Groene schoolpleinen, gezonde schoolpleinen? Waarom dan wel? Sjerp de Vries
|
|
- Irena Koster
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Groene schoolpleinen, gezonde schoolpleinen? Waarom dan wel? Sjerp de Vries
2 Overzicht Natuur in de leefomgeving <-> Gezondheid en welzijn Mogelijke mechanismen achter de relatie Onderzoek specifiek gericht op kinderen Groen in de woonomgeving en ADHD Groene schoolpleinen Herinrichtingen in Rotterdamse aandachtswijken 2
3 Nabije natuur <-> Gezondheid & welzijn Wat kan natuur bieden waaraan mensen voor hun gezondheid en welzijn behoefte hebben? Mogelijke mechanismen Regulerende ecosysteemdiensten Luchtkwaliteit verbeteren Hittestress/UV-straling verminderen Wateroverlast voorkomen Culturele ecosysteemdiensten Immaterieel van aard Waarbij contact met ecosysteem (groen) nodig is 3
4 Culturele ecosysteemdiensten Mogelijke mechanismen 1: ecosysteemdiensten Recreatiemogelijkheden Esthetisch genot (mooie landschappen) Spirituele ervaringen/zingeving Mogelijke mechanismen 2: natuur & gezondheidsonderzoek Stressreductie en herstel concentratievermogen Faciliteren sociale contacten/verbeteren sociaal klimaat Stimuleren lichamelijke activiteit 4
5 Hartig et al. (2015): review van reviews schema 5
6 Onderzoek gericht op kinderen: beweging Kinderen met voldoende groen in de woonomgeving spelen iets meer tijd buiten (ca. 10%) Alleen voor jongens is er een relatie tussen buitenspeeltijd en de kans op overgewicht Maar... buitenspelen lijkt meer te doen dan de kans op overgewicht voor jongens te verkleinen Want... voor jongens én meisjes is er een vrij sterke relatie tussen buitenspeeltijd en hun gezondheid 6
7 Onderzoek gericht op kinderen: ADHD Groen en gebruik ADHD-medicatie Theoretisch veronderstelde causale keten 7
8 Groen en gebruik ADHD-medicatie: opzet Data Achmea Health Database (vergoedingen) In 2011 ca kinderen tussen 5 en 12 jaar 3,7% gebruikte in dat jaar een ADHD-medicijn Hieraan gekoppeld gegevens over groen in de woonomgeving (binnen 250 m. van huis) Percentage groen grondgebruik (0 100) Kleinere groenelementen in bebouwd gebied (0 250) In statistische analyses gecorrigeerd voor: Geslacht, leeftijd, stedelijkheid buurt, gem. WOZ-waarde woningen, percentage NW-allochtonen, percentage kinderen < 15 jr. 8
9 Groen en gebruik ADHD-medicatie Hoofdresultaat: Groen binnen 250 m. X WOZ-waarde Als gemiddelde WOZ-waarde Odds ratio Groen < 145 k k k k k k > 345 k
10 Groen en gebruik ADHD-medicatie Additioneel resultaat: groenheid naar WOZ-categorie Gemiddelde WOZ-waarde Groen binnen 250 m. < 145 k 34% k 35% k 37% k 40% k 43% k 49% > 345 k 52% 10
11 Groen en gebruik ADHD-medicatie Voorbeeld ultwerking hoofdresultaat Voor WOZ-waarde < 145 k Verschil in groen in de buurt: 45% vs. 25% ruim 10% lagere kans op gebruik ADHD-middel Belangrijkste kanttekening bij het onderzoek Associatie is nog geen causatie Het hebben van ADHD leidt niet per definitie tot het gebruik van een ADHD-middel (hulpzoekgedrag) 11
12 Groen en ADHD bij kinderen Folder met samenvatting van met onderzoek beschikbaar 12
13 Intermezzo: jongeren, natuur en stress Vragenlijstonderzoek door Motivaction in opdracht van Stichting waarde onder goed 500 jongeren (16 30 jaar) Conclusies (Van der Lelij & Keuchenius, 2014): Stress speelt een belangrijke rol in het leven van jongeren Meerderheid jongeren is positief over effect van natuur op stressgevoelens Meerderheid ervaart na natuurbezoek minder stress; een vijfde zoekt hiervoor (wel eens) bewust de natuur op Belangrijkste motieven voor natuurbezoek: frisse lucht, mooie omgeving en tot rust komen 13
