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019

Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019 Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution Departement Omgeving Departement Omgeving is op 1 april 2017 ontstaan

Nadere informatie

3xG studie. Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie

3xG studie. Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie 3xG studie Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie Toelichting STORA 9 april 2013 Bert Morrens Universiteit Antwerpen Melissa Paulussen Provinciaal Instituut Hygiëne Elly Den Hond VITO Inhoud Kadering 3xG

Nadere informatie

Sociale analyses jongerencampagnes Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007 2011

Sociale analyses jongerencampagnes Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007 2011 RAPPORT Sociale analyses jongerencampagnes Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007 2011 Bert Morrens, Liesbeth Bruckers, Ilse Loots, Elly Den Hond Veldwerkcomité Steunpunt Milieu en Gezondheid Oktober 2012

Nadere informatie

Zet de eerste stap naar jongeren

Zet de eerste stap naar jongeren Zet de eerste stap naar jongeren JES stadslabo ISB-CONGRES 2014 JES in 7 uitgangspunten De stad groeit, verjongt en verkleurt Innovatief stadslabo Een geïntegreerde aanpak Vindplaatsgericht Focus op competenties

Nadere informatie

Parallellen tussen België en Nederland

Parallellen tussen België en Nederland Parallellen tussen België en Nederland Integratie in Nederland Beleidstheorie, beleidsinformatie en beleidsimplicaties Mechelen 8 mei 2018 Arjen Verweij Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Nadere informatie

Organochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild

Organochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild Organochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild K.M. Jonker S.J.M. Ottink H.P.G.M. Bos I. ten Broeke KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200

Nadere informatie

Armoede en gezondheid Dike van de Mheen

Armoede en gezondheid Dike van de Mheen Armoede en gezondheid Dike van de Mheen 10 oktober 2017 Waar gaat het over? Verschillen in gezondheid naar sociaaleconomische klasse (SEGV) Armoede, schulden en gezondheid Enkele feiten - Verschil in levensverwachting

Nadere informatie

15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie

15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie 15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout DEPARTEMENT DEPARTEMENT Vlaams Planbureau Omgeving VLAANDEREN LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE voor RUIMTE Departement

Nadere informatie

Etnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden

Etnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden Etnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden 4 e Landelijk Valsymposium 2 December 2016 Aantal 65-plussers en prognose (G4) 500000 400000 300000 200000

Nadere informatie

Uitdagingen Chemische Analyses

Uitdagingen Chemische Analyses Uitdagingen Chemische Analyses Koen De Cremer WIV-ISP Afdeling Biomonitoring Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Elsene Partners: 1 Uitdagingen Zijn de labo-analyses betrouwbaar en vergelijkbaar?

Nadere informatie

situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie ( ) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie ( )

situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie ( ) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie ( ) situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie (2001-06) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie (2007-11) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 3 e generatie (2012-15) 1 situering

Nadere informatie

DEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring

DEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring DEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring Samenvatting van de Belgische resultaten Yuri Arcurs - Fotolia.fr DEMOCOPHES Demonstration of a study to coordinate and perform human biomonitoring

Nadere informatie

Monitor Sociaal Domein. Winnie Valkhoff, adviseur Servicepunt71 / gemeente Leiden Sturen in het sociaal domein

Monitor Sociaal Domein. Winnie Valkhoff, adviseur Servicepunt71 / gemeente Leiden Sturen in het sociaal domein Winnie Valkhoff, adviseur Servicepunt71 / gemeente Leiden Sturen in het sociaal domein 2 2015 Het jaar van de transitie 3 Paradigmashift sturen 1. 2015 Het jaar van de transitie 2. Verandering in beeld

Nadere informatie

PFOS; Stofgedrag in de bodem. Transportmechanismen, routes en effect

PFOS; Stofgedrag in de bodem. Transportmechanismen, routes en effect PFOS; Stofgedrag in de bodem Transportmechanismen, routes en effect Alette Langenhoff Tim Grotenhuis Joop Harmsen WU, vakgroep Milieutechnologie WU, vakgroep Milieutechnologie WUR, Alterra Inhoud Introductie

