Emissie-inventaris Stad Antwerpen 2010 Broeikasgassen

Transcriptie

1 Emissie-inventaris Stad Antwerpen Broeikasgassen met update - Versie 4-2/3/213

2 Inhoudstafel Managementsamenvatting 1 Inleiding en scope 4 Categorieën, grondgebied, emissies en scope van de emissie-inventaris 4 Categorie 4 Studiegebied 4 Emissies 4 Scope 4 Update inventaris en 5 Update resultaat 5 Update resultaat 7 Verklaring 8 Emissie-inventaris 1 Datakwaliteit 1 Belgische emissiefactor 12 Lokale elektriciteitsproductie 12 Resultaten volledige emissie-inventaris Resultaten inventaris 16 Per sector en per brandstoftype 17 Resultaten per sector Industrie 17 Transport 19 Lokale elektriciteitsproductie 2 Lokale warmteproductie 22 Landbouw en natuur 23 Vergelijking emissies versus 25 Overzicht van de verschillende broeikasgassen Resultaten Covenant of Mayors Emissiefactoren Covenant of Mayors (CoM) 29 Resultaten inventaris 29 1

3 32 Resultaten per sector Covenant of Mayors: Huishoudens 32 Covenant of Mayors: Handel & Diensten 34 Covenant of Mayors: Transport 36 Covenant of Mayors: Stedelijke diensten 38 Covenant of Mayors: Stedelijke vloot 4 Te dichten kloof ten opzichte van 42 Vergelijking emissies versus 43 Kloof ten opzichte van ambities 44 CO2-eq voetafdruk van de gemiddelde Antwerpenaar Bijlagen 45 Bijlage 1: Overzicht bronnen Uitvoerder 47 Opdrachtgever 47 2

4 Managementsamenvatting Dit rapport bevat de resultaten van de update van de nulmeting en actualisatie, en van de emissie-inventaris van betreffende de uitstoot van broeikasgassen (CO2, CH4 en N2O) op grondgebied van de Stad Antwerpen. De emissie-inventaris omvat de volgende categorieën: residentiële sector, tertiaire sector, industrie, transport, energieproductie en stedelijke diensten en vloot. Volgende categorieën werden toegevoegd aan de opdracht: ETS-industrie en ETSenergieproductie, zeevaart en luchtvaart en natuur en landbouw. De emissie-inventaris bevat de emissies veroorzaakt door direct verbruik van brandstoffen en lokale procesemissies (scope 1 emissies) en indirect verbruik van elektriciteit (scope 2 emissies). Resultaten emissie-inventaris kton CO2-eq Residentieel Handel & diensten Transport Industrie (ETS en niet-ets) Energieproductie Natuur & Landbouw Totaal Sectoren Stedelijke diensten 95 Stedelijke vloot Totaal De totale uitstoot in op het stedelijk grondgebied Antwerpen bedroeg Vergelijking met In bedroegen de CO2-eq emissies kton. Ten opzichte van stellen we dus een totale daling vast van -5,7%. Industrie In totaal neemt de industriesector (ETS en niet-ets) met 11% af tegenover. We mogen echter niet zomaar stellen dat dit toe te schrijven is aan veranderingen in energie-efficiëntie maar dat schommelingen in economische activiteit hier mogelijk een rol spelen (economische crisis in ). We merken op dat de grootste reductie ten opzichte van te danken is aan de afbouw van de lachgasemissies bij salpeterzuurproductie. Transport Wegverkeer blijft verantwoordelijk voor de grootste emissies binnen de categorie Transport. De totale transportsector tekent een reductie op van 3%. De emissies van tramverkeer vallen helemaal weg door de overschakeling op elektriciteit uit 1% hernieuwbare bron. Binnenvaart en spoorverkeer tekenen een significante reductie op in emissies. Lokale energieproductie Lokale energieproductie is verdubbeld sinds : het grootste deel afkomstig van de categorie WKK-ETS. Windenergie nam toe van MWhe naar MWhe en energieproductie door PV-panelen nam toe van 4 MWhe in naar MWhe in. Dit zijn spectaculaire toenames in hernieuwbare energie, maar ze blijven marginaal (2,3% van de totale productie) ten opzichte van de productie door WKK s onder ETS ( MWhe). Landbouw en natuur Algemeen mogen we stellen dat zowel de emissies als het sink-effect van de categorie Landbouw & natuur geen significant aandeel hebben in het totaal van de emissie-inventaris. 1

5 Resultaten Covenant of Mayors Residentieel Handel & diensten Transport Industrie (niet-ets) Energie-productie (niet-ets) Totaal CoM Stedelijke diensten Stedelijke vloot Totaal De totale emissies van stedelijk grondgebied Antwerpen die onder de rapportering van Covenant of Mayors vallen, bedroegen kton in. Het aandeel hierin van de stedelijke diensten was 3% en dat van de stedelijke vloot bedroeg,3%. Vergelijking met We stellen een daling met 6,2% vast in de emissies die onder de Covenant of Mayors vallen. Een daling in het energieverbruik zorgt voor een reductie van 2%; het overige stuk is grotendeels toe te schrijven aan de lagere Belgische emissiefactor voor elektriciteit. Huishoudens De sector huishoudens heeft een totaal resultaat dat 12% lager ligt dan in. De samenstelling van deze reductie bestaat uit: 9% daling door een reductie van het graadgecorrigeerd energieverbruik bij de huishoudens, en daar bovenop 3% door een daling van de emissiefactor voor elektriciteit. Een daling van 9% in het verbruik is opmerkelijk gezien op Vlaams niveau (graadgecorrigeerde Energiebalans Vlaanderen) een daling van slechts 1% wordt opgetekend. Mogelijke verklaringen zijn volgens het Ecohuis te vinden in de versnelde plaatsing van zonnepanelen, de actie Energiejacht bij Antwerpse gezinnen, de maximale premies en belastingvoordelen, en de extra premies van de Stad Antwerpen voor energiebesparende maatregelen. Handel en diensten De sector Handel & diensten heeft een totaal resultaat dat 1% lager ligt dan in. Transport De totale sector transport onder Covenant of Mayors (zonder lucht- en zeevaart) weet een reductie op te tekenen van 5%. De totale emissies voor wegverkeer zijn gedaald ten opzichte van. Door de verplichte normen die de EU oplegt aan de autoconstructeurs voor de CO2-emissie van nieuwe wagens kwamen meer energiezuinige wagens op de markt. Federale fiscale stimuli bevorderden de aankoop van deze wagens. Stedelijke diensten en vloot We zien dat de Stedelijke diensten een reductie van 17% optekenen, wat toe te schrijven is aan de halvering van de emissiefactor van elektriciteit in, door de overschakeling op een groenestroomcontract. De Stad zelf en het Gemeentelijk Havenbedrijf noteren een significante stijging in de emissies door de vloot. Wanneer we in een vergelijking het OCMW en Zorgbedrijf even buiten beschouwing laten, dan is er een stijging van 11% ten opzichte van 2

