Beroepscompetentieprofiel Master Lichamelijke Opvoeding

Transcriptie

1 Hanzehogeschool Instituut voor Sportstudies Intro Er is de laatste jaren veel bestuurlijke aandacht voor masteropleidingen voor leraren. Ter illustratie: - De commissie Veerman stelde in 2010 voor om het aanbod van masteropleidingen te verruimen. Men pleitte daartoe voor een zorgvuldige uitbreiding van bekostigde professionele masters. - De Onderwijsraad adviseerde in 2011 om leraren in het vo te verplichten binnen vijf jaar na het behalen van de hbo-bachelor een masteropleiding te halen. - In het Nationaal Onderwijsakkoord (2013) is opgenomen dat voor alle leraren in het vo het behalen van een masteropleiding gestimuleerd moet worden, onder andere via de daartoe ingestelde lerarenbeurs. Alhoewel het onderwijs en de overheid toe willen naar een hoger aandeel masteropgeleide docenten ( elke meester een master ), is er voor LO tot op heden geen specifieke, bekostigde lerarenmaster. Tegen die achtergrond en vanwege een gesignaleerde behoefte aan LO-professionals op masterniveau, is Hanzehogeschool Instituut voor Sportstudies voornemens een masteropleiding Lichamelijke Opvoeding te starten in samenwerking met Fontys Sporthogeschool (FSH). Hieronder volgen het beroepscompetentieprofiel en de blauwdruk behorende bij de beoogde masteropleiding. Beroepscompetentieprofiel Master Lichamelijke Opvoeding In Nederland bestaan er geen bekostigde masteropleidingen Lichamelijke Opvoeding. Dit heeft er toe geleid dat er binnen het vakgebied nauwelijks sprake van een onderzoekscultuur, wat de professionele ontwikkeling van de LO mogelijkerwijs heeft beperkt. Onderwijs-, bewegingsstimulerings- en trainingsprogramma s bereiken in vele gevallen niet het beoogde effect, omdat het de LO-professionals ontbreekt aan de kennis en kunde om hun beroepspraktijk evidence based vorm te geven. Volgens onderzoek van het Mulierinstituut zijn er bij de professionaliteit van de gemiddelde vaksectie LO dan ook vraagtekens te zetten. 1 Vaak ontbreken een kritische reflectie op de eigen onderwijspraktijk, een eenduidige visie, aanpak en zaken als een gestructureerd intercollegiaal overleg. Daarom is er een behoefte aan bruggenbouwers (Masters Lichamelijke Opvoeding) die verbindingen kunnen leggen tussen de huidige wetenschappelijke inzichten en de uitvoeringspraktijk van het vak LO. Deze innovatieve bruggenbouwers zijn in staat effectief bewezen (onderwijs)programma s te ontwerpen/implementeren. Door middel van wetenschappelijk onderbouwde beïnvloeding van het bewegingsgedrag leveren zij zo niet alleen een belangrijke bijdrage aan de (verdere) professionalisering van de beroepsgroep, maar bereiken zo ook effectiever het doel van het vak LO: een optimale ontplooiing en toerusting van leerlingen op het gebied van sport en bewegen, leidend tot een blijvende deelname aan de huidige en toekomstige beweegcultuur. Beroepspraktijk De voornaamste functies van de Master Lichamelijke Opvoeding zijn het verhogen van de kwaliteit van het schoolvak LO, het leggen van verbindingen tussen Buurt, onderwijs en sport op micro en meso niveau en het professionaliseren van de beroepsgroep. De Master Lichamelijke Opvoeding zal dan ook vooral werkzaam zijn op scholen als docent LO, maar ook als vaksectievoorzitter LO, coördi- 1 Stegeman, H. (2007). Naar Beter Bewegingsonderwijs. Nieuwegein: Arko Sports Media 1