Nadere informatie

Veerkracht en zelfredzaamheid vanuit internationaal perspectief Keynote Congres Voorbereid op zelfredzaamheid

Veerkracht en zelfredzaamheid vanuit internationaal perspectief Keynote Congres Voorbereid op zelfredzaamheid Veerkracht en zelfredzaamheid vanuit internationaal perspectief Keynote Congres Voorbereid op zelfredzaamheid Georg Frerks Hoogleraar Rampenstudies, Wageningen Universiteit Bredere Context Globalisering

Nadere informatie

Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling. Saenen Nelly - UHasselt

Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling. Saenen Nelly - UHasselt Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling Saenen Nelly - UHasselt Fijn stof - translocatie Fijn stof Fijn stof Organische componenten Metalen Water oplosbare componenten Koolstof

Nadere informatie

Trends & Ontwikkelingen Impact op arbeidsveiligheid en gezondheid

Trends & Ontwikkelingen Impact op arbeidsveiligheid en gezondheid Trends & Ontwikkelingen Impact op arbeidsveiligheid en gezondheid Droomsessie #40 - NVVK congres, 14 maart 2019 Johan van Middelaar (TNO) Michelle Zonneveld (RIVM) Martin den Held en Ottolien de Rijk (ministerie

Nadere informatie

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD 1 Opvoedstijl en Externaliserend Probleemgedrag en de Mediërende Rol van het Zelfbeeld bij Dak- en Thuisloze Jongeren in Utrecht Parenting Style and Externalizing Problem Behaviour and the Mediational

Nadere informatie

Humane biomonitoring Genk-Zuid

Humane biomonitoring Genk-Zuid Humane biomonitoring Genk-Zuid Steunpunt Milieu en Gezondheid www.milieu-en-gezondheid.be Situering studie Onderzoeksteam: steunpunt Milieu en Gezondheid: consortium i.o.v. Vlaamse overheid Onderzoeksopzet:

Nadere informatie

Inleiding op Divers jong. Diversiteit. What s in a name? Stefaan Pleysier. Leuvens Instituut voor Criminologie, KU Leuven

Inleiding op Divers jong. Diversiteit. What s in a name? Stefaan Pleysier. Leuvens Instituut voor Criminologie, KU Leuven Inleiding op Divers jong Diversiteit What s in a name? Stefaan Pleysier Leuvens Instituut voor Criminologie, KU Leuven Studiedag Divers jong, 11 april 2016, BIP Brussel Inhoud Aanleiding tot het boek Wat

Nadere informatie

Healthy Pregnancy 4-All 2 Kraamzorg onderzoek

Healthy Pregnancy 4-All 2 Kraamzorg onderzoek Healthy Pregnancy 4-All 2 Kraamzorg onderzoek Dag van de kraamzorg 08-09-2015 drs. J Lagendijk, arts-onderzoeker Inhoud Sociale geneeskunde Het onderzoek Healthy Pregnancy 4 All 1 & 2 Het kraamzorg project

Nadere informatie

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT 1 25/2/2016 Biocide CLOSED CIRCUIT 2 Regulatory background and scope Biocidal products regulation (EU) nr. 528/2012 (BPR), art. 19 (4): A biocidal product shall not be authorised for making available on

Nadere informatie

Gelijke gezondheidszorg voor iedereen?

Gelijke gezondheidszorg voor iedereen? Gelijke gezondheidszorg voor iedereen? Ongelijkheid in de Vlaamse gezondheidszorg Culturele barrières Prof. Monique Elseviers Universiteit Antwerpen Enkele Belgische cijfers Levensverwachting voor een

Nadere informatie

Module gezondheidsongelijkheid Berchem 11/05/2017

Module gezondheidsongelijkheid Berchem 11/05/2017 Module gezondheidsongelijkheid Berchem 11/05/2017 Prof. dr. Sara Willems Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Sara.Willems@ugent.be Om wakker te worden Om wakker te worden Denk even

