Samenvatting Nederlands Periode 1

Transcriptie

1 Samenvatting Nederlands Periode 1 Samenvatting door een scholier 1912 woorden 26 februari ,4 45 keer beoordeeld Vak Nederlands Samenvatting Nederlands PTA week periode 1 Communicatieproces: de zender is degene die communiceert, de ontvanger is degene die de boodschap ontvangt. De boodschap is datgene dat de zender aan de ontvanger meedeelt. Een kenmerk van een doelgroep: een doelgroep heeft iets gemeenschappelijk, leeftijd, opleiding, interesses. Vorm van het onderwerp: het onderwerp van een boodschap geef je aan met een znw, bv, popmuziek. De 4 communicatiedoelen: 1. Uiteenzetten, Hoe iets in elkaar zit (bv, werkwoord spelling) Hoe iets werkt (bv, een airbag) Hoe iets in elkaar gezet moet worden (bv, een boekenkast) Hoe iets moet worden bediend (bv een computer) Hoe je iets bereidt (bv, een appeltaart) Hoe een route kan worden afgelegd 2. Beschouwen, je zet de voordelen en nadelen van iets op een rijtje (bv, voors en tegens van spellingsverandering) je behandelt verschillende verklaringen voor een bepaald verschijnsel (bv, verschillende oorzaken van gat in de ozonlaag) je schetst de ontwikkeling van iets (bv, de ontwikkeling die een auto doormaakt in een bepaalde tijd en de faseveranderingen) 3. betogen, Je probeert iemand met argumenten te overtuigen van je standpunt. Je probeert iemand over te halen, iets te doen of te laten. 4. Amuseren, Je wilt je doelgroep vermaken. Pagina 1 van 10

2 Hoofddoel: het belangrijkste doel in een tekst Hulpdoel: een doel wat helpt het hoofddoel te bereiken. Medium is iets wat tussen twee andere dingen zit, een hulpmiddel om de boodschap van de zender bij de ontvanger te krijgen, bijv. de tv, de radio, een boek, de krant, de telefoon, fax Massamedia: hiermee kun je veel mensen tegelijk benaderen, radio televisie, krant. Geen telefoon en fax! Tekstsoorten: doel voorbeelden 1. uiteenzetting uiteenzetten nieuwsbericht, studietekst 2. beschouwing beschouwen achtergrondartikel 3. betoog betogen advertentie, sollicitatiebrief Verbale feedback: een reactie op de zender met woorden. Non-verbale feedback: een reactie op de zender zonder woorden. Behoeften van de ontvanger: 1. begrijpelijkheid taalgebruik afstemmen op ontvanger rekening houden met voorkennis van de ontvanger 2. aantrekkelijkheid: interesseer je ontvanger in de inleiding over het onderwerp gebruik voorbeelden die aansluiten bij de belangstellingssfeer 3. aanvaardbaarheid: gepaste toon, niet onbeleefd, niet te joviaal, niet te deftig, niet te onpersoonlijk, niet te populair vermijd taal- en stijlfouten, overtuigende argumenten en weerleg tegenargumenten massacommunicatie: wanneer een zender zijn boodschap overbrengt via een massamedium aan een groot aantal ontvangers. Interculturele communicatie: communicatie met mensen uit een andere cultuur Stereotypen: een onvolledig, eenzijdig of vereenvoudigd beeld, bv de zuinige Hollander, de koppige fries enz. Vooroordelen: hardnekkig vasthouden aan negatieve stereotypen Oorzaken van stereotype en vooroordelen: gebrek aan concrete kennis van de andere subcultuur. Subcultuur: ook al spreken ze dezelfde moedertaal toch zijn er verschillen in taal, bijv skaters, kakkers, gabbers, alto s, sjonnies en anita s. Pagina 2 van 10

