7,1. Werkstuk door een scholier 1717 woorden 1 juli keer beoordeeld. Het oor en geluid

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 1717 woorden 1 juli ,1 60 keer beoordeeld Vak ANW Het oor en geluid Geluid is eigenlijk hetzelfde als trillende lucht. Geluid komt in geluidsgolven, die je ook kunt voelen als je je hand voor een bron van geluid houdt. (bijvoorbeeld voor je mond als je praat.) Als een voorwerp geluid produceert worden de luchtdeeltjes in zijn omgeving samengeperst. Daardoor neemt de luchtdruk ter plekke toe. De samengeperste luchtdeeltjes botsen met omliggende deeltjes in de lucht en geven hun energie zo door. Je oor bestaat uit 3 delen: - het uitwendige oor (de oorschelp, die de geluiden opvangt en de gehoorgang. hierdoor komt het geluid bij het trommelvlies.) - het midden oor (dit is een met lucht gevulde ruimte waar de gehoorbeentjes zich bevinden) - en het binnenoor (dit wordt gevormd door het slakkenhuis en de halfcirkelvormige kanalen.) Je oor is een van de meest complexe organen in je lichaam. Als een geluidsgolf je oor bereikt gebeurt er een heleboel tegelijk. Als de geluidsgolven het oor binnenkomen door de gehoorgang veroorzaakt dat trillingen op het trommelvlies. Dan worden de geluidsgolven door het midden van het oor versterkt. In het midden oor zitten, zoals eerder gezegd, de gehoorbeentjes. Dit zijn de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. (de gehoorbeentjes behoren tot de kleinste botjes in ons hele lichaam.) De trilling van het trommelvlies zet de gehoorbeentjes in werking. Eerst wordt de hamer, die aan de achterkant van het trommelvlies vast zit, in beweging gebracht. De hamer draagt de trilling over aan het aambeeld en die draagt de trilling dan weer over aan de stijgbeugel. De stijgbeugel brengt de trillingen dan weer over op het ovale venster en via de trilling van het ovale venster wordt de vloeistof in het slakkenhuis in beweging gezet. Het slakkenhuis is met vocht gevuld en op de wand van het slakkenhuis zitten ongeveer celletjes met piepkleine haartjes erop. De vloeistof in het slakkenhuis neemt de bewegingen van de geluidsgolven over. De haartjes gaan van de beweging en van het kabaal heel erg snel op en neer trillen en daardoor maken ze een soort elektrische impulsen aan. Het werkt een beetje hetzelfde als een lichtschakelaar. De haarcelletjes transporteren de geluidsgolven naar de gehoorzenuw, waar ze vervolgens worden doorgeseind naar de hersenen. De hersenen coördineren het geluid. Ze bewerken en interpreteren de geluidssignalen, waardoor we bijvoorbeeld spraak of het geluid van een fluitketel kunnen herkennen. Ook in het binnenoor zitten de halfcirkelvormige kanalen. Deze spelen een rol bij je evenwicht. Daarom is het ook vaak zo dat mensen die slechthorend zijn of iets mis hebben in hun oor en slecht evenwicht hebben. Om een voorbeeld te geven van hoe complex het oor te werk moet gaan, hebben we een voorbeeld van Pagina 1 van 5

