WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN. Voor leerlingen groep 7/8 basisschool.

Transcriptie

1 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN Voor leerlingen groep 7/8 basisschool

2 1 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

3 1. LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 1.1 STEEDS DRUKKER OP DE WEG Dit werkboek gaat over Leeuwarden Vrij-Baan. Een groot project waarbij de infrastructuur in en rond Leeuwarden wordt verbeterd zodat iedereen die hier naar toe wil komen dat snel kan doen zonder bijvoorbeeld in de file te komen staan. Jij hebt er vast al iets van gezien. 1e Vrij-Baan gastles op de Wiardaskoalle (2013) Infrastructuur is een woord wat je niet elke dag tegenkomt. Wat denk je dat we hier met infrastructuur bedoelen? Je mag een woordenboek gebruiken of het opzoeken met de computer. Schrijf jouw antwoord hieronder op. WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 2

4 Het wordt steeds drukker op de weg. Steeds meer mensen hebben een auto en gebruiken deze om bijvoorbeeld naar het werk, school of naar de winkel te gaan. Nu vind je kantoren, bedrijven, scholen, winkels en dergelijke vooral in een stad. Daardoor wordt het in en rond een stad veel drukker in het verkeer. Hoe kan deze verkeersdrukte verminderd worden? Noem 2 oplossingen. Tip: denk ook aan andere manieren van reizen Er zijn veel mensen die niet in Leeuwarden wonen, maar wel in Leeuwarden werken. Ook deze mensen zorgen voor veel drukte op de weg, omdat zij heen en weer reizen tussen huis en werk. Hoe worden deze mensen ook wel genoemd? Kruis het juiste antwoord aan. Fietsers Forensen Vogelaars Peddelaars 1.2 WEBSITE Leeuwarden Vrij-Baan heeft naast een eigen website; ook een facebookpagina; en Hier vind je allerlei informatie: Wat is Leeuwarden Vrij-Baan? Waar wordt aan de weg gewerkt? Hoe ver zijn ze hiermee? Zijn er files? Kijk op de site bij Projecten. Hier vind je waar er aan de weg wordt gewerkt. Schrijf maximaal 4 projecten op waar je wel eens langs komt WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

5 2. IN HET VERKEER 2.1 AQUADUCTEN, TUNNELS EN VIADUCTEN Op diverse plaatsen worden aquaducten gebouwd. Wat is een aquaduct? Zoek dit op internet op en schrijf je antwoord hieronder. Voor welke verkeersdeelnemers denk je dat de bouw van een aquaduct een verbetering is en leg uit waarom? Kruis de juiste plaatjes aan. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 4

6 Behalve aquaducten worden er ook tunnels en viaducten gebouwd. Geef hieronder aan wat het verschil is tussen een viaduct en een tunnel. Zoek daarvoor eerst op wat een tunnel is en wat een viaduct is. Aquaduct Tunnel Viaduct 2.2 DE HAAK OM LEEUWARDEN 18 december 2014 zijn de nieuwe snelweg, de Haak om Leeuwarden en de Westelijke invalsweg voor het verkeer opengesteld. Waar ligt de Haak om Leeuwarden ten opzichte van Leeuwarden Noorden van Leeuwarden Oosten van Leeuwarden Zuiden van Leeuwarden Westen van Leeuwarden Anders, namelijk... 5 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

7 Het van Harinxmakanaal kruist de Haak om Leeuwarden. Om het vaarverkeer en het autoverkeer elkaar niet in de weg te laten zitten, is er daarom een aquaduct aangelegd. Er zijn verschillende manieren om een aquaduct te maken. Één manier is Opdrijven, Transporteren en Afzinken (ook wel OTA genoemd). Deze manier is gebruikt bij het Richard Hageman Akwadukt, midden op de Haak. Kijk voor meer informatie op: Wat is opdrijven?... Wat is afzinken?... Hoeveel maanden kost het om een aquaduct te bouwen?... De stappen voor het bouwen van een aquaduct zie je hieronder. De stappen staan nog niet in de goede volgorde. In welke volgorde wordt een aquaduct volgens jou gebouwd? Lees eerst alle stappen aandachtig door. Vul de juiste nummers bij de juiste stappen in. STAP... De bouwkuip wordt onder water gezet. STAP... De zinkmoot (betonnen aquaductbak) is klaar om te worden afgezonken. STAP 1 Startsituatie STAP... Auto s rijden door het aquaduct. STAP... Droge ontgraving voorbouwlocatie. STAP... Het aquaduct wordt afgewerkt en ingericht. STAP... Door middel van lieren wordt de zinkmoot op zijn plaats getrokken. STAP... De zinkmoot is gereed voor opdrijven, invaren en afzinken. WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 6

