Biologie samenvatting H6. Let op: ik weet niet of deze samenvatting helemaal goed is.

Transcriptie

1 Samenvatting door Estel 2738 woorden 16 december ,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie samenvatting H6 Let op: ik weet niet of deze samenvatting helemaal goed is. Aantekeningen en tekst B1: Zintuigen reageren op invloed van het milieu: prikkels. Elk zintuig is speciaal gevoelig voor 1 type prikkel, de adequate prikkel. Bijvoorbeeld: licht oog en geur neus. Prikkel. Zintuigcel: zet de prikkel om in een impuls. Impuls gaat via een gevoelszenuwcel naar het centrale zenuwstelsel. In de hersenen wordt de impuls verwerkt in schakelcellen. Er wordt een nieuwe impuls aangemaakt in de hersenen. Impuls gaat via een bewegingscel naar een spier / klier. Reactie. Er wordt een impuls opgewekt als de prikkel sterk genoeg is. De prikkelsterkte moet dan wel over de drempelwaarde heen komen. Hoe sterker de prikkel, hoe meer impulsen er ontstaan, de impulsfrequentie neemt dan toe. De sterkte van het elektrische signaaltje of terwijl: impuls blijft altijd hetzelfde. Als je een bepaalde prikkel heel lang aanhoudt, ontstaan er soms minder impulsen. Het zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: het centrale zenuwstelsel en uit de zenuwen. Het centrale zenuwstelsel bestaat ook uit 2 delen: de hersenen en de ruggenmerg. De functie van het centrale zenuwstelsel is: je hersenen verwerken de impulsen die van de zenuwen afkomen. Ook regelt het de werking van spieren en klieren. Met pijnpunten neem je pijn waar. Er zijn 3 soorten prikkels die pijn veroorzaken: 1. Een mechanische pijnprikkel: een snee of gestoten teen. 2. Een thermische pijnprikkel: door hoge of lage temperaturen; branden aan heet water. Of blootstelling aan water kouder dan 5 graden. 3. Een chemische pijnprikkel: door een chemische stof; gestoken door een bij. Begrippen B1; Pagina 1 van 9

2 Zintuigen: voorbeeld: neus en oor. Ze zetten prikkels om in impulsen. Zintuigstelsel: alle zintuigen samen. Gehoorzintuig: 1 van de 2 type zintuigen die in je oor voorkomen. Evenwichtszintuig: hiermee kun je zwaartekracht voelen waardoor je je evenwicht kunt bewaren. Warmtezintuig: reageert als je huid in aanraking komt met iets dat warmer is dan je huid. Koude zintuig: reageert als je huid in aanraking komt met iets dat kouder is dan je huid. Drukzintuig: Reageert als er op je huid wordt gedrukt, ze liggen diep in je huid. Tastzintuig: Reageert op lichte aanrakingen van je huid. Je kan er voorwerpen mee aanvoelen. Tastknopjes: in de tastknopjes zitten tastzintuigen. Prikkel: een invloed uit het milieu op een organisme. Zintuigcellen: ze zetten prikkels om in een impuls. Impulsen: een soort elektrische signalen (seintjes) Drempelwaarde: de kleinste prikkelsterkte die een impuls veroorzaakt. Impulsfrequentie: Het aantal impulsen dat in een bepaalde tijd verzonden wordt naar je hersenen. Adequate prikkel: Het type prikkel waar één zintuig gevoelig voor is. Niet-adequate prikkel: sommige zintuigen kunnen ook andere prikkels waarnemen als hun adequate prikkel, die prikkel noem je dan de niet-adequate prikkel. Gewenning: als een bepaalde prikkel heel lang aanhoudt, ontstaan er in de zintuigen impulsen. Dit noem je gewenning. Centrale zenuwstelsel: bestaat uit hersenen en ruggenmerg. Zenuwen: versturen van impulsen naar de hersenen, en van de hersenen naar spieren of klieren. Pijnpunten: De uiteinden van bepaalde zenuwen, pijnpunten komen op allerlei plekken voor, ook in dieper gelegen organen. Mechanische pijnprikkel: snee of als je iets stoot. Thermische pijnprikkel: hoge of lage temperatuur. Chemische pijnprikkel: chemische stof. De plaatjes B1 Aantekeningen en tekst B2 Pagina 2 van 9