2 nator, of bewegingsmanager. Daarnaast is het denkbaar dat de Master Lichamelijke Opvoeding werkzaam is als onderzoeker, ontwikkelaar of beleidsmedewerker bij (landelijke) ondersteunende organisaties (KVLO, SLO, NISB, VSG, VNG, IOS), bij sportverenigingen, (sport)bedrijven, foundations, landelijke overheid, provincies of gemeenten. Kerntaken en kerncompetenties van de Master Lichamelijke Opvoeding Als uitgangspunt voor de navolgende beknopte beschrijving van kerntaken en kerncompetenties van de beroepsbeoefenaar, in casu de Master Lichamelijke Opvoeding, is het eerder ontwikkelde beroepsprofiel van de Master of Sports, uitstroomprofiel Education van FSH gebruikt. De in dat beroepsprofiel beschreven beroepsrollen en taken zijn voorgelegd aan sleutelinformanten en op grond van de informatie uit die gesprekken aangescherpt, zoals hierna weergegeven in (de samenhang tussen) kerntaken en kerncompetenties. Typering kerntaken De Master Lichamelijke Opvoeding houdt zich voornamelijk bezig met het ontwerpen en realiseren van evidence-based LO-curricula, -vakwerkplannen en educatieve sport- en bewegingsprogramma s. Andere kerntaken, te weten praktijkonderzoek uitvoeren, legitimeren / positioneren / verantwoorden / promoten van het vakgebied LO (binnen en buiten de school) en het communiceren met vakgenoten en leken, vloeien voort of zijn ondersteunend aan deze werkzaamheden. Figuur 1 geeft een visueel overzicht van hoe de kerntaken zich tot elkaar verhouden. Figuur 1 - Samenhang kerntaken Communiceren met vakgenoten en leken Praktijkonderzoek uitvoeren Ontwerpen & realiseren van LO-curricula, - vakwerkplannen en educatieve sport- en bewegingsprogramma s Legitimeren, positioneren, verantwoorden en promoten van het vakgebied LO (binnen en buiten school) 2

3 Typering kerncompetenties De Master Lichamelijke Opvoeding a. is vaardig in het ontwerpen van LO-curricula, -vakwerkplannen en educatieve sport- en bewegingsprogramma s op basis van wetenschappelijke evidentie. b. is in staat om wetenschappelijk verantwoord praktijkgericht onderzoek te verrichten en om nieuw verworven (internationale) inzichten adequaat en actief te delen met anderen (bijblijven en doorontwikkelen); c. is in staat om mondeling en schriftelijk te communiceren met vakgenoten en niet-vakgenoten. d. is in staat om zowel de intrinsieke als extrinsieke betekenis van sport en bewegen in elke uitingsvorm duidelijk te maken. e. is in staat zelfstandig en zelfbewust te werken; een eigen standpunt in te nemen en te verdedigen; om te gaan met eisen, veranderingen en problemen. f. is in staat de eigen kwaliteiten en leerpunten te analyseren en evalueren en actief te werken aan de eigen ontwikkeling. g. is in staat een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de beroepspraktijk door de resultaten van het beroepsmatig handelen op adequate wijze te onderzoeken. h. beschikt over vaardigheden om veranderingen in organisaties te kunnen bewerkstelligen (mensen overtuigen van nut en noodzaak). i. is in staat om de rol/verantwoordelijkheid van de eigen organisatie te bepalen op grond van het vermogen tot visieontwikkeling en van contextanalyse. 3