2 het slakkenhuis. We hebben net al gezegd dat er ongeveer celletjes op zitten. Als je bedenkt dat er op het netvlies 100 miljoen celletjes zitten, zijn er helemaal niet veel en daarom moeten ze met zoveel precisie werken. Het is zelfs zo precies dat een haartje dat over een afstand van 1 atoom op en neer beweegt, nog hoorbaar is. Oorzaken van doofheid Oorzaak 1: De haarcelletjes op het slakkenhuis zijn extreem kwetsbaar. Als je te lang in lawaai staat, raken ze overbelast. De haarcellen gaan dan afbuigen en op den duur sterven de haarcelletjes helemaal af. Dit kan niet meer hersteld worden. De haarcellen kunnen niet opnieuw aangroeien. Na een tijdje zijn er hele groepen haarcellen dood en/of kapot. Deze kunnen dan ook geen impulsen meer doorgeven aan de gehoorzenuw (en dus de hersenen). Zo kunnen de hersenen alleen nog maar een paar geluiden ontvangen, die wel worden doorgelaten door de haarcelletjes en zo komt het dus dat mensen soms hele woorden niet meer verstaan. Zelfs met een gehoorapparaat is het verlies van haarcellen niet op te lossen. Oorzaak 2: Er kunnen ook gewoon dingen stukgaan in een van de andere delen van je oor. Bij het uitwendige oor kunnen er smeerproppen ontstaan waardoor je slechter hoort, ontstekingen in de hoorgang of een klein gaatje in het trommelvlies. Als deze drie dingen de oorzaak zijn van slechthorendheid, kan je er vaak alles aan doen d.m.v medicijnen of een kleine operatie. Hetzelfde geldt ook voor een verminderde beweging van de gehoorbeentjes of ontstekingen in het middenoor. Oorzaak 3: Tinnitus. Dit is dat mensen geluiden horen die er niet zijn. Dit is in de meeste gevallen ongeneeslijk. Het geluid kan een gerinkel of geklingel zijn, maar het ga ook gewoon zoemen, sissen of brommen zijn. Soms hoort iemand zee geluiden, klokken of bellen of een voortdurende wind, maar ook diergeluiden kunnen. Krekelgeluiden of het tsjirpen van een vogel komen ook voor. Het geluid is vaak voortdurend aanwezig. Hard of zacht, of afwisselend hard of zacht. tinnitus wordt veroorzaakt door aandoeningen die je al in het oor had, maar tinnitus zelf veroorzaakt dan weer slechthorendheid. als je tinnitus hebt is er iets mis met je haarcelletjes. vaak veroorzaakt tinnitus ook ernstige psychische problemen. zeker als de diagnose nog niet gesteld is, vragen mensen zich radeloos af hoe ze zich dat soort dingen kunnen verbeelden. Oorzaak 4: De ziekte van Ménière. Bij deze ziekte heb je last van gehoorsuizen, slechthorendheid en enorme aanvallen van duizeligheid (dit heeft dan weer te maken met die halfcirkelvormige kanalen, die voor het evenwicht in je lichaam zorgen). Het verloop van deze ziekte is heel verschillend. Hij kan voorbijgaan, of een hele periode heel rustig zijn, maar de slechthorendheid en de oorsuizen blijven altijd. Overigens kan je een aanval wel vaak voorspellen. Een aanval kondigt zichzelf aan door andere gevoelens Pagina 2 van 5

3 in je oren dan normaal, een andere gehoorsscherpte, geluidsvervorming, maar ook misselijkheid en overgeven kunnen voorkomen. Oorzaak 5: Dan bestaan er nog een heleboel erfelijke aandoeningen. Een daarvan zal ik nu vertellen, het op jonge leeftijd snel verouderende gehoororgaan. een andere naam bestaat hier niet voor. dat betekent dat van je geboorte af je gehoor steeds slechter wordt. er gebeurt dan ongeveer hetzelfde als wat ik vertelde bij oorzaak 1. de haartjes gaan platliggen en geven geen trillingen meer door. Deze aandoening kan echter wel met een gehoorapparaat verholpen worden. (niet helemaal, maar wel grotendeels) wat gepaard gaat met deze aandoeningen zijn ook duizeligheids aanvallen. Dit is echt niet hetzelfde als de ziekte van Menière. Als een kind geboren wordt, begint het orgaan al met aftakelen, dit wordt op jonge leeftijd vaak heel erg slecht en daarna gaat het verminderen veel langzamer. Deze aandoening is erfelijk. (maar alleen mannen kunnen hem overgeven.) Zo bestaan er nog een heleboel meer aandoeningen. Onderdelen Een miniatuurverzameling van elektronische onderdelen: - microfoontje dat geluiden oppikt - een speciale chip die het geluid bewerkt zodat het gehoorverlies zo goed mogelijk wordt gecompenseerd - versterker die zorgt dat het geluid hoorbaar wordt - ontvanger die het versterkte geluid aan het oor doorgeeft - kleine vervangbare batterijtjes in elk onderdeel Moderne gehoorapparaten zijn echter vaak veel ingewikkelder. Nadelen - alle geluiden worden versterkt, dus ook achtergrondgeluiden, er is dus steeds een ruis - bij slechte ontvangst wordt het volume harder gezet, er is dan al snel een harde vervelende fluittoon - niet alle geluiden die doorkomen in het gehoorapparaat zijn even duidelijk, sommige klanken worden versterkt, terwijl andere nauwelijks waarneembaar zijn Een hoortoestel kan de manier waarop iemand vroeger hoorde niet vervangen, en kan verder gehoorverlies ook niet verhelpen of voorkomen. Verschillende soorten gehoorapparaten 1. Achter het oor (BTE) Via een slangetje aan het toestel wordt het geluid naar een oorstukje in het oor gebracht. Het is groter dan een toestel wat in het oor zit, dus er kan een grotere batterij in, en een grotere versterker. Dit is dus handig voor mensen met erge problemen. Het werd heel lang geleden ontworpen, maar toch kan dit model net zo geavanceerd zijn als de kleine gehoorapparaten. Pagina 3 van 5

