Inventarisatie van biomassa in Noord-Brabant en Vlaanderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inventarisatie van biomassa in Noord-Brabant en Vlaanderen"

Transcriptie

1 Inventarisatie van biomassa in Noord-Brabant en Vlaanderen 25 januari 2018 Alexander Compeer Avans Hogeschool Centre of Expertise Biobased Economy

2 Huidige situatie Maaisel blijft liggen op of naast het land (verliest waardevolle stoffen) Maaisel wordt aangeboden bij composteerder tegen een poorttarief

3 Project GrasGoed: Het ontwikkelen van regionale biomassa waardeketens voor gras uit natuurgebieden in de grensregio Noord-Brabant en Vlaanderen. Inventarisatie biomassa

4 Inventarisatie biomassa: Regionaal zo veel mogelijk grasachtige reststromen bij elkaar brengen om tot een economisch interessante hoeveelheid te komen. Potentiële eindproducten ontwikkelen uit de halffabricaten, bijvoorbeeld: Beschoeiing uit vezels Veevoer uit eiwitconcentraat en nutriënten sap Biobased verpakkingsmateriaal Etc.

5 Binnen GrasGoed zijn er drie specifieke onderzoeksgebieden: (1) Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide (grensoverschrijdend heidelandschap) (2) Altena-Biesbosch/Vlijmens Ven (rivierenlandschap) (3) Dommeldal en de Vallei van de Zwarte Beek (grensoverschrijdend kleinschalig beekdal)

6 Inventarisatie grasachtige reststromen essentieel: Type natuurgras Hoeveelheden Locaties Overslaglocaties

7 België en Nederland gebruiken verschillende typologieën van natuurlijke habitats België Biologische Waarderings Kaart (BWK) Typologie gebaseerd op de vegetatie Nederland Subsidiestelsel Natuur en Landschap (SNL) Typologie gericht op het te voeren beheer i.p.v. op de aanwezige vegetatie Uitdaging: BWK en SNL uniformeren Oplossing Vertalen van BWK en SNL naar de classificatie volgens Van Meerbeek Gebaseerd op biomassapotentieel en optimale maaicyclus Hiermee aantal typen in dit project gereduceerd van 85 tot 11

8 Overzicht van project gerelateerde vegetatietypen

9 Maximaal potentieel Al het gras dat groeit (bijv. uit BWK en SNL kaarten) Technisch potentieel Technisch is minder beschikbaar dan maximaal potentieel vanwege obstakels als slootkanten, omheiningen etc. Maximaal potentieel * reductiefactor (RF) Economisch potentieel Slechts een deel van het technisch potentieel is beschikbaar voor verwerking tot producten, de rest verdwijnt door bijvoorbeeld begrazing of als veevoer. Graspotentieel: Grenzen technisch en economisch potentieel zijn dynamisch Voor het project GrasGoed is het economisch potentieel het meest relevant

10 Biomassa opbrengst voor de Van Meerbeek typologieën Maximaal potentieel Technisch potentieel Categorie Maaicyclus (jaar) Biomassaopbrengst (ton DS/ha.j) Foutmarge (+-) RF Biomassaopbrengst (ton DS/ha.j) Foutmarge (+-) Heischraal grasland 1 2,7 0,7 0,7 1,9 0,5 Struisgrasland 1 2,6 1,0 0,7 1,8 0,7 Soortenarm mesotroof grasland 0,5 8,2 2,6 0,7 5,7 1,8 Soortenrijk mesotroof grasland 0,5 4,9 0,4 0,7 3,4 0,3 Dottergrasland 1 4,6 1,3 0,7 3,2 0,9 Grasland gedomineerd door russen 1 6,1 2,7 0,7 4,2 1,9 Grote zeggevegetatie 1 6,1 2,7 0,5 3,0 1,3 Rietland 5 3,0 0,4 0,5 1,5 0,2 Natte ruigte 3 2,0 0,5 0,7 1,4 0,3 Verruigde graslanden 0,5 8,2 2,6 0,7 5,7 1,8 Heide 10 0,5-0,7 0,4 0,0

11 Totaal potentieel grasproductie in de onderzochte gebieden Gebied Technisch potentieel Gras (ton ds/jaar) Economisch potentieel Altena-Biesbosch/Vlijmens Ven Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide Dommeldal en Vallei van de Zwarte Beek Noord-Brabant Vlaanderen # # = inclusief heide

12 Technisch potentieel heide Gebied Heide (ton ds/jaar) Altena-Biesbosch/Vlijmens Ven 0 Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide 395 Dommeldal en Vallei van de Zwarte Beek 132 Noord-Brabant 2960 Vlaanderen 2350

13 In verband met transport(kosten) is het ook belangrijk te weten waar de biomassa beschikbaar komt! Niet alleen gebieden, maar ook waar dit opgehaald kan worden overslaglocaties Type 1: In directe omgeving van maaiterrein binnen natuurgebied Heel tijdelijk Onverharde ondergrond Type 2: Locatie binnen natuurgebied waar maaisel van verschillende terreinen wordt verzameld Onverharde ondergrond Type 3: Locatie buiten natuurgebied waar maaisel van verschillende gebieden wordt verzameld Verharde ondergrond Grote opslagcapaciteit Goed bereikbaar voor zwaar transport

14 Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide

15 Altena-Biesbosch/Vlijmens Ven (rivierenlandschap)

16 Dommeldal en de Vallei van de Zwarte Beek

17 Inventarisatie inzichtelijk maken voor projectpartners Kaarten gepubliceerd op internet (WebGIS publisher)

18 Inventarisatie inzichtelijk maken voor projectpartners

19 Dank voor uw aandacht

Het interregproject GrasGoed Natuurlijk groen als grondstof. Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde, 22 maart 2018