4 Blauwdruk masteropleiding Lichamelijke Opvoeding De masteropleiding Lichamelijke Opvoeding is een tweejarige deeltijdopleiding die is gericht op professionals die werkzaam zijn in het brede werkveld van sport en bewegen. Afgestudeerden moeten een brugfunctie kunnen vervullen tussen de wetenschappelijke theorie en de uitvoeringspraktijk. Competentiegericht onderwijs De masteropleiding Lichamelijke Opvoeding is competentiegericht opgezet. Andere uitgangspunten bij de inrichting van de opleiding zijn: - de opleiding vindt plaats binnen een krachtige leeromgeving en vanuit een internationaal perspectief; - er is een nauwe samenwerking met het lectoraat praktijkgerichte sportwetenschap & actoren in het werkveld; - er wordt gewerkt met drie verschillende leerlijnen (theoretische -, beroepsvaardigheden- en een integratieve leerlijn) met de daarbij behorende werkvormen; - studiebegeleiding vindt plaats in intervisiebijeenkomsten. Een krachtige leeromgeving houdt in dat de student werkt aan taken, opdrachten en situaties die aan de beroepspraktijk ontleend zijn, dan wel binnen de beroepspraktijk gesitueerd zijn. Het betreft hierbij opdrachten en taken die uitdagen tot integratie en internalisering van kennis, vaardigheden en houdingen en op die manier bijdragen aan het adequaat en efficiënt beroepsgericht handelen. Voorbeelden van dergelijke opdrachten zijn: het ontwikkelen van een (deel-)curriculum, het ontwerpen van een bewegingsstimuleringsprogramma, het schrijven van een praktijkgericht onderzoeksartikel enzovoort. De opdrachten zijn sturend voor het verwerven van theoretische kennis en vaardigheden; dat wil zeggen dat theoretische kennis en vaardigheden zo veel mogelijk worden verworven op het moment dat de deelnemer deze nodig heeft voor het uitvoeren van zijn opdrachten. Beroepsgericht handelen kan verbeterd worden door onder andere een bewuste reflectie op het eigen beroepsgericht handelen, gericht op verbetering van de eigen kwaliteiten en mogelijkheden in de beroepspraktijk. Opleidingsprogramma Het curriculum bestaat uit 60 ECTS verdeeld over twee jaar. Competentieverwerving vormt de leidraad voor het opleidingsprogramma dat bestaat uit 6 modules (zie overzicht 2). Overzicht 2 Opleidingsprogramma Module ECTS Jaar 1 1. Wetenschappelijke vaardigheden Sport en maatschappij 7 3. Sport, school en omgeving 7 4. Onderwijzen en leren 7 Jaar 2 5. Beïnvloeden van bewegingsgedrag 7 6. Meten en monitoren 7 Afstuderen (masterpiece) 15 Totaal ECTS 60 Ad 1: Wetenschappelijke vaardigheden In deze module komt een breed scala van wetenschappelijke vaardigheden aan bod, globaal op te delen in het opzetten, uitvoeren en communiceren van een onderzoek. Onderwerpen: de aard van de wetenschap, evidence based practice en action research, het onderzoeksproces voorbereiden, verschillende typen van onderzoek, methodologie en statistiek, schrijven en presenteren. 4

