Rapportage analyse van de in-, door- en uitstroom van het aantal leerlingen s(b)o schooljaar binnen het Samenwerkingsverband Zeeluwe

Transcriptie

1 Rapportage analyse van de in-, door- en uitstroom van het aantal leerlingen s(b)o schooljaar binnen het Samenwerkingsverband Zeeluwe Inleiding De voorliggende rapportage betreft de analyse van de in-, door- en uitstroom van het aantal leerlingen s(b)o in het schooljaar binnen het Samenwerkingsverband Zeeluwe. In deze rapportage wordt steeds een vergelijking gemaakt met de eerste analyse van het vorige schooljaar De overzichten so en sbo per schoolbestuur en per gemeente zijn separaat als bijlagen toegevoegd. Ook is een grafisch overzicht voor resp. so en sbo bijgevoegd met daarbij de prognoses. Tevens is een totaaloverzicht van het aantal verwijzingen per schoolbestuur bijgevoegd. Voor de afgiftes tlv onderinstroom is de rapportage van de commissie onderinstroom bijgevoegd. De genoemde overzichten vloeien voort uit de methodiek die Zeeluwe gebruikt bij het maken en afgeven van toelaatbaarheidsverklaringen. De rapportage van de commissie onderinstroom geeft de analyse van de onderinstroom en de verlengde instroom. 1. Speciaal onderwijs (bijlagen 1a en 1b) Realisatie schooljaar In het afgelopen schooljaar zijn 168 toelaatbaarheidsverklaringen (tlv s) voor het speciaal onderwijs afgegeven. Dat is een stijging van 12% ten opzichte van schooljaar Van de 168 tlv s komen 43 nieuwe toelaatbaarheidsverklaringen uit het regulier onderwijs (vorig schooljaar 32) en 12 uit het s(b)o (vorig schooljaar 7). De spreiding van de tlv s uit het reguliere basisonderwijs varieert van 1 tlv uit de gemeente Nunspeet tot 10 tlv s uit de gemeente Harderwijk. De meeste tlv s zijn aangevraagd door stichting Proo. Vanuit het sbo komen de meeste aanvragen toelaatbaarheidsverklaringen so uit Harderwijk vandaan (Educare/De Springplank). Bij de categorie overigen (totaal aantal 115) zijn 78 tlv s in de categorieën: herindicatie, verlenging en verhuizing, afgegeven. Dat zijn er 3 minder dan vorig jaar. Na de grote uitstroom van leerlingen uit 1

2 het so van vorig jaar 1 lijkt het aantal leerlingen in het speciaal onderwijs in dit schooljaar gelijk te blijven. N.b. Toelaatbaarheidsverklaringen worden door Zeeluwe voor minimaal 1 en maximaal 3 jaar afgegeven. Daarna moeten zij opnieuw beoordeeld worden. In de categorie overigen vallen ook de toelaatbaarheidsverklaringen voor de zogenoemde onderinstroom. 25 Kinderen stroomden direct vanuit een voorschoolse voorziening of vanuit de thuissituatie het speciaal onderwijs in. Dit zijn er 2 minder dan vorig jaar, een te verwaarlozen verschil. De omvang van het zogeheten grensverkeer 2 is voor dit samenwerkingsverband gering. Best passend onderwijs voor een leerling betekent ook zo thuisnabij mogelijk onderwijs. Hiermee worden bovendien de kosten van leerlingvervoer beperkt. Ten aanzien van de vergoeding van reiskosten is de ervaring, dat de gemeentes aanvragen toetsen op basis van de beschikbare schoolondersteuningsprofielen en afgegeven toelaatbaarheidsverklaringen. De categorie verlengde onderinstroom 3 is dit jaar apart geregistreerd binnen de hoofdcategorie overigen. Dit schooljaar zijn 7 aanmeldingen verlengde onderinstroom daadwerkelijk omgezet in de aanvraag van een tlv, waardoor deze kinderen alsnog instromen in het s(b)o. De nieuwe instroom van leerlingen in het speciaal onderwijs is het afgelopen schooljaar uitgekomen op in totaal 87 leerlingen (43 tlv s vanuit het reguliere onderwijs, 12 tlv s vanuit het sbo, 25 tlv s vanuit de onderinstroom en 7 vanuit de verlengde onderinstroom). Dit zijn 21 tlv s meer in vergelijking met schooljaar (totaal in schooljaar : 66 leerlingen nieuwe instroom). Dit is een toename van nieuwe instroom van 32%. Daarbij stroomden 6 leerlingen vanuit crisis, van buiten het swv en door verhuizing in. In totaal stroomden dit schooljaar 93 kinderen het speciaal onderwijs