Heel anders? Hulpmiddel, Sporter en Interface bepalen samen Prestatie (Sport én ADL)

Transcriptie

1 Evidence-based Aangepast Sporten Thomas Janssen European Research Group in Disability Sport Centrum voor Aangepast Sporten Amsterdam Amsterdam Rehabilitation Research Center Reade MOVE Research Institute Amsterdam, VU Amsterdam Heel anders? Hulpmiddel, Sporter en Interface bepalen samen Prestatie (Sport én ADL) Andrew Mitchell, UK Rolstoel/Handbike Interface Sporter Materiaal Rijweerstand Uitlijning Onderhoud Zithouding Aandrijfsysteem Versnellingen (hoepels) Fysiek/mentaal, Training, Techniek/Tactiek Figuur van Riemer Vegter Vb1: Rolstoel Paralympics 2008 Beijing Int. Stoke Mandeville Games1972 Hogere rijweerstand door o.a: Hoger gewicht rolstoel en sporter Lagere bandendruk Slechte lagers Zwaartepunt lichaam naar voren Kleinere wielen Slechte uitlijning

2 Een rekenvoorbeeld Vb2: interface Wat is beter? Liggend of knielend handbiken? Rolstoelmarathonracer Eindtijd: 1u20min0sec; snelheid: 8.79 m/s; 36.6 km/u; goud! Snelheid = vermogen / weerstand 8.79 m/s = W / 14 N Nieuwe situatie: 0.1 graad toe-in Extra weerstand: 0.45 N Nieuwe snelheid: W / = 8.52 m/s Eindtijd: 1u22min32sec; Plaats 10; 2.5min achter de winnaar Onderzoek: vergelijken 2 handbikes Resultaat: efficiëntie en vermogen Grote lopende band Handbike: knielend en liggend; banden gelijk Submaximale test 2 snelheden, 2 hellingshoeken Energieverbruik; efficiëntie Maximale-inspanningstest Maximaal vermogen Liggend (recumbent) is 20-30% efficiënter Met Handbike knielend hoger (17%) maximaal vermogen Lab VU-FBW Onderzoekstagiaires: Monique vd Vorst en Thijs Elderenbosch Wat is nu beter? Liggend of knielend? Liggend efficiënter, maar minder maximaal vermogen Knielend hoger vermogen, maar minder efficiënt. Ook meer luchtweerstand. Dus? Onbeslist? Mogelijk afhankelijk van parcours Vlak: liggend in het voordeel Heuvels: knielend in het voordeel door hoger vermogen Kennis ook gebruiken in breedtesport en revalidatie Vb3: Sporter Onderzoek Rolstoelbasketbal Rolstoelbasketbal 1 vd populairste rolstoelsporten Succes voor een groot deel afhankelijk van schietvaardigheid Goed kijken naar basket lijkt belangrijk

3 Wanneeren hoe langmoetje naar de basket kijken? Laat kijken nodig en voldoende Laat kijken leidt to succesvol schieten Experts nemen relevante info zo laat als mogelijk op Is het trainbaar? Aandachtstraining basketbalschieten Jeugdspelers nationaal niveau Twee maanden schietoefeningen met scherm(2*/wk) periode voor tijdens na Gem p% VU-FBW lab Oudejans, Van de Langenberg, Hutter(2002) Conclusie: aandacht is te trainen en je gaat beter schieten! Oudejans, Koedijker, Bleijendaal, & Bakker (2005) Maar hoe zit het nu met rolstoelbasketbal? Nieuw onderzoek 14 experts: spelers Nederlands rolstoelbasketbalteam; 11± 8 jr ervaring Opzet onderzoek Experimentele groep: 4 wk visuele-aandachtstraining, 2/wk Controlegroep: 4 wk conventionele training Schotprestatie: voor, naen 4 wk na VU-FBW lab Schermtraining En? Werkte het? Schotpercentage Normale trainingsfaciliteiten(op locatie) 2 pushes, scherm onderdoor, schiet ZSM 25 schotpogingen Controlegroep: zelfde, maar zonder scherm Schotpercentage berekend Conclusie: het werkt! Dergelijke methodes zouden bij veel meer sporten (ook breedtesport!) gebruikt kunnen worden Oudejans, Heubers, Ruitenbeek, Janssen. Res Q Exerc Sport 2012

4 Vb4: Sporten voor fitheid en gezondheid Armcrank vs Berkelbike Welke sport kan je beter gebruiken om fitter/gezonder te worden? Sport met hogere energieverbruik Armcrankenpopulair, maar is fietsen met armen énbenen niet beter? (Berkelbike; elektrostimulatie) Berkelbiketheoretisch beter. Meer actieve spieren dus hoger energieverbruik Maar, mensen passen hoe hard ze trainen aan aanhoe ze de intensiteit ervaren. Dus mogelijk is het energieverbruik bij armcrankenen Berkelbikenwel hetzelfde als je mensen laat kiezen DNO-lab, Reade Mate van Borg score inspanning 0 Rust 1 Zeer rustig 2 Rustig 3 Redelijk 4 Pittig 5 Zwaar 6 7 Zeer zwaar 8 9 Zeer, zeer zwaar 10 Maximaal BB 16% hoger energieverbruik bij zélfde ervaren intensiteit! BB lijkt beter voor verbeteren fitheid en tegengaan overgewicht Bakkum, De Groot, Onderwater, de Jong, Janssen. J Spinal Cord Med 2013 Faciliteiten Reade DNO, Overtoom Klinimetrielab, JvB-straat 2 zwembaden Sportcentrum 2 sporthallen VU-FBW Bewegingslabs Inspannningslabs Olympisch stadion Atletiekbaan Meetopstellingen: sport en revalidatie Doel Sporters inzicht in eigen prestaties en progressie Coach overzicht van mogelijke aandachtspunten Resultaten tests zullen ongetwijfeld vragen oproepen Verbeteringspunten? Nieuw wetenschappelijk onderzoek? Uiteindelijk doel: prestatieverbetering en kampioen! Ook: kennis vergaren waar revalidatie en breedtesport mee verbeterd kunnen worden

5 4 van De 14 van Johan 4 ambassadeurs en talentvolle sporters Myron Gebbink, voetballer met cerebrale parese Tom Egberink, rolstoeltennisser met een bovenbeenamputatie Chris Vos, snowboarder met plexusletsel been Renske Nugter, klimster met cerebrale parese Sponsor: De Uitdaging Hoe kunnen we vanuit de wetenschap bijdragen aan het verbeteren van de sportprestaties van deze sporters? Lijkt eenvoudig: gewoon ff kijken wat er al bekend is en dat toepassen Maar: Er blijkt weinig tot niets in de wetenschap bekend over dit soort sporters Dus: Een zoektocht samen met sporter, coach, fysiotherapeuten, revalidatieartsen, psychologen en wetenschappers Combinatie: bestaande kennis toepassen en nieuwe kennis verzamelen Nieuwe kennis delen voor revalidatie, breedte- en prestatiesport Vb. Voetballer met Cerebrale Parese Basismetingen Spierfunctie Conditie Snelheid Lichaamssamenstelling Psychologisch profiel (sportpsychologie Bewegingswetenschappen) Sportmedische screening(jessica Gal Sportartsen) Voetballer met Cerebrale Parese Speciale metingen/training Aanpassingsvermogen Coördinatie tijdens rennen C-mill Klimster met Cerebrale Parese Snowboarder met plexusletsel been Basismetingen Speciale metingen Energieverbruik en spieractiviteit tijdens klimmen Climbstation Basismetingen Idem Speciale metingen Spieractiviteit tijdens snowboarden * film

6 Tot slot Wetenschappelijk ondersteund aangepast sporten sterk in de lift Samenwerking praktijk-wetenschap essentieel Kennis verkregen met prestatiesport ook zinvol voor breedtesporten revalidatie! In Nederland hebben we (bijna) alle mogelijkheden Goede stappen gezet! Samenwerking met o.a. Bewegingswetenschappen Groningen, Bewegingstechnologie Den Haag, VRA Sport en bewegen, Topsport Amsterdam, NISSI, NOC*NSF Internationaal: European Research Group in Disability Sport (ERGiDS)