5 Ad 2: Sport en maatschappij In deze module staat de relatie tussen sport en maatschappij centraal. Het accent ligt op de betekenis van sport voor de samenleving en dus sport als middel. Speciale aandacht zal daarbij zijn voor healthy ageing. De (veronderstelde) betekenis wordt bestudeerd, kritisch beschouwd en getoetst. Deze kennis wordt vervolgens omgezet in toepassingsgerichte oplossingen en geldt bovendien als belangrijke bouwsteen voor de andere modules. Ad 3: Sport, school en omgeving Vertrekpunt van deze module is een bestaand vakwerkplan op een onderwijsinstelling. Er wordt een evidence based legitimering voor dat vakwerkplan geschreven op basis van literatuur aangaande onderwijsvisie en betekenissen van sport en LO, en een eigen onderzoek. Dit onderzoek heeft als onderwerp de betekenissen die leerlingen geven aan LO, alsmede hun fysieke activiteit, en een omgevingsscan. De samenwerking van school met sportverenigingen en omgeving (de BOS-driehoek) komt daarin terug. Ad 4: Onderwijzen en leren In deze module wordt, met theorieën (leertheorieën) en modellen van curriculumontwikkeling als basis, voor de praktijk (doelgroep) curriculum ontwikkeld. Dit ontwikkelde curriculum wordt vervolgens daadwerkelijk uitgevoerd in de praktijk (pilot). In het tweede deel van het module wordt aandacht besteed aan principes van motorisch leren, beoordeling, en spelgecentreerd onderwijs. Ad 5: Beïnvloeden van bewegingsgedrag In deze module wordt ingegaan op de gedragsverandering die nodig is om jong en oud (healthy ageing) ertoe te bewegen deel te nemen aan bewegingsprogramma s en om sport- en bewegen een vaste plaats in de eigen leefstijl te geven. Om hier in de praktijk mee te kunnen werken is inzicht nodig in determinanten van beweeggedrag c.q. inactiviteit en mogelijkheden om deze determinanten en daarmee het gedrag te beïnvloeden. Diverse theoretische gedragsmodellen die hieraan ten grondslag liggen komen aan bod, alsmede diverse planningsmodellen. Bestaande projecten in het werkveld worden kritisch tegen het licht gehouden op zoek naar best-practices. Ad 6: Meten en monitoren Deze module sluit inhoudelijk aan bij module 1 (wetenschappelijke vaardigheden) en geldt tevens als voorbereiding op de masterpiece. De aangereikte kennis wordt in deze module vertaald naar het praktisch meten en monitoren van educatieve sport- en bewegingsprogramma s, en mondt uit in een onderzoeksplan voor het masterpiece. Afstuderen Het afstudeerdeel (dat eventueel plaatsvindt binnen de eigen werkkring) bestaat uit een praktisch gedeelte in de vorm van een toegepast onderzoek (interventiestudie, implementatie van richtlijnen of bewegingsprogramma s, evaluatie van een bestaand interventieprogramma, marktanalyse enzovoort) en een verslaglegging daarvan in de vorm van een artikel of rapport (de masterpiece). De student moet in het afstudeerdeel werken aan een substantieel deel van de opleidingscompetenties. Toetsing van de modules vindt plaats met verschillende toetsvormen zoals een openvragentoets, een essay/artikel, een presentatie of een integratieve opdracht. De opleiding wordt afgesloten met een afstudeerproject dat bestaat uit een praktisch gedeelte in de vorm van een toegepast onderzoek en een verslag daarvan in de vorm van een artikel of rapport (masterpiece). 5

6 De koppeling van de modules en de competenties wordt in overzicht 3 schematisch weergegeven. Overzicht 3 Koppeling modules en competenties Modules Competenties Onderzoeken Communiceren Legitimeren Ontwerpen Realiseren Module 1 X X Module 2 X X Module 3 X X X Module 4 X X X Module 5 X X Module 6 X X X X Masterpiece X X X X X De algemene, taakdoorsnijdende competenties Zelfstandig werken en Leren & reflecteren komen gedurende de hele opleiding aan bod. Werkvormen De toepassing van het geleerde in de praktijk wordt gerealiseerd door opdrachten, soms in de eigen werkomgeving, en een actief gerichte reflectie op de (huidige) werkervaring en het (huidig) leren binnen de intervisiebijeenkomsten. Het leren van theoretische kennis en concepten gebeurt in colleges, groepsopdrachten (vaak op basis van praktijkcasuïstiek), individuele opdrachten en zelfstudie. Het leren van beroepsvaardigheden vindt plaats door middel van projectonderwijs (waarin studenten in groepen werken aan praktische vraagstukken), practica (vaardigheidstrainingen die bestaan uit statistische computervaardigheden, meten van fysieke activiteit etc.) en zelfstudie/zelfstandig oefenen. Daarnaast worden de competenties ontwikkeld binnen de eigen beroepscontext via coachgesprekken en de opdrachten uit de modules. Bovendien wordt het afstudeeronderzoek veelal gerealiseerd op de eigen werkplek. Toelatingseisen Voorwaarde voor toelating tot de masteropleiding Lichamelijke Opvoeding is het hebben van een relevante werkomgeving en een afgeronde bacheloropleiding LO. 6