8 2.3 FIETSEN IN LEEUWARDEN Voetgangers en fietsers vormen een groot deel van het Leeuwarder verkeer. Veiligheid en ruimte zijn voor hen van groot belang om zich prettig door de stad te kunnen bewegen. Leeuwarden Vrij-Baan legt nieuwe fietsbruggen en fietstunnels aan. Ook zijn er in het centrum bewaakte fietsenstallingen geplaatst, waar het stallen van de fiets gratis is. Waarom is het voor een stad goed om fietsen te stimuleren? Noem twee redenen Hieronder zie je vier plaatjes van fiets-vriendelijke voorzieningen. Welk woord hoort bij welk plaatje? Schrijf jouw antwoord onder het plaatje. Fietsvriendelijke drempel - Park & Bike - Fietstunnel - Rotonde 7 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

9 Wat is het voordeel voor de fietser van: Een fietstunnel? Een fietsvriendelijke drempel? Een rotonde zoals op het plaatje bij de vorige vraag? Een Park & Bike? Op de linker afbeelding zie je een vrijliggend fietspad. De rechter afbeelding laat een niét vrijliggend fietspad zien. Welke verschillen zie je? Benoem de voordelen van het vrijliggende fietspad ten opzichte van het niet vrijliggende fietspad. WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 8

10 9 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

11 3. AAN HET WERK! In jouw omgeving zie je veel werkzaamheden aan de weg. De werkzaamheden worden uitgevoerd om de stad en omgeving beter bereikbaar te maken. Niet alleen de autowegen maar ook de fietsroutes zijn belangrijk. Daarom worden er bestaande fietspaden verbeterd en nieuwe aangelegd. Daarvoor worden wegenbouwbedrijven gevraagd of zij het werk kunnen doen en wat dat kost. De wegenbouwbedrijven gaan dan heel hard aan het denken en rekenen. Degene die het plan het beste en goedkoopste kan uitvoeren krijgt de opdracht CALCULEREN Stel je hebt zelf een wegenbouwbedrijf en wordt gevraagd een fietspad van 1,7 kilometer lang en 2,5 meter breed aan te leggen. Wat heb je allemaal nodig? 1. De ondergrond is van klei. Klei is als ondergrond niet stevig genoeg en dus moet er eerst over de hele lengte en breedte van het pad tot 25 cm diep uitgegraven worden. Nodig: 1 graafmachine + 1 machinist + 1 assistent. Hoe lang? 7 werkdagen. 2. Daarna moet het uitgegraven pad weer met zand worden opgevuld. Nodig: zand (hoeveel?) + 1 graafmachine + 1 machinist + 1 straatmaker Hoe lang? 2 werkdagen. 3. Het zand moet worden aangetrild met een trilplaat, links en rechts van het fietspad wordt in totaal 4000 meter opsluitband gelegd. Daarna worden er klinkers in het pad (2000x2,5m) gelegd. Dat gebeurt met een bestratingsmachine. Dat gaat lekker snel. Zoek maar eens via Google op hoe zo n bestratingsmachine eruit ziet. Nodig: 1 trilplaat, opsluitband, klinkers, 1 bestratingsmachine + 1 machinist om de machine te bedienen en 2 straatmakers. Hoe lang? 5 werkdagen. 4. Aan de zijkanten van het pad blijven altijd stukjes open. Hier moeten halve klinkers worden gelegd. Ofwel: het pad moet netjes worden afgewerkt. Nodig: 3 straatmakers. Hoe lang? 2 werkdagen. WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 10