4 - relatief weinig reparaties, want de elektronica bevindt zich buiten het oor - het is makkelijk in onderhoud, je kunt het oorstukje gewoon met water schoonmaken - de batterij gaat meestal langer mee dan die van toestellen in het oor, want de batterij is groter - het is geschikt voor zwaardere verliezen van het hoorvermogen - het is zichtbaarder dan toestellen in het oor, vooral bij kort haar 2. In het oor (ITE) Deze onderdelen zitten in een op maat gemaakte oorvorm die in het buitenste gedeelte van het oor past. De afmeting, en het gemakkelijke gebruik zijn ontworpen voor mensen met een beperkte handvaardigheid. - alles zit in één behuizing, je hebt dus niet een apart hoortoestel en oorstukje - het is zeer onopvallend te dragen. - de elektronica zit in het oor, daarom is de kans groter dat het kapot gaat - omdat het in het oor zit, moet de gebruiker ervan alles goed schoonmaken. Oorsmeer moet vaak worden verwijderd, ook zit er een filtersysteem in, dat er voor zorgt dat het niet verstopt raakt, die moet ook regelmatig worden vervangen. Deze nadelen gelden ook voor kanaaltoestellen. 3. In het kanaal (ITC) Deze zijn nog kleiner dan in het oor toestellen en hebben een oorvorm die in de gehoorgang zelf past, terwijl een kleiner gedeelte ervan uit het buitenste gedeelte van het oor steekt. Ze zijn heel onopvallend maar in het uitwendige oor toch nog wel zichtbaar. 4. Volledig het kanaal (CIC) Deze gehoorapparaten passen helemaal in de gehoorgang. Je kunt ze uit je oor halen door middel van een heel dun koordje wat er net uitsteekt. Het is de nieuwste generatie. - ze zijn helemaal niet zichtbaar - je gehoorgang moet groot genoeg zijn en een goede vorm hebben. - ze zijn heel klein gebouwd, en daarom past er ook maar een kleine batterij in In het oor toestellen, en de toestellen in het kanaal kunnen problemen veroorzaken voor oudere mensen Pagina 4 van 5

5 en/of mensen met reuma. Ze bestaan namelijk uit kleine onderdeeltjes, en die kunnen dan soms niet meer goed te pakken zijn. 5. Hoorbril Voor mensen die een bril dragen is er ook nog een andere optie: de hoorbril. Het gehoorapparaat zit dan in de bril verwerkt. Er zijn 2 soorten: - je hebt een bril waarbij aan het uiteinde van de brilpoot een beengeleider zit. Zulke hoorbrillen worden beengeleidingsbrillen genoemd. Via trillingen wordt het geluid naar het slakkenhuis getransporteerd. Deze soort kan worden gebruikt wanneer er afwijkingen zijn aan het uitwendige oor en/of middenoor, of wanneer het oor vaak ontstoken is. - bij de andere soort zit in de poot van de bril een normaal hoortoestel gebouwd. 6. Kasttoestellen Nu worden kasttoestellen niet meer zo veel gebruikt, maar vroeger wel. Het is een kastje, ongeveer zo groot als een mobiele telefoon, en dat wordt op het lichaam gedragen. Vanaf het kastje loopt er een snoertje naar het oor, daar is het verbonden met een oorstukje in het oor. Een kasttoestel wordt bijvoorbeeld gebruik bij mensen met motorische problemen. Pagina 5 van 5