Het interregproject GrasGoed Natuurlijk groen als grondstof. Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde, 22 maart 2018 Het interregproject GrasGoed Natuurlijk groen als grondstof Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde, 22 maart 2018 Europees project Vlaanderen-Nederland - natuurmaaisel dat ongeschikt is als veevoeder verwerken

Nadere informatie

Inventarisatie biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant

Inventarisatie biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant Inventarisatie biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant Inventarisatie biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant Auteurs: Alexander Compeer & Stijn Mattheij Onderzoekers: Alexander Compeer & Stijn

Nadere informatie

Inventarisatie en economische analyse biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant

Inventarisatie en economische analyse biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant Inventarisatie en economische analyse biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant Inventarisatie en economische analyse biomassastromen Vlaanderen en Noord-Brabant Auteurs: Onderzoekers: Eindredactie:

Nadere informatie

GrasGoed Natuurlijk groen als grondstof De natuur als deel van een circulaire economie?

GrasGoed Natuurlijk groen als grondstof De natuur als deel van een circulaire economie? GrasGoed Natuurlijk groen als grondstof De natuur als deel van een circulaire economie? Katrien Wijns Projectcoördinator GrasGoed Natuurpunt Beheer vzw Waar het allemaal begint natuurbeheer Natuurpunt

Nadere informatie

Workshop: Graslandbeheer in de praktijk logistiek en machines

Workshop: Graslandbeheer in de praktijk logistiek en machines Workshop: Graslandbeheer in de praktijk logistiek en machines Katrien Wijns (Natuurpunt Beheer vzw) Willy Verbeke (Inverde) Inhoud o Graslandbeheer Binnen het project focus op vochtige tot natte gebieden

Nadere informatie

Mini-symposium - is het rendabel om gras uit natuurgebieden te verwerken?

Mini-symposium - is het rendabel om gras uit natuurgebieden te verwerken? VERSLAG Mini-symposium - is het rendabel om gras uit natuurgebieden te verwerken? Datum: Locatie: Verslag: 25 januari 2018 van 13u00 tot 17u00 Centre of Expertise Biobased Economy (CoE BBE), Lovensdijkstraat

Nadere informatie

Impactevaluatie Interreg V Vlaanderen-Nederland. In opdracht van

Impactevaluatie Interreg V Vlaanderen-Nederland. In opdracht van Impactevaluatie Interreg V Vlaanderen-Nederland Case Study Rapport Grasgoed 2 april 2019 In opdracht van Autonoom Provinciebedrijf Provinciaal Secretariaat Europese Structuurfondsen - Interreg Koningin

Nadere informatie

Projectvoorstel. Maatregelen voor de Patrijs Uitwerking kerngebied Struikwaard

Projectvoorstel. Maatregelen voor de Patrijs Uitwerking kerngebied Struikwaard Projectvoorstel Maatregelen voor de Patrijs Uitwerking kerngebied Struikwaard J. Sloothaak Januari 2013 Projectvoorstel Project: Maatregelen voor de Patrijs Periode: 1 januari 2013 1 november 2014 Inleiding

Nadere informatie

natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN

natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN indeling inleiding: voorstelling a geschiedenis van het natuurbeheer b - biotopen en soorten en hun beheer pauze c - beheer richt zich op de omgeving d - natuurbeheer

Nadere informatie

Expertmeeting Logistieke uitdagingen

Expertmeeting Logistieke uitdagingen VERSLAG Expertmeeting Logistieke uitdagingen Datum: 8 mei 2017 van 9u30 tot 17u00 Locatie: Herberg t Wapen van Cromvoirt, St. Lambertusstraat 72, 5266 AG Cromvoirt (Nederland) Verslag: Christof Van Ackere,

Nadere informatie

Bijeenkomst Beheerconvenant Blauwzaam Lint. 10 december 2015. Presentatie Wageningen UR

Bijeenkomst Beheerconvenant Blauwzaam Lint. 10 december 2015. Presentatie Wageningen UR Bijeenkomst Beheerconvenant Blauwzaam Lint 10 december 2015 Presentatie Wageningen UR Meedenksessie kansen voor duurzaam beheer Parallel aan de totstandkoming van het beheerconvenant heeft Blauwzaam via

Nadere informatie

Productie van vezels voor isolatiematten eiwitten voor veevoer uit natuurgras mbv grasraffinage

Productie van vezels voor isolatiematten eiwitten voor veevoer uit natuurgras mbv grasraffinage Productie van vezels voor isolatiematten eiwitten voor veevoer uit natuurgras mbv grasraffinage ECO Grond stoffen BV Ir. Elma Schoenmaker- van der Bijl, directeur Eco Grondstoffen BV Raffinage en de nieuwe

Nadere informatie

Briefadvies. Malde. Datum

Briefadvies. Malde. Datum Briefadvies Erkenning natuurreservaat Malde egemveld Erkenning van het privaat natuurreservaat E-141 Maldegemveld te Maldegem (Oost-Vlaanderen) Datum van goedkeuring Volgnummer Coördinator 24 mei 2012

Nadere informatie

Innovatie in de Hoeksche Waard. Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld

Innovatie in de Hoeksche Waard. Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld Biobased Economy: De overgang van een economie die draait op fossiele grondstoffen naar een economie die draait op biomassa als grondstof In

Nadere informatie

Voorbij natuurherstel volgens het doelenboekje. Rienk-Jan Bijlsma

Voorbij natuurherstel volgens het doelenboekje. Rienk-Jan Bijlsma Voorbij natuurherstel volgens het doelenboekje Rienk-Jan Bijlsma Natuurontwikkeling op vml ideaal weiland Vrijwel vlakke weidegebieden, vooral in vlakke dekzandlandschappen en brede beekdalen. Ideaal voor