6 . We dienen hierbij op te merken dat de emissies van de stedelijke vloot slechts,3% uitmaken van de totale emissies door de transportsector. De Stad geeft aan dat voor de stedelijke vloot het verbruik van diesel voor veegwagens gestegen is, dit in het kader van Antwerpen propere stad. Kloof ten opzichte van ambities 22 De ambities van Stad Antwerpen voor het totaal van broeikasgassen conform de Covenant of Mayors is een reductie met 2% tegen 22 ten opzichte van de emissies in. Vandaag tekenen we een reductie op voor met 6,2%. Wanneer we die reductie lineair zouden uitzetten zouden we in een reductie van 6,67% moeten gemeten hebben. Strikt genomen zitten we dus net niet op koers om de doelstelling te halen, maar een aantal factoren verdienen toch de aandacht: De Belgische emissiefactor voor elektriciteit is gedaald sinds om zijn laagste waarde te bereiken in 29. Daarna () is er terug een lichte stijging merkbaar. De verdere evolutie van deze emissiefactor bepaalt voor een gedeelte mee het resultaat en trends zoals kernuitstap en aandeel hernieuwbare energie op Belgisch niveau zullen hun invloed laten gelden. Industrie en Handel & diensten behalen een eerder beperkte reductie, doch hier dient de interactie met lokale energieproductie opgemerkt te worden. In is deze sterk toegenomen. Dit heeft een effect op de scope 2 emissies van de verbruikende sectoren: we zien een kleine shift in emissies van residentieel,handel & diensten en industrie (vnl. niet-ets) naar de sector energieproductie. We komen hier later meer in detail op terug. De transportsector hinkt lichtjes achter op de ambities. De ambitie van de Stad Antwerpen voor de stedelijke diensten is een halvering (-5%) van de emissies van de stedelijke diensten. Om die doelstelling over een periode van 15 jaar (-22) te halen zou, in een lineaire vertaling, in een reductie van -16,67% moeten vastgesteld zijn om op koers te zitten. Dit is nu -17%, wat betekent dat de Stad momenteel op koers zit om de doelstelling van -5% te behalen. Bovendien zullen veel van de acties die Stad Antwerpen al heeft ondernomen pas zichtbaar worden in de emissie-inventaris van

7 Inleiding en scope Dit rapport omvat de update van de CO2 emissie-inventaris (nulmeting) en de actualisatie voor van het stedelijk grondgebied Antwerpen. Eerst lichten we het resultaat toe van de update -. Vervolgens bekijken we de emissieinventaris van. We behandelen de emissie-inventarissen apart van de inventaris zoals die ingediend moet worden voor de Covenant of Mayors (zonder ETS, luchtvaart, zeevaart en natuur & landbouw). Voor de emissie-inventaris van en zoomen we telkens in op de verschillende sectoren en vergelijken de resultaten steeds met de nulmeting van en de doelstellingen voor 22. Categorieën, grondgebied, emissies en scope van de emissie-inventaris Categorie De emissie-inventaris omvat de volgende categorieën: residentiële sector tertiaire sector mobiliteit en transport (weg, spoor, tram, binnenvaart, zeevaart en luchtvaart) industrie, uitgesplitst naar ETS en niet-ets energieproductie (zon, wind, biomassa, hydro, WKK), uitgesplitst naar ETS en niet-ets stedelijke diensten (gebouwen stad, OCMW, Zorgbedrijf, Stedelijk Onderwijs, AG Vespa, Lokale Politie, Gemeentelijk Havenbedrijf, havengebonden tuigen, openbare verlichting en stadsvloot) Als gevolg van de opdracht van de studie werden deze toevoegingen door Futureproofed aangebracht voor en : ETS-industrie en ETS-energieproductie in de transportsector: zeevaart en luchtvaart natuur en landbouw. Studiegebied Het studiegebied omvat de stad, haar districten en de haven (rechteroever). Het gaat dus om postcodes 2, 218, 22, 23, 24, 25, 26, 21, 214, 217, 218, 26, 261 en 266. Emissies Volgende broeikasgassen werden in rekening gebracht: CO2, CH4 en N2O. Scope De emissie-inventaris bevat emissies veroorzaakt door direct verbruik van brandstoffen en lokale procesemissies (scope 1 emissies) en indirect verbruik van elektriciteit (scope 2 emissies). Scope 3 emissies maken geen deel uit van deze studie. Scope 1: dit zijn directe emissies uit bronnen op het studiegebied van de stad, bijvoorbeeld energieverbruik van gebouwen of transport. Scope 2: dit zijn indirecte emissies die voortvloeien uit het gebruik van elektriciteit, warmte en stoom, door derden buiten het grondgebied van de stad gegenereerd maar binnen de geografische grenzen van het gebied geconsumeerd. Scope 3: dit zijn indirecte emissies die het gevolg zijn van activiteiten op het grondgebied van de stad maar waarvan de bronnen zich niet op het grondgebied bevinden. 4

8 Update inventaris en Update resultaat vorige versie Residentieel Industrie (niet-ets) Energieproductie (niet-ets) Stedelijke diensten en vloot update CoM Handel & Diensten Industrie (ETS) Energieproductie (ETS) kton Residenti Handel Trans- CO2 eel en port Industrie Industrie update volledige inventaris Transport Correctie 2 bedrijven Natuur & landbouw Corr. 2 Energie- Energie- Natuur bedrijven sector sector en land- diensten Vorige Tot Totaal bouw niet-ets ETS 747 nvt nvt niet-ets ETS 253 nvt nvt 4.64 versie Stad Update Tot nvt nvt 258 nvt nvt 3.4 CoM Stad Update Tot. Stad

9 Het verschil tussen de resultaten van de update CoM en de update (volledige emissie-inventaris) van de sectoren residentieel, handel & diensten en industrie is te verklaren doordat in de volledige emissie-inventaris de ETS energieproductie is opgenomen, wat resulteert in een verschuiving van de CO2-uitstoot van deze sectoren naar de sector energieproductie. Voor meer informatie hierover verwijzen we naar pagina 12, paragraaf Lokale energieproductie. Voor meer informatie over de andere wijzigingen verwijzen we naar de paragraaf Verklaring op pagina 7. 6

10 Update resultaat vorige versie Residentieel Industrie (niet-ets) Energieproductie (niet-ets) Stedelijke diensten en vloot update CoM update Handel & Diensten Industrie (ETS) Energieproductie (ETS) kton Resident Handel Trans- CO2 ieel en port Industrie Industrie Transport Correctie 2 bedrijven Natuur & landbouw Corr. 2 Energie- Energie- Natuur bedrijven sector sector en land- diensten Vorige versie Update CoM Update Tot Stad Tot Stad Tot. Stad 958 Totaal bouw niet-ets ETS niet-ets ETS 681 nvt nvt 273 nvt nvt nvt nvt 277 nvt nvt Het verschil tussen de resultaten van de update CoM en de update (volledige emissie-inventaris) van de sectoren residentieel, handel & diensten en industrie is te verklaren doordat in de volledige emissie-inventaris de ETS energieproductie is opgenomen, wat resulteert in een verschuiving van de CO2-uitstoot van deze sectoren naar de sector energieproductie. Voor meer informatie hierover verwijzen we naar pagina 12, paragraaf Lokale energieproductie. Voor meer informatie over deze aanpassingen verwijzen we naar de paragraaf Verklaring op de volgende pagina. 7