3 Pictogram: schematische afbeeldingen die een abstract begrip symboliseren Intro: een korte tekst die vooraf gaat aan de echte tekst. Leesstrategieën: Oriënterend lezen erachter komen waarover een tekst gaat en of deze de moeite waard is om te lezen Intensief lezen een tekst helemaal begrijpen Kritisch lezen een oordeel over een tekst geven Onuitgesproken vraagstelling: een vraagstelling die je duidelijk uit de eerste alinea kunt afleiden maar er niet letterlijk instaat. Belangrijk hierbij zijn de tussenkopjes en de eerste alinea. Pakkend begin: een anekdote een persoonlijke ervaring een vergelijking een concreet voorbeeld actuele aanleiding opbouw van een tekst: inleiding: pakkende titel pakkend begin aanduiding van onderwerp en vraagstelling aankondiging opbouw van middenstuk middenstuk: uitwerking van onderwerp en vraagstelling slot: samenvatting of conclusie aantrekkelijke uitspraak waarmee de tekst wordt afgerond verband tussen medium en doelgroep: het medium waarin de tekst is gepubliceerd brengt je op het spoor voor de doelgroep, een tekst in een studieboek is geschreven voor studenten Verband tussen tekstdoel en tekstsoort: ook een combinatie van tekstdoelen is mogelijk, het hoofddoel bepaald dan de tekstsoort de verwijzingen kunnen aangeven bij verwijswoorden Tekstafhangende vragen: vragen over de juiste betekenis van woorden en over verwijzingen in de tekst. Ze heten zo omdat ze speciaal bij die ene tekst horen. Pagina 3 van 10

4 De hoofdgedachte van een alinea omvat het onderwerp dat de schrijver in deze alinea behandelt plus een belangrijke uitspraak. (hoeft niet letterlijk uit de tekst) Een kernzin bevat de belangrijkste informatie over het onderwerp dat de schrijver in deze alinea behandelt. (letterlijk uit de tekst) Verband tussen kernzinnen en hoofdgedachte: het is allebei een korte samenvatting van de alinea alleen is een kernzin de korte weergave ervan. Plaats van kernzinnen: 1. de 1ste zin van de alinea 2. de 2e of 3e zin van de alinea 3. de laatste zin van de alinea Alineagroep: een aantal alinea s die over hetzelfde (deel) onderwerp gaan. Er zijn zeven verschillende alineaverbanden: chronologisch alineaverband opsommend en tegenstellend alineaverband toelichtend alineaverband oorzakelijk alineaverband argumenterend alineaverband probleem-oplossing alineaverband concluderend en samenvattend alineaverband chronologisch alineaverband: 1. s Middags om drie uur overvielen 2 gemaskerde mannen een postkantoor in Utrecht. Toen zij haastig het postkantoor met de buit wilden verlaten, werden ze betrapt door surveillerende politieagenten. 2. De beide overvallers gijzelden vervolgens zes personeelsleden. Een speciaal arrestatieteam van de politie was spoedig ter plekke. Na urenlange onderhandelingen gaf het tweetal zich ten slotte over. Verbindingswoorden van een chronologisch alineaverband: Toen Hierna Daarna Vervolgens Eerst Voordat Nadat Terwijl Intussen Het wordt in een bepaalde tijdsvolgorde geschreven. Pagina 4 van 10

5 Opsommend en tegenstellend alineaverband: 1. Het rookverbod in schoolgebouwen kent zowel voor- als nadelen. Ik zet ze even op een rijtje: 2. Voordeel 1 3. Voordeel 2 4. Voordeel 3 5. Nadeel 1 6. Nadeel 2 Verbindingswoorden voor een opsommend verband: Ten eerste Ten tweede Ten derde Vervolgens Bovendien Ook Nog Verder Een andere Ten slotte Verbindingswoorden voor een tegenstellend verband: Maar Echter Evenwel Niettemin Daarentegen Hoewel Toch Toelichtend alineaverband: 1. Het halo effect treedt op als je iemand te gunstig beoordeelt, doordat je onbewust het oordeel over één afzonderlijke eigenschap laat gelden over de gehele persoon. 2. Wanneer men mensen bijvoorbeeld knap, goed verzorgd en goedlachs zijn, worden ze in het algemeen als intelligent beoordeeld, hoewel er praktisch geen of helemaal geen relatie bestaat tussen deze eigenschappen en intellectuele kwaliteiten. Verbindingswoorden: Bijvoorbeeld Ter illustratie In vergelijking met Vergeleken met Zoals Pagina 5 van 10