Nadere informatie

natuur in Gent monitoring 1999-2014

natuur in Gent monitoring 1999-2014 natuur in Gent monitoring 1999-2014 Natuurmonitoring waarom? Halen we de doelstellingen van het RSG en het groenstructuurplan? (Hoe) moeten we bijsturen? Natuurmonitoring waarom? Halen we de doelstellingen

Nadere informatie

Actualisatie van de Biologische Waarderingskaart en Natura 2000 Habitatkaart te Emblem

Actualisatie van de Biologische Waarderingskaart en Natura 2000 Habitatkaart te Emblem Actualisatie van de Biologische Waarderingskaart en Natura 2000 Habitatkaart te Emblem Adviesnummer: INBO.A.3388 Datum advisering: 05 januari 2016 Auteur: Contact: Steven De Saeger Lon Lommaert (lon.lommaert@inbo.be)

Nadere informatie

Analyse van bestuurlijke initiatieven voor multifunctioneel & duurzamer laagveenweidegebied

Analyse van bestuurlijke initiatieven voor multifunctioneel & duurzamer laagveenweidegebied Analyse van bestuurlijke initiatieven voor multifunctioneel & duurzamer laagveenweidegebied Roos den Uyl Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling & Innovatie Universiteit Utrecht Eindsymposium Waarheen

Nadere informatie

KOP VAN DE PRESENTATIE

KOP VAN DE PRESENTATIE GREEN PAPER AND CARDBOARD ANALYSE ALTERNATIEVE PLANTAARDIGE VEZELS VOOR PAPIER EN KARTON Dronten, december 2013 KOP VAN DE PRESENTATIE Door Hogeschool CAH Vilentum Annemarie van Leeuwen Michiel Klaassen

Nadere informatie

Analyse van een aantal eenheden van de Biologische waarderingskaart

Analyse van een aantal eenheden van de Biologische waarderingskaart Analyse van een aantal eenheden van de Biologische waarderingskaart Nummer: INBO.A.2013.128 128 Datum advisering: 10 december 2013 Auteurs: Contact: Steven De Saeger, Carine Wils Lon Lommaert (lon.lommaert@inbo.be

Nadere informatie

Voorbeelden circulaire economie - Projectresultaten in de praktijk

Voorbeelden circulaire economie - Projectresultaten in de praktijk Voorbeelden circulaire economie - Projectresultaten in de praktijk Wageningen Food & Biobased Research WU-Operations Research & Logistics 01-02-2017, Jim Groot Drie voorbeelden PPS Eindeloos Groenten -

Nadere informatie

Grenzeloos Biobased Onderwijs (GBO)

Grenzeloos Biobased Onderwijs (GBO) Grenzeloos Biobased Onderwijs (GBO) Matchmaking GBO 24/5/2019: Agenda 13:30-13:35 Welkom + introductie 13:35-14.00 Resultaten uit het project GBO 14.00-15.00 Biobased onderwijs en onderzoek in de regio

Nadere informatie

ENERGIE UIT LANDSCHAPSONDERHOUD. Pieter Verdonckt Mathias D Hooghe

ENERGIE UIT LANDSCHAPSONDERHOUD. Pieter Verdonckt Mathias D Hooghe ENERGIE UIT LANDSCHAPSONDERHOUD Pieter Verdonckt Mathias D Hooghe Inhoud workshop Energie uit landschapsonderhoud landschapsonderhoud Energie uit maaisel Energie uit houtige biomassa Korte omloophout Energie

Nadere informatie

Bermenplan Assen. Definitief

Bermenplan Assen. Definitief Definitief Opdrachtgever: Opdrachtgever: Gemeente Assen Gemeente Mevrouw Assen ing. M. van Lommel Mevrouw M. Postbus van Lommel 30018 Noordersingel 940033 RA Assen 9401 JW T Assen 0592-366911 F 0592-366595

Nadere informatie

Project 'Natuurlijk Groen als Grondstof'

Project 'Natuurlijk Groen als Grondstof' Project Referentie Staat Natuurlijk Groen als Grondstof 0257 Aanvraag ingediend Projectverantwoordelijke Katrien Wijns E-mail : Telefoon : katrien.wijns@natuurpunt.be 0032 (0)15 29 27 82 Project 'Natuurlijk

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie van regionale biogebaseerde producten

Haalbaarheidsstudie van regionale biogebaseerde producten Haalbaarheidsstudie van regionale biogebaseerde producten Haalbaarheidsstudie van regionale biogebaseerde producten Auteurs Dhr. Ing. S. van Calker Dhr. Drs. H.J. Thiewes Eindredactie Dhr. Ing. S. van

Nadere informatie

Is het gras altijd groener bij de buren? Een rechtsvergelijkend juridisch onderzoek naar de wet- en regelgeving in het traject van maaisel naar

Is het gras altijd groener bij de buren? Een rechtsvergelijkend juridisch onderzoek naar de wet- en regelgeving in het traject van maaisel naar Is het gras altijd groener bij de buren? Een rechtsvergelijkend juridisch onderzoek naar de wet- en regelgeving in het traject van maaisel naar grondstof. Lonne van Sleeuwen 29 mei 2017 1 2 Is het gras

Nadere informatie

Concrete begrenzing EHS en GHS in het plangebied Voorste Stroom te Tilburg

Concrete begrenzing EHS en GHS in het plangebied Voorste Stroom te Tilburg Concrete begrenzing EHS en GHS in het plangebied Voorste Stroom te Tilburg Opdrachtgever: gemeente Tilburg Maart 2009 Antonie van Diemenstraat 20 5018 CW Tilburg 013-5802237 Eac@home.nl Pagina 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Biotoop heide. Cursus natuurmanagement, 2019

Biotoop heide. Cursus natuurmanagement, 2019 Biotoop heide Cursus natuurmanagement, 2019 Natura 2000 Wat doen we vandaag? Heide Heide in Vlaanderen Begin 19 de eeuw Grootste uitbreiding heidelandschap (woeste grond) De mens vecht om er te overleven.