11 Verklaring CO2 equivalent stedelijk grondgebied Economische sectoren Stedelijke organisatie Patrimonium & diensten Openbare verlichting Stedelijke vloot Industrie nietets Wonen weg Handel & Diensten Natuur Lokale & landenergieproductie bouw Transport s p o o r tr a m binnen vaa -rt zeevaart luchtvaart nietets ETS ETS In de update van de nulmeting van en de actualisatie van zijn de volgende aanpassingen gebeurd: 1. Toevoegen van broeikasgassen CH4 en N2O. Dit betekent dat de emissies van deze broeikasgassen door de industrie, natuur en landbouw, meegenomen worden. Op energetisch vlak verhogen de emissiefactoren/kwh door de omrekening van CO2 naar CO2-equivalenten. Bijvoorbeeld voor gas en petroleum gaat het over +,2 tot +,5%, of voor kolen +6,7%. De omrekening van CO2 naar CO2-eq gebeurt volgens de volgende omzettingsfactoren: 1 ton CO2 = 1 ton CO2-eq 1 ton CH4 = 21 t CO2 -eq 1 ton N2O = 31 ton CO2-eq 2. Toevoegen van broeikasemissies die onder de ETS-noemer vallen; zowel industrie als energieproductie. We voegden de energetische- en procesemissies toe op basis van cijfers aangereikt door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid (LNE). Volgende opmerking is hierin belangrijk: voor twee grote bedrijven in de sector Chemie viel in en slechts een klein gedeelte van de emissies onder ETS. In 28 was er een wijziging in het ETS toepassingsgebied en kwamen hun emissies onder de ETS noemer. Dit werd bij navraag bevestigd door de Vlaamse Overheid. Echter, in de oorspronkelijke gegevens van en kunnen we bij industrie niet-ets, waar ze vermoedelijk geregistreerd hadden moeten worden, deze significante emissies (grootte-orde 3 miljoen ton CO2) niet terugvinden. 8

12 We vermoeden dat deze niet geregistreerd werden in de vorige versies van de nulmeting. Wij telden, om de verschillende jaargangen correct te kunnen vergelijken, deze emissies op bij industrie ETS, waar ze in de actualisatie van ook geïnventariseerd werden. Om de correctie voorlopig nog zichtbaar te houden, vermelden we ze wel steeds apart in de rapportage van. 3. Toevoegen van zeevaart. De VMM leverde voor de volledige Haven van Antwerpen het CO2-cijfer aan. Niet de gehele haven valt op het grondgebied van Antwerpen; enkel de rechteroever. We ontvingen van het Havenbedrijf cijfers over de verdeling van de aangelopen schepen tussen de verschillende oevers: 76% op de rechteroever versus 24% op de linkeroever. Bijgevolg wezen we 76% van de CO2-emissies toe aan grondgebied Antwerpen. In het rapport Opmaak van een carbon footprint en CO2-eq inventaris voor het Havenbedrijf en de haven van Antwerpen zien we onze assumptie bevestigd: 75% van de havenemissies vinden plaats op de rechteroever. Schepen in doorvaart in de haven werden toegewezen aan binnenvaart (Schelde-Rijn verbinding). 4. Toevoegen van luchtvaart. De VMM leverde van de luchthaven van Deurne de CO2-uitstoot aan van de zogenaamde LTO-bewegingen (landing and take-off) van zowel binnenlandse vluchten als internationale vluchten die vertrek of aankomst in Deurne hebben. 5. Toevoegen van natuur & landbouw. Op energetisch vlak gaat dit over het brandstofverbruik in land- en tuinbouw (Bron: VMM) en elektriciteit en aardgas (Bron: Eandis en Infrax). Op niet-energetisch niveau gaat het over uitstoot door vertering veeteelt, mestmanagement, zoetwater en emissies- of sink-effect van de verschillende types grondgebruik. 6. Aanpassen stedelijke vloot. De diesel- en benzineverbruiken van de voertuigen van Stad Antwerpen werden gecorrigeerd voor de jaargangen en (betere beschikbaarheid gegevens). 7. Aanpassen methodiek handel & diensten. We berekenden de emissies van de tertiaire sector op basis van elektriciteit- en aardgasverbruik van de NACE-bel codes zoals aanleverbaar door de netbeheerders. De andere brandstoftypes werden bijgeschat op basis van de Energiebalans Vlaanderen. Om evoluties te kunnen vaststellen berekenden we ook jaargang en volgens deze methode. Uit de edities en werd een dubbeltelling verwijderd (de gegevens van de netbeheerders werden toen nog enkel aangeleverd in residentieel en niet-residentieel ). Er werd toen vanuit gegaan dat in de categorie niet-residentieel enkel de verbruiken van Handel & diensten zaten, en de verbruiken van Industrie werden daar bovenop bijgeschat op basis van de individuele milieujaarverslagen. Industrie zat echter wel verwerkt in deze categorie. Deze dubbeltelling werd nu gecorrigeerd. 8. Aanpassen methodiek Industrie niet-ets: In en werd de sector Industrie niet-ets berekend op basis van de Energiebalans Vlaanderen. Wij konden voor, en beschikken over de exacte cijfers voor aardgas en elektriciteit, aangeleverd door de netbeheerders via Nace-BEL codes. Ook deze cijfers werden dus aangepast in de update. De overige brandstoftypes wijzigden niet (schatting op basis van Energiebalans Vlaanderen). 9

13 Emissie-inventaris Datakwaliteit Deze matrix geeft de kwaliteit van de beschikbare data weer. Data van het referentiejaar die volledig gemeten werden zijn het meest nauwkeurig, en data die twee jaar of meer afwijken van het referentiejaar en die volledig ingeschat werden, zijn het minst nauwkeurig (bron: Futureproofed). Data+van+ referen*ejaar 3+% 2+% Data+van+ referen*ejaar++/9+1+ jaar 5+% 3+% Data+van+ referen*ejaar ++/9+>+2+jaar 5+% 5+% Volledige inschatting Mix gemeten/geschat % 2+% 3+% Data volledig gemeten

14 Al de nodige gegevens gegevens voor de meting van konden ingezameld worden binnen de internationaal aanvaardbare grens van 2% nauwkeurigheid (volgens Bilan Carbone methodiek). CO2 equivalent stedelijk grondgebied Economische sectoren Stedelijke organisatie Patri moniu m& dienste n Open bare verlicht ing Stedelij ke vloot Industrie niet ETS Wonen Handel & Diensten weg ETS 11 Lokale energieproductie Transport s p o or tr a m bin nen vaa rt zeevaart lucht vaart niet ETS ETS Natuur & landbo uw

