RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE SINT MATTHEÜSSCHOOL AFDELING SPECIAAL ONDERWIJS

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE SINT MATTHEÜSSCHOOL AFDELING SPECIAAL ONDERWIJS Plaats : Rotterdam BRIN-nummer : 17WK Registratienummer : Onderzoek uitgevoerd op : 25, 26 en 27 mei 2010 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 12 januari 2011 HB /12 Documentnummer: H

2 . Pagina 2 van 9

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 25, 26 en 27 mei 2010 een onderzoek uitgevoerd op de Sint Mattheüsschool, school voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs aan Zeer Moeilijk Lerende Kinderen te Rotterdam, om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en/of de naleving van wet- en regelgeving. Deze rapportage heeft betrekking op de afdeling speciaal onderwijs. Aanleiding Op grond van het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs uitgevoerd in 2006 werd een PKO-4 arrangement toegekend. In het bestuursgesprek van 10 december 2007 werd dit arrangement omgezet naar een basisarrangement. De inspectie zond u hierover een brief op 6 maart Tijdens de bestuursgesprekken op 2 maart 2009 en op 10 februari 2010 is opnieuw het basisarrangement vastgesteld. In het gesprek van 6 maart 2009 is een onderzoek in 2010 aangekondigd naar de kwaliteit van het geboden onderwijs op de school in verband met het vierjaren criterium. In het bestuursgesprek van 10 februari 2010 is met u afgesproken dat het kwaliteitsonderzoek in mei 2010 plaatsvindt. Tevens is daarbij uw medewerking verzocht om de nieuw ontwikkelde toezichtkaders uit te proberen. Deze toezichtkaders hebben nog een concept status. U heeft uw bereidheid daartoe uitgesproken tijdens laatst genoemd bestuursgesprek. De ervaringen met deze nieuwe kaders zijn buiten het bestek van dit rapport gebleven. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Onderzoek op locatie, waarbij o Schooldocumenten zijn bestudeerd o De onderwijspraktijk is bestudeerd in groepen o Gesprekken hebben plaatsgevonden met de directeur, de intern begeleiders, leerlingen en leraren. Uit het waarderingskader heeft de inspectie van de basisset van indicatoren de normindicatoren die betrekking hebben op het systeem van leerlingenzorg onderzocht. Daarbij is tevens betrokken de kernindicator 4.1 betreffende functionaliteit van de handelingsplannen. Tijdens de uitvoering van het onderzoek werd de inspectie geconfronteerd met situaties die aanleiding gaven ook indicator 6.5. afzonderlijk in het overzicht van oordelen op te nemen. Naast deze aspecten heeft de inspectie een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Pagina 3 van 9

4 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling, waar mogelijk in samenhang, beschrijft. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 4 van 9

5 2. BEVINDINGEN Sint Mattheüsschool 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning Onderwijstijd Het ongeoorloofd verzuim van de leerlingen blijft beperkt. Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). De school stelt voor elke leerling voor elk schooljaar, of indien de inschrijving van de leerling plaatsvindt op of na 1 augustus binnen een maand na inschrijving, op voorstel van de commissie van begeleiding (ex artikel WEC, art. 40b tweede lid) en in overeenstemming met de ouders een individueel handelingsplan vast (WEC, artikel 41a). Dat houdt tevens in dat voor zittende leerlingen het oude handelingsplan aansluit op het nieuwe. De school wijkt voor een deel van de leerlingen af van de wettelijk voorgeschreven onderwijstijd zonder dat de inspecteur hiermee heeft ingestemd (WEC, artikel 12). ja nee Pagina 5 van 9

6 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op de Mattheüsschool, afdeling speciaal onderwijs, voldoet aan de basiskwaliteit. Het onderwijsleerproces wordt ondersteund door een systeem van leerlingenzorg waarin de basiscomponenten herkenbaar aanwezig zijn. Het cyclisch karakter van het planmatig handelen spreekt nog te weinig uit de documenten en behoeft dan ook versterking. Gerichte investering in de evaluatie van de handelingsplanning draagt daartoe bij. Het systeem van leerlingenzorg voor zowel de afdeling speciaal onderwijs als voortgezet speciaal onderwijs is op dezelfde leest geschoeid en is voor beide afdelingen dan ook vergelijkbaar. De inspectie heeft bij dit onderzoek tekortkomingen vastgesteld op het gebied van naleving van door de wet gestelde deugdelijkheidseisen. In de volgende paragraaf wordt dit nader toegelicht. In hoofdstuk 3 is de afspraak met het bestuur opgenomen om er voor te zorgen dat de school binnen de kaders van de wet functioneert. Toelichting Systeem van leerlingenzorg en functionaliteit van de handelingsplanning. De leerlingenzorg functioneert op het niveau van de basiskwaliteit. Dat betekent dat de basiselementen van een systeem van leerlingenzorg herkenbaar aanwezig zijn. Tevens is met het aangeven van de evaluatie in het handelingsplan de aanzet aanwezig om de systeemonderdelen met elkaar in verband te brengen. Dit is echter nog te weinig om het cyclisch karakter van het planmatig handelen in de gebruikte documenten volledig tot uitdrukking te brengen. Daarmee liggen er ook nog uitdagingen om verdere verbeteringen aan te brengen in de wijze waarop de afdeling het systeem van leerlingenzorg gebruikt. Door te investeren in de evaluatiecomponent van het systeem, met name door meer vast te leggen over de gemaakte beredeneerde keuzes, bereikt de afdeling een kwalitatieve versterking van het cyclische karakter. Het beginprofiel van een nieuw aangemelde leerling legt de afdeling vast in het eerste deel van het starthandelingsplan. Dit baseert de school op reeds beschikbare informatie. Als de benodigde informatie ontbreekt doet de afdeling daar zelf onderzoek naar. In het profiel zijn onderwijsrelevante gegevens opgenomen als het Intelligentie Quotiënt (IQ) en een overzicht van basisvaardigheden waar de leerling al over beschikt. Dit laatste overzicht is bij jonge kinderen al ingedeeld naar de ontwikkelingsgebieden van de Toets voor de Ontwikkeling van de Sociale Redzaamheid (TOS), het leerlingvolgsysteem dat op de afdeling in gebruik is. Het tweede deel van het starthandelingsplan bestaat uit een document met een plankarakter waarin doelstellingen zijn opgenomen voor de periode dat het startplan geldig is, d.w.z. zo n 4 à 5 maanden. Op het starthandelingsplan staat vermeld dat het plan is opgesteld door de commissie voor de begeleiding. Het beleid van de afdeling is om het startplan met de ouders te bespreken. Daarna ondertekenen zij het plan als bewijs dat zij kennis hebben kunnen nemen van de inhoud van het plan en dat het in overeenstemming met hen tot stand is gekomen. De inspectie stelt vast dat de ouders niet in alle gevallen dit plan ondertekenen. Daarnaast vermeldt het plan niet de datum waarop de ouders het plan ondertekenen. Dit maakt het niet mogelijk te beoordelen of Pagina 6 van 9

7 de afdeling zich houdt aan de wettelijke termijn waarbinnen het eerste handelingsplan moet zijn vastgesteld, i.c. binnen een maand na inschrijving. De afdeling stelt voor alle leerlingen een individueel handelingsplan op. De leerkrachten maken dit plan in overleg met de intern begeleiders. Daarna wordt het besproken binnen de commissie voor de begeleiding. Over de kwaliteit van het plan merkt de inspectie op dat de doelformulering voortdurend aandacht behoeft. Dit teneinde goed te kunnen evalueren. Verder bevat de kolom leermiddelen/ pedagogische aanpak onvoldoende relevante informatie om door de leerkracht als ondersteuning en sturing te ervaren om het te verzorgen onderwijs nader vorm te geven. Wanneer daarnaast ook informatie in het plan zou worden opgenomen over de leertijd, de organisatie, frequentie en duur van het aanbod, alsmede de inzet van ICT middelen, versterkt dat de kwaliteit van dit planningsdocument. Leerkrachten stellen naast het individueel handelingsplan ook een groepsplan op. Over de functie en de verhouding tot het individuele handelingsplan bestaan verschillen van opvattingen binnen de afdeling. Dit vraagt op korte termijn om verheldering. Met behulp van de Toets voor de Ontwikkeling van de Sociale Redzaamheid (TOS) volgt de afdeling het verloop van de ontwikkeling van de leerlingen. Leerkrachten vullen deze TOS één maal per jaar in, wat leidt tot ingevulde TOS-cirkels aan de hand waarvan valt af te leiden welke ontwikkelingsprogressie de leerling per jaar maakt. In het kader van dit leerlingvolgsysteem maakt de afdeling ook gebruik van methode gebonden en methode onafhankelijke toetsen. Binnen het leerlingvolgsysteem baseert de afdeling de ontwikkeling die een leerling doormaakt voor een deel op observaties. In dat verband heeft de inspectie gewezen op de noodzaak daarin zo objectief mogelijk te oordelen. Dat houdt o.a. in dat de leerkracht die de leerling begeleidt die taak niet zou moeten vervullen wat nu wel gebeurt. Het cruciale scharnierpunt tussen het oude en het nieuwe plan vormt de evaluatie. In het plan zelf is de mogelijkheid aangegeven per ontwikkelingsdoel aan te geven of het doel is behaald, niet is behaald of in ontwikkeling is. De leerkracht vult deze kolommen in. Daarnaast vult de leerkracht ten behoeve van de bespreking met de commissie voor de begeleiding een groepsbespreekformulier aan. Hierin is opgenomen een korte beschrijving per leerling alsmede een overzicht van doelen per leerling die wel en welke niet zijn behaald. Tevens bevat dit document een voorzet voor te bespreken doelen. In dit bespreekformulier is in rood de reactie van de vergadering vermeld als gespreksverslag. Niet alleen is onvoldoende duidelijk aangegeven dat het hier een weerslag betreft van het overleg met de commissie voor de begeleiding. Uit de verslaglegging blijkt tevens dat het overleg inhoudelijk niet ingaat op de belemmerende en bevorderende factoren die tot het resultaat hebben bijgedragen en er evenmin beargumenteerde consequenties worden getrokken voor de inrichting van het nieuwe plan. Het cyclisch karakter van het systeem van leerlingenzorg spreekt daarmee onvoldoende uit de door de afdeling gebruikte documenten. De leerkrachten bespreken de evaluatie met de ouders. Sterk punt van de afdeling is dat hieraan meteen de bespreking van het nieuwe plan voor het volgend schooljaar is gekoppeld en eveneens met de ouders wordt besproken. De functionaliteit van de handelingsplanning geeft op de afdeling een wisselend beeld te zien. Niet alle uitgevoerde onderwijsactiviteiten zijn door de leerkrachten in relatie te brengen met het geldende handelingsplan. Mogelijk liggen hier twee oorzaken aan ten grondslag. Pagina 7 van 9

8 In de eerste plaats stelt de inspectie vast dat de afdeling het leerlingvolgsysteem (TOS) tevens gebruikt als leerstofplanner met de daarbij behorende items als doelstellingen die in het handelingsplan zijn opgenomen. Hiermee loopt de afdeling het risico dat het onderwijs het karakter krijgt van toetstraining. Verder wijst dit in een richting dat er onvoldoende duidelijkheid bestaat over de inbedding van de TOS-items in de leerlijnen behorend bij het betreffende ontwikkelingsgebieden. Ten tweede blijkt dat de leerkrachten op hun eigen wijze gestalte geven aan de vertaalslag van het handelingsplan naar het dagelijks handelen in de groep. Een uniform gehanteerd instrument hiervoor ontbreekt binnen de afdeling terwijl er ook leerkrachten zijn die daarvoor helemaal geen instrument inzetten. Leerkrachten laten zich hierdoor bij de planning van het dagelijkse onderwijs te weinig leiden door de informatie die in het handelingsplan is opgenomen en dat doet afbreuk aan de functionaliteit ervan. Onderwijsleerproces De school heeft een schoolbeleid ontwikkeld op het gebied van de benutting van de onderwijstijd. Hierin geeft de school uiting aan het besef dat de onderwijstijd een bepalende factor is in het behalen van succes met leerlingen. In dit document zijn ook afspraken opgenomen over het op tijd beginnen van de lessen. Desondanks is de inspectie geconfronteerd binnen de afdeling, meer in het bijzonder op de locatie Schoolstraat, met situaties waarin sprake is van substantieel verlies aan onderwijstijd door niet strikt om 9.00 uur te beginnen met de lessen maar een periode van inloop van leerlingen toe te staan. Wet- en regelgeving De inspectie heeft enkele tekortkomingen vastgesteld op het gebied van de naleving van de wet- en regelgeving. Het betreft de volgende onderwerpen: De inspectie stelt vast dat de afdeling een systematiek hanteert die erin resulteert dat niet voor alle nieuwe leerlingen op voorstel van de commissie voor de begeleiding (WEC, art. 40b) en in overeenstemming met de ouders binnen de termijn van een maand een individueel handelingsplan is vastgesteld (WEC, art. 41a). Hierbij wijst de inspectie op de ontbrekende ondertekening van het plan door de ouders en het daarbij vermelden van de datum waarop de ondertekening heeft plaatsgevonden. Feitelijk is de commissie voor de begeleiding betrokken bij de evaluatie van de handelingsplanning. Zij bespreekt de evaluatie met de leerkracht en de intern begeleider die de evaluatie heeft uitgevoerd. Daartoe levert de leerkracht een ingevuld groepsbespreekformulier aan. De verslaglegging van deze bespreking wordt opgenomen in dit formulier zonder dat uit dit document blijkt door wie dit overleg is gevoerd. De inspectie wijst op de administratieve onvolkomenheid dat hierdoor uit het document niet valt af te leiden dat de commissie voor de begeleiding invulling geeft aan de wettelijke taak de handelingsplanning te evalueren. (WEC, art. 40b lid 2) Voor leerlingen die slechts een deel van de onderwijstijd het onderwijs op de afdeling volgen kan de inspecteur op verzoek van het bevoegd gezag er mee instemmen dat wordt afgeweken van artikel 11 vierde lid, eerste twee volzinnen. Voor een leerling waarop van toepassing is dat slechts een deel van het onderwijsaanbod wordt gevolgd, heeft het bevoegd gezag verzuimd een instemmingsverzoek bij de inspectie in te dienen. Voor die leerlingen voldoet de school derhalve niet aan het genoemde wettelijke voorschrift. In vervolg op deze constatering heeft het bestuur een dergelijk instemmingverzoek aan de inspectie gericht en is de gesignaleerde tekortkoming opgeheven. Pagina 8 van 9

9 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Mattheüsschool, afdeling speciaal onderwijs, het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van een themaonderzoek. Tekortkomingen in de naleving Er zijn tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften. Deze zijn weergegeven in paragraaf 2.1. bij het onderdeel wet- en regelgeving en toegelicht in paragraaf 2.2. Om deze reden maakt de Inspectie van het Onderwijs de volgende afspraken met het bevoegd gezag: Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Het bestuur informeert de inspectie vóór 1 september 2010 over de maatregelen die zij heeft getroffen om ervoor te zorgen dat de school binnen de kaders van de wet functioneert. Pagina 9 van 9