Nadere informatie

De lokale verbinding JOGG en GIDS

De lokale verbinding JOGG en GIDS De lokale verbinding JOGG en GIDS Studiedag Gezond in 3 november 2016 Wat is ook alweer het verschil tussen JOGG en GIDS? Wat doen gemeenten die zowel JOGG als GIDS zijn? Voorbeelden: Nuth, Weststellingwerf,

Nadere informatie

Capabilities Approach; Betekenis voor sociale inclusie. Janny Beernink Annica Brummel

Capabilities Approach; Betekenis voor sociale inclusie. Janny Beernink Annica Brummel Capabilities Approach; Betekenis voor sociale inclusie Janny Beernink Annica Brummel Agenda Deel I CA: kernconcepten Kritieken op CA CA: mensen met een beperking Toepassen van CA als kader Niches in CA

Nadere informatie

Risicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven

Risicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven Veilig online: negatieve ervaringen bij 9-16 jarigen Risicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven EU Kids Online: achtergrond en theoretisch

Nadere informatie

Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie

Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout Vlaams Planbureau voor Omgeving Departement Omgeving DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE DEPARTEMENT RUIMTE

Nadere informatie

Gebruik van biologische monitoring onder REACH

Gebruik van biologische monitoring onder REACH Gebruik van biologische monitoring onder REACH REACH: Jongleren met toxicologische kengetallen Symposium NVT-Arbeidstoxicologie & CGC s Hertogenbosch 8 maart 2012 Peter J. Boogaard, PhD, PharmD, ERT, DABT

Nadere informatie

PIA: niet omdat het moet, maar omdat het kan. Hoe kan de Privacy Impact Assessment ingepast worden in de onderzoeks data lifecycle?

PIA: niet omdat het moet, maar omdat het kan. Hoe kan de Privacy Impact Assessment ingepast worden in de onderzoeks data lifecycle? PIA: niet omdat het moet, maar omdat het kan Hoe kan de Privacy Impact Assessment ingepast worden in de onderzoeks data lifecycle? Open Science & Privacy Research Data Management Toolkit: Research Lifecycle,

Nadere informatie

Ontmoeten en Sociale cohesie Proeftuin Antwerpen Brussel Oostende

Ontmoeten en Sociale cohesie Proeftuin Antwerpen Brussel Oostende Ontmoeten en Sociale cohesie Proeftuin Antwerpen Brussel Oostende Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Verhalen van de drie proeftuinen Antwerpen Brussel Oostende 3. Enkele kernboodschappen en aandachtspunten

Nadere informatie

Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie

Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie Joost Oude Groeniger Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg GLOBE-symposium 10 maart 2017 De rol van gezondheidsgedrag

Nadere informatie

Werving en behoud van specifieke etnische groepen als bloeddonors. Waarom en hoe?

Werving en behoud van specifieke etnische groepen als bloeddonors. Waarom en hoe? Werving en behoud van specifieke etnische groepen als bloeddonors. Waarom en hoe? Lisa Klinkenberg 1,2 Onderzoeker in Opleiding, Donorstudies, Research L.Klinkenberg@sanquin.nl Co-promotoren: Lisanne Huis

Nadere informatie

Hexachloorbenzeen Persistente organische polluenten

Hexachloorbenzeen Persistente organische polluenten Indicator voor: HCB (hexachloorbenzeen) (CAS: 118-74-1) HCB is een middel tegen schimmels dat vroeger gebruikt werd om zaden en graan te beschermen. Het is ook een industrieel product, vroeger toegepast

Nadere informatie

Internet of Things: De ethische implicaties van altijd in het netwerk te zitten

Internet of Things: De ethische implicaties van altijd in het netwerk te zitten Internet of Things: De ethische implicaties van altijd in het netwerk te zitten Supply Chain Innovations 26 maart 2015 dr. Katleen Gabriels Vrije Universiteit Brussel (VUB) katleen.gabriels@vub.ac.be 3/26/15

Nadere informatie

Zwaar werk lichter maken: een hele klus Preventie van beroepsziekten bij bewegingsapparaat en psyche

Zwaar werk lichter maken: een hele klus Preventie van beroepsziekten bij bewegingsapparaat en psyche Zwaar werk lichter maken: een hele klus Preventie van beroepsziekten bij bewegingsapparaat en psyche Dr Karen Nieuwenhuijsen Dr Paul Kuijer Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Programma

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

Externalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal.

Externalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal. Externalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal. Ilse van Liempt, Sociale Geografie en Planologie, Universiteit Utrecht 1 Een ramp? Een crisis? Ilse van Liempt, Sociale

Nadere informatie

Humane biomonitoring Meten in de mens. Dr. Vera Nelen Provinciaal Instituut voor Hygiëne Antwerpen

Humane biomonitoring Meten in de mens. Dr. Vera Nelen Provinciaal Instituut voor Hygiëne Antwerpen Humane biomonitoring Meten in de mens Dr. Vera Nelen Provinciaal Instituut voor Hygiëne Antwerpen Inhoud Vlaamse humane biomonitoring Steunpunt milieu en gezondheid eerste generatie: resultaten Steunpunt

Nadere informatie

Verslag het project ABBA /VL/5998 migranten actief betrekken bij mantelzorg 2016 bijeenkomsten Dialooghuis

Verslag het project ABBA /VL/5998 migranten actief betrekken bij mantelzorg 2016 bijeenkomsten Dialooghuis Beeklaan 167 2562AD Den Haag Verslag het project ABBA /VL/5998 migranten actief betrekken bij mantelzorg 2016 bijeenkomsten Dialooghuis Verslag de tweede fase het project migranten actief betrekken bij

Nadere informatie

SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV

SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV 2016-2021 ACHTERGROND SELECTIE BIOMERKERS Thema s Tijdstrends (FLEHSI 2002-2017, N=200) Gezond wonen (N=600) Gezonde voeding (N=600) Ruimtegebruik,

Nadere informatie

RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN

RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaanbiomonitoringsnetwerk wordt uitgevoerd in het kader van het Steunpunt Milieu

Nadere informatie

Voorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht

Voorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Voorzorg is niet onredelijk WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Kindermobieltjes en voorzorg Child warning over mobile phones Parents should ensure their children use mobile phones

Nadere informatie

Monitor Sociaal Domein. Winnie Valkhoff, adviseur Servicepunt71 / gemeente Leiden Sturen in het sociaal domein

Monitor Sociaal Domein. Winnie Valkhoff, adviseur Servicepunt71 / gemeente Leiden Sturen in het sociaal domein Monitor Sociaal Domein Winnie Valkhoff, adviseur Servicepunt71 / gemeente Leiden Sturen in het sociaal domein 2 2015 Het jaar van de transitie 3 Paradigmashift sturen Monitor Sociaal Domein 1. 2015 Het

Nadere informatie

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een

Nadere informatie

Kankerpreventie: de ultieme vorm van functiebehoud. Prof.dr. Theo M. de Kok Department of Toxicogenomics (UM)

Kankerpreventie: de ultieme vorm van functiebehoud. Prof.dr. Theo M. de Kok Department of Toxicogenomics (UM) Kankerpreventie: de ultieme vorm van functiebehoud Prof.dr. Theo M. de Kok Department of Toxicogenomics (UM) Outline Welkom en introductie Preventie: nog een wereld te winnen Kanker onderzoek: oorzaken

Nadere informatie

ROAD OF CHANGE ON THE ROAD AGAIN ERVARINGSGERICHT LEERTRAJECT OVER ASIEL EN MIGRATIE LANGS DE GRENZEN VAN EUROPA

ROAD OF CHANGE ON THE ROAD AGAIN ERVARINGSGERICHT LEERTRAJECT OVER ASIEL EN MIGRATIE LANGS DE GRENZEN VAN EUROPA ROAD OF CHANGE ERVARINGSGERICHT LEERTRAJECT OVER ASIEL EN MIGRATIE LANGS DE GRENZEN VAN EUROPA FACEBOOK.COM/ROADOFCHANGE ROAD OF CHANGE WAT GAAN WE DOEN? We verzamelen achtergrondinformatie, vergelijken