14 Groene schoolpleinen: herinrichtingen in Rotterdam Vijf scholen in aandachtwijken 4 experimentele en 1 controle school 3 middenbouwgroepen per school (3, 4, 5) Opzet onderzoek: voormeting (2010), herinrichting (2011), eerste nameting (2012), tweede nameting (2013) Gericht op concentratievermogen en sociaal-emotioneel welzijn (niet op lichamelijke activiteit) Kinderen individueel getest en bevraagd (ca. 300 per meetmoment) 14
15 Groene herinrichting schoolplein houdt in...? Meer groen en natuurlijke elementen en materialen Betere integratie van het groen: niet alleen decoratie Meer losse onderdelen waarmee gespeeld kan worden Meer variatie in mogelijkheden voor spelen en andere activiteiten Maar... als onderzoekers geen invloed op herinrichting Verschillende ontwerpers en participatieve processen Plus verschillenden uitgangssituatie per school Elke herinrichting is een case op zich! 15
16 Verwachtingen qua effect herinrichting Kinderen vinden het nieuwe plein leuker dan het oude Op het nieuwe plein zijn kinderen aardiger voor elkaar Na de ochtendpauze kunnen kinderen zich beter concentreren dan voorheen Na de ochtendpauze zijn de kinderen positiever gestemd dan voorheen Bovengenoemde korte-termijn effecten leiden op den duur tot een hoger sociaal-emotioneel welzijn van de kinderen Doordat kinderen via het nieuwe plein meer met natuur in contact komen, voelen ze zich meer op hun gemak met natuur 16
17 Hildegardisschool: oude (links) en nieuwe (rechts) plein 17
18 Hildegardis: meer beelden nieuwe plein 18
19 Nicolaasschool: oude (links) en nieuwe (rechts) plein 19
20 Nicolaasschool: meer beelden nieuwe plein 20
21 Beoordeling plein door de kinderen: oud vs. nieuw 21
22 Beoordeling sociale klimaat op het plein 22
23 Problemen hebben (welzijn: lagere score is beter) 23
24 Waarom leidt niet elke groene herinrichting tot een aantrekkelijker schoolplein? Case Theresiaschool Kwam de eerste nameting te vroeg? 24
25 Case Theresiaschool: speeldrukbestendigheid De boom die in 2012 was geplant (linkerfoto) is bij de tweede nameting verdwenen 25
26 Case Theresiaschool (3): wateroverlast 26
27 Conclusies groene herinrichting schoolplein Een groene herinrichting (met tegelijkertijd een groter en gevarieerder plein als resultaat) kán eraan bijdragen dat er minder gepest wordt op het plein. Op termijn kan zo n herinrichting zelfs het algehele welzijn van de kinderen vergroten. Voorwaarde lijkt wel dat de herinrichting in de ogen van de kinderen tot een aantrekkelijk(er) plein leidt: Het plein moet bestand zijn tegen de speeldruk (zonder te veel beperkende maatregelen) Populaire oude spelactiviteiten moeten nog steeds goed mogelijk zijn Gecreëerde verwachtingen moeten worden waargemaakt 27
28 Slotconclusies Voor kinderen, met name jongens, kán groen in de leefomgeving bijdragen aan een grotere mate van lichamelijke activiteit, m.n. via het bieden van aantrekkelijke en veilige buitenspeelmogelijkheden Contact met natuur heeft wellicht een grotere invloed via een positief effect op het stressniveau en het sociale klimaat, dan via lichamelijke activiteit Groene schoolpleinen zijn niet per definitie beter dan grijze schoolpleinen; belangrijke randvoorwaarden lijken speeldrukbestendigheid, honoreren van gecreëerde verwachtingen, niet teloorgaan van populaire oude spelactiviteiten 28
29 Dank voor uw aandacht Alterra, Wageningen UR Dr. Sjerp de Vries Postbus AA Wageningen 29
Groene schoolpleinen, wat levert het op?