Nadere informatie

PILOT BOKASHI Brabants en Limburgs maaisel voor een gezonde bodem. Maarten van Schijndel Adviseur watersystemen

PILOT BOKASHI Brabants en Limburgs maaisel voor een gezonde bodem. Maarten van Schijndel Adviseur watersystemen PILOT BOKASHI Brabants en Limburgs maaisel voor een gezonde bodem Maarten van Schijndel Adviseur watersystemen Inhoud presentatie 1. Kleine kringloop maaisel 2. Wat is bokashi 3. Pilot bokashi: opzet en

Nadere informatie

Heide als landschap: historie, bodem en ontwikkeling. Rienk-Jan Bijlsma & Rein de Waal

Heide als landschap: historie, bodem en ontwikkeling. Rienk-Jan Bijlsma & Rein de Waal Heide als landschap: historie, bodem en ontwikkeling Rienk-Jan Bijlsma & Rein de Waal 1953 Nieuwe functies vragen om nieuwe beheermethoden Evenwicht tussen hei en gras wanneer ontwikkeling ongestoord verloopt

Nadere informatie

Noordsingel 185. Hondiuslaan 44. 3035 ER Rotterdam. 3528 AB Utrecht. tel.:030 296 40 60. tel. 010 478 37 11. fax. 010 478 33 07. fax.

Noordsingel 185. Hondiuslaan 44. 3035 ER Rotterdam. 3528 AB Utrecht. tel.:030 296 40 60. tel. 010 478 37 11. fax. 010 478 33 07. fax. Scherpakkerweg 15 Postbus 764 5600 AT Eindhoven T +31 (0)40 243 40 45 F +31 (0)40 243 92 80 eindhoven@inbo.com www.inbo.com Hondiuslaan 44 3528 AB Utrecht tel.:030 296 40 60 fax.:030 296 34 36 www.jhk.nl

Nadere informatie

BRIEFADVIES. 19 april 2012

BRIEFADVIES. 19 april 2012 BRIEFADVIES 19 april 2012 Briefadvies betreffende de erkenningsaanvraag van het natuurreservaat Vallei van de Bosbeek te As, Opglabbeek en Maaseik (Limburg) 12 28 Mevrouw Marleen Evenepoel Administrateur-generaal

Nadere informatie

Natura 2000 in uw regio. Samen, beter en meer

Natura 2000 in uw regio. Samen, beter en meer Natura 2000 in uw regio Samen, beter en meer SBZ in Vlaams-Brabant Gebiednr Gebiedsnaam 2100040 Bovenloop van de Grote Nete met Zammelsbroek, Langdonken en Goor 2200038 Bossen en Kalkgraslanden van Haspengouw

Nadere informatie

Natuurmaaisel : tussen veevoer en afval. Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde

Natuurmaaisel : tussen veevoer en afval. Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde Natuurmaaisel : tussen veevoer en afval Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde Natuurmaaisel kan afval zijn Voor Nederland en Vlaanderen : Europese regelgeving = Kaderrichtlijn afvalstoffen Artikel 3 lid

Nadere informatie

Realisatie Eckeltse vennen

Realisatie Eckeltse vennen Uitgangssituatie Algemeen Realisatie Eckeltse vennen Projectnummer: 2008_008 Projectnaam: Realisatie Eckeltse vennen PMJP: B1 Inrichting verworven EHS Natuurdoel: Inrichting van 5 voedselarme licht gebufferde

Nadere informatie

Natuurmaaisel : tussen veevoer en afval. Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde 15 feb 2019

Natuurmaaisel : tussen veevoer en afval. Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde 15 feb 2019 Natuurmaaisel : tussen veevoer en afval Willy Verbeke, Natuurinvest/Inverde 15 feb 2019 Natuurmaaisel kan afval zijn Voor Nederland en Vlaanderen : Europese regelgeving = Kaderrichtlijn afvalstoffen Artikel

Nadere informatie

Wij willen actie! Gemeenten adopteren soorten

Wij willen actie! Gemeenten adopteren soorten Wij willen actie! Gemeenten adopteren soorten Biodiversiteit is de verscheidenheid aan dieren en planten in onze omgeving, daar waar wij wonen, werken en recreëren. Biodiversiteit is voor iedereen belangrijk

Nadere informatie

Advies over de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Poelberg - Meikensbossen in uitvoering van het Mestdecreet

Advies over de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Poelberg - Meikensbossen in uitvoering van het Mestdecreet Advies over de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Poelberg - Meikensbossen in uitvoering van het Mestdecreet Adviesnummer: INBO.A.3166 Datum advisering: 18 juli 2014 Auteur(s): Contact:

Nadere informatie

Schetsschuit Energielandschap Reestdal

Schetsschuit Energielandschap Reestdal Schetsschuit Energielandschap Reestdal Verkenning ontwerp energielandschappen 1. Inleiding 2. Opdracht 3. Resultaten + aanbevelingen 4. Conclusies Inleiding Opdrachtgever provincie Bijdrage duurzame energie

Nadere informatie

Bestuurlijke samenvatting. Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal

Bestuurlijke samenvatting. Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal Bestuurlijke samenvatting Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal De Groote Meer, deels gevuld met water De Brabantse Wal: een afwisselend natuurgebied met een grote variatie aan

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde havo 2005-I

Eindexamen aardrijkskunde havo 2005-I 4 Beoordelingsmodel Migratie en vervoer Opgave 1 1 Voorbeelden van juiste argumenten ter ondersteuning van de hypothese zijn: Het zijn vooral de mensen met hogere inkomens die vertrekken naar de suburbs.

