Het zou het leven een stuk lastiger maken als een van je zintuigen niet goed of juist te goed werkt. En natuurlijk

Transcriptie

1 Verslag door N woorden 20 mei ,5 4 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Inleiding Bij de keuze van mijn onderwerp probeer ik altijd iets te kiezen waar ik nog veel van kan leren. In mijn werkstuk ga ik het hebben over zintuigen. Er staat vooral in wat mij het leukste lijkt om informatie over te geven, maar ook dingen waarvan ik denk dat ze het belangrijkste zijn. Zo staat er in welke soorten zintuigen er zijn en hoe dat in elkaar steekt. Maar ook op welke plekken die zintuigen in je lichaam worden gebruikt. Dat lijkt mij het belangrijkste en het leukste om te vertellen over de zintuigen. Voorwoord Dit werkstuk gaat over de zintuigen van de mens. Ik houd mijn werkstuk over zintuigen omdat ik het een interessant onderwerp vind waar ik vast nog wat van kan leren. En ik denk dat er wel leuke dingen over te vertellen zijn. Ik had nog naar het museum, corpus reis door de mens willen gaan, maar dat is er niet van gekomen. Dit bezoekje gaan we nu doen in de mei vakantie. Ik hoop dat iedereen dit werkstuk met plezier leest. Hoofdstuk 1 Zintuigen algemeen Een zintuig is een orgaan dat een soort prikkels ontvangt. Bijv. lichtstralen, geluiden, geuren en wanneer je iets aanraakt. Je hebt vijf verschillende soorten zintuigen, maar de bekendste zintuigen zijn je zichtzintuig en je gehoorzintuig. Maar dan heb je ook nog je tastzintuig, je reukzintuig en je smaakzintuig. Je reukzintuig hoort bij de neus. Je tastzintuig hoort bij de huid. Je gehoorzintuig hoort bij de oren. Je smaakzintuig hoort bij de tong. En je zichtzintuig hoort bij de ogen. De meeste zintuigen zijn al voor je geboorte ontwikkeld. Zo kan een pasgeboren baby bijv. de zoete melk van zijn moeder proeven tijdens het drinken. Maar hij kan ook geluiden horen, en weten welke stem van zijn moeder is, en hij herkent zelfs haar geur. Maar helaas werken de zintuigen niet bij iedereen even goed. Bijv. jij hoort je broer misschien nog fluisteren, maar je moeder hoort het niet. Als je ouder wordt, begin je vaak steeds slechter te zien. Ook kan het gehoor dan minder worden. En door een ziekte of een klap op het hoofd, kan een van je zintuigen zelfs afsterven of misschien wel overgevoelig raken. Het zou het leven een stuk lastiger maken als een van je zintuigen niet goed of juist te goed werkt. En natuurlijk Pagina 1 van 5

2 hopen we allemaal dat onze zintuigen voor altijd of voor een lange tijd het goed blijven doen. Je zintuigen hebben verbinding met de zenuwen. Als een zintuig merkt dat er een prikkel is, geeft hij dat door aan de zenuwen. En dan voel je dus bijv. pijn als je je geprikt hebt aan de doorn van een roos. Hoofdstuk 2 Reukzintuig De neus heeft vier functies. De eerste is dat de neus een ademhalingsorgaan is. De tweede is; dat de neus deel uit maakt van de stemvorming. En ten derde zorgt de neus ervoor dat ons traanvocht afgevoerd word, en als laatste is de neus ook nog eens ons reukorgaan. Het reukzintuig zit diep en hoog in de neus en die bestaat weer uit heel kleine neushaartjes. Als de reukhaartjes in de neus in contact komen met stof, wordt er een seintje doorgestuurd naar de hersenen en de hersenen zeggen dan dat we iets ruiken. De neus is ook handig bij het ruiken van vieze luchtjes. Als het eten bijv. stinkt, ga je kijken of het nog wel lekker is. Het is eigenlijk een soort waarschuwing. Je neus geeft ook waarschuwingen als er bijv. brand is of als er gevaarlijke stoffen in de lucht hangen. Niet elke gevaarlijke stof kun je ruiken! stammen in Nieuw-Guinea bij het afscheid van een goede vriend/vriendin, de handen onder zijn/haar oksels stoppen en de geur daarvan op het eigen lichaam wrijven? Zo blijft de herinnering aan deze vriend/vriendin beter bewaard dan bijv. een foto. de Nobelprijs voor Geneeskunde en Fysiologie in 2004 naar geurwetenschappers ging? Twee Amerikanen ontdekten een groep van 1000 genen. Deze genen maakten het mogelijk dat de mens wel geuren kan onderscheiden en onthouden. Ze in Japan in sommige kantoren via de airconditioning er luchtjes worden verspreid om de stemming van de medewerkers van het bedrijf te verbeteren? Ze gaan dan beter hun best doen. s Ochtends een opwekkende citroengeur, s middags de ontspannende geur van hout, en aan het einde van de middag een bloemengeur die de concentratie versterkt. Vrouwen meestal beter kunnen ruiken dan mannen. Mannen beter zijn in het zien van kleine bewegingen. Hierdoor waren de mannen in de prehistorie beter in het jagen en de vrouwen goed in het vinden van nietgiftige planten voor het eten. Hoofdstuk 3 Tastzintuig Voelen doe je met je vooral met je huid. In je huid zitten weer 4 verschillende zintuigen om dingen mee te voelen: Warmtezintuigen: zijn zintuigen die je laten weten wanneer iets warm of heet is. Koude zintuigen: zijn zintuigen die je laten weten wanneer is erg koud is. Tastzintuigen: zijn zintuigen die doorgeven aan je hersenen dat je iets voelt, zoals iets dat ruw, glad, hard of juist zacht. Drukzintuigen: zitten dieper in de huid en als er iets op je huid drukt, geven ze dat door aan de hersenen. Zenuw: is een soort leiding die zintuigen, organen en spieren met je hersenen verbinden. Braille, dit is een speciaal schrift voor blinde mensen. Mensen die blind zijn gebruiken de tastzin in hun vingertoppen om te kunnen lezen. Hiervoor is het brailleschrift ontwikkeld. Dit is ontstaan toen de Franse Louis Braille 11 jaar oud was. Hij nam een geheime militaire code en veranderde die in leesbare tekst voor blinden. Dit werd het begin voor geschreven communicatie tussen blinden. Omdat het een belangrijke ontdekking was wordt deze tactiele (voelbare) schrijfmethode voor blinden nog steeds Braille genoemd. Hoofdstuk 4 Gehoorzintuig Pagina 2 van 5

3 Met het gehoorzintuig kun je geluiden horen. Geluid bestaat uit trillingen die tegen je trommelvlies (in je oor) aankomen. Daarna komen ze in het slakkenhuis terecht, waarna de gehoorzenuw de trilling naar de hersenen stuurt. Er zitten ook haartjes in het slakkenhuis die de lage tonen doorgeven. En de haartjes voorin zorgen voor de hoge tonen. Het oor bestaat uit 3 delen: Het eerste stuk oor bestaat uit een oorschelp, de gehoorgang en het trommelvlies. Het tweede stuk oor bestaat uit drie botjes die het trommelvlies met het derde stuk oor verbinden. Dat zijn: de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Het derde stuk oor bestaat uit het slakkenhuis. Het slakkenhuis heeft gevoelige cellen die verschillende soorten geluiden scheiden. Je trommelvlies kan beschadigen als je voorwerpen in je oor stopt. je bij sommige dieren zou denken dat ze geen oren hebben, terwijl ze ze toch hebben. je beter kunt horen als je olifantenoren maakt. (je handen om je oren) het oor ook het evenwichtsorgaan is. Dus als je bijv. duizelig bent komt dat door je evenwichtsorgaan. Het evenwichtsorgaan zit in je oor en het heeft drie bogen, ook wel een halfcirkelvormig kanaal. Dove mensen: Doof zijn is niet fijn. Dat kan Bijv. gebeuren door een ongeluk, je kunt doof geboren worden*, maar je kunt ook doof worden door te veel medicijnen te slikken. Een groot probleem is ook het harde geluid bij muziekfestivals en dancefeesten. * Als je ouders of een van beide ouders doof is, is de kans groot dat je het dan doorgegeven krijgt tijdens de zwangerschap. Dove mensen hebben ook geen haartjes in het slakkenhuis van het oor zitten, of de haartjes zijn erg beschadigd. Een kind kan meer horen dan een volwassene omdat de haartjes dan nog niet beschadigd kunnen zijn. Hoofdstuk 5 Smaakzintuig De smaakzintuigen zitten in de tong. Over de tong lopen heel veel kleine kuiltjes en naast die kuiltjes zitten smaakknopjes. Die smaakknopjes kunnen maar vier smaken herkennen: zoet, zout, zuur en bitter. Elke smaak heeft weer aparte smaakknopjes. Ook is het reukzintuig erg belangrijk, want je proeft niet alleen met je tong maar met je neus ruik je de smaak ook een beetje en met je tong maak je ook nog eens je gebit schoon. Maar je gebruikt je tong ook bij bijv. het praten of kauwen of slikken. katten de smaak zoet niet kunnen proeven? vliegen met hun pootjes proeven? op het puntje van je tong de meeste tastzintuigen zitten? Pagina 3 van 5

4 Hoofdstuk 6 Zichtzintuig Met je ogen kun je zien. De prikkel die uit de buitenwereld je ogen aan het werk zet is licht. Als je ogen niet goed werken ben je slechtziend. Als je niets kunt zien ben je blind. Onze ogen lijken op een fotocamera. Licht zorgt er voor dat je ogen werken. Er valt licht door een de pupil van je oog. Die pupil is een zwart gat in de iris. De iris bepaalt de kleur van je ogen, bruin, groen of blauw. Het licht gaat net als bij een fototoestel- door de lens heen en komt op het netvlies terecht. Als het voorwerp waar je naar kijkt dichtbij staat, wordt de lens boller. Als het voorwerp ver weg is, wordt de lens platter. Zo kun je altijd goed zien. Voor de iris en de pupil zit een dun doorzichtig beschermlaagje, het hoornvlies. Dat voorkomt dat er stof of vuil in je oog komt. Eigenlijk zie je alles op z n kop! Kijk maar eens naar de tekening. Wat boven is (A), komt onderaan op je netvlies terecht. Wat onder is (B), komt bovenaan! De hersenen zorgen dat het omgekeerde beeld weer rechtgezet wordt. Gezichtsbedrog: Je ogen kunnen je ook voor de gek houden. Soms zie je iets wat er niet is en soms zie je iets niet wat er wel is. Aan het einde van de 19 e eeuw een onderzoeker heeft getest of het mogelijk zou zijn dat mensen er mee konden leven om alles omgekeerd te zien. Dit testte hij door een paar mensen uit vrije wil een tijdje te laten rondlopen met een bril, die ervoor zorgde dat alles wat ze zagen omgekeerd zou zijn. Na een paar dagen konden sommigen dingen oprapen en lopen zonder te vallen. Een van hen lukte het zelfs te fietsen. Katten en sommige andere dieren een dun extra ooglid over hun oog kunnen trekken, als bescherming tegen zand en fel licht. Mensen hadden vroeger ook dit extra ooglid, maar het enige wat daar nog van over is, is dat kleine witte velletje in je ooghoek. Honkbalspeler Wade Bogg tijdens het belangrijkste deel van zijn loopbaan erg scherp kon zien. Als de bal op hem af kwam, zag hij zelfs de kleinste naden erin zitten! Geen wonder dat zijn slaggemiddelde enorm hoog lag! Hoofdstuk 7 Spreekwoorden en gezegden die verwijzen naar zintuigen Een zesde Zintuig hebben Eerder dan andere mensen weten wat er gaat gebeuren; iets goed aanvoelen Aan iets geroken hebben Heel even iets gedaan of gezien hebben waardoor je weet wat het is; even met iets kennis gemaakt hebben Iets bij de hand hebben Iets direct kunnen pakken als het nodig is De oren spitsen Opeens heel goed luisteren omdat er iets gezegd wordt waarvan je denkt dat het interessant voor je is Een en al oor zijn Pagina 4 van 5

5 Heel aandachtig luisteren Je ogen zijn groter dan je maag Je hebt meer eten opgeschept dan je uiteindelijk op blijkt te kunnen Liefde maakt blind Wie verliefd is, ziet de slecht of minder goede eigenschappen van de ander niet Over smaak valt niet te twisten Ieder heeft andere voorkeuren en het heeft geen zin om daar ruzie over te maken. Nawoord Het maken van dit werkstuk was niet heel erg moeilijk omdat ik al best goed weet hoe Microsoft Word werkt. Ik heb gemerkt dat ik dit werkstuk al veel zelfstandiger heb kunnen maken. Ik weet nu goed hoe ik moet beginnen en het zoeken naar informatie vind ik niet meer zo moeilijk. Het enige wat ik altijd nog een beetje lastig blijf vinden is het in eigen woorden zetten van zinnen met voor mij nog onduidelijke woorden. Maar dan vraag ik mijn moeder om hulp en kan ik weer verder, waarbij ik mijn woordenschat ook meteen verder uitbreid. Zelf vond ik dit wel een moeilijker onderwerp dan mijn vorige werkstuk. Pagina 5 van 5