Groene schoolpleinen, wat levert het op? Effecten van vergroening van vier schoolpleinen in een krachtwijk in Rotterdam 2010 2013 November 2013 Samenvatting onderzoek Groene Schoolpleinen & Krachtwijken
Nadere informatieDe relatie tussen groen in de woonomgeving en welzijn: hoe werkt het en wat betekent dit voor de toepassing? Sjerp de Vries
De relatie tussen groen in de woonomgeving en welzijn: hoe werkt het en wat betekent dit voor de toepassing? Sjerp de Vries Mogelijke mechanismen (ecosysteemdiensten) Regulerende ecosysteemdiensten Vermindering
Nadere informatiePartners Dr. Dieuwke Hovinga (Hogeschool Leiden, Lector Natuur en Ontwikkeling Kind)
Projecttitel: Groene schoolpleinen fase 2 Inventariseren van concrete aanbevelingen voor de manier waarop groene schoolpleinen duurzaam en gezond ingericht kunnen worden. Aanvrager Dr. Jolanda Maas (CAH
Nadere informatieBodem in de stad en volksgezondheid
Bodem in de stad en volksgezondheid De verkenning van een relatie Tia Hermans en Sjerp de Vries Enkele begrippen Bodem in de stad OECD: stedelijk gebied als >150 inwoners/km 2 bijna heel Nederland stedelijk
Nadere informatieMeer groen op het schoolplein: een interventiestudie
Alterra Wageningen UR Alterra Wageningen UR is hét kennisinstituut voor de groene leefomgeving en Postbus 47 bundelt een grote hoeveelheid expertise op het gebied van de groene ruimte en het 6700 AA Wageningen
Nadere informatieSpelen in het groen. Agnes van den Berg Roderik Koenis Magdalena van den Berg
Spelen in het groen Effecten van een bezoek aan een natuurspeeltuin op het speelgedrag, de lichamelijke activiteit, de concentratie en de stemming van kinderen Agnes van den Berg Roderik Koenis Magdalena
Nadere informatieVitamine G Het belang van natuur voor de gezondheid van kinderen. Dr. Jolanda Maas VU Medisch Centrum
Vitamine G Het belang van natuur voor de gezondheid van kinderen Dr. Jolanda Maas VU Medisch Centrum Eerder onderzoek Een groene woonomgeving is gezond! Heeft dit gevolgen voor onze gezondheid? Ja! Mensen
Nadere informatieResultaten perceptie-onderzoek: Natuurbeleving & Gezondheid
Resultaten perceptie-onderzoek: Natuurbeleving & Gezondheid Ilse Simoens, Caroline Geeraerts, Hans Keune, Roy Remmen Instituut voor Natuur en Bosonderzoek en de leerstoel Zorg en Natuurlijke Leefomgeving
Nadere informatieBuitenspelen 2013 Kwaliteit van de speelomgeving in de eigen buurt
Kwaliteit van de speelomgeving in de eigen buurt Inhoudsopgave 1 Opzet onderzoek 5 2 Buitenspelen 7 3 Favoriete speelplekken en spellen 13 4 Geschiktheid buurt voor buitenspelen 18 5 Wat maakt buitenspelen
Nadere informatieGroene schoolpleinen
2013 Groene schoolpleinen Een wetenschappelijk onderzoek naar de effecten voor basisschoolleerlingen Dr. Jolanda Maas Rebekah L. Tauritz, MSc Arianne van der Wal, MSc Dr. Dieuwke Hovinga Colofon Titel:
Nadere informatieGroen en gebruik ADHD-medicatie door kinderen
Groen en gebruik ADHD-medicatie door kinderen De relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en de prevalentie van AD(H)D-medicatiegebruik bij 5- tot 12-jarigen Sjerp de Vries, Robert Verheij
Nadere informatie8 Samenvatting Samenvatting Het is alom bekend dat te weinig bewegen schadelijk is voor de gezondheid van zowel kinderen als volwassenen. Ondanks dat de positieve effecten van een actieve jeugd talrijk