12 Kosten - 1 medewerker (dit kan de machinist, de straatmaker of de assistent zijn): 300,00 per werkdag - graafmachine: 400 per werkdag - bestratingsmachine: 600 per werkdag - zand: 15 per m³ - trilplaat: 41 per werkdag - opsluitband: 5 per meter - klinkers: 11,50 per m² Hoeveel kost het aanleggen van het fietspad in totaal wanneer jij dat met jouw bedrijf mag doen? Reken het stap voor stap uit en tel dan alles bij elkaar op. Stap 1 1 Graafmachine à 400 per werkdag x 7 werkdagen = machinist à 300 per werkdag x 7 werkdagen = dumper à 400 per werkdag x 7 werkdagen = Totaal stap 1: Stap 2 Hoeveel m³ zand heb je nodig? 2000 m x 2,5 m x 0,25 m = 1250 m 3 1 m³ kost 15. Dan is het zand in totaal = Reken het zo verder zelf uit. Degene die, net als jij, uitrekent wat het werk gaat kosten om iets te bouwen of aan te leggen, heet een calculator. Jij hebt nu dus het werk van een calculator gedaan! 3.2. BEROEPEN IN DE BOUW Er zijn heel veel beroepen in de bouw. Hieronder vind je een korte omschrijving van 6 beroepen en 6 foto s. Verbind de beschrijving met het beroep dat erbij hoort en schrijf het juiste cijfer bij de juiste foto. Ik vertaal het ontwerp naar hoe dit gebouwd moet worden Ik maak een werktekening en omschrijving van hoe er gebouwd moet worden. Aan de hand hiervan kunnen de aannemer en anderen aan de slag. Ik zorg voor de juiste ondergrond Gebouwen, wegen, viaducten: alles moet op de juiste ondergrond worden gebouwd anders verzakt de boel en gaat het kapot. Ik werk met grondverzetmachines, zoals graafmachines om voor die juiste ondergrond te zorgen. Waterbouwer Technisch tekenaar 11 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

13 Ik zet maten uit van wegen of gebouwen die nog gebouwd moeten worden Ik kan midden in een landschap staan en toch zien hoe een gebouw, weg of viaduct in een omgeving past. Mijn waterpasinstrument is mijn belangrijkste gereedschap. Werkvoorbereider Ik werk op de grens van land en water Ik maak o.a. steigers, bruggen en kades. Meestal werk ik in een ploeg samen met machinisten van grondverzetmachines. Ik ben de baas op de bouwplaats Ik organiseer, coördineer en bewaak al het werk op de bouwplaats. Ik geef leiding aan alle mensen op de bouwplaats en zorg er voor dat zij veilig kunnen werken. Verder let ik er op dat het werk op tijd af komt en dat er goed werk wordt geleverd. Uitvoerder Machinist grondverzet Landmeetkundige Ik zorg ervoor dat iedereen op tijd zijn werk kan doen Ik werk op kantoor en koop het bouwmateriaal in, maak de bouwplanning en hou in de gaten of het bouwproces soepel verloopt. Kan iedereen doen wat hij moet doen? Is het materiaal er op tijd? Welk beroep lijkt jou een leuk beroep om te doen? Waarom lijkt dit jou een leuk beroep? WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 12

14 13 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

15 4. GIRLSDAY Meisjes kiezen minder vaak voor technische opleidingen dan jongens. Daardoor werken er minder vrouwen dan mannen in technische beroepen. En dat terwijl er veel interessante beroepen zijn, zoals architect of stedenbouwkundige. Technische medewerksters zijn hiervoor hard nodig. Jaarlijks wordt er een Girlsday georganiseerd speciaal voor meiden die nog een studiekeuze moeten maken. Door je goed en breed te oriënteren op een studiekeuze, kun je de juiste keuze maken. Wat denk je dat werken in de techniek inhoudt? Waarom zijn volgens jou meisjes geschikt voor technische opleidingen en beroepen? 5. DUURZAAMHEID Binnen Leeuwarden Vrij-Baan is duurzaamheid een belangrijk speerpunt. Duurzaam werken zorgt ervoor dat kinderen die over 100 jaar geboren worden dezelfde dingen kunnen doen die wij doen. Er wordt op verschillende manieren nagedacht over het toepassen van duurzame oplossingen. Hieronder vind je een korte omschrijving van vier voorbeelden van duurzame oplossingen binnen Leeuwarden Vrij-Baan. Vul het nummer van de beschrijving bij de juiste foto s in. Een duurzame keerwand Voor het maken van een duurzame keerwand, gebruik je deze zakken met zand. Het zand wordt in het project hergebruikt. Deze methode is o.a. toegepast bij het project Werpsterhoek. Hybride betonmolen Brandstofbesparing Op de weg draait deze auto met betonmolen op brandstof. Op de bouwplaats draait de betonmolen op een electromotor. Zandtransport Deze buis spuit zand op locatie in plaats van dat het zand per vrachtwagen wordt gebracht. Bij het zandtransport van de Haak-Zuid, een project van Vrij-Baan, scheelde dit vrachtwagen kilometers. Dat is evenveel als allemaal vrachtwagens achter elkaar in een file van Leeuwarden naar Parijs! Waterzuivering Door deze duurzame manier toe te passen, voorkom je dat schoon water naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie gaat. Ook wordt het grondwater aangevuld en heeft deze methode een zuiverende werking. De naam van dit instrument verwijst naar de Arabische naam voor een vaak droogstaand rivierdal. Bigbags met zand Wadi Transportleiding WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 14