15 Belgische emissiefactor De Belgische emissiefactor varieert jaarlijks aangezien ook elektriciteitsproductie en uitstoot jaarlijks varieert: elk type elektriciteitsproductie heeft zijn eigen emissiefactor (WKK s op gas, kerncentrales, windenergie, steenkoolcentrales, pvcellen, biomassacentrales,...). De Belgische emissiefactor voor elektriciteit is een mix van al deze verschillende bronnen van elektriciteit. Een aantal van deze bronnen zijn jaarlijks redelijk constant in productie (bv. een kerncentrale), anderen kunnen op vraag snel aangepast worden (bv. STEG-centrales). In jaren van hoogconjunctuur, en dus een hoge energievraag, draaien de laatstgenoemde merkbaar harder dan in jaren van laagconjunctuur. Dat heeft een rechtstreeks gevolg op de Belgische emissiefactor. Andere factoren die de Belgische emissiefactor voor elektriciteit beïnvloeden zijn de stilstand van nucleaire of andere installaties en het groeiend aandeel van hernieuwbare energie. Afleiding emissiefactor Gg Gg/TWh,33,273,251,256 TWh Deze emissiefactoren zijn berekend door de gerapporteerde CO2-emissies (Bron: National Inventory Report (NIR) UNFCCC ) te delen door de gerapporteerde elektriciteitsproductie (Bron: EIA (Energy Information Administration)). Lokale elektriciteitsproductie We verduidelijken het onderscheid tussen emissies scope 1 en scope 2 bij lokale elektriciteitsproductie. Bij lokale elektriciteitsopwekking vallen de bijhorende emissies onder de scope 1 emissies van de sector energieproductie. Bij aankoop van elektriciteit, opgewekt buiten de grenzen van de stad, vallen de bijhorende emissies onder scope 2 van de verbruikende sectoren (huishoudens, industrie,...). De lokale energieproductie in Antwerpen wordt echter gedomineerd door energiecentrale(s) die onder ETS vallen. Dit houdt in dat de situatie van de volledige emissie-inventaris (incl. ETS) en hetgeen onder Covenant of Mayors valt (excl. ETS) een gedeeltelijk andere benadering heeft wat de elektriciteitsemissies van de verschillende verbruikende sectoren betreft. Met andere woorden: als er lokaal meer energie wordt geproduceerd, verschuift de CO2-uitstoot van verbruikende sectoren naar de sector Energieproductie. Zodra de sectoren meer energie buiten Antwerpen moeten aankopen, gaan hun emissies (scope 2) omhoog. Dit verklaart ook de stijging in de scope 2 emissies van de verschillende sectoren, uitgenomen energieproductie, in het CoM scenario ten opzichte van het totale scenario. In de volledige nulmeting (incl. ETS-bedrijven) werd in van het totale elektriciteitsverbruik (7,2 TWh) ongeveer 37,5% lokaal opgewekt, voornamelijk door de WKK s van Zandvliet-Power & Electrabel-Lanxess. 12

16 Onderstaande grafiek verduidelijkt de situatie zoals gerapporteerd in de volledige emissie-inventaris (cut-off,5% 1): Onderstaande grafiek verduidelijkt de situatie zoals geregistreerd voor de Covenant of Mayors (cut-off,5%): 1 Om de leesbaarheid te verbeteren, nemen we de stromen die kleiner zijn dan,5% van het totaal niet mee in de grafiek. 13

17 Resultaten volledige emissie-inventaris 14

18 Resultaten inventaris Residentieel Handel & Dienst CoM kton CO2-eq Transport Industrie niet-com Energieproductie Natuur & landb Sted. diensten en vloot Residentieel Handel & diensten Transport Industrie Energieproductie Natuur & Landbouw Totaal Sted. diensten en vloot niet-com CoM (excl. Stad) Totaal De totale uitstoot in op het stedelijk grondgebied Antwerpen bedroeg ETS-bedrijven zijn goed voor 72% van de Antwerpse emissies en ETS-energieproductie voor nog eens 8%. Tezamen vertegenwoordigen ze 8% van de CO2-eq emissies op Antwerps grondgebied. In de totale broeikasgas-inventaris van maken de stedelijke diensten en vloot samen slechts,6% uit. We komen hier verder meer in detail op terug. 15

19 Per sector en per brandstoftype Onderstaande tabel geeft de CO2-uitstoot weer van de verschillende sectoren per brandstoftype. kton CO2eq Resi- Handel & dentieel Diensten Transport Industrie Energie- Natuur & Stedelijke Stedelijke productie Landbou diensten vloot TOTAAL w Steenkool 11 Cokes Raff. gas LPG 3,7 Benzine 6,8 2,8,3 87,1 Kerosine Gas- en 1,5 12 1, ,3 34,5 3 3, ,4 8, ,3 6, dieselolie Zware stookolie Petroleum cokes Aardgas , Afval, , Andere 4, ,2,2 15, Elektriciteit ,7 851 Totaal

20 Resultaten per sector Industrie 1.Totaalresultaat en per sector (ETS) Onderstaande tabel geeft een overzicht van de geverifieerde CO2-eq-emissies van individuele bedrijven die onder ETS vallen. De correctie van de twee bedrijven is hier tevens toegevoegd alsook de lachgas-emissies ten gevolge van caprolactamproductie (voor Nylon 6) en salpeterzuurproductie. % tov % tov Raffinaderijen % 12% Chemie (incl. corr. 2 bedrijven) % -6% % 14% Metaalverwerkende nijverheid % 7% Voedingsindustrie % -28% TOTAAL % 3% TOTAAL (excl. N2Oemissies) % 2% Chemie (N2O-emissies) De totale ETS-industriesector stootte in uit. De sector Raffinaderijen is de grootste industriesector, en bovendien namen de emissies toe met 13%. De sector Chemie ziet zijn emissies dalen met 29%, metaalverwerkende nijverheid met 15% en de voedingsindustrie met 37%. Wanneer we de totaalcijfers zonder N2O-emissies bekijken, dan nemen de CO2-eq emissies in de ETS-industriesector met 3% af, maar voornamelijk door de afbouw van N2O-emissies bij salpeterzuurproductie (we verwijzen o.a. naar het lachgascovenant). De 2 bedrijven in de sector Chemie die instaan voor de productie van salpeterzuur en caprolactam zijn samen goed voor 31% van de totale lachgas-emissies in Vlaanderen (respectievelijk 14 en 17%). 17

21 2. Vergelijking nulmeting (ETS en niet-ets) ETS Corr. 2 bedrijven Industrie ETS Correctie 2 bedrijven Industrie niet-ets TOTAAL niet-ets % tov % tov % 3% % 64% % 4% In totaal neemt de industriesector (ETS en niet-ets) met 11% af tegenover, maar zien we wel een lichte stijging tegenover. We mogen echter stellen dat dit niet toe te schrijven is aan veranderingen in energie-efficiëntie maar als een vertekening door schommelingen van economische activiteit. We merken op dat ook hier de grootste reductie ten opzichte van te danken is aan de afbouw van de lachgasemissies bij salpeterzuurproductie. 18

22 Transport 1. Totaalresultaat en per sector % tov % tov Wegverkeer (excl. stedelijke vloot) % -6% Stedelijke vloot % 18% Zeevaart % -% Binnenvaart % -11% Treinverkeer % 4% Luchtvaart % -25% Tramverkeer 4 3-1% -1% % -5% TOTAAL De totale emissies van de sector transport bedragen Wegverkeer blijft verantwoordelijk voor de grootste emissies binnen de categorie Transport met 69% van de totale emissies (incl. stedelijke vloot). 2. Vergelijking nulmeting Wegverkeer Binnenvaart Stedelijke vloot Zeevaart Treinverkeer Luchtvaart Tramverkeer De totale transportsector tekent een reductie op van 3% tov. De emissies van tramverkeer vallen helemaal weg: De Lijn schakelde in 28 over op 1% hernieuwbare energie. Binnenvaart en spoorverkeer tekenen een significante reductie op in emissies. 19

23 Lokale elektriciteitsproductie 1. Totaalresultaat en per sector MWhe WKK (ETS) % tov % tov % 3% / 128% / / % 179% / % % -5% % 5% WKK (niet-ets) Wind (ETS) Wind (niet-ets) Zon Biogas, Afval & Stortgas Totaal In totaal werd in MWhe lokaal geproduceerd. Het grootste deel was afkomstig van de sector WKK-ETS met MWhe. Van de lokale energieproductie werd 2,3% hernieuwbaar geproduceerd. 2. Vergelijking nulmeting MWhe WKK (ETS) Wind (niet-ets) WKK (niet-ets) Zon Wind (ETS) Biogas, Afval & stortgas De lokaal geproduceerde MWhe kennen een verdubbeling die voornamelijk toe te schrijven is aan de categorie WKK ETS (specifiek: Zandvliet-Power). In de categorie biogas, afval en stortgas zien we een toename tegenover maar een afname tegenover. Mogelijk is dit grotendeels toe te schrijven aan schade aan een stoomturbine bij Indaver. Door deze schade was het niet mogelijk om elektriciteit te produceren en is de warmte intern verwerkt. De waardes van Indaver uit zijn dus niet representatief. Ook 2

24 in productie van windenergie zien we een toename hoewel een minder goed windjaar was. Productieverschillen tussen verschillende jaren in de grootte-orde van 2% kunnen voorkomen afhankelijk van het windaanbod. De sterke stijging in de productie door PV-cellen zal in 212 nog prominenter zijn. 21

25 Lokale warmteproductie 1. Totaalresultaat en per sector MWhq WKK (ETS) % tov % tov % 3% / 157% % 83% % 5% WKK (niet-ets) Biogas, Afval & Stortgas Totaal In werd in totaal MWh warmte geproduceerd. 2. Vergelijking nulmeting MWhq WKK (ETS) WKK (niet-ets) Biogas, Afval & stortgas De lokale warmteproductie is meer dan verdubbeld, voornamelijk toe te schrijven aan de categorie WKK-ETS (specifiek: Zandvliet-Power). Deze verdubbeling tekent zich voornamelijk af tussen en en is gestabiliseerd in. De stortgas emissies worden op Antwerps grondgebied volledig opgevangen en benut. Op Vlaams niveau bedraagt het aandeel van stortgas ongeveer 6% ten opzichte van de totale bijdrage van het broeikasgas CH4. 22

26 Landbouw en natuur 1. Totaalresultaat en per sector % tov % tov Niet-energetisch % 7% Energetisch % 571% Niet-energetisch sink % % 6, % 157% Totaal Op niet-energetisch niveau gaat het over uitstoot door vertering veeteelt, mestmanagement, zoetwater en emissies of sinkeffect (opname van CO2) van de verschillende types grondgebruik. Op energetisch vlak betekent dit het brandstofverbruik in land- en tuinbouw en elektriciteit en aardgas. We vermelden hierbij dat in deze categorie dikwijls een groot aandeel oneigenlijk gebruik zit vervat: aannemers die voertuigen inschrijven als landbouwvoertuigen. Bovendien worden deze emissies toegewezen aan de postcode waar het bedrijf als hoofdzetel staat ingeschreven Brandstoffen Elektriciteit Aardgas N2O-emissies landbouw Mestmanagement Vertering Verandering bodemopslag grasland Verandering bodemopslag akkerland Zoetwater CH4-emissies Boskap Bosbodem opslag Bovengrondse opslag Deze grafiek geeft meer detail in de emissies in de categorie Landbouw en natuur voor. De groene kleur vertegenwoordigt het aandeel natuur, waarvan bosbodem en bovengrondse opslag een sink-effect creëren. Boskap resulteert dan weer in een emissie. Verandering bodemopslag grasland en akkerland, vertering van vee, mestmanagement en N2O-emissies van de landbouw vormen samen de niet-energetische emissies. Energetische emissies zijn de verbruiken van aardgas, elektriciteit en andere brandstoffen. Algemeen mogen we stellen dat zowel de emissies als het sink-effect van de categorie Landbouw & natuur geen significant aandeel hebben in het totaal van de emissie-inventaris. 23

27 2. Vergelijking nulmeting Niet-energetisch Energetisch Niet-energetisch sink De aanzienlijke stijging in de categorie Energetisch is zoals gezegd mogelijk toe te schrijven aan oneigenlijk gebruik. 24

28 Vergelijking emissies versus Residentieel Industrie (ETS) Energieproduktie (niet-ets) kton CO2-eq Residentieel Handel & diensten Handel & Diensten Industrie (niet-ets) Energieproductie (ETS) Transport Industrie (ETS) Industrie (nietets) Transport Industrie: correctie 2 bedrijven Natuur & landbouw Corr. 2 bedrijven Energieproductie niet-ets Energieproductie ETS Natuur & Landbouw Totaal Industrie Verschil tov % -13% -5% -3% -11% -13% 13% 129% -5,7% Verschil tov % -5% -2% -5% 4% -19% 3% 167% 1% Ten opzichte van stellen we een daling vast van -5,7%. 25

29 Industrie: zoals reeds beschreven werden 2 grote bedrijven in en op een andere manier gemonitord. Daardoor moest er een correctie gebeuren (het toevoegen van hun emissies aan en ) om een juiste vergelijking te kunnen maken. Verder is de afname van N2O-emissies bij de salpeterzuurproductie de voornaamste reductiepost. Lokale energieproductie: ten opzichte van is de lokale productie sterk toegenomen. Zoals reeds uitgelegd heeft dit een effect op de scope 2 emissies van de verbruikende sectoren en zien we in de totale tabel een kleine shift in emissies van residentieel, handel & diensten en industrie (vnl. niet-ets) naar de sector energieproductie. Voor de sector transport is dit van minder belang gezien het aandeel elektriciteit voor die sector marginaal is. Overzicht van de verschillende broeikasgassen Energetisch CO2 Niet-energetisch CH4 N2O Het voornaamste broeikasgas is CO2 met een aandeel van 92%. De overige 8% is bijna volledig ingenomen door N2O ten gevolge van salpeterzuur- en caprolactamproductie. 26

30 Onderstaande grafiek geeft de evolutie weer van de emissies van CO2, CH4, N2O CO2 CH4 N2O Onderstaande grafiek geeft de evolutie weer van het energetisch versus het niet-energetisch aandeel van de verschillende broeikasgassen Energetisch Niet-energetisch 27

31 Resultaten Covenant of Mayors 28

32 Emissiefactoren Covenant of Mayors (CoM) In het vorige hoofdstuk werden de resultaten beschreven voor de volledige emissie-inventaris. In de aangifte voor de Covenant of Mayors (CoM) moeten echter niet alle sectoren mee geïnventariseerd worden. Hieronder de (sub-)sectoren die niet meegenomen worden: Energieproductie: ETS Industrie: ETS Transport: Zeevaart & luchtvaart Natuur & landbouw Voor de CoM inventaris van zullen we CO2-equivalenten indienen. In de voorgaande edities werd enkel CO2 geregistreerd. In de CoM inventaris werd van het totale elektriciteitsverbruik (2,5 TWh) ongeveer 8% lokaal opgewekt. Belangrijke gevolgen hiervan zijn: de emissies voor de lokaal geproduceerde kwhe zijn vele malen kleiner voor de sector elektriciteitsproductie ten opzichte van de volledige nulmeting (incl. ETS) de emissies van de verbruikende sectoren liggen hoger voor hun scope 2 omdat er nu meer extern aangekocht wordt. Dit ondanks een lagere Belgische emissiefactor voor elektriciteit in. Resultaten inventaris Resid el entie CoM p Trans ort &D ndel Ha en ienst Stedelijke diensten ) t-ets In ie (nie dustr (nie ductie ) t-ets o giepr Ener Stedelijke vloot De totale emissies van stedelijk grondgebied Antwerpen die onder de rapportering van Covenant of Mayors vallen, bedroegen kton in. Het aandeel hierin van de stedelijke diensten was 3% en dat van de stedelijke vloot bedroeg,3%. 29

33 CoM (excl. Stad) Residentieel Transport Handel & diensten Industrie (niet-ets) Energie-productie (nietets) Totaal Stedelijke diensten 95 Stedelijke vloot Totaal Onderstaand diagram geeft de verhouding weer tussen de verschillende sectoren. Residentieel Handel & diensten Transport Industrie niet-ets Stadsdiensten Stedelijke vloot Energieproductie (niet-ets),3% 7% 3% 9% 3% 28% 23% 3

34 Zoals bleek uit het vorige hoofdstuk is de aanwezigheid van Scope 1 & 2 emissies voor de sector Natuur en Landbouw in Antwerpen marginaal en bijna niet zichtbaar in de volledige inventaris. De emissies van voedselconsumptie liggen voornamelijk in Scope 3, wat geen deel uitmaakt van deze studie. In onderstaande grafiek trachten we toch een idee te geven van de grootte-orde ervan. Hier is gerekend met de indirecte emissies die veroorzaakt worden om twee volwaardige maaltijden per dag te bereiden voor alle Antwerpenaren. De emissiefactor die we hiervoor gebruikten is 2,27 kg CO2-eq per gemiddelde niet-vegetarische maaltijd (Bron: Bilan Carbone V7.1.1). CoM Stedelijke diensten Stedelijke vloot Scope e Resid l ntiee p Trans ort el & Hand Diens ten 31 trie Indus uctie mptie onsu lc e s Voed prod gie Ener

35 Resultaten per sector Covenant of Mayors: Huishoudens 1. Totaalresultaat % tov % tov Elektriciteit % -26% Aardgas % -8% Stookolie % -2% Andere % 25% Totaal % -1% De verbruiken van elektriciteit, aardgas, stookolie en andere brandstoffen in de residentiële sector zijn in goed voor Vergelijking nulmeting Elektriciteit Aardgas Stookolie Andere De sector huishoudens heeft een totaal resultaat dat 12% lager ligt dan in in CO2-equivalenten. Wat de effectieve verbruikte kilowatturen betreft is er een daling met 9% (-5% voor stookolie, -1% voor elektriciteit en aardgas). Elektriciteit: er is voor het verbruik (kwh) een reductie met 1% ten opzichte van. Dit is een opmerkelijke vaststelling, gezien de Vlaamse Energiebalans een stijging van 6% toont voor het elektriciteitsverbruik van de huishoudens. Daarboven is de Belgische emissiefactor gedaald met 15,5% tegenover. Deze twee effecten samen geven een duik van 26% voor de Scope 2 emissies elektriciteit. Aardgas: was een koud jaar waardoor het aardgasverbruik in absolute cijfers op het niveau van lag. Maar gecorrigeerd naar graaddagen is er toch een reductie merkbaar van 1% tov. 32

36 Stookolie: volgens de laatste enquête voor particulieren in opdracht van de VREG blijkt dat de provincie Antwerpen het hoogste aandeel aardgasgebruikers heeft voor ruimteverwarming (72%). Het aandeel stookolie is bijgevolg gezakt naar 26% van de gezinnen. Ter vergelijking: in de provincie Limburg verwarmt nog 58% van de gezinnen met stookolie. De daling in het verbruik van de Antwerpse gezinnen kan volgens het Ecohuis verschillende verklaringen hebben: de groenestroomcertificaten konden aan de distributienetbeheerders verkocht worden tegen maximale vergoeding (45 / MWh in 29 en 35 /MWh in ) hetgeen versnelde plaatsing van PV-panelen in de hand gewerkt heeft; de actie Energiejacht waaraan 2 Antwerpse gezinnen deelnamen; de premies van de netbeheerders en het belastingvoordeel waren op hun maximum waardoor investeringen gestimuleerd werden; Antwerpen gaf bovenop extra premies voor dakisolatie, condenserende ketels, E-peil en zonneboilers, wat mogelijk een bijkomende stimulans was. 33

37 Covenant of Mayors: Handel & Diensten 1. Totaalresultaat en per sector % tov % tov Groot- en detailhandel; reparatie van auto s en motorfietsen % -17% Vervoer en opslag % 8% Verschaffen van accommodatie en maaltijden % -26% Informatie en communicatie % -76% Financiële activiteiten en verzekeringen % -59% Exploitatie van en handel in onroerend goed % 174% Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten % -35% Administratieve en ondersteunende diensten % -29% Openbaar bestuur en defensie; verplichte sociale verzekeringen* % 13% Onderwijs % -4% Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening % -2% Kunst, amusement en recreatie % -1% Overige diensten % -24% % -13% Totaal De totale emissies binnen de categorie Handel en diensten komen op 813 kton CO2eq in. Op basis van deze onderverdeling zien we dat Vervoer en opslag de grootste categorie is, gevolgd door Groot- en detailhandel en Exploitatie van en handel in onroerend goed. Tussen en zien we verschillende grote sprongen in een aantal subsectoren. Dit is te wijten aan een revisie van de NACE-codes (23 vs. 28). Eandis, Infrax en het Havenbedrijf hebben alle cijfers aangeleverd in NACE28, maar voor en is die omzetting retroactief gebeurd en zijn toch een aantal activiteiten van subsector verschoven. Zo gingen bijvoorbeeld ondersteunende vervoersactiviteiten in & naar de sector Informatie en communicatie en in naar Vervoer en opslag. En de categorie Exploitatie van en handel in onroerend goed neemt diverse nevenactiviteiten over van andere subsectoren. * incl. stedelijke en hogere openbare besturen 34

38 2. Vergelijking nulmeting Elektriciteit Aardgas Stookolie Andere De sector Handel & diensten heeft een totaal resultaat dat 1% lager ligt dan in. De werkwijze voor de inventarisatie van deze emissies is gewijzigd, doch retroactief aangepast voor en. Voor alle jaren is nu dezelfde werkwijze gehanteerd: Aardgas en elektriciteit: deze gegevens worden aangeleverd door Eandis, Infrax en Havenbedrijf (Nace-BEL 28); Bijschatting andere brandstoffen: per subsector wordt er op basis van de Energiebalans Vlaanderen (, & ) een bijschatting gedaan voor de overige brandstoftypes volgens de subsectoren in de energiebalans. Graaddagen: op basis van de Discussienota Tertiaire sector (VITO i.o.v. Vlaamse overheid) kennen we 85% van de brandstoffen toe aan gebruik voor ruimteverwarming. Op dit gedeelte gebeurt de correctie voor de graaddagen. De overige 15% wordt aangewend voor sanitair warm water. % tov % tov Elektriciteit % -18% Aardgas % -12% Stookolie % -4% Andere % 29% Totaal % -13% 35

39 Covenant of Mayors: Transport 1. Totaalresultaat en per sector % tov % tov Wegverkeer % -5% Binnenvaart % -1% Treinverkeer % -14% Tramverkeer 6 6-1% -1% % -7% TOTAAL De totale transportsector stootte in 891 ton CO2-eq uit. De emissies van wegverkeer zijn goed voor 9% van de totale emissies. Opvallend cijfer hier is het ontbreken van emissies voor het tramverkeer in. Dit is toe te schrijven aan de aankoop van groene elektriciteit met garanties van oorsprong voor al het elektriciteitsverbruik voor het tramverkeer. 2. Vergelijking nulmeting Wegverkeer Treinverkeer Tramverkeer Binnenvaart De totale sector transport onder Covenant of Mayors (zonder lucht- en zeevaart) weet een reductie op te tekenen van 5%. De totale emissies voor wegverkeer zijn gedaald ten opzichte van. In de tabel hieronder geven we ook de afgelegde voertuigkilometers mee in miljoenen kilometers. Sinds is het aantal personenkilometers sneller gestegen dan het bevolkingsaantal. Hier zie je dit het meest expliciet op de autosnelweg, en dit zowel voor personenvoertuigen als voor vrachtverkeer. Ondanks deze stijging van afgelegde afstanden, dalen de totale emissies toch licht (-3%). Dit kan verklaard worden door een betere energie-efficiëntie van de verbrandingsmotoren. 36

40 In de periode - was er een absolute ontkoppeling tussen de emissies van het wegvervoer en de afgelegde kilometers. Het stijgende gebruik van energiezuinige wagens had een gunstige invloed op de emissie van broeikasgassen in. Door de verplichte normen die de EU oplegt aan de autoconstructeurs voor de CO2-emissie van nieuwe wagens kwamen meer energiezuinige wagens op de markt. Federale fiscale stimuli bevorderden de aankoop van deze wagens. In daalde de gemiddelde CO2-emissie van nieuwe wagens naar 134 g/km. Verder willen we wijzen op de inspanningen van de Stad rond het promoten van de modal shift in de binnenstad (STOPprincipe: Stappen, Trappen, Openbaar vervoer en Personenwagen) en het aanleggen van extra fietspaden. mio voertuigkilometers (vkm) % tov % tov Autosnelweg < 3,5T % -1% Autosnelweg > 3,5T % -1% Gewest. & prov. < 3,5T % -1% Gewest. & prov. > 3,5T % -% Gemeentewegen Tot % 1% 37

41 Covenant of Mayors: Stedelijke diensten 1. Totaalresultaat % tov % tov Stookolie gebouwen 1,9 2, 1,5-2% -23% Aardgas gebouwen 62,2 65,4 57,9-7% -11% Elektriciteit gebouwen 21,6 2,6 1,5-52% -49% Openbare verlichting 9,9 9,5 4,6-54% -51% Stookolie GHA tuigen 19,6 2,5 2,9 6% 2% 115,3 117,9 95,4-17% -19% Totaal De verbruiken van aardgas, stookolie en elektriciteit (incl. openbare verlichting) van de stedelijke diensten waren in goed voor 95,4. De daling van respectievelijk-49% en -51% in elektriciteit gebouwen en openbare verlichting is toe te schrijven aan de halvering van de emissiefactor voor elektriciteit (afsluiten van een gedeeltelijk groenestroomcontract voor de stedelijke diensten). Bovendien werden in negen gebouwen van de Stad uitgerust met PV-panelen en werd voor openbare verlichting waar mogelijk gekozen voor energie-efficiënte ontladingslampen. 2. Vergelijking nulmeting Stookolie gebouwen Openbare verlichting Aardgas gebouwen Stookolie GHA tuigen 38 Elektriciteit gebouwen

42 We zien dat de Stedelijke diensten een reductie van 17% optekenen ten opzichte van de cijfers in, wat voor meer dan de helft toe te schrijven is aan de halvering van de emissiefactor van elektriciteit in (afsluiten van een gedeeltelijk groenestroomcontract voor de stedelijke diensten). In mindere mate is deze reductie ook te verklaren door de daling van de Belgische emissiefactor voor elektriciteit en tenslotte ook door een afname van het energieverbruik (kwh) met 2% overheen alle stedelijke diensten en brandstofvormen. Voor de inventarisatie van 212 zal deze emissiefactor voor de stedelijke diensten kunnen gelijk gesteld worden aan, gezien de aankoop van 1% groene stroom met volledige garanties van oorsprong. 39

43 Covenant of Mayors: Stedelijke vloot 1. Totaalresultaat en per sector % tov % tov Stad (incl. AGSO) 5,5 5,5 6,4 16% 16% Andere (Politie & Brandweer) 1,8 1,6 1,7-1% 2% GHA voertuigen,8,8 1, 26% 21% Zorgbedrijf,,,2 / / OCMW,,,1 / / Totaal 8,1 7,9 9,3 15% 18% Totaal zonder OCMW & Zorgbedrijf 8,1 7,9 9, 11% 13% In totaal stootte de stedelijke vloot in 9,3 uit. De cijfers van het OCMW zijn niet beschikbaar voor en en Zorgbedrijf is pas sinds een zelfstandig dochterbedrijf (vroeger: OCMW). De stijging van de emissies voor de vloot van de Stad zelf is toe te schrijven aan de verschuiving van benzine- naar dieselmotoren, en van de toename van de ingezette veegwagens in het kader van het beleid Propere stad. 2. Vergelijking nulmeting Stad (incl AGSO) GHA Politie & brandweer 4 OCMW Zorgbedrijf

44 De Stad zelf en het Gemeentelijk Havenbedrijf noteren een significante stijging in de emissies door de vloot. Wanneer we in een vergelijking het OCMW en Zorgbedrijf even buiten beschouwing laten, dan is er een stijging van 11% ten opzichte van. De ambities van Stad Antwerpen om de emissies van de stedelijke vloot te reduceren tegen 22 vergen met dit resultaat grotere ingrepen. 41

45 Te dichten kloof ten opzichte van Stookolie gebouwen Openbare verlichting 215? Aardgas gebouwen Stedelijke vloot 22? Elektriciteit gebouwen De ambitie van de Stad Antwerpen voor de stedelijke diensten is een halvering (-5%) van de emissies van de stedelijke diensten. Om die doelstelling over een periode van 15 jaar (-22) te halen zou in een lineaire vertaling in een reductie van -16,67% moeten vastgesteld zijn om op koers te zitten. Dit is nu -17%, wat betekent dat de Stad op de juiste koers zit om de doelstellingen te behalen. Veel van de acties die Stad Antwerpen onderneemt zullen bovendien pas zichtbaar worden in 212. Onderstaande tabel geeft een mogelijk scenario aan voor het verdere verloop van de reducties om de doelstelling van -5% te behalen: 215? 22? % tov Stookolie 21,6 22,4 19, 16, -26% Aardgas 62,2 57,9 49, 4, -36% Elektriciteit 21,6 1,5,, -1% Openbare verlichting 9,9 4,6,, -1% Stedelijke vloot 8,1 9,3 7,7 6, -26% 123,4 14,7 75,7 62, -5% Totaal 42

46 Vergelijking emissies versus Residentieel Transport Energieproductie (niet-ets) Handel & Diensten Stedelijke vloot Stadsdiensten Industrie (niet-ets) Residentieel Handel & diensten Stadsdiensten Transport Stedelijke vloot Industrie (niet-ets) Energieproductie (niet-ets) Totaal Verschil tov % -12% 1% -17% -5% 15% 3% -14% -6,2% Verschil tov % -1% -12% -19% -7% 18% 23% -19% -8,1% kton CO2-eq We stellen een daling met 6,2% vast in de emissies die onder de Covenant of Mayors vallen. Een daling in het energieverbruik zorgt voor een reductie van 2%; het overige stuk is grotendeels toe te schrijven aan de lagere Belgische emissiefactor voor elektriciteit. 43

47 Kloof ten opzichte van ambities De ambities van Stad Antwerpen voor het totaal van broeikasgassen conform de Covenant of Mayors is een reductie met 2% tegen 22 ten opzichte van de emissies in. Vandaag tekenen we een reductie op voor met 6,2%. Wanneer we die reductie lineair zouden uitzetten zouden we in een reductie van 6,67% moeten gemeten hebben. Strikt genomen zitten we dus net niet op koers om de doelstelling te halen, maar een aantal factoren verdienen toch de aandacht: de Belgische emissiefactor voor elektriciteit is gedaald sinds om zijn laagste waarde te bereiken in 29. Daarna () is er terug een lichte stijging merkbaar. De verdere evolutie van deze emissiefactor bepaalt voor een gedeelte mee het resultaat en actuele trends, zoals kernuitstap en aandeel hernieuwbare energie op Belgisch niveau, zullen hun invloed laten gelden. Industrie en Handel & diensten halen de beoogde reductie niet, doch hier dient de interactie met lokale Energieproductie opgemerkt te worden. Wanneer die laatste sector terug stijgt in activiteit, dient er door de eerste sectoren minder elektriciteit geïmporteerd te worden van buiten Antwerpen, waardoor hun indirecte emissies dalen. Het totaalbeeld blijft dus meegenomen te worden in de discussie per sector. de transportsector hinkt lichtjes achter op de ambities. De prognoses van MIRA Milieuverkenning 23 tonen een blijvende groei van de afgelegde kilometers, maar tevens een afname van de CO2-emissies per afgelegde kilometer die vooral merkbaar is bij de personenwagens. CO2-eq voetafdruk van de gemiddelde Antwerpenaar Dit is de CO2-eq voetafdruk van de gemiddelde Antwerpenaar zonder ETS-emissies, luchtvaart, zeevaart en landbouw & natuur (CoM). # inwoners % tov % tov ,5% 2,4% ,2% -8,1% 7,3 7,3 6,6-9,4% -1,3% Antwerpen Totaal Voetafdruk (Ton CO2-eq) per inwoner 44

48 Bijlagen Bijlage 1: Overzicht bronnen Voor een gedetailleerd bronnenbestand, methodologie en berekeningen verwijzen we naar de berekeningsfiles zoals meegeleverd aan de Stad Antwerpen. Bron Ontvangen info Opmerking Lokale energieproductie WKK VREG Uitgereikte WKK certificaten per gemeente via website vreg.be Wind Vleemo kwh Per mail Electrabel/BASF kwh Per mail VREG Uitgereikte groenestroomcertificaten per gemeente via website vreg.be Eandis/Infrax premies en m2 zonneboilers Per mail ISVAG kwh geproduceerd en GJ verbrand Per mail Indaver kwh Per mail Aquafin kwh geproduceerd en m3 biogas Per mail Hooge Maey kwh geproduceerd en m3 stortgas Per mail Eandis kwh - Nace-BEL Per mail Infrax kwh - Nace-BEL Per mail Gemeentelijk Havenbedrijf kwh - Nace-BEL Per mail Vlaamse Milieumaatschappij, Afdeling Lucht, Milieu en Communicatie CO2 Per mail De Lijn, afdeling Financiën en administratie afgelegde km Per mail Tramverkeer De Lijn afgelegde km Jaarverslag De Lijn Treinverkeer Vlaamse Milieumaatschappij, Afdeling Lucht, Milieu en Communicatie CO2 Per mail Zon Biogas, afval, stortgas Residentieel / Handel & Diensten Transport Wegverkeer Bus 45