6 Net als Even als Soortgelijk De schrijver licht in de 2e alinea het moeilijke begrip uit. Oorzakelijk alineaverband: 1. Het aantal zeehonden voor de Nederlandse kust is de laatste jaren sterk verminderd. (gevolg) 2. Een deel van deze teruggang heeft te maken met de achteruitgang van de garnalenstand, die minstens weer veroorzaakt is door de toename van jonge kabeljauwen die wellicht de opengevallen plaats van de overbeviste haringen innemen. (oorzaken) Verbindingswoorden: Daarom Daardoor Hierdoor Doordat Zodat Dientengevolge Dus Daaruit volgt De slotsom is dat Argumenterend alineaverband: 1. Ik vind dat er in Nederland nog steeds sprake is van rassendiscriminatie(standpunt) 2. Gisteren zag ik op tv dat er voor een Turkse familie geen plaats was in een genommeerd restaurant, terwijl er 5 minuten later wel een tafel vrij was voor een Nederlands gezin. (argument.) De volgorde kan ook omgedraaid zijn alleen noemen we het standpunt dan conclusie. Verbindingswoorden bij standpunt - argument: Namelijk Want Immers Verbindingswoorden bij argument conclusie: Dus Hieruit volgt Concluderend Probleem-oplossing alineaverband: 1. Iedereen weet dat het fileprobleem op de Nederlandse snelwegen enorm groot is. (probleem) 2. Misschien kan de overheid dit probleem oplossen door de accijns op gas, benzine en diesel sterk te verhogen. (oplossing) Pagina 6 van 10

7 Verbindingswoorden: De oplossing hiervoor is Verhelpen met Bestrijden door Beperken door Zorgen voor Bij een concluderend verband trekt de schrijver uit de voorafgaande alinea s een conclusie Verbindingswoorden: Dus Concluderend Uiteindelijk Hieruit kunnen we afleiden Daaruit volgt De slotsom is dat Er is sprake van een samenvattend alineaverband als de voorafgaande alinea s in één alinea worden samengevat. Verbindingswoorden: Samenvattend Kortom Kort gezegd Alles overziend Verschil tussen samenvatting en conclusie: bij een samenvatting vat je een stukje tekst samen en bij een conclusie trek je een conclusie uit dat stukje tekst. De 4 punten van het kritisch lezen van uiteenzettingen en beschouwingen: 1. De betrouwbaarheid van de bron: een deskundige geloof je eerder dan een ondeskundige. Ook het medium waar de tekst afkomstig uit is kan je iets vertellen over de betrouwbaarheid. 2. Het belang van de schrijver bij het onderwerp: deskundigheid vormt geen garantie voor de betrouwbaarheid en volledigheid van informatie 3. De controleerbaarheid van de informatie: de feiten in de tekst maken een betrouwbare indruk als de schrijver duidelijk aangeeft uit welke bronnen ze komen. 4. De ouderdom van de publicatie: is de informatie in de tekst up-to-date of verouderd. Argumenteren: een redenering geven om te laten zien dat je gelijk hebt. Je probeert een ander met je argumenten te overtuigen van je standpunt. Hoe herken je het: Je kunt ervoor of ertegen zijn. Bij een langer betoog staat het standpunt meestal aan het einde van de inleiding. De argumenten staan in het middenstuk en in het slot wordt zijn standpunt herhaald in de vorm van een conclusie. Verbindingswoorden: Pagina 7 van 10