Nadere informatie

Genderverschillen in de ervaren zorgbelasting van partner-mantelzorgers over de tijd

Genderverschillen in de ervaren zorgbelasting van partner-mantelzorgers over de tijd Genderverschillen in de ervaren zorgbelasting van partner-mantelzorgers over de tijd Joukje Swinkels 1, Theo van Tilburg 1, Alice de Boer 2, Marjolein Broese van Groenou 1 1 Department of Sociology, Faculty

Nadere informatie

TIJDSPERSPECTIEF EN GELUK GEDURENDE DE LEVENSLOOP 1

TIJDSPERSPECTIEF EN GELUK GEDURENDE DE LEVENSLOOP 1 TIJDSPERSPECTIEF EN GELUK GEDURENDE DE LEVENSLOOP 1 Tijdsperspectief en Geluk gedurende de Levensloop Time perspective and Happiness across the Lifespan L.K. Welp Open Universiteit Faculteit Psychologie

Nadere informatie

Meertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen

Meertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen Meertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen Loes Vandenbroucke & Noël Clycq Oprit 14 onderzoek Doel: Verklaren van (problematische) schoolloopbanen

Nadere informatie

Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof

Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof verzicht Achtergrondvariabelen Houdingen t.o.v. diversiteit Houdingen t.o.v. gendergelijkheid Houdingen t.o.v. holebiseksualiteit

Nadere informatie

SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen

SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen Gil Keppens & Bram Spruyt SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact

Nadere informatie

Missie & visie Opvoedingswinkel Gent

Missie & visie Opvoedingswinkel Gent Missie & visie Opvoedingswinkel Gent 1 Inhoudstafel... 1 Missie & visie Opvoedingswinkel Gent... 1 Inhoudstafel... 1 Intro... 3 1. Missie... 4 2. Doelgroep... 4 3. Werking... 4 4. Beleidskader... 5 5.

Nadere informatie

De onvoorziene gevolgen van tracking voor de dagelijkse schoolpraktijk nader onderzocht

De onvoorziene gevolgen van tracking voor de dagelijkse schoolpraktijk nader onderzocht VFO studiedag De onvoorziene gevolgen van tracking voor de dagelijkse schoolpraktijk nader onderzocht Lore Van Praag Mieke Van Houtte Simon Boone Peter Stevens Tracking Groeperen van studenten in onderwijsvormen

Nadere informatie

Factoren van duurzaam beweeggedrag voor vrouwen van niet-westerse herkomst

Factoren van duurzaam beweeggedrag voor vrouwen van niet-westerse herkomst Factoren van duurzaam beweeggedrag voor vrouwen van niet-westerse herkomst Marion Herens, NCVGZ 10 april 2014 Wageningen UR: Annemarie Wagemakers, Johan van Ophem, Lenneke Vaandrager, Maria Koelen TNO:

Nadere informatie

Bijlage 31: Basisschool GO! De Schakel, Hoboken

Bijlage 31: Basisschool GO! De Schakel, Hoboken Bijlage 31: Basisschool GO! De Schakel, Hoboken Hoboken is de meest kansarme wijk in Antwerpen. De school ligt midden in de sociale woonwijk Kiel. Om ouderbetrokkenheid maximaal te verhogen, zet de school

Nadere informatie

Stay In Or Drop Out (SIODO)

Stay In Or Drop Out (SIODO) Stay In Or Drop Out (SIODO) 22 oktober 2013 Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Promotie onderzoek 2010-2014 The early identification of risk factors on the pathway to school dropout Prof dr. Frans

Nadere informatie

INTEGRATIE ZORG & ONDERZOEK

INTEGRATIE ZORG & ONDERZOEK INTEGRATIE ZORG & ONDERZOEK Congres Architectuur in de Zorg 23 juni 2011 Maurits Ros: Managing director Parelsnoer initiatief Programma directeur EPD AMC Michael van der Zel: Healthcare information systems

Nadere informatie

BETAALBAARHEID VAN BIG DATA NAAR VISIE EN ACTIE

BETAALBAARHEID VAN BIG DATA NAAR VISIE EN ACTIE BETAALBAARHEID VAN BIG DATA NAAR VISIE EN ACTIE DEZE PRESENTATIE 1. Korte introductie betaalbaarheidstraject bij Portaal 2. Welke data gebruiken we? 3. Korte inhoudelijke verkenning van de resultaten 4.

