11/10/2015. Het welzijn van dierentuindieren: meten, weten of liever vergeten? De rol van de moderne dierentuin. Dierentuindierenwelzijn en mensen

Transcriptie

1 Het welzijn van dierentuindieren: meten, weten of liever vergeten? De rol van de moderne dierentuin Paul Koene Wat leeft er in de dierentuinen, Brussel, CONSERVATIE EDUCATIE WELZIJN ONDERZOEK Dierentuindierenwelzijn en mensen Welzijnsdoelen in dierentuinen: Fraser, 2007 Achtergrond = Publieke opinie Het dier centraal: natuur gehouden Risico's van slecht welzijn minimaliseren Wetgeving Bezoekers NGOs Welzijnsproblemen herkennen en prompt handelen Instituut (Zoo) Dierentuin dieren welzijn Zoo personeel Bevorderen van de kennis over het welzijn van dierentuindieren Onderzoekers Draper, 2008 Zorg Part 1 1

2 Dawkins (2004, 2015) Vragen: Is het dier gezond? Heeft het dier wat het wil? Natuurlijk gedrag gedragsbehoefte Verrijking niet nodig? Verrijking ongepast? 5 Vrijheden en minimumeisen Het gebruik van minimumnormen (huisvesting) kan vooruitgang (kennis) of de streven naar hogere normen belemmeren (Koene en Duncan, 2001). Risico van omgevingsnormen Optreden van negatief welzijn (bijvoorbeeld de aanwezigheid van stereotypieen) Afwezigheid van positief welzijn (zoals de uitdrukking van gedrags-diversiteit, of spelgedrag). Risico om achter de feiten aan te lopen wanneer het duidelijk is dat een hogere standaard mogelijk is of nodig is. Melfi and Hosey (2009) Part 2 Omgeving- en diergerichte indicatoren Meten Indicatoren van welzijn Gedrag, stereotypieen, diergerichte maten, fysiologie, omgeving, management, enquete zoos Dierklassen Zoogdieren (90%), vogels (5%), reptielen, vissen, ongewervelden Soorten Olifant (15%), gorilla (8%), chimpansee, tijger, makaak, ijsbeer, dolfijn, vos, orang-oetan, flamingo, giraffe, gibbon, anders (40%) Hoe meten we olifanten welzijn? Definitie van welzijn? Mason and Veasey (2010) Dierenwelzijn gaat over gevoelens Beschikbare welzijnsindicatoren alle indicatoren hebben hun voor-en nadelen meerdere, aanvullende, goed gekozen indices Analyse Twee goede geldige indicatoren Corticosteroïden Stereotypieen andere indices zijn voorgesteld andere potentiële welzijn indices Advies Welzijnsindicatoren moeten ontwikkeld worden Centrale rol in op feiten gebaseerd management van olifanten 2

3 Indicatoren van welzijn samengevat Gevalideerde indicatoren Stereotypieën Moederlijk gedrag en overleving van jongen Cortisol Levensduur Uitdagende indicatoren? Spelen Tijdsbesteding (N/C) aanwezigheid en geluid van bezoekers Ruimte (gebruikt/niet gebruikt) Naturalistisch indruk Sociale indicatoren? Mogelijke schattingen van welzijn Inventarisatie welzijnsindicatoren (uit praktijk) Stereotypieën valideren (ook voor kleine soorten) Indicatoren via video Zoo record indicatoren (ZIMS) Dierenwelzijnsindex plus (bijv TGI) Welfare Quality aangepast Welzijnsscoreformulieren Gedrag- en welzijnsprofielen Olifantenonderzoek (holistisch) Welzijns-scoreformulieren (WelfareTrak) Part 3 Welfare Quality Wolf pacing Wolf Welfare Quality uitkomst 3

4 Part 4 Welfare score formulieren Qualitative Behaviour Assessment WelfareTrak formulier POLAR BEAR Animal Name: Keeper Name: Date: We are attempting to capture your overall impressions of this individual s well-being over the past couple of days. Please do not over-think your responses. There are no wrong answers. The definitions of all items can be found on the attached sheet. PART I. Based on your recent interactions and experiences with this individual, please rate him/her on the following items: POOR MARGINAL FAIR GOOD EXCELLENT Activity Appetite Behavior Feces Locomotion Physical Social PART II. Based on your recent interactions and experiences with this individual, how often would you use the following items to describe him/her or his/her activities? NEVER RARELY OCCASIONALLY OFTEN ALWAYS Interested in Environment/ Enrichment-Curious Performs Stereotypic Behavior Playful Restless 1 ` Stressed Part 5 Niet alle soorten zijn gelijk hoog specialist Gedragsbehoeftes generalist laag Geen passend antwoord gehouden Passend antwoord Omgeving natuur Pinguin #ref Need Time Part 6 Koene,

5 Controle Voldoende Geschikt Regelmatig Beschikbaar Geen overmatige Makkelijk te onderhouden Geschikt Toegang hebben tot Geen chronische gezondheidsproblemen Gemakkelijk verzameld Van verrijking voorzien Waar / niet waar Ja / nee Gevalideerde indicatoren Stereotypieën Moederlijk gedrag en overleving van jongen Cortisol Levensduur Meer indicatoren en indexen Deugdelijkheid/geldigheid/val iditeit Betrouwbaarheid Mogelijkheden/hanteerbaar SMART = Specifiek - Meetbaar Acceptabel - Realistisch - Tijd gebonden Relaties tussen belangen King pinguins vragen stellen (voer en ijs) N = 1 statistiek Herhaald, random Positief: meer eten, meer activiteit Negatief: meer agonistische interacties voor staan op ijs Part 7 Conclusie Dierenwelzijn: 5 vrijheden en minimumeisen te beperkt Aandacht voor natuurlijke behoeften, positief welzijn Welzijn beoordeling: Weinig gevalideerde indicatoren, veel uitdagingen Controle: Index = combinatie van indicatoren SMART = Specifiek - Meetbaar Acceptabel - Realistisch - Tijd gebonden Evaluatie en verandering: Verminderd welzijn verminderen van de verarming Verrijking moet niet nodig zijn Verrijking geeft plezier Part 8 5

6 Welzijn meten The effect of GPS collars on African Elephant behavior at the San Diego Zoo Safari Park (2012) Automatisch meten van dierkenmerken Body size and extinction risk in terrestrial animals (2013) Grote dieren sterven sneller uit Kleine dieren belangrijker voor de mens: mieren, termieten, vleermuizen, kikkers en vogels The potential of Social Network Analysis as a tool for the management of zoo animals (2015) Positief welzijn meten door relaties (Koene en Ipema, 2014) Eenduidige definitie van welzijn is noodzakelijk Welzijn weten Reintroductions from zoos: a conservation guiding light or a shooting star (2007) Gaat de rol van zoos veranderen in situ Animal welfare and conservation, the debate we must have (2012) Welke definitie van welzijn: natuurlijk gedrag? Animal welfare and the paradox of animal consciousness (2015) Zijn de dieren gezond? Krijgen de dieren wat ze willen? [Wat zijn hun gevoelens?] Welzijn vergeten? Ecological ethics in captivity: balancing values and responsibilities in zoo and aquarium research under rapid Global Change (2013) Zootopia: Animal welfare, species preservation and the ethics of captivity (2014) Captivity for conservation? Zoos at a Crossroads (2015) Eerst educatie en dan natuurbehoud? Is er acceptabele BALANS tussen de dierenwelzijnkosten en natuur/soortbehoud-baten? Beperkte rol van zoos bij conservatie Dierenwelzijn: kosten voor de mens/zoo Zoo = commercieel dierenwelzijn vergeten? Tenslotte Team (collegas) Advies Groep (zoo collegas) Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie Studenten Kim Vanderschoot (pinguin) Lusanne Brand (wolf) Internationale samenwerking Kathy Carlstead Nadja Wielebnowski Georgia Mason Dank Vragen? 6