in. Dit waren in het schooljaar leerlingen. In totaal werden 77 toelaatbaarheidsverklaringen verlengd of vond een herindicatie plaats. Dit zijn er 3 minder dan in het vorige schooljaar Toen waren dit er 80. Er heeft slechts een enkele terugplaatsing plaats gevonden. Binnen het speciaal onderwijs kunnen drie categorieën worden toegekend, afhankelijk van de intensiviteit en complexiteit van de gevraagde ondersteuning : laagmidden en hoog. In 14 gevallen is een hogere categorie aangevraagd en ook toegekend. Dit is eenzelfde aantal als het vorig schooljaar. Zie hiervoor de rapportage van de commissie onderinstroom. 1 Dit waren leerlingen die uitgestroomd zijn naar het voortgezet (speciaal) onderwijs. 2 Van grensverkeer is sprake, wanneer een leerling die buiten de regio Zeeluwe woont op een school voor speciaal (basis)onderwijs binnen onze regio zit en andersom binnen deze regio woont, maar in een aanpalende gemeente die onder een ander swv valt naar het speciaal (basis)onderwijs gaat. 3 Verlengde onderinstroom wordt gebruikt wanneer een jonge leerling (kleuter) wordt aangemeld en de basisschool twijfelt of de onderwijsbehoeften van deze leerling binnen de ondersteuningsmogelijkheden (basisen extra ondersteuning) van het basisonderwijs vallen. De basisschool kan in zo n geval gebruik maken van een verlengde onderinstroomperiode van maximaal 3 jaar. Voor scholen wordt dit dan niet meegeteld in de verrekening doorverwijzingen, zoals deze regeling binnen Zeeluwe is afgesproken. Zie verder de bijlage met de rapportage commissie onderinstroom. 2

3 De schoolbesturen, die het afgelopen schooljaar de meeste leerlingen hebben doorverwezen naar het speciaal onderwijs zijn Stichting Proo (10) en Stichting Educare (12). Prognose leerlingaantal schooljaar Sinds de start van passend onderwijs liep het aantal leerlingen binnen Zeeluwe in het speciaal onderwijs terug, zowel in absolute als in percentuele zin. De prognose voor 1 oktober 2018 is dat 385 leerlingen binnen dit samenwerkingsverband speciaal onderwijs zullen volgen. Dit is in absolute zin een toename van 12 leerlingen. Percentueel is dit een minimale stijging (0,04%). Zie onderstaande tabellen. Jaartal Prognose aantal so leerlingen per 1 oktober Aantal leerling Zeeluwe prognose Aantal so leerlingen (Kijkglas 1) Tabel absolute getallen van leerlingen in het so Totaal aantal leerlingen Zeeluwe (Kijkglas) Jaartal Prognose Kijkglas per 1 oktober ,87% ,83% 1,77% ,81% 1,70% ,85% Tabel prognose en realisatie percentage van het aantal leerlingen in het so t.o.v. het totale aantal leerlingen van Zeeluwe In de prognose van de ontwikkeling van de leerlingenaantallen is sprake van een lichte stijging van het totaal aantal leerlingen binnen de acht gemeentes van dit samenwerkingsverband. Kijkglas 1 (DUO) registreert een lichte stijging van het aantal leerlingen met 0,6%. De Meerjarenprognose gaat uit van 360 leerlingen in het speciaal onderwijs. Met oog op de vereveningsopdracht zou binnen dit samenwerkingsverband op een leerlingenaantal van zo n 312 uitgekomen moeten worden. Dit is 1,5% van het totaal aantal leerlingen conform het DUO Kijkglas per Dit percentage van 1,5% komt ook overeen met het landelijk gemiddelde. Op basis van de aantallen die we nu vaststellen zit Zeeluwe met haar aantal leerlingen in het speciaal onderwijs hier dus nog boven. Vanuit de vereveningsopdracht moet Zeeluwe op het streefaantal van 312 leerlingen uitkomen. Dit betekent, dat de komende jaren minder kinderen naar het speciaal onderwijs doorverwezen zouden moeten worden. Uiteraard doen we hiermee geen uitspraak of dit ook bijdraagt tot wat best passend onderwijs is. Dit zal het gesprek ook moeten zijn tussen de samenwerkingspartners binnen Zeeluwe. Het maximale verwijzingspercentage van 1%, dat in het Ondersteuningsplan voor elk schoolbestuur is afgesproken, wordt dit schooljaar door 8 schoolbesturen overschreden. In schooljaar zaten 2 schoolbesturen boven de 1%. Op basis van gemaakte afspraken in het Ondersteuningsplan zullen door Zeeluwe de verrekeningsafspraken worden toegepast (bijlage 3). De stijging van het aantal leerlingen in het speciaal onderwijs valt ten opzichte van de prognose van vorig jaar hoger uit dan verwacht. Doordat er een lichte terugloop overblijft t.o.v (0,02 %) heeft dit in de vereveningsopdracht nog geen negatief effect. 3