Nadere informatie

PERSUASIVE TECHNOLOGY FOR HEALTH AND WELLBEING AT WORK

PERSUASIVE TECHNOLOGY FOR HEALTH AND WELLBEING AT WORK PERSUASIVE TECHNOLOGY FOR HEALTH AND WELLBEING AT WORK Gedragsbeïnvloeding door digitale middelen Elsbeth de Korte [elsbeth.dekorte@tno.nl] PPLKPR HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=W8V51P9NXYI Naar idee

Nadere informatie

Genetica bij ziekte van Parkinson

Genetica bij ziekte van Parkinson Genetica bij ziekte van Parkinson Psychologische en maatschappelijke implicaties en ethische problemen rond erfelijkheidsonderzoek bij de ziekte van Parkinson Eline Bunnik Rotterdam, 12 juni 2013 De ene

Nadere informatie

Een loopbaan tot 70 jaar? Ja! Maar Let op voor het niet verlenen van bijstand aan personen in gevaar!

Een loopbaan tot 70 jaar? Ja! Maar Let op voor het niet verlenen van bijstand aan personen in gevaar! Change Grow Lead Perform Een loopbaan tot 70 jaar? Ja! Maar Let op voor het niet verlenen van bijstand aan personen in gevaar! 1 Presentatie: Reggy-Charles Degen Managing Partner, YoumanCapital Een loopbaan

Nadere informatie

Genes, Molecular Mechanisms and Risk Prediction for Abdominal Aortic Aneurysm

Genes, Molecular Mechanisms and Risk Prediction for Abdominal Aortic Aneurysm Genes, Molecular Mechanisms and Risk Prediction for Abdominal Aortic Aneurysm Arne IJpma Clinical Genetics Department, Erasmus MC, Rotterdam, The Netherlands Financial Disclosure I have no financial relationships

Nadere informatie

RESULTATENRAPPORT VOLWASSENEN

RESULTATENRAPPORT VOLWASSENEN VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 RESULTATENRAPPORT VOLWASSENEN Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaan biomonitoringsmeetnetwerk wordt uitgevoerd in het kader van het Steunpunt

Nadere informatie

Confounding opzet & interpretatie van mensgebonden onderzoek

Confounding opzet & interpretatie van mensgebonden onderzoek Confounding opzet & interpretatie van mensgebonden onderzoek b.siegerink@lumc.nl Klinische epidemiologie expositie veroorzaakt uitkomst in domein 1 Onderzoeksvraag Expositie Uitkomst in Domein Onderzoeksvraag

Nadere informatie

Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek?

Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek? Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek? Jos Kraus, senior inspecteur Inspectie voor de gezondheidszorg Baarn, 7 oktober 009. Wat is klinisch onderzoek Introductie Definities De weg door de wet

Nadere informatie

de ziekte van Alzheimer

de ziekte van Alzheimer Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische

Nadere informatie

Omgaan met suïcide risico. Crisisinterventies. Jeroen Decoster, MD PhD. Psychiater - psychotherapeut MCT, spoedgevallen en EPSI-unit

Omgaan met suïcide risico. Crisisinterventies. Jeroen Decoster, MD PhD. Psychiater - psychotherapeut MCT, spoedgevallen en EPSI-unit Omgaan met suïcide risico Crisisinterventies Jeroen Decoster, MD PhD Psychiater - psychotherapeut MCT, spoedgevallen en EPSI-unit psychiatrische hospitalisatie = enkel een noodzakelijk middel om een

Nadere informatie

Participatie: verrassen en geraakt worden

Participatie: verrassen en geraakt worden Participatie: verrassen en geraakt worden Dr Christine Dedding Bravis ziekenhuis, 9 nov 2017 Participatie wat is het eigenlijk? wat is er al bereikt? waarom is het soms zo moeilijk? wanneer is het goed