8 Dus Ik vind dat Mijns inziens Volgens mij Ik hoop jullie ervan te overtuigen dat Mijn conclusie is dan ook Kortom Hoofdargumenten en subargumenten: Standpunt Stop met roken Hoofdargument 1 Hoofdargument 2 Roken is slecht voor je gezondheid roken in de buurt van niet-rokers is asociaal Subargument 1.1 Subargument 2.1 Je komt vaak adem tekort bij sporten of traplopen de gezondheid van niet-rokers loopt ook gevaar Vier beoordelingsvragen bij een betoog: 1. Is het argument aanvaardbaar? 2. Leidt het argument naar het standpunt? 3. Zijn er tegenargumenten van toepassing 4. Wat is mijn eindoordeel? Argument: feit of mening: Het argument waarmee je een standpunt ondersteunt kan een feit of een mening zijn. Een mening is een persoonlijke opvatting Een feit is controleerbaar Drogredenen: dit zijn manieren van redeneren die overtuigend lijken maar bedrieglijk zijn. Hier 9 veelvoorkomende drogredenen: 1. Foutieve oorzaak/gevolg redenering: Ik liep onder een ladder door en ja hoor, even later verzwikte ik mijn enkel 2. Onjuiste vergelijking: Hier heb je een cadeautje voor moederdag. Maar je zult het wel niet leuk vinden. Vorig jaar vond je mijn geschenk ook niet mooi. 3. Autoriteitsdrogreden: Mijn leraar Nederlands zegt dat zure regen helemaal niet slecht is voor het milieu, dus dat is zo! 4. Overhaaste generalisatie: Vrouwen zijn slecht in wiskunde want mijn zus haalt niet hoger dan een vier. 5. Cirkelredenering: Die auto is van mij, want ik ben de eigenaar 6. Persoonlijke aanval: Moeder tegen dochter: Je mag vanavond niet naar de film, want je gaat de laatste tijd te flexibel om met Pagina 8 van 10

9 het afgesproken tijdstip waarop je thuis moet zijn. Dochter: jij bent toch ook flexibel met het invullen van j belasting? 7. Het ontduiken van de bewijslast: Dit verhaal is regelrecht plagiaat van een bekende novelle van de beroemde schrijver x. wie mij niet gelooft moet maar eens bewijzen dat het niet zo is. 8. Het vertekenen van een standpunt: (1) Ik vind dat sommige mannen kleinzerig zijn. (2) Dus jij vindt dat alle mannen kleinzerig zijn, nou dat vind ik niet. 9. het bespelen van gevoelens: Ik begrijp niet dat er mensen zijn die ervoor pleiten dat deze nazistische oorlogsmisdadigers worden vrijgelaten. Dat gaat je als jood toch door merg en been. Dan beleef je toch alles weer wat er met ons gebeurd is. Dan denk je toch weer aan vader en moeder, aan je kinderen die door dat tuig zijn vermoord. Tekstonafhankelijke vragen: Oriënterend lezen: Wie is de schrijver van de tekst? In welk medium is de tekst gepubliceerd? Wat is het onderwerp van de tekst? Wat is de vraagstelling van de tekst? Wat is de hoofdgedachte van de tekst? Wat is het tekstdoel of de combinatie van tekstdoelen en wat is het hoofddoel? Van welke tekstsoort is er sprake? Doelgroep? Hoe is de tekst op gebouwd? Intensief lezen: Is de juiste betekenis duidelijk van bepaalde woorden en uitdrukkingen die je niet goed kent? Waarop hebben de verwijzingen betrekking? Wat is de hoofdgedachte van elke alinea? Van welke alinea verbanden is sprake in de tekst? Sluiten de hoofdgedachten uit verschillende alinea s (on)logisch op elkaar aan? Kritisch lezen: Vind je de uiteenzetting of beschouwing betrouwbaar en volledig? Hoe oordeel je over het standpunt van de schrijver en de wijze van argumenteren in de tekst? - Wat is het standpunt? - Met welke hoofd en subargumenten wordt dit standpunt ondersteund? - Vind ik de redenering aanvaardbaar? - Zijn de argumenten aanvaardbaar? - Leiden de argumenten naar het standpunt? - Zijn er tegenargumenten van toepassing? - Wat is mijn eindoordeel? Gebruikt de schrijver drogredenen in de tekst? Pagina 9 van 10

10 - foutieve oorzaak/gevolg redenering - onjuiste vergelijking - autoriteitsdrogreden - overhaaste generalisatie - cirkelredenering - persoonlijke aanval - ontduiken van de bewijslast - vertekenen van een standpunt - inspelen op gevoelens Pagina 10 van 10