4 Conclusie en advies: Het totaal aantal nieuwe leerlingen in het speciaal onderwijs is het afgelopen schooljaar met 21 toegenomen. Er stroomden dit schooljaar 87 leerlingen in (exclusief crisisplaatsingen). In schooljaar waren dit 66 leerlingen. De inschatting voor volgend schooljaar is dat, bij ongewijzigd beleid, de groei in het speciaal onderwijs zich doorzet. De toename van instroom van leerlingen in het speciaal onderwijs wordt veroorzaakt door leerlingen, die op de reguliere basisschool onvoldoende ondersteund kunnen worden en leerlingen, die door hun complexe problematiek ook in het sbo onvoldoende tot leren kunnen komen. Vooral hechtingsproblematiek en ernstige gedragsproblematiek in combinatie met andere problematiek wordt als oorzaak genoemd bij het aanvragen van een toelaatbaarheidsverklaring. De verwijzende scholen geven aan deze kinderen in de setting van de huidige school door deze complexiteit niet de vereiste expertise te hebben om deze kinderen te bieden wat ze nodig hebben. De nieuwe instroom vanuit het sbo stijgt relatief sneller ten opzichte van vorig schooljaar (71%) dan vanuit het reguliere onderwijs (34%). De aantallen zijn hier overigens laag resp. 12 in schooljaar en 7 in schooljaar Met de schoolbesturen en scholen zal in gesprek gegaan worden om nader te onderzoeken wat de belangrijkste factoren zijn die tot deze forse stijgingen leiden en om te bepalen of dit omgebogen zou moeten/kunnen worden, zodat dit leidt tot op langere termijn een daling van het aantal leerlingen in het speciaal onderwijs. Landelijke context In 2017 is het landelijk percentage aantal leerlingen in het so 2% 4. Dat was binnen Zeeluwe 1,81%. Landelijk steeg het aantal leerlingen met 700. Dat is een toename van 2,4%. Binnen Zeeluwe is de toename 2,1%. De Inspectie van het Onderwijs 5 signaleert dat het Schoolklimaat soms onder druk staat ondanks goede ideeën, extra inspanningen en een opvallend sterk pedagogisch klimaat. Vroegtijdige signalering en een goede structurele samenwerking met ouders, hulpverleners en de leerplichtambtenaar vragen soms nadere aandacht. Ook signaleert de Inspectie van het Onderwijs dat er besturen zijn die maar een beperkt beeld van de kwaliteit op hun scholen heeft. So scholen ervaren volgens de Inspectie van het Onderwijs ook dat de problematiek van de leerlingen binnen hun school gevarieerder en soms zwaarder wordt. Wanneer er thuiszitters zijn, moeten school en samenwerkingsverband zich inspannen om met gemeente en (keten)partners een passende onderwijsplek te bieden. 2. Speciaal basisonderwijs (bijlagen 2a en 2b) Realisatie schooljaar In schooljaar zijn in totaal 181 toelaatbaarheidsverklaringen voor het speciaal basisonderwijs afgegeven. Dat zijn er 53 meer t.o.v. schooljaar (128). Dit is een forse stijging van 41%. Er kwamen dit schooljaar 12 leerlingen van buiten de regio (8 door verhuizing en file:///c:/users/irene%20leijten/downloads/108126_ivho_staatvanhetonderwijs_tg_4+speciaal+onderwijs.pdf 4