Nadere informatie

SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT

SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 LUIK REFERENTIEBIOMONITORING JONGEREN SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaan biomonitoringsmeetnetwerk wordt uitgevoerd

Nadere informatie

Oudere migranten: psychologische bijdragen

Oudere migranten: psychologische bijdragen Oudere migranten: psychologische bijdragen Carolien Smits,, Congres Ouderenpsychologie, 2 februari 2017, Amsterdam Wat gaan we doen? 1. Presentatie over oudere migranten en psychologen 2. Uitproberen van

Nadere informatie

DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren

DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DE OREN EN DAARTUSSEN sluit je oren gepercipieerde veiligheid 3 INHOUD Wat kunnen we horen Wat

Nadere informatie

Wereldvoedselvoorziening en mondiale voedselzekerheid als uitdaging

Wereldvoedselvoorziening en mondiale voedselzekerheid als uitdaging Wereldvoedselvoorziening en mondiale voedselzekerheid als uitdaging Prof. Dr Ir Rudy Rabbinge Universiteitshoogleraar Duurzame Ontwikkeling & Voedselzekerheid, Wageningen UR Debatreeks De toekomst van

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 43 (1998) Nr. 4 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2010 Nr. 115 A. TITEL Protocol bij het Verdrag van 1979 betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand,

Nadere informatie

Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie.

Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. 0 Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve

Nadere informatie

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Toegespitst op kankerzorg dr. Mohamed Boulaksil Cardioloog i.o. Pharos Utrecht, 18 juni 2013 Indeling Definitie van begrippen Epidemiologische verschillen migrant

Nadere informatie

Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~

Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~ Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~ Piet Vitse (PCE-FOAMGLAS) voorzitter BMP-WG Duurzaam Bouwen 1 1 1. Uitgangspunt 2. Maatschappelijk & wettelijk kader CPR

Nadere informatie

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse

Nadere informatie

Fit to Fly Nut en noodzaak nieuwe regelgeving

Fit to Fly Nut en noodzaak nieuwe regelgeving Fit to Fly Nut en noodzaak nieuwe regelgeving Leonard Boer DGB Luchtvaart 5 oktober 2016 ASG Themadag Opbouw Tijdlijn ongeval Germanwings Hoe komt EU Regelgeving tot stand? Traject regelgeving Germanwings?

Nadere informatie

DIVERSITEIT EN TOEGANKELIJKHEID IN HET HOGER ONDERWIJS OP EEN HISTORISCH KRUISPUNT.

DIVERSITEIT EN TOEGANKELIJKHEID IN HET HOGER ONDERWIJS OP EEN HISTORISCH KRUISPUNT. DIVERSITEIT EN TOEGANKELIJKHEID IN HET HOGER ONDERWIJS OP EEN HISTORISCH KRUISPUNT. Prof. Maurice Crul VU-Erasmus ) 1 Sociology / Taskorce diversity: Research Agenda EEN LEZING IN ZES PUBIIEKSVRAGEN. Prof.

Nadere informatie

ACHTERGRONDINFORMATIE GEZINSDIVERSITEIT

ACHTERGRONDINFORMATIE GEZINSDIVERSITEIT ACHTERGRONDINFORMATIE GEZINSDIVERSITEIT INHOUD Families in transitie, transities in families Facts & Figures: Wat weten we? Maatschappelijke context FiTTiF Goed Gezin(d) Projectdoelstellingen Toolbox Voorbeeld

Nadere informatie

Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld

Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa NCVGZ April 2013 Andrea de Winter EU-FP7-IROHLA Jaap Koot & Menno Reijneveld Omvang en aard van problemen met gezondheidsvaardigheden Doelen

Nadere informatie

ISOTIS interview studie MARTINE BROEKHUIZEN MELISSA BE

ISOTIS interview studie MARTINE BROEKHUIZEN MELISSA BE ISOTIS interview studie MARTINE BROEKHUIZEN MELISSA BE ISOTIS Inclusive Education and Social Support to Tackle Inequalities in Society. ISOTIS is ook het Griekse woord ʾισότηϛ (spreek uit: iesòtis ), wat