Nadere informatieSchoolplein. Deze presentatie gaat over: Spelen en bewegen groep 1/ Spelen en bewegen in vrije situaties (buiten en gymles): 23,6 %
Schoolplein Buitenspelen onder de loep Motoriek.nl Graag gebruiken om zelf terug te lezen maar niet om te delen met anderen Deze presentatie gaat over: Onderzoeken Voorwaarde voor buitenspelen Verbeteren
Nadere informatieInformatiebrief. Titel van het onderzoek. Vriendschappen en pesten op basisscholen in Rotterdam. Inleiding
Informatiebrief Titel van het onderzoek Vriendschappen en pesten op basisscholen in Rotterdam. Inleiding Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan het wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieDit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie. Resultaten SJBN Enquête 2012
Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie Resultaten SJBN Enquête 2012 Inhoudsopgave Achtergrond Resultaten enquête Steekproef Algehele
Nadere informatieEnquête SJBN 15.10.2013
Enquête SJBN 15.10.2013 1 Inhoudsopgave Steekproef Resultaten enquête Algehele tevredenheid Arbeidsomstandigheden Urennorm Ondernemersaspecten Kijk op de toekomst Conclusies 2 Steekproef: achtergrond kenmerken
Nadere informatieDoet u ook mee? Dan maakt u ieder kwartaal kans op een VVV-bon van 25!
1 Informatiebrief CONNECT-IN studie (De effecten van CenteringPregnancy in Nederland) NL44319.058.13 Doet u ook mee? Dan maakt u ieder kwartaal kans op een VVV-bon van 25! Geachte mevrouw, Wij vragen u
Nadere informatieKwaliteit van SLB en reflectie
Kwaliteit van SLB en reflectie dr. Kariene Mittendorff Lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs Agenda Definitie van reflectie (Onderzoekslijn kwaliteit SLB en reflectieprocessen) Herontwerptrajecten
Nadere informatieRotterdam Lekker Fit! Trendanalyse overgewicht onder Rotterdamse kinderen
Gegevensbronnen De overgewichtcijfers in deze factsheet zijn gebaseerd op lengte en gewicht gegevens uit twee verschillende registratiesystemen: Kidos en de Fitmeter. Trendanalyse overgewicht onder Rotterdamse
Nadere informatieOntwikkelingen in hulpvraag voor alcohol bij ouderen in Nederland (1994-2010)
bij ouderen in Nederland (1994-2010) Jeroen Wisselink Help! 'Gun ze toch hun borreltje!?' Congres Ouderen en Alcohol Maandag 23 april 2012, 9.30 uur - 17.00 uur Inhoud Inleiding Hulpvraag ouderen Vergrijzing
Nadere informatieGroen in de klas. Anouk Pelzer Innovatieadviseur Aldus bouwinnovatie Projectleider onderzoeksproject BGG Architect
Groen in de klas Anouk Pelzer Innovatieadviseur Aldus bouwinnovatie Projectleider onderzoeksproject BGG Architect www.bouwenmetgroenenglas.nl / anouk@bouwenmetgroenenglas.nl 1 Wat gaan we doen in deze
Nadere informatieKlimaatbestendige stad
Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma
Nadere informatieRapportage Online kwantitatief onderzoek Spelen op schoolpleinen
Rapportage Online kwantitatief onderzoek Spelen op schoolpleinen Onderzoeksresultaten augustus 2010 ter attentie van: Jantje Beton Joost Vonk - Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1 Inleiding... 3 2 Samenvatting...
Nadere informatieSamenvatting onderzoek Zorg en Gezondheid
Samenvatting onderzoek Zorg en Gezondheid Aanleiding en achtergrond van het onderzoek Goede gezondheidszorg wordt steeds belangrijker: ook in Nederland nemen problemen als overgewicht, diabetes en hartproblemen
Nadere informatieScaleUp Dashboard 2015
Rapportage ScaleUp Dashboard 2015 ScaleUp Dashