Agroforestrysystemen en verdienmodellen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Agroforestrysystemen en verdienmodellen"

Roeland van der Horst
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Agroforestrysystemen en verdienmodellen Evert Prins Boki Luske 8 maart 2019

2 Onderwerpen Welke productiesystemen worden toegepast in Europa Hoe worden deze vertaald naar Nederland? Wat bepaalt de kosten en baten van een systeem? (Reken)voorbeelden

3 Voorbeelden van agroforestrysystemen In NL en Europa Evert Prins Boki Luske 8 maart 2019

Inleiding Vorige keer zijn we met de agroforstry driehoek begonnen Agroforestrysystemen kunnen heel divers zijn Er zijn nog weinig goede voorbeeldbedrijven:

4 Inleiding Vorige keer zijn we met de agroforstry driehoek begonnen Agroforestrysystemen kunnen heel divers zijn Er zijn nog weinig goede voorbeeldbedrijven: pionieren! Wel zoveel mogelijk bestaande kennis gebruiken Ga te rade bij praktijkbedrijven om (on)mogelijkheden te onderzoeken Vandaag geeft daarvoor handvatten 4

5 Vernieuwing Agroforestrysystemen vragen nieuwe: Teeltsystemen (+ technologie) Bedrijfsmodellen / samenwerkingen Financieringsvorm Ten opzichte van reguliere landbouwsystemen 5

6 Classificatie agroforestry systemen Silvoarable + Silvopastoraal + Agrosilvopastoraal + + 6

7 Classificatie agroforestry systemen Silvoarable + Braak / Slash and burn Alley cropping / rijenteelt Home Gardens 7

8 Classificatie agroforestry systemen Silvopastoraal + Dehesas Voederbomen Hoogstam + begrazen 8

9 Classificatie agroforestry systemen Agrosilvopastoraal + + Multifunctionele houwallen (Mark Sheppard) Voedselbos incl. dieren 9

10 Hoe agroforesty in Europa wordt toegepast Mosquera-Losada et al.(2016) 10

11 Voorbeelden uit Europa ter inspiratie vertaling maken naar Nederlandse setting, klimaatzone 11

12 Montado/Dehesa systeem in Portugal/Spanje Silvopastoraal systeem 4 miljoen ha Traditioneel landgebruik Lage dichtheid kurkeik en/of steeneik en vee Producten: Vlees Eikels Kurk 12

13 Montado/Dehesa systeem in Portugal/Spanje 13

door Waterdicht Geluiddempend Hittebestendig

14 Kurk: hoogwaardig product, niet alleen om flessen af te sluiten 1 x per 9 jaar geoogst, boom groeit door Waterdicht Geluiddempend Hittebestendig Lichtgewicht Buigzaam Isolatiemateriaal voor raketten! 14

15 Vertaling van Dehesa / Montado naar NL Zeer extensieve begrazing op onproductieve landen Wellicht toepasbaar in bossen / natuurgebieden Iets intensiever begrazen onder hoogstamfruit of noten Voorbeelden: De Regte Heide (Riel) 15

16 16

17 Denemarken: biologische varkens en wilgen voor biomassa Minder uitspoeling van stikstof, bomen nemen het op 17

18 Denemarken: Varkens te lang op 1 plek 18

19 Nederland: Varkens op landgoederen, houtproductiebossen, natuurgebieden, akkers Multifunctioneel maken van bossen: boerbossen Lage dichtheden dieren Tijdelijke plaatsing Elsloo, Friesland 19

20 Engeland: Akkerbouw en bomen Wakelyns farm in Suffulk Nederland: Doornik Natuurakkers 20

21 Wakelyns Wakelyns Agroforestry, Agroforestry Suffolk Aangelegd in ha Wilgen Hazelnoten Gemengd hardhout en fruit 21

22 22

23 23

24 24

25 Sprankenhof Udenhout 25

26 26

27 27

28 1 hectare voedselbos Fruithof De Brand Verkoop aan huis Specialist in varieteiten Youtube-kanaal : Ongelooflijke oogsten 28

29 Waarom zijn systemen uit andere landen niet 1 op 1 kopieerbaar? I.v.m. buitenland goede productiegrond/grote kavels machinaal en efficiënt Hoge grondprijs in Nederland Vochtig klimaat (gras, schimmel) Minder zonuren dan Zuid-Europa dus bomen verder uit elkaar Relatief strenge regelgeving in Nederland Meststoffen en gewasgeschermingsmiddelen relatief makkelijk en goedkoop Houtprijzen in Nederland laag Bomen worden toegepast vanwege een andere functie 29

30 Meer informatie Filmpjes, brochures uit verschillende landen Natlandhoeve Bedrijf van Franscois Ongenaert Kwaliteitshout 30

31 Intermezzo: Recent wetenschappelijk onderzoek 31

Subsidieprogramma in Vlaanderen toch weinig implementatie 86 vragenlijsten + 33 interviews: 55% van boeren weet niet wat AF is Slechts 30 boeren

32 Subsidieprogramma in Vlaanderen toch weinig implementatie 86 vragenlijsten + 33 interviews: 55% van boeren weet niet wat AF is Slechts 30 boeren passen alley cropping toe (gem. 2.3 ha) Niet interessant vanwege toepasbaarheid (techniek) Niet interessant vanwege onzeker financieel plaatje. 32

33 25 interviews, 2 focusgroepen + analyse, resulteerde in 5 challenges + pathways: Technical Financial Legal Organizational Social nature investeren in onderzoek om AF in bedrijven te kunnen integreren keten/markt opzetten voor nicheproducten regelgeving aanpassen en stimulerend subsidieprogramma communicatie en educatieprogrammas voor landgebruikers dialoog tussen key stakeholders stimuleren 33

34 Zijn er verschillende perspectieven op AF? Idealisten AF moet kleinschalig en dient high value producten op te leveren. Opportunisten Vooral potentieel in grootschalig, gemechaniseerde AF Sceptici AF werkt niet, misschien alleen als landschapselementen of in extensieve begrazingssystemen 34

35 Welke vorm wil jij toepassen? Kosten en baten worden hier bepaald! 35

36 Kosten en baten o.a afhankelijk van 1 soort boom Complexiteit Verschillende bomen, struiken, eenjarigen, dieren 0,5 ha Schaal 100 hectare Geen input Intensiviteit Veel input (bemesting, arbeid, gewasbescherming) Niets Mechanisatie Zo veel mogelijk Vers leveren Zelfpluk Zelf Eindproduct Klant/afzet Investering Sap, olie, meel, muesli, etc Veiling Coöperatief Wat past bij jou(w bedrijf)? 36

37 Verdienmodel een hulpmiddel 37

38 CASE STUDY WALNOOT Telen met welk doel? Notenproductie: Broadview, Soleze, Nr (Wertheim, 1997) Houtproductie: Juglans nigra (donker hout), Buccaneer, Coenen (Verdonckt et al., 2011) Olieproductie: Germisara (60% vet) Voor smaak: Belnoot 38

39 CASE STUDY WALNOOT Teeltsystemen Walnoot silvopasture Walnoot alley cropping 39

40 Noten oogsten CASE STUDY WALNOOT Notenraper (Mobipers, 2017) Bag-a-nut (Bag-a-nut, 2016) 40

41 Opbrengst CASE STUDY WALNOOT Notenproductie loopt uiteen: 1-4 ton/ha bij intensieve teelt (Wertheim, 1997) Productie komt 10 jaar na aanplant op gang Houtproductie m3 per boom na 40 jaar (Oosterbaan en van den Berg, 1998) Verkoopwaarde hout eu/m3: afhankelijk van stamdiameter- en lengte! Zometeen meer infromatie! 41

42 Kosten en baten o.a afhankelijk van 1 soort boom Complexiteit Verschillende bomen, struiken, eenjarigen, dieren 0,5 ha Schaal 100 hectare Geen input Intensiviteit Veel input (bemesting, arbeid, gewasbestrijding) Niets Mechanisatie Zo veel mogelijk Vers leveren Zelfpluk Zelf Eindproduct Klant/afzet Investering Sap, olie, meel, muesli, etc Veiling Coöperatief Dus veel afhankelijk van het ONTWERP 42

43 Stappenplan ontwerp 43

44 44

45 Leuk, maar wat brengt het op? 45

46 46

47 Rekenvoorbeeld Schattingen voor 60 jaar 47

48 48

49 Alles gemiddelde van 60 jaar 49

50 Opsomming kostenposten Activiteit Materiaal en kosten Arbeid (zelf, personeel, extern) Aanplant Plantmateriaal Boompalen / ondersteuning Materiaalkosten Ontwerp maken Grondbewerking Aanplanten (+Inboet) Verwijderen bomen Plantresten afvoeren/verwerken Verwijderen bomen Snoei Materiaalkosten Snoerresten Afvoeren/verwerken Snoeien Overig onderhoud Gewasbestrijding? Bemesting? Gewasbestrijding Bemesting? Oogst Materiaalkosten Oogsten Sorteren Opslag Verwerking Materiaalkosten (kisten, koeling, droging) Materiaalkosten (verwerking, verpakking, etiketten) Opslagcondities beheersen Verwerken en schoonmaken 50

51 51

52 /ha/jaar Totaalopbrengst uit voedselproductie, ecosysteem en sociale diensten Totaalopbrengst uit voedselproductie en ecosysteemdiensten Investeringen in Agroforestry Opbrengsten uit voedselproductie Jaren Investeringen: 1. Voedselbos: 200 eetbare soorten kost ca per ha. 2. Windhagen 10 meter hoge fruit en noten bomen met struiken, 1 rij kost ca per 100 meter 3. Agroforestry systeem/streuobst/boomgaard met 50 bomen/ha kost ca per ha 4. Windhagen 2 meter hoog, 5 rijen struiken ( 200 hazelnoten) kost ca per 100 meter Opbrengsten: 1. Voedsel: Opbrengsten uit verkoop van noten, fruit, bessen enz. (Ca. 2000,-/ha/jaar over 30 jaar, zie reken model Walnoten) 2. Ecosysteemdiensten: opbrengsten uit natuurbeheer, carbon-credits, waterberging etc (Ca. 1000,- /ha/jaar) 3. Sociale diensten: excursies, educatie, workshops etc. (10 excursies x 150,- = 1500,-/jaar als het system volgroeid is) Probleem is: De investeringen gaan ver voor de opbrengnsten uit; hoe overkom je de eerste 10 jaar waarin je wel investeringen doet maar nog geen opbrengsten hebt? 52

53 Investeren en terugverdienen: Verschillende opties Opties Walnotenboomgaard_Kees.xlsx 53

54 Investeringsperiode overbruggen Cooperatief (bijv. CSA) Start met veel eenjarigen/ dierenlater steeds minder Land huren, samenwerken met boer Subsidie/regelingen (GOB) Crowdfunding 54

55 Markt Internetverkoop (boerbossen, Elsloo) Lokale bio-winkel (Sprankenhof, Udenhout) 1x per week afhalen op locatie (Frankrijk / Fruitz for Life, Zeeland) CSA (Herenboeren Boxtel) Lokaal verwerken (Doornik Natuurakkers, Bemmel) Veiling (???) 55

56 Concept kosten-baten model Wie wil testcasus zijn? 56

57 Conclusie - Europese agroforestrystemen zijn talrijk, voornamelijk gras - Directe vertaling naar Nederland is moeilijk - Ieder systeem is anders (schaal, afzet, intensiviteit, etc) - Daarom geen sluitende kengetallen voor kosten en baten - Integratie in je omgeving (klanten, landschap, kennis, kringlopen met omgeving) - Veel keuzes, sommige keuzes komen gaandeweg! 57

Vergelijkbare documenten

Workshops en congres met speciale gast Mark Shepard

Nieuwsbrief 3 Agroforestry Nederland Workshops en congres met speciale gast Mark Shepard Landbouw wordt Voedselbos, Stad ontmoet Platteland Mark Shepard, auteur van Herstellende Landbouw, agro-ecologie