5 van buiten de regio). Dat zijn er 9 meer dan vorig jaar. Op de gemeente Putten na is ten opzichte van vorig schooljaar in alle gemeenten van Zeeluwe een toename van het aantal leerlingen in het sbo waarneembaar. Het reguliere onderwijs gaf 67 nieuwe toelaatbaarheidsverklaringen af. In het vorige schooljaar gaf het reguliere basisonderwijs 53 nieuwe tlv s af. Vanuit het speciaal basisonderwijs werden 11 nieuwe tlv s afgegeven. Vorig jaar was dit er slechts 1. In de categorie overige zijn 100 tlv s afgegeven, waarvan 16 nieuwe tlv s uit de onderinstroom komen. Kinderen uit de onderinstroom stromen rechtstreeks vanuit een voorschoolse voorziening of vanuit de thuissituatie in in het speciaal basisonderwijs. Ten opzichte van het schooljaar zijn er 2 kinderen minder direct naar het sbo gegaan. Daarbij werden 4 tlv s voor een crisisplaatsing afgegeven. Dat zijn er 3 meer dan vorig schooljaar. Zie verder bijlage 2. In het afgelopen schooljaar zijn er totaal (67 bao +11 sbo/so + 4 buiten swv +16 onderinstroom + 4 crisis, +8 verlengde onderinstroom) leerlingen nieuw het sbo van Zeeluwe binnengekomen. Vorig jaar waren dat 83 leerlingen. Dit betekent een stijging van 31 %.Voor 59 leerlingen is een tlv herindicatie, verlenging of verhuizing afgegeven. Dat zijn er 4 meer in vergelijking met vorig jaar. Het grensverkeer is 4 leerlingen die van buiten deze regio op een s(b)o school in onze regio zitten en 5 leerlingen die op een sbo buiten Zeeluwe zitten. Het grensverkeer is daarmee redelijk in evenwicht. De verlengde onderinstroom is halverwege dit jaar voor het eerst bij de tabel tlv s sbo per gemeente en bestuur als kengetal in de categorie overigen opgenomen. Deze leerlingen hebben een tlv en zijn meegeteld in het totale aantal. In de rapportage van de commissie onderinstroom leest u hierover meer (bijlage 5). Er is in het afgelopen schooljaar , evenals in het so, sprake van een forse toename van het aantal afgegeven toelaatbaarheidsverklaringen. Dit is voor het sbo een nieuwe situatie, omdat de afgelopen jaren een sterke afname van het aantal doorverwijzingen plaats vond. Bij het sbo is afgesproken dat schoolbesturen die meer dan 2% van hun leerlingen doorverwijzen naar het sbo dit moeten gaan betalen. Dit is het afgelopen schooljaar voor 2 schoolbesturen aan de orde (bijlage 3). Prognose schooljaar Jaartal Prognose aantal leerlingen per 1okt Aantal leerling Zeeluwe conform prognose Aantal sbo leerlingen Kijkglas 1 aug Tabel absolute getallen van leerlingen in het sbo Jaartal Prognose Realisatie per 1 oktober ,19% ,02% 2,02% ,94% 1,84% ,00% Totaal aantal leerlingen Zeeluwe kijkglas 1 6 Dit is alle instroom minus de herindicatie/verlenging. 5

6 Tabel prognose en realisatie percentage van het aantal leerlingen in het sbo t.o.v. het totale aantal leerlingen van Zeeluwe Voor het komend jaar verwacht Zeeluwe een toename van 14 leerlingen in het sbo. Dat is een toename van 3,5 % t.o.v In 2017 is het landelijk percentage aantal leerlingen in het sbo 2,24%. Dat was binnen Zeeluwe 1,94%. Landelijk steeg het aantal leerlingen met circa 100. Dat is een toename van 0,3 %. De verwachte stijging van leerlingen in het sbo valt ten opzichte van de voorspelling vorig jaar ongunstiger uit dan verwacht. Doordat er een hele lichte terugloop overblijft t.o.v (0,19%) laat dit in de vereveningsopdracht geen negatief effect zien. Conclusie en advies: Het afgelopen schooljaar zijn er meer toelaatbaarheidsverklaringen voor het speciaal basisonderwijs afgegeven en is de instroom voor het eerst sinds de invoering van passend onderwijs toegenomen. De belangrijkste motivatie voor doorverwijzing naar het sbo van scholen is de gevraagde ondersteuning in kleine groepjes (bijvoorbeeld ten gevolge van concentratieproblemen) en een combinatie van leer- en ontwikkelingsachterstand, die te groot is om binnen het reguliere onderwijs op te vangen. De totale ontwikkeling van de leerlingenaantallen in het speciaal basisonderwijs toont nog wel een dalende lijn en afgezet tegen het landelijk gemiddelde (2,32 %) zitten we daar in deze regio per 1 oktober 2017 onder (1,94 %). De verwachting is dat het leerlingenaantal zal oplopen met 14. Daarmee komt het aantal sbo leerlingen op 2% van het totaal aantal leerlingen. Evenals bij het speciaal onderwijs dient zich hier de vraag aan of deze stijgende tendens doorbroken moet worden en zo jaar wat daarvoor nodig is. Het dient aanbeveling met schoolbesturen en scholen hierover in gesprek te gaan, omdat mogelijk ingezet zal moeten worden op het verlagen van het deelname percentage van het speciaal basisonderwijs. 