16 Doen jullie op school ook iets met duurzaamheid? Zo ja, wat doen jullie hieraan en waarom? Zo nee, wat zouden jullie met duurzaamheid kunnen doen? Wat zie jij in jouw omgeving, bijvoorbeeld op weg naar school, aan duurzaamheid? 5.1. KRUISWOORDPUZZEL 4 Je hebt het werkboek bijna uit en hebt vast al heel wat geleerd. Test je kennis en vul de kruiswoordpuzzel in! 1 Alle voorzieningen voor het vervoer van mensen of goederen. 2 Iemand die tussen huis 5 en werk reist. 3 In dit beroep verbind je verschillende delen met elkaar met ijzerdraad Een brug voor een rivier i of kanaal, waarbij andere verkeersstromen onder het water door gaan. 5 De hoofdstad van Friesland. 6 Een onderwerp waar extra aandacht voor is. 7 Zo efficiënt mogelijk met grond omgaan. 8 Deze naam verwijst naar de Arabische naam voor een vaak droogstaand rivierdal en is de afkorting van water afvoer door infiltratie. 9 Een vervoermiddel met twee wielen. 10 Dit aantal organisaties werken samen onder de naam Leeuwarden Vrij-Baan WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

17 6. MAAK HET MEE! Willen jullie zelf met de klas bij één van de projecten van Leeuwarden Vrij-Baan kijken? Of een bouwer in de klas krijgen die jullie laat zien wat er bij een Vrij-Baan project gebeurt? Dat kan! Vraag jullie meester of juf contact op te nemen met Bouwen aan de Bouw. Bouwen aan de Bouw is een initiatief van de bouwbedrijven in Friesland om kinderen zoals jullie te laten zien wat er allemaal in de bouw gebeurt. Wie weet wil je later zelf ook in de bouw gaan werken. Contactgegevens E. T I. NOTITIES WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 16

18 Bouwen aan de Bouw Bouwen aan de Bouw is een initiatief van de werkgevers in de Bouw in Friesland om kinderen, jongeren én ouders bekend te maken met de wereld van de bouw en infra. Dit doen we onder de slogan Maak het mee. De bouw heeft heel veel uitdagend werk en is voor ons allemaal erg belangrijk. Wonen, sporten en reizen wordt immers een stuk lastiger zonder huizen, gebouwen en wegen. Door allerlei activiteiten te organiseren laten we dit zien en willen we kinderen, jongeren en ouders enthousiast maken voor de bouw. Zo willen we de instroom in de bouwopleidingen (VMBO, MBO, HBO en Universiteit) stimuleren want de bouw en infra hebben straks goed opgeleide mensen nodig. Het geven van gastlessen op basisscholen, zoals hier in samenwerking met Leeuwarden Vrij-Baan, is één van onze activiteiten. De Bouw Iets Voor Jou Leeuwarden Vrij-Baan Leeuwarden wordt beter bereikbaar. Dat is goed voor de hoofdstad van Fryslân. Dat is goed voor de regio. En dat past in de verbetering van het landelijke wegennet. Rijkswaterstaat, provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden zetten zich hiervoor gezamenlijk in. Dit gebeurt onder de naam Leeuwarden Vrij-Baan. Een groot en meerjarig infra-programma met ongeveer veertig projecten. Zo maken we Fryslân beter bereikbaar zeggen we hierbij. Want dankzij deze bereikbaarheid blijft Leeuwarden de sterke hoofdstad, de banenmotor en het economisch- en cultureel centrum van Fryslân. 17 WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN

19 COLOFON Uitgave Leeuwarden Vrij-Baan Postbus JA Leeuwarden Oldehoofsterkerkhof 2, 8911 DH Leeuwarden Tel Bouwen aan de Bouw Foarryp RE Wijnaldum info@debouwietsvoorjou.nl Productie Tekst: Tineke de Groot, Bouwen aan de Bouw, Jantsje van Dijk, Communicatie, Leeuwarden Vrij-Baan Eindredactie: Jantsje van Dijk/Jantina Oosterhoff, Communicatie, Leeuwarden Vrij-Baan Fotografie: Fotobureau het Hoge Noorden Vormgeving: MerkMakers dtp-producties, Jan van der Wal Downloaden U kunt deze publicatie gratis downloaden op Dit werkboek is een uitgave van Leeuwarden Vrij-Baan en Bouwen aan de Bouw. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, zonder toestemming van het projectmanagement Bouwen aan de Bouw. WERKBOEK LEEUWARDEN VRIJ-BAAN 18

20