Nadere informatie

Verkenning biomassaketens Moubeek- Vloethemveld

Verkenning biomassaketens Moubeek- Vloethemveld Pieter Verdonckt T 051/ 27 33 82 pieter.verdonckt@inagro.be Expert houtige biomassa Inagro vzw Maatschappij en Leefomgeving Willem Boeve T 051/27 33 79 willem.boeve@inagro.be Expert valorisatie maaisel

Nadere informatie

Vlaamse natuurgebieden als bron van bio-energie

Vlaamse natuurgebieden als bron van bio-energie Vlaamse natuurgebieden als bron van bio-energie Een opportuniteit om natuurbehoud te combineren met klimaatmitigatie? Koenraad Van Meerbeek, Sam Ottoy, Annelies De Meyer, Bart Muys & Martin Hermy Met de

Nadere informatie

Referentiewaarden grondwaterpeilen grondwaterafhankelijke habitats volgens dataset van NICHE

Referentiewaarden grondwaterpeilen grondwaterafhankelijke habitats volgens dataset van NICHE Referentiewaarden grondwaterpeilen grondwaterafhankelijke habitats volgens dataset van NICHE 4010 4010 Noord-Atlantische vochtige heide met Erica tetralix Noord-Atlantische vochtige heide met Erica tetralix

Nadere informatie

Herstel biodiversiteit in Noord-Brabant,

Herstel biodiversiteit in Noord-Brabant, Herstel biodiversiteit in Noord-Brabant, hoe doen we dat en werkt het? Wiel Poelmans Programma Natuur Provincie Noord-Brabant Wat komt er aan de orde? Positie biodiversiteit in natuurbeleid Waarom, wat,

Nadere informatie

15.6. Legenda. Antwerpen. Vlaams Brabant

15.6. Legenda. Antwerpen. Vlaams Brabant ABDIJ TE R K AM ERE 13 1000 BRUSS EL - Grondwaterstromingsgevoelige gebieden Waterlopen Grondwaterstromingsgevoeligheid Type 1: zeer gevoelig Type 2: matig gevoelig Type 3: weinig gevoelig 15.6 Path: C:\Users\903067\Projects\Belgie_kleine

Nadere informatie

Deze handleiding hoort bij de Binnenveld excursie. Het Groene Wiel is een onderdeel van Stichting Veldwerk Nederland.

Deze handleiding hoort bij de Binnenveld excursie. Het Groene Wiel is een onderdeel van Stichting Veldwerk Nederland. Deze handleiding hoort bij de Binnenveld excursie. Het Groene Wiel is een onderdeel van Stichting Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen 0317-422 041 www.groenewiel.nl info@groenewiel.nl

Nadere informatie

Bijen en Landschapsbeheer

Bijen en Landschapsbeheer Bijen en Landschapsbeheer Hoe maken we het landschap bijenvriendelijk Wat betekent dat voor de biodiversiteit en de kwaliteit van het landschap Een selectie van de mogelijkheden Arie Koster -- www.bijenhelpdesk.nl

Nadere informatie

Waterberging in beekdal Beerze

Waterberging in beekdal Beerze Waterberging in beekdal Beerze Projectgebied Beerze - Brabants beekdal - problematiek: waterkwantiteit en -kwaliteit - 1990: omdijking LV, stuw - 2000: retentiebekken LB Onderzoeksvragen Hoe verloopt waterberging

Nadere informatie

Natuurwaarden en beheer van pingo-ruïnes

Natuurwaarden en beheer van pingo-ruïnes Natuurwaarden en beheer van pingo-ruïnes 23 november 2017 Uko Vegter Sector Natuur en Landschap Het Drentse Landschap www.drentslandschap.nl Inhoud Pingo-ruïnes in terreinen van HDL Aantal en voorkomen

Nadere informatie

Dennis Froeling 2 februari 2017

Dennis Froeling 2 februari 2017 Dennis Froeling 2 februari 2017 Inhoudsopgave HVC Huidige verwerking (berm)gras Uitgangpunten (berm)gras verwerking Technologieën Gras naar papier HVC: Samen halen we eruit wat erin zit 52 aandeelhouders:

Nadere informatie

De waarde van biomassa

De waarde van biomassa De waarde van biomassa Betaalbaar beheer en onderhoud 1 oktober2015 Mireille Götz Programmamanager Omdat wij niet denken aan onze toekomstige generaties, zullen zij ons nooit vergeten Biobased Economy

Nadere informatie

Erkenning natuurreservaat Rothoek-Kwarekken Erkenning van het privaat natuurreservaat E-211 Rothoek-Kwarekken te Westerlo (Antwerpen) 21 juni 2012

Erkenning natuurreservaat Rothoek-Kwarekken Erkenning van het privaat natuurreservaat E-211 Rothoek-Kwarekken te Westerlo (Antwerpen) 21 juni 2012 Briefadvies Erkenning natuurreservaat Rothoek-Kwarekken Erkenning van het privaat natuurreservaat E-211 Rothoek-Kwarekken te Westerlo (Antwerpen) Datum van goedkeuring Volgnummer Coördinator Co-auteur

Nadere informatie

Het Interreg project New-C-Land Een nieuw leven voor marginale sites!