3. Proces van afgifte toelaatbaarheidsverklaringen (bijlage 4) Reguliere aanvragen toelaatbaarheidsverklaring In het afgelopen schooljaar zijn er in totaal 351 toelaatbaarheidsverklaringen voor het speciaal (basis)onderwijs afgegeven. Dat zijn 72 tlv s meer dan in schooljaar (279 tlv s). Dit betekent een toename van 26%. Binnen het bureau betekent dit ook een forse tijdsbeslag om alle aanvragen correct en tijdig te verwerken. Ondanks de wisseling in bezetting (het vertrek van H. Büscher 31 januari en de opvolging door I. Leijten op 1 februari) kan worden geconcludeerd dat de afgifte van de reguliere tlv s zonder vertraging of kwaliteitsverlies heeft door kunnen gaan. Binnen Zeeluwe is afgesproken, dat een aanvraag toelaatbaarheidsverklaring pas in behandeling genomen kan worden wanneer deze volledig en correct wordt aangeleverd. Zodra de aanvraag in behandeling wordt genomen moet het proces binnen 7 werkdagen worden afgerond. In de praktijk hebben veel scholen moeite met het volledig en correct aanleveren van alle stukken. Dit is op zich niet zo vreemd, omdat dit immers voor veel medewerkers geen dagelijkse kost is. Het nadelig effect hiervan is, dat de scholen zelf het proces als omslachtig en tijdrovend ervaren. Voor het bureau van 6

7 Zeeluwe betekent het, dat veel tijd gaat zitten in het nalopen, contact onderhouden en verwerken van de aanvragen. Wanneer eenmaal de aanvraag in behandeling wordt genomen slagen we er in 99,4 % van de gevallen binnen de afgesproken zeven werkdagen de verklaring af te geven. Dit is vooral in de periode voor de zomervakantie een enorme inspanning, omdat dan het merendeel van de aanvragen wordt ingediend, waaronder ook de herindicaties. Gelet op de belangen voor alle betrokkenen en de financiële consequenties is een zorgvuldige registratie en doorrekening van de financiële effecten een belangrijk element in dit proces. Dit vraagt, veelal onzichtbaar voor de scholen, veel tijd van het bureau. Aanvragen commissie onderinstroom (rapportage bijlage 5) Het afgelopen schooljaar zijn door de commissie onderinstroom 79 dossiers behandeld. In het vorige schooljaar waren dit er 60. Onderinstroom 41 (35) Verlengde Onderinstroom 15 ( 5) Omzetting categorie laag naar midden/hoog 14 (14) Adviesvragen 9 ( 6) Totaal 79 (60) Er is een toename van het aantal afgiftes van tlv s via onderinstroom (15%). Opvallend was het grote aantal aanvragen (21) van toelaatbaarheidsverklaringen Onderinstroom in de maand juni, hetgeen leidde tot een zware werklast voor de commissieleden en het bestuurskantoor. Daarnaast heeft ook een stijging van het aantal aanvragen tlv s verlengde onderinstroom plaatsgevonden. Deze is echter minder hoog dan op basis van de inventarisatie in het voorjaar van 2016 verwacht werd. Conclusie en advies: Vrijwel alle toelaatbaarheidsverklaringen worden binnen de afgesproken behandeltijd afgegeven. Het proces zou zeker aan de voorkant bij de scholen verbeterd kunnen worden. We merken, dat ook in deze periode de druk bij scholen én ouders groot wordt. Dit leidt tot extra gesprekken met veel betrokkenen. Door de piek in aanvragen in de laatste maand voor de vakantie ontstaat ook een onevenredige belasting op het bureau. Met scholen zal worden ingezet om aan te dringen op kwaliteitsslag in het aanleveren en een betere spreiding van de aanvragen. In het administratieve proces van registratie werkt Zeeluwe aan verbetering van de efficiency. Ook vanuit de onderinstroom zijn het afgelopen jaar meer kinderen doorgestroomd naar het s(b)o. Het lijkt goed om dit komend schooljaar met voorschoolse voorzieningen te bespreken of zij deze tendens ook herkennen en wat hieraan te doen zou zijn. In verschillende gemeentes is door schoolbesturen aangegeven dat zij hier ook graag meer zicht op zouden willen hebben. Hier ligt een kans om dit te combineren. 7