Nadere informatie

Studie Antwerp Children s Zone

Studie Antwerp Children s Zone Studie Antwerp Children s Zone 20161018 aanleiding ACZ 1. hoe minder sociale afkomst onderwijsuitkomsten bepaalt, hoe minder hindernissen kansarme kinderen ondervinden in onderwijstraject, hoe kleiner

Nadere informatie

OUDEREN IN UTRECHT DIALOOGBIJEENKOMST VOOR NIEUWE GEMEENTERAADSLEDEN 23 MEI 2018

OUDEREN IN UTRECHT DIALOOGBIJEENKOMST VOOR NIEUWE GEMEENTERAADSLEDEN 23 MEI 2018 OUDEREN IN UTRECHT DIALOOGBIJEENKOMST VOOR NIEUWE GEMEENTERAADSLEDEN 23 MEI 2018 PROGRAMMA VANAVOND Algemene introductie van de aanwezige belangenbehartigers en een schets van drie belangrijke thema s

Nadere informatie

Volwassen Informatiebeveiliging

Volwassen Informatiebeveiliging Volwassen Informatiebeveiliging NBA LIO en NOREA symposium Amersfoort 4 februari 2019 Agenda 15.00-15.05 uur Opening Maureen Vermeij- de Vries, voorzitter NBA LIO bestuur 15.05-15.15 uur Introductie programma

Nadere informatie

Opleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud

Opleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Opleiden voor Public Health Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Public Health = alles wat we doen om de volksgezondheid te verbeteren Cellen > individuen -> maatschappij Preventie Effectiviteit

Nadere informatie

TOOLKIT Bekend maakt Bemind

TOOLKIT Bekend maakt Bemind TOOLKIT Bekend maakt Bemind 6. Migrantenouderen in cijfers Aantal migrantenouderen in Nederland Bron: (CBS-Statline, dec. 2016) Aantal AOW-gerechtigden in Nederland 3.059.000 Waarvan van migrantenafkomst

Nadere informatie

Inhoud. Lijst van figuren... Lijst van tabellen... Afkortingen... Woord vooraf... Voorwoord... Dankwoord...

Inhoud. Lijst van figuren... Lijst van tabellen... Afkortingen... Woord vooraf... Voorwoord... Dankwoord... Inhoud Lijst van figuren.............................................. Lijst van tabellen............................................. Afkortingen................................................. Woord

Nadere informatie

Kiezen én delen: De uitdaging bij integratie!

Kiezen én delen: De uitdaging bij integratie! Integrale aanpak van Zoönosen Aanhaken en haken aan One Health Kiezen én delen: De uitdaging bij integratie! 11 december 2018 Marieta Braks, Dr. Medisch Entomologe Vectoren 2 Vector borne diseases 18 November

Nadere informatie

Verschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen

Verschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen Verschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen Zelf echo s uitvoeren bij IVF Hoe betrouwbaar zijn de beelden? Hoe vaak worden vrouwen zwanger? Hoe voelende koppelszicherbij? Watkosthet? 1 Hoe betrouwbaar

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

UvA-DARE (Digital Academic Repository) UvA-DARE (Digital Academic Repository) Stress and discomfort in the care of preterm infants : A study of the Comfort Scale and the Newborn Individualized Developmental Care and Assessment Program (NIDCAP

Nadere informatie

PROACTIEF EN GEZINSONDERSTEUNEND WERKEN MET KANSARME GEZINNEN MET JONGE KINDEREN

PROACTIEF EN GEZINSONDERSTEUNEND WERKEN MET KANSARME GEZINNEN MET JONGE KINDEREN PROACTIEF EN GEZINSONDERSTEUNEND WERKEN MET KANSARME GEZINNEN MET JONGE KINDEREN POPERINGE 11.933 HA (IN TOP 5 W-VL) - 19.894 INW KANSARME BUURTEN Kansarmoedeatlas Provincie West-Vlaanderen (Steunpunt

Nadere informatie