3 De opperhuid bestaat uit de hoornlaag en de kiemlaag. 1. de hoornlaag bevat dode, verhoornde cellen. 2. de kiemlaag bevat levende cellen. Begrippen B2. (onderdelen, functies en uitleg) Opperhuid: bestaat uit 2 lagen, de hoornlaag en de kiemlaag. Hoornlaag: de hoornlaag bestaat uit resten van dode, verhoornde cellen. De hoornlaag beschermt tegen beschadiging, uitdroging en ziekteverwekkers. Kiemlaag: bestaat uit levende cellen, in de onderste kiemlaag worden er nieuwe cellen aangemaakt, deze cellen gaan steeds verder omhoog en verhoornen daar en dan gaan ze naar de hoornlaag. Eelt: een verdikte hoornlaag die de huid extra beschermt. Haarzakje: een haarzakje is een uitstulping van de kiemlaag in de lederhuid. Talgklieren: een talgklier die produceert talg. Talg: een soort vet, het houdt de haren en de hoornlaag soepel. Lederhuid: in de lederhuid liggen warmte, koude druk en tastzintuigen. Haarspiertjes: zorgen dat je haren rechtop kunnen staan (kippenvel bijv.) Bloedvaten: voor de aanvoer van voedingstoffen en afvoer van afvalstoffen. Zweetklieren: ze produceren zweet, als je het warm hebt verdampt het zweet en koelt je lichaam af. Onderhuidse bindweefsel: hierin wordt vet opgeslagen dat dient als reservevoedsel. Het vet vormt een isolerende laag, waardoor warmteverlies van het lichaam wordt tegengegaan. Afbeeldingen B2. B3 aantekeningen en tekst. (bij deze basistof hadden we geen aantekeningen) In de neus zit het reukzintuig, van binnen is die bekleed met neusslijmvlies. In het bovenste deel liggen reukharen. Deze zintuigcellen worden geprikkel als er geur komt. In deze zintuigcellen ontstaan dan impulsen die naar de hersenen geleid wordt. Pagina 3 van 9

4 In de oppervlakte van de tong bevinden zich smaakzintuigen. Over de tong lopen fijne groefjes. Aan de zijkanten liggen smaakknopjes, daarin liggen smaakzintuigcellen. ze kunnen 4 smaken onderscheiden; zoet, zuur, zout en bitter. Voor elk zijn aparte smaakknopjes. Bij alle smaken die je proeft speelt het reukzintuig ook een rol. B3 begrippen. Reukzintuig: het zintuig waar je mee ruikt, de neus. Neusslijmvlies: de binnenkant van de neusholte is bekleed met neusslijmvlies. Reukharen: Het bovenste deel van de neus is bekleed met reukharen. Ze worden geprikkeld als er geurende gassen langs de reukharen gaan. Zetten geurprikkels om in impulsen. Smaakzintuigen: het zintuig waar je mee proeft, de tong. Smaakknopjes: liggen in de zijkanten van de groefjes, zetten smaakprikkels om in impulsen. B4 tekst en aantekeningen In je oren worden trillingen doorgegeven en aan verschillende onderdeken, tot ze het slakkenhuis hebben bereikt. Daar laten trillingen een membraan trillen, waardoor de zintuigcel geprikkeld wordt en een impuls kan maken. Geluid dat zijn trillingen van de lucht. De 3 gehoorbeentjes zijn het aanbeeld, de stijgbeugel en de hamer. B4 de begrippen. (onderdelen en functies) Geluidsfrequentie: de snelheid waarmee geluidstrillingen elkaar opvolgen. Hertz (HZ): De geluidfrequente wordt uitgedrukt in Hertz. Volume: Hoe hard of zacht een geluid is. Decibel (DB): Het volume van een geluid wordt uitgedrukt in decibel. Oorschelp: Het vangt geluiden op. Gehoorgang: Door de gehoorgang komen de geluiden bij het trommelvlies. Trommelvlies: De geluiden komen tegen het trommelvlies aan waardoor die gaat trillen. Oorsmeerkliertjes: de oorsmeerkliertjes produceren oorsmeer, het oorsmeer houd het trommelvlies soepel zodat hij goed kan trillen. Trommelholte: Ligt achter het trommelvlies. Hierin bevinden zich gehoorbeentjes. Gehoorbeentjes: 3 soorten, hamer, aanbeeld en stijgbeugel. Deze botjes worden in beweging gezet door de trillingen van het trommelvlies en ze laten het venster trillen. Vlies: De stijgbeugel is verbonden met een vlies. Ander woord = venster. Slakkenhuis: Bestaat uit 3 kanalen, die als een spiraal zijn opgerold. Alle 3 de kanalen zijn met vloeistof gevuld. Pagina 4 van 9

5 Doordat het venster trilt gaat de vloeistof in de kanalen van het slakkenhuis trillen, deze trillingen gaan naar het basilair membraam. Venster: Doordat de gehoorbeentjes trillen gaat het venster ook trillen en die laat de vloeistof in het slakkenhuis ook trillen. Zintuigcellen: Liggen in het middelste kanaal van het slakkenhuis, de zintuigcellen in je oor zetten prikkels om in impulsen en geven dit door aan de gehoorzenuw. Gehoorzenuw: verzend de impulsen naar de hersenen. Buis van Eustachius: de trommelholte is door de buis van Eustachius verbonden met de keelholte. Bij gapen en slikken gaat de buis van Eustachius open hierdoor kan er lucht vanuit de keelholte naar de trommelholte gaan, of omgekeerd waardoor de luchtdruk aan beide zijden gelijk is. B4 afbeeldingen. B5 tekst en aantekeningen. Staafjes: voor het zien van contrasten 1. Lage drempelwaarde. 2. Liggen verspreid over het hele netvlies. Kegeltjes: voor het zien van kleuren. 1. Hoge drempelwaarde. 2. Liggen vooral in de gele vlek, en in de directe omgeving. In het netvlies zijn twee bijzondere vlekken te zien: 1. Gele vlek: hiermee zie je het scherpt, alleen kegeltjes. 2. Blinde vlek: valt hier ligt op dan zie je niks, alleen zintuigcellen. Het netvlies bestaat uit 2 lagen: de laag van zintuigcellen en van zenuwcellen. Als je foto s maakt met een flits wordt je oog soms rood, dat komt doordat er een stukje van het rode vaatvlies zichtbaar wordt. B5 de begrippen. (functies en onderdelen) Gezichtszintuigen: Liggen in je ogen. Wenkbrauwen: Zorgen ervoor dat zweet of ander vocht langs de ogen loopt en niet erin. Pagina 5 van 9

6 Wimper: Beschermt de ogen tegen vuil en fel licht. Harde oogvlies: In het witte gedeelte van het oog is dit een stevig vlies dat het oog beschermt Regenboogvlies: Een ander woord voor iris. Iris: De iris heeft niet echt een functie. Ander woord is regenboogvlies. Pupil: De opening in de iris, door de pupil dringt licht verder het oog binnen. Hoornvlies: Het vlies dat over de pupil en de iris heen ligt. Traanklieren: De traanklieren produceren traanvocht. Traanvocht: Beschermt de ogen tegen uitdroging en reinigt de ogen. oogleden: Door knipperen met je oogleden verspreid je het traanvocht over de ogen. Traanbuizen: Door de traanbuizen word het traanvocht van de ooghoeken naar de neusholte afgevoerd. Oogspieren: draaien de ogen in de gewenste richting. Glasachtig lichaam: Het oog is voor een groot gedeelte gevuld met een soort geleiachtige massa, dit heet het glasachtig lichaam. Vaatvlies: Zorgt voor de voeding van een groot deel van het oog. Netvlies: Hierin liggen zintuigcellen, deze worden geprikkeld wanneer er licht op valt. Oogzenuw: Geleidt de impulsen naar de hersenen. Gele vlek: Met de gele vlek kun je het scherpt zien, doordat er allemaal kegeltjes in liggen. Blinde vlek: Is de plaats waar de oogzenuw het oog verlaat. In de blinde vlek liggen geen zintuigcellen. Lens: De lens zorgt ervoor dat je scherp kunt zien. Laag van zintuigcellen: liggen de staafjes en de kegeltjes in. Staafjes: Hiermee kun je alleen contrasten zien. Ze hebben een lage drempelwaarde voor licht. Daardoor kun je met staafjes ook in de schemering voorwerpen waarnemen. Ze liggen over het hele netvlies, maar niet in de gele en blinde vlek. Kegeltjes: Hiermee kun je kleuren zien. Kegeltjes hebben een hoge drempelwaarde voor licht. Daardoor kun je met kegeltjes alleen bij voldoende licht voorwerpen waarnemen. Ze liggen vooral in de gele vlek en zijn directe omgeving. Pupilreflex: De hoeveelheid licht die op het netvlies valt wordt geregeld doordat de pupil groter en kleiner wordt. Dit is nodig omdat het netvlies kan beschadigen als er teveel licht op valt. Kringspieren: Lopen rondom de pupil, als ze zich samentrekken word de pupil kleiner. Straalsgewijs lopende spieren: lopen van de pupil naar de buitenkant van de iris. Als ze zich samentrekken wordt de pupil groter. B5 de afbeeldingen. Pagina 6 van 9

7 B6 tekst en aantekeningen Het zenuwcel bestaat uit het cellichaam, de celkern en de uitlopers. Er zijn 3 typen zenuwcellen: 1. Gevoelszenuwcellen: geleiden impulsen van zintuigen naar het centrale Zenuwstelsel. Cellichamen liggen buiten het centrale zenuwstelsel. Hij heeft 1 lange uitloper. 2. Schakelcel: geleiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel. Ze verbinden de uitlopers van gevoelszenuwcellen met de uitloper van bewegingszenuwcellen. Ze liggen in het centrale zenuwstelsel. 3. Bewegingszenuwcellen: geleiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of klieren. Cellichamen liggen in het centrale zenuwstelsel. Heeft 1 lange uitloper. B6 de begrippen. Zenuwcellen: Cellichaam: van een zenuwcelen is het deel waarin zich de celkern bevind, de cellichamen van zenuwcellen liggen in of vlak bij het centrale zenuwstelsel. Uitlopers: Door de uitlopers worden impulsen geleid, er zijn uitlopers die impulsen naar het lichaam toe geleiden en uitlopers die impuls van het lichaam af geleiden. Uitlopers kunnen ook impulsen naar andere cellen doorgeven. Zenuw: Een bundel uitlopers van zenuwcellen. B6 de afbeeldingen. B9 aantekeningen en tekst. Ik heb hier geen aantekeningen van. De hersenen bestaan uit de hersenstam, de grote hersenen en de kleine hersenen. De hersenstam geleidt impulsen van het ruggenmerg naar de grote en kleine hersenen en in omgekeerde richting. In de schors van de grote en kleine hersenen liggen veel cellichamen van schakelcellen. In het merg liggen veel uitlopers van schakelcellen. In de grote hersenen komen zeer veel impulsen aan. De plaats waar impulsen in de grote impulsen in de grote hersenen aankomen en worden verwerkt, bepaalt de aard van de waarnemingen die je doet. In de hersenen liggen de cellichamen van de schakelcellen in groepen bij elkaar: de hersencentra. We onderscheiden Pagina 7 van 9

8 gevoelscentra en bewegingscentra. Voor elk lichaamsdeel is er in elke hersenhelft een gevoelscentrum en een bewegingscentrum. De meeste gevoelscentra liggen bij elkaar in de hersenschors achter de centrale groeve. De gevoelscentra voor gezicht, gehoor en reuk liggen apart in de hersenschors. In de gevoelscentra worden binnenkomende impulsen verwerkt. Doordat binnenkomende impulsen in de gevoelscentra van de grote hersenen worden verwerkt vindt bewuste gewaarwording van prikkels plaats. De meeste bewegingscentra liggen bij elkaar in de hersenschors vóór de centrale groeve. De bewegingscentra voor schrijven en spreken liggen apart in de hersenschors. In de bewegingscentra kunnen impulsen ontstaan. Deze impulsen veroorzaken bewegingen die je bewust maakt. We noemen dit bewuste bewegingen of gewilde bewegingen. De kleine hersenen zorgen voor de coördinatie van alle bewegingen op elkaar zijn afgestemd. Ook zorgen de kleine hersenen ervoor dat je je evenwicht kunt bewaren. Begrippen B9. Hersenstam: Het verlangde van het ruggenmerg, hij geleidt impulsen van het ruggenmerg naar de grote en kleine hersenen en omgekeerd. schors: Buitenste gedeelte grote en kleine hersenen. In de schors liggen veel cellichamen van schakelcellen. De schors heeft een grijze kleur. (grijze stof) merg: Binnenste gedeelte van grote en kleine hersenen. In de merg liggen ceel uitlopers van schakelcellen. De witte kleur komt door de isolerende laagjes om uitlopers heen. (witte stof) grote hersenen: In de grote hersenen komen veel impulsen aan afkomstig van zintuigen. Pas als deze impulsen in de schors zijn verwerkt wordt je bewust van een prikkel. hersencentra: de groepen van cellichamen van schakelcellen bij elkaar in de grote hersenen. gevoelscentra: In de gevoelscentra worden binnenkomende impulsen verwerkt. Centrale groeve: Een groeve tussen het voorste en achterste deel van de grote hersenen. bewuste gewaarwording: Doordat binnenkomende impulsen in de gevoelscentra van de grote hersenen worden verwerkt, vindt bewuste gewaarwording plaats van prikkels. beweginscentra: Hier kunnen impulsen ontstaan. Deze impulsen kunnen via de hersenstam, het ruggenmerg en bewegingszenuwcellen naar spieren worden geleid. bewuste bewegingen: ook wel een gewilde beweging. De impulsen die in de beweginscentra ontstaan veroorzaken bewegingen die je bewust maakt. Gewilde bewegingen: Ook wel een bewuste beweging. Kleine hersenen: De kleine hersen zorgen ervoor dat alle bewegingen die je maakt goed op elkaar zijn afgestemd. B9 de afbeeldingen. Pagina 8 van 9

9 B10 Tekst en aantekeningen. (ik heb hier geen aantekeningen van) Je hebt bewuste reacties en onbewuste reacties Een bewuste reactie is een reactie waarbij iets gebeurd en je daar op reageert en het reageren is dan een bewuste reactie Een reflex is een vaste, snelle, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel. Reflexen verlopen meestal erg snel om je lichaam te beschermen tegen beschadigingen. Uitleg terugtrekreflex: = als je in aanraking komt met het hete water, trek je je hand direct terug. Pas daarna voel je pijn. Door het water op je hand ontstaan in de in bepaalde zintuigcellen in je huid impulsen. Deze impulsen worden via gevoelszenuwcellen naar schakelcellen in je ruggenmerg geleid. De schakelcellen geleiden de impulsen direct door naar bewegingszenuwcellen. De bewegingszenuwcellen geleiden de impulsen direct door naar spieren in je armspieren waardoor je armspier zich samentrekt hierdoor trekt je arm terug. Ondertussen hebben de schakelcellen in je ruggenmerg impulsen naar de hersenen gestuurd. Doordat de weg naar de hersen langer is als de weg naar de ruggenmerg, trekt de hand eerder weg en daarna pas pijn voelt. B10 de begrippen. Bewuste reactie: Een reactie waar je eerst over nadenkt voor je het gaat doen. Reflex: een vaste snelle, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel. Reflexen verlopen meestal erg snel om je lichaam te beschermen tegen beschadiging. Terugtrekreflex: Als je in aanraking met iets pijnlijks komt trek je je hand terug. Reflexboog: De weg die impulsen bij een reflex afleggen. De reflexbogen van de romp en de ledematen verlopen via het ruggenmerg en de reflexbogen van het hoofd en hals verlopen via de hersenstam. B10 de afbeeldingen Pagina 9 van 9