Het Interreg project New-C-Land Een nieuw leven voor marginale sites! Het Interreg project New-C-Land Een nieuw leven voor marginale sites! Evi Michels - UGent AVEC LE SOUTIEN DU FONDS EUROPÉEN DE DÉVELOPPEMENT RÉGIONAL, DE L OVAM, DE LA PROVINCE WEST-VLAANDEREN ET DE LA

Nadere informatie

Waardevol heidelandschap op de Hondsrug Samenvatting van het beheerplan Drouwenerzand Concept

Waardevol heidelandschap op de Hondsrug Samenvatting van het beheerplan Drouwenerzand Concept Waardevol heidelandschap op de Hondsrug Samenvatting van het beheerplan Drouwenerzand Concept a Waardevol heidelandschap op de Hondsrug Samenvatting van het beheerplan Drouwenerzand Colofon Deze samenvatting

Nadere informatie

Handleiding natuurbeheerplan DEEL 2 Inventaris

Handleiding natuurbeheerplan DEEL 2 Inventaris 1 Handleiding natuurbeheerplan DEEL 2 Inventaris versie 05/04/2019 De inventarisatie heeft als doel informatie te verzamelen om de beheerdoelstellingen - die in deel 1 verkenning van het natuurbeheerplan

Nadere informatie

Fauna in de PAS. Hoe kunnen we effecten van N-depositie op Diersoorten mitigeren? Marijn Nijssen Stichting Bargerveen

Fauna in de PAS. Hoe kunnen we effecten van N-depositie op Diersoorten mitigeren? Marijn Nijssen Stichting Bargerveen Fauna in de PAS Hoe kunnen we effecten van N-depositie op Diersoorten mitigeren? Marijn Nijssen Stichting Bargerveen De Programatische Aanpak Stikstof Natuurdoelen en economische ontwikkelingsruimte 1600

Nadere informatie

Logistiek en machines van natuurgras tot verwerker

Logistiek en machines van natuurgras tot verwerker Logistiek en machines van natuurgras tot verwerker Logistiek en machines van natuurgras tot verwerker Auteur(s) Katrien Wijns, Christof Van Ackere, Raymond Aarts Eindredactie Katrien Wijns Datum 30 oktober

Nadere informatie

Toepassingsmogelijkheden voor natuuren bermmaaisel

Toepassingsmogelijkheden voor natuuren bermmaaisel Alterra is onderdeel van de internationale kennisorganisatie Wageningen UR (University & Research centre). De missie is To explore the potential of nature to improve the quality of life. Binnen Wageningen

Nadere informatie

Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis)

Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis) Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis) Variatie in bermen grazige berm op klei berm met heide berm met bomen Schrale berm

Nadere informatie

Advies betreffende de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Erfgoedlandschap Abdij van Westmalle in uitvoering van het Mestdecreet

Advies betreffende de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Erfgoedlandschap Abdij van Westmalle in uitvoering van het Mestdecreet Advies betreffende de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Erfgoedlandschap Abdij van Westmalle in uitvoering van het Mestdecreet Nummer: INBO.A.2012.155 Datum advisering: 26 november 2012

Nadere informatie

Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen

Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen 1 Inhoud Over de BVOR Over organische reststromen & biomassa: Waar hebben

Nadere informatie

Telemetrieonderzoek naar de ecologie van de gladde slang in het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide. Christoffel Bonte Loïc van Doorn

Telemetrieonderzoek naar de ecologie van de gladde slang in het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide. Christoffel Bonte Loïc van Doorn Telemetrieonderzoek naar de ecologie van de gladde slang in het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide Christoffel Bonte Loïc van Doorn Presentatie 20 ste editie ANKONA 11/02/2017 Presentatie Inhoudsopgave

Nadere informatie

Advies over de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Zwinpolders in uitvoering van het Mestdecreet

Advies over de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Zwinpolders in uitvoering van het Mestdecreet Advies over de toegekende bemestingsklassen in het gewestelijk RUP Zwinpolders in uitvoering van het Mestdecreet Adviesnummer: INBO.A.3265 Datum advisering: 9 maart 2015 Auteur(s): Contact: Lieve Vriens

Nadere informatie

Bergvennen & Brecklenkampse Veld

Bergvennen & Brecklenkampse Veld Bergvennen & Brecklenkampse Veld Terugkoppeling resultaten onderzoek 15 november 2016 Programma 20:00 uur 20:10 uur 20:15 uur 20:45 uur 21.15 uur 21:20 uur 22:00 uur Opening door Aart van Cooten Proces

Nadere informatie

Wandeling Landgoed Wouwse Plantage ca. 9km.

Wandeling Landgoed Wouwse Plantage ca. 9km. Wandeling Landgoed Wouwse Plantage ca. 9km. De wandeling gaat door een afwisselend landschap, gedeeltelijk open gebied maar voornamelijk loofbos. De paden kunnen op sommige plaatsen modderig zijn in natte

Nadere informatie

Hoeveel houtige biomassa komt er (in potentie) uit bos, landschap en de bebouwde omgeving?

Hoeveel houtige biomassa komt er (in potentie) uit bos, landschap en de bebouwde omgeving? Hoeveel houtige biomassa komt er (in potentie) uit bos, landschap en de bebouwde omgeving? Martijn Boosten Demonstratie oogst en verwerking biomassa 3 juli 2014, Rosmalen Stichting Probos Kennisinstituut

Nadere informatie

De Peelvenen. Hoogveenherstel op het randje. Gert-Jan van Duinen en vele anderen

De Peelvenen. Hoogveenherstel op het randje. Gert-Jan van Duinen en vele anderen De Peelvenen Hoogveenherstel op het randje Gert-Jan van Duinen en vele anderen 1. Op de grens van Brabant en Limburg 2. Ontstaan rondom de Peelrandbreuk De Verheven Peel op de Peelhorst: hoog en nat De

Nadere informatie

Mol. Geel. Plan-MER PRUP Regionale ontsluiting Geel

Mol. Geel. Plan-MER PRUP Regionale ontsluiting Geel Plan-MER PRUP Regionale N19 Dr. Van de Perrestraat N118 Retieseweg Mol Kaart 1 Situering op topografische kaart en stratenplan voornaamste straten in studiegebied gemeentegrenzen Katersberg R14 Westelijke

