Parnassia Bavo Groep Haaglanden. Suïcidaliteit. Beleidsadvies Trimbos Voorjaarscongres. Onderwerpen

Transcriptie

1 Suïcidaliteit Dr Bert van Hemert, psychiater Zorgservice Haaglanden Opleiding Bureau 4-uurszorg Sociale Psychiatrie suicidaliteit /69 Parnassia Bavo Groep Haaglanden Bureau 4-uurszorg Crisisdienst Spoedpolikliniek Politieprogramma Verzorgingsgebied inwoners Vijf spoedeisende hulpen = contacten per jaar 0 x beoordeling na suicidepoging per jaar /69 Voorjaarscongres Beleidsadvies Trimbos 007 Voorjaarscongres 006 Discussie risicotaxatie 008 Discussie beleid Methodiek / beleid Risicotaxatie na suïcidepoging Veiligheidsplan klinieken Interne richtlijn behandeling suïcidaliteit Het aantal suïcides, suïcidepogingen en recidives is in 0 met 0% afgenomen Verbeter herkenning van suïcidaliteit Verbeter adequate hulp Verbeter kennis en vaardigheden /69 4/69 Onderwerpen Suïcidaliteit en suïcide Risicotaxatie na een suïcidepoging Discussie en beleid 5/69 6/69

2 De dood Discussie Angst Verantwoordelijkheid Machteloosheid Boosheid Heeft de psychiater een speciale deskundigheid in het voorspellen en voorkomen van suicide? Het ultieme falen 7/69 8/69 Suïcidaliteit Gradaties van suïcidaliteit Suicidale ideaties Suicidepogingen Suicide Zelfbeschadigend gedrag Suïcide gedachten Suïcidale intentie Suïcidaal gedrag Suïcidepoging Verstoorde suïcide Suïcide 9/69 0/69 Intentie --- Gedrag Suïcidaliteit - epidemiologie Lage intentie meer overtuiging Ideatie Plannen Op beschadiging gericht handelen Vluchtige gedachte aan dood Waardeloosheid Wanhoop Wil niet meer leven Spreekt over zelfmoordgedachten Spreekt over zelfmoordplannen Op dak staan/ langs spoor lopen Automutilatie Medicatie innemen Polsen snijden Poging tot verhanging Organiseren en realiseren /69 van eigen overlijden Suïcidegedachten Suïcidepoging - bevolking Suïcidepoging - ziekenhuis Crisisbeoordelingen Suïcides.500 / / / / ,5 / /69

3 Aantallen Nederland Aantallen huisartspraktijk Suïcidegedachten Suïcidepoging - bevolking Suïcidepoging - ziekenhuis Crisisbeoordelingen Suïcidegedachten Suïcidepoging - bevolking Suïcidepoging - ziekenhuis Crisisbeoordelingen 50 Suïcides.50 Suïcides per 6 jaar /69 4/69 Suïcide Suïcide in Europa SDR, Suicide and intentional self-harm, per Gestandaardiseerde suicide-incidentie per (5 jaar voortschrijdend gemiddelde) <= 0 <= 4 Mannen Totaal Vrouwen 5/69 Last available European Region 4.4 <= 8 <= <= 6 No data 6/69 Min = 0 Laatst beschikbare suïcidesterfte per Greece,05 Sweden,5 Albania 4,84 Austria,40 Italy 5,85 Czech Republic,8 United Kingdom 6,5 Poland 4,5 Spain 6,6 Switzerland 4,96 Netherlands 8,69 France 5,87 Ireland 9, Ukraine 9,54 Portugal 9,59 Belgium 9,60 Germany 9,8 Hungary,0 Romania 0,54 Russian Federation 7,6 Bulgaria,0 Lithuania 8,94 Norway,7 Belarus 8,95 Denmark,8 7/69 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Suicide naar leeftijd en geslacht in 98 en < jaar 5-9 jaar 0-9 jaar 0-9 jaar jaar jaar jaar jaar 80 jaar 98 Mannen 007 Mannen 98 Vrouwen 007 Vrouwen 5 < jaar 5-9 jaar 0-9 jaar 0-9 jaar jaar jaar jaar jaar 80 jaar 8/69

4 Verloren levensjaren in 007 Verloren levensjaren in 007 Mannen Vrouwen Totaal Bevolking < 0 jaar *0E6 0-9 jaar *0E jaar *0E6 60 jaar *0E6 Totaal *0E6 Aantal zelfmoord Aantal suicides en verloren levensjaren Verloren levensjar 5 < jaar 0-9 jaar jaar jaar 80 jaar 5 < jaar 0-9 jaar jaar jaar 80 jaar Aantal man vrouw Levensjaren man vrouw 9/69 0/69 Relatie met psychiatrie Risicofactoren Eerdere suïcidepoging Eetstoornis Depressieve stoornis Sedativa misbruik Bipolaire stoornis Opiaat misbruik Dysthymie Obsessieve comp St SMR Jaarlijks Lifetime 8 0,5% 8% 0 0,% 5% 0 5 0,% >5% 4 0,% 9% 0,% 8% Harris EC, Barraclough B. Suicide as an outcome of mental disorders: a meta-analysis. Br J Psychiatry 997; 70: 05-8 /69 Suïcidale ideatie Suïcideplannen Beschikbaarh middel Suïcidepoging Psychische stoornis Verslaving Lichamelijke ziekte Familiegeschiedenis Leeftijd Geslacht Hopeloosheid Anhedonie Ambivalentie Bewustzijnsvernauwing Impulsiviteit Verlieservaringen Sociale isolatie Huiselijk geweld Voorgesch misbruik Onvoldoende contact /69 Beschermende factoren Voorspellen de evidentie Goede sociale steun Verantwoordelijkheid naar anderen Kinderen Religie Coping vaardigheden Goede therapeutische relatie Er zijn statistisch significante risicofactoren Predictieregel biedt onvoldoende sensitiviteit en specificiteit Geen gerandomiseerde studies Het verhaal staat centraal /69 Voorspellen is moeilijk, vooral waar het de toekomst betreft (naar Bomans) 4/69 4

5 Suïcide en suïcidepogingen Suïcide en suïcidepogingen Nederland ,0 0,0 Aantal pogingen per suicide suicide per 00. 5,0 0,0 5,0 0,0 man vrouw ,0 0, >=80 Leeftijd Den Haag Man Vrouw Pogingen per Man Vrouw >= >=75 Leeftijd 5/69 6/69 Aantal parasuïcides (episodes) bij 5-4-jarige Haagse jonge vrouwen per per jaar (met 95% bi). Den Haag, Methoden 800 bi 95% betrouwbaarheids interval (Fleiss, 98) Aant. per Suïcide Poging Verhangen/wurgen 4% % Vergiftigen (medicijnen) 8% 77% Snijden 8% Voor voertuig springen 4% Van hoogte springen 8% % Verdrinken 6% % Anders 9% % Onbekend % 6% 0 Nederlands Surinaams Turks Marokkaans 7/69 Suicide: CBS, 007 Poging: 45 pogingen crisisdienst Den Haag 005 8/69 Risicotaxatie Dr Bert van Hemert, psychiater Zorgservice Haaglanden Bureau 4-uurszorg Opleiding Sociale Psychiatrie 9/69 0/69 5

6 trauma Suïcide ideatie Praktijk richtlijnen hulpverlening demografisch somatisch Suicïde risico middelengebruik psychopathologie psychosociaal familiair media Beschikbaarheid middel /69 Achtergrond /69 Beoordeling in fasen A. Voorbereiding B. Risicotaxatie C. Afronding /69 4/69 Informatie verzamelen A. Voorbereiding Organiseer veiligheid Verzamel relevante informatie Verwijzer Behandelaar / dossier / crisisregeling Andere bronnen Organiseer de setting Veilige en rustige gespreksruimte Gezelschap A. Voorbereiding 5/69 6/69 6

7 Organiseer veiligheid B. Risicotaxatie in 6 stappen Noodzakelijke somatische zorg Mobiliseer hulp () Beveiliging / politie Ambulance WGBO Goed hulpverlener Wilsbekwaamheid (Vervangende toestemming) Zorgvuldigheid! A. Voorbereiding 7/69. Contact maken. De poging. Psychiatrisch onderzoek 4. Risicofactoren / beschermende factoren 5. Aanvullende informatie 6. Risicoweging 8/69. Contact maken. De poging Taxatie bewustzijn Respect / empathie / afstand nabijheid Neutraal / feitelijk Overdracht tegenoverdracht Contactgroei CASE - Chronological Assessment of Suicde Events 9/69 S.C. Shea. The practical art of suicide assessment. J Clin Psychiatry 998; 59 (suppl 0): /69. Psychiatrische onderzoek 4. Risicofactoren Stoornissen Psychose Depressie Intoxicatie / verslaving Andere stoornissen Interpersoonlijke dynamiek Symptomen Bewustzijnsvernauwing Hopeloosheid Anhedonie Ambivalentie Agressie / agitatie Angst / paniek Impulsiviteit Demografische kenmerken Psychosociale factoren Lichamelijke ziekte Misbruik voorgeschiedenis Familiare belasting 4/69 4/69 7

8 4. Beschermende factoren 5. Aanvullende informatie Thuiswonende kinderen Verantwoordelijkheidsgevoel naar familie Positieve sociale hulp Religie Positieve therapeutische relatie Coping vaardigheden Heteroanamnese steunsysteem Suicidaliteit Ondersteuning Lopende behandeling Let op ontbreken van informatie! 4/69 44/69 6. Risicoweging 6. Risicoweging Ernst van de suïcidaliteit Inschatten herhalingsrisico Afwegen van veiligheidsmaatregelen Non-suïcide afspraken / contract When in doubt: better safe than sorry 45/69 46/69 C. Afronding 45 suïcidepogingen Plan maken met de patiënt (op schrift) Organiseer veiligheid (Beschikbaarheid middelen?) Betrek anderen Wat als Nazorg Informeren Actieve follow-up Verslaglegging Afronding Opname Spoedzorg Zorg Verwijzing Ter plaatse Afwachten Onbekend 75 - %; IBS; 5 IBS-waardig 0-9% 5-5% 6-8% 9 - % - 0% - % C. Afronding 47/69 C. Afronding 48/69 8

9 Chronische suicidaliteit Referenties Voorgeschiedenis Behandelplan Crisisregeling Relatiemanagement Onderhandel Hanteer tegenoverdracht Opname kan schade doen Better safe than sorry 49/ /69 Discussie beleid Dr Bert van Hemert, psychiater Zorgservice Opleiding Bureau 4-uurszorg Sociale Psychiatrie Suïcide...hoort er nu eenmaal bij..is toch niet te voorspellen.., wie het echt wil doet het toch..komt eigenlijk niet zo vaak voor 5/69 5/69 Weerstanden Verantwoordelijkheid van GGZ instellingen We kunnen het toch niet inschatten Mij hoef je niets te leren Kost veel tijd, je kan er alle kanten mee op Beleid dient alleen om de inspectie tevreden te stellen 5/69 Uitdragen van besef van verantwoordelijkheid, ten opzichte van patiënt, hulpverlener en samenleving Scheppen van duidelijke kaders: wat verstaat deze instelling onder zorgvuldig handelen Middelen beschikbaar stellen om dit zorgvuldig handelen mogelijk te maken Actief bijdragen aan onderzoek, onderwijs, voorlichting, preventie 54/69 9

10 Praktijk Hoe moet je taxeren? Hoe moet je taxeren? Wanneer moet je taxeren? Wie kan taxeren? Chronische suïcidaliteit Risicoweging Veiligheidsplan 55/69 56/69 Wanneer moet je taxeren? Wanneer moet je taxeren? Iedere patiënt is een suïcidale patiënt tot het tegendeel bewezen is Crisiscontact Intake Voor overgangsfasen in behandeling Verandering in beeld Geen herstel of verslechtering Anticipatie van verlies Begin van ernstige ziekte Zijn er bijwerkingen? 57/69 58/69 Wie kan taxeren? Psychiater Huisarts Psycholoog Verpleegkundige Politie Familieleden Chronische suïcidaliteit 59/69 60/69 0

11 Risicoweging criteria of ervaring? Risicoweging Criteria of ervaring? Na een suicidepoging en psychose en hoog letaal / weloverwogen en voorzorgsmaatregelen en gepland, intentioneel en distress / spijt nog te leven en man > 45 jr en weinig sociale steun en impulsief, geagiteerd, wil niets en acute organische stoornis 6/69 = meestal opnemen = mogelijk opnemen 6/69 Risicoweging criteria of ervaring? Risicoweging criteria of ervaring? Suïcidale ideatie en hoog letaal plan en sterke intentie en psychose en ernstige psychiatrische stoornis en ernstige pogingen in voorgeschiedenis en somatische ziekte die bijdraagt en ambulant niet coöperatief en toezicht, onderzoek of diagnostiek en zwak steunsysteem Suicidale ideatie en reactie op een gebeurtenis en weinig letaal plan en stabiel steunsysteem en coöperatief in behandeling en geen voorgeschiedenis, coöperatief in behandeling en stabiel steunsysteem 4 = meestal opnemen = mogelijk opnemen 6/69 = mogelijk naar huis 4 = bij voorkeur naar huis 64/69 Risicoweging criteria of ervaring? Geen poging of ideatie maar uit onderzoek, voorgeschiedenis, of van anderen zijn er aanwijzingen voor een verhoogd risico 4 Veiligheidsplan Acute opnameafdeling = meestal opnemen = mogelijk opnemen = mogelijk naar huis 4 = bij voorkeur naar huis 65/69 66/69

12 Fase Fase Separatie Afgesproken toezicht Take Home Fase a Fase b Fase c Fase Zonder vrijheden met permanent toezicht Zonder vrijheden minimaal per 5 minuten contact Zonder vrijheden per minimaal 0 minuten contact Gesloten opname zonder afgesproken toezicht maar zonder vrijheden Werk systematisch Ga het niet uit de weg Betrek anderen Zorg voor goede verslaglegging - suicidaliteit Fase 4 Vrijheden buiten de afdeling Fase 5 Voorbereiding op klinisch ontslag 67/69 68/69 69/69