Nadere informatie

Bijlagen Aanvulling Plan-MER

Bijlagen Aanvulling Plan-MER Bijlagen Aanvulling Plan-MER Robuuste verbinding Sallandse Heuvelrug-Drents Plateau in Drenthe (zuidelijk deel) Definitief Grontmij Nederland bv Assen, 24 november 2008 Pagina 1 van 15 Bijlage 1 Schema's

Nadere informatie

Parallelsessie biobased materialen in progress 10 november VIBA Expo Congres circulaire economie en onderwijs

Parallelsessie biobased materialen in progress 10 november VIBA Expo Congres circulaire economie en onderwijs Parallelsessie biobased materialen in progress 10 november 2015 - VIBA Expo Congres circulaire economie en onderwijs Esther Stapper info@stapperduurzaamadvies.nl Natuurvezel Applicatie Centrum In samenwerking

Nadere informatie

Biomassa uit natuur en landschap Wat is het potentieel?

Biomassa uit natuur en landschap Wat is het potentieel? Biomassa uit natuur en landschap Wat is het potentieel? 19 maart 2008 Joop Spijker Alterra, Wageningen UR Conferentie regionale kansen voor biomassa en waterstof Opbouw presentatie Inleiding Huidig gebruik

Nadere informatie

Natuurmanagement specialisatie boswachter

Natuurmanagement specialisatie boswachter Natuurmanagement specialisatie boswachter Ischnoderma resinosum Welkom in ons gebouw Uitgangen in geval van nood Brandblussers Wc Koffie, thee en water Info over opleidingscheques en andere Opleidingscheques,

Nadere informatie

16 Beweiding 16.1 Inleiding

16 Beweiding 16.1 Inleiding 16 Beweiding 16.1 Inleiding Veel percelen langs watergangen en waterkeringen worden gebruikt voor het houden van vee. Soms kleinschalig, bijvoorbeeld voor het hobbymatig houden van enkele schapen of ander

Nadere informatie

Beeldenboek vegetatiebeheer grote rivieren

Beeldenboek vegetatiebeheer grote rivieren Beeldenboek vegetatiebeheer grote rivieren Inleiding De vegetatielegger, die onderdeel is van de legger Rijkswateren, geeft aan welke vegetatie op een bepaalde locatie in het rivierbed aanwezig mag zijn.

Nadere informatie

NATUURGEBIED BOSSEN EN HEIDE (HOGE RUG) TOERISTISCH-RECREATIEF LANDSCHAP VALLEIGEBIED AGRARISCH GEBIED (FLANK) Masterplan toerisme en recreatie Nijlen

NATUURGEBIED BOSSEN EN HEIDE (HOGE RUG) TOERISTISCH-RECREATIEF LANDSCHAP VALLEIGEBIED AGRARISCH GEBIED (FLANK) Masterplan toerisme en recreatie Nijlen Vallei Kleine Nete Kesselse Heide Vallei Kleine Nete Nijlense Beek Goorbos Bevelse Beek Soldatenbos Bogaertse Heide Hollands Kamp Lindekensbeek Vallei Grote Nete Vallei Grote Nete NATUURGEBIED BOSSEN EN

Nadere informatie

Een nieuw begin in zicht

Een nieuw begin in zicht Infosessie Kamp Beverlo 25 november 2009 Een nieuw begin in zicht Een nieuw begin in zicht Europees natuurherstelproject op 12 militaire domeinen in Vlaanderen in NATURA 2000 gebied DANAH = Defensie +

Nadere informatie

Bijlage. Bijlage 1: Kaarten

Bijlage. Bijlage 1: Kaarten Bijlage Bijlage 1: Kaarten Kaart 1: Kadasterkaart (KADSCAN, OC GIS-Vlaanderen AKRED, toestand 1/1/21) Kaart 2: Situatieplan Kaart 2 bis: Luchtfoto (Digitale kleur orthofoto van Vlaanderen en Brussel, luchtopname

Nadere informatie

Herstel en beheer van heideterreinen

Herstel en beheer van heideterreinen Herstel en beheer van heideterreinen Gevolgen van verzuring, vermesting en verdroging en de invloed van beheer op levensgemeenschappen van heide. Een samenvattend rapport voor beheerders. Chris van Turnhout

Nadere informatie

Grenspark de Zoom Kalmthoutse Heide

Grenspark de Zoom Kalmthoutse Heide Grenspark de Zoom Kalmthoutse Heide 22 april 2013 Informatieavond voor eigenaren Grenspark Grenspark de Zoom Kalmthoutse Heide Strategische speerpunten 1- algemene informatie over het Grenspark 2- het

Nadere informatie

LER. Regio Kempense. <Fase> Kaart 1: situering

LER. Regio Kempense. <Fase> Kaart 1: situering Kaart 1: situering grenzen, VLM, toestand 22/5/23 (OC GIS-Vlaanderen) -VLMgegevens 28 25 5 751. Kaart 2: gewestplan woongebied woongebied m land. karakter buffergebied/groengebied bosgebieden met ecologisch

Nadere informatie

Biobased economy in het Groene Hart

Biobased economy in het Groene Hart Biobased economy in het Groene Hart Energie & Bio/Groen Gas 27 juni 2013, Langeraar, Michiel van Galen Inhoud Landelijke doelen energie en beleid Stimuleringsbeleid Groen Gas Het proces Stand van zaken

Nadere informatie

Flora- en faunawet. Gedragscode Bestendig beheer groenvoorziening

Flora- en faunawet. Gedragscode Bestendig beheer groenvoorziening Flora- en faunawet De Flora- en faunawet (Ffwet) is in april 2002 in werking getreden. De wet beschermt alle in het wild levende flora en fauna in Nederland. Bij het uitvoeren van werkzaamheden moet altijd

Nadere informatie

Benut de voorraad energie van het platteland. Ruimtelijke uitwerking - paper voor het Topteam Energie

Benut de voorraad energie van het platteland. Ruimtelijke uitwerking - paper voor het Topteam Energie Benut de voorraad energie van het platteland Ruimtelijke uitwerking - paper voor het Topteam Energie Benut de voorraad energie van het platteland 1 Benut de voorraad energie van het platteland Ruimtelijke

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten op akkers met houtkanten en grasstroken

Ecosysteemdiensten op akkers met houtkanten en grasstroken Ecosysteemdiensten op akkers met houtkanten en grasstroken Laura Van Vooren, Bert Reubens, Kris Verheyen, Steven Broekx CriNglooP Collectief studienamiddag 5 oktober 2017 Beurs: Partners: Ecosysteemdiensten

Nadere informatie

Een nieuw begin in zicht

Een nieuw begin in zicht Infosessie NATO Schietveld Helchteren 27 november 2009 Een nieuw begin in zicht Een nieuw begin in zicht Europees natuurherstelproject op 12 militaire domeinen in Vlaanderen in NATURA 2000 gebied DANAH

Nadere informatie

Dynamische Energie Atlas Limburg (DEA)

Dynamische Energie Atlas Limburg (DEA) Dynamische Energie Atlas Limburg (DEA) 1 Waarom een EnergieAtlas Limburg?» Hoe ontwikkelingen rond HE ruimtelijk beoordelen, ordenen, afstemmen, faciliteren, optimaliseren? => Dynamische Energie Atlas

Nadere informatie

Hoogwaardige benutting van gras. Wat is daarvoor nodig?

Hoogwaardige benutting van gras. Wat is daarvoor nodig? Hoogwaardige benutting van gras Wat is daarvoor nodig? Seminar Kansen voor Gras 24 September 2014 Arjen Brinkmann Brinkmann Consultancy 1 Hoogwaardige benutting van gras wat is daarvoor nodig? In ieder

Nadere informatie

Bundel 3 van veldoefening en cases

Bundel 3 van veldoefening en cases Bundel 3 van veldoefening en cases De cases en veldoefeningen bestaan uit 3 delen: Deel 1 de veldoefeningen waarvan de locaties voorkomen in het natuurgebied Den Battelaer te Mechelen Deel 2 een case i.v.m.

Nadere informatie

VAN PROBLEEM NAAR GRONDSTOF THIJS COPINI HOOGHEEMRAADSCHAP HOLLANDS NOORDERKWARTIER

VAN PROBLEEM NAAR GRONDSTOF THIJS COPINI HOOGHEEMRAADSCHAP HOLLANDS NOORDERKWARTIER VAN PROBLEEM NAAR GRONDSTOF THIJS COPINI HOOGHEEMRAADSCHAP HOLLANDS NOORDERKWARTIER Presentatie Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) Energie en grondstoffenfabriek HHNK en de EFGF Beleid biomassa

Nadere informatie

Naar de Peel Martijn Wagener

Naar de Peel Martijn Wagener Naar de Peel Martijn Wagener Indeling Grassa: van project naar bedrijf Wat doet Grassa BV? Grassa! raffinage proces Meer waarde uit gras De producten: mn eiwitconcentraat en Grassa!silage Van Pilot naar

Nadere informatie

RUP Agnetendal te Peer Milieu-effectenbeoordeling

RUP Agnetendal te Peer Milieu-effectenbeoordeling RUP Agnetendal te Peer Milieu-effectenbeoordeling Voortoets impact vogelrichtlijngebied Bocholt, Hechtel-Eksel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt en Peer Definitief Stad Peer 't Poorthuis Zuidervest 2a 3990

Nadere informatie

BUURTSCHAP noord-brabant. Transformatie- en reparatiestrategieën leveren kwaliteitsimpuls aan buurtschap

BUURTSCHAP noord-brabant. Transformatie- en reparatiestrategieën leveren kwaliteitsimpuls aan buurtschap BUURTSCHAP noord-brabant Transformatie- en reparatiestrategieën leveren kwaliteitsimpuls aan buurtschap Reparaties van kavels in de gehuchten Bypass 2400m3 De beek verlengen en op die manier het water

Nadere informatie

Bodems in een veranderend(natuur) landschap

Bodems in een veranderend(natuur) landschap Bodems in een veranderend(natuur) landschap door de ogenvan eengeograaf Erik Meijles Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen& Kenniscentrum Landschap e.w.meijles@rug.nl Foto: Koopman

Nadere informatie

Gft en groenafval: waardevolle grondstoffen. Kristel Vandenbroek Studiedag VVSG

Gft en groenafval: waardevolle grondstoffen. Kristel Vandenbroek Studiedag VVSG Gft en groenafval: waardevolle grondstoffen Kristel Vandenbroek Studiedag VVSG 19.06.2012 Vlarema Afdeling 4.3. Afzonderlijke inzameling van afvalstoffen Art. 4.3.1. Ten minste de volgende huishoudelijke

Nadere informatie

Programma. Beheerplan Elperstroomgebied

Programma. Beheerplan Elperstroomgebied Beheerplan Elperstroomgebied Alie Alserda Pietop t Hof Christina Schipper Rienko van der Schuur 1 Elperstroomgebied Natura 2000 14 mei 2013 Programma Inleiding Doelen Knelpunten Activiteiten Aanvullend

Nadere informatie

Bermonderhoud maaien / snoeien

Bermonderhoud maaien / snoeien Bermonderhoud maaien / snoeien Gebruik van EMVI criteria voor duurzame verwerking vrijgekomen materiaal O.D. van de Veer / Provincie Gelderland, Beheer en onderhoud wegen Uitgangspunten beheer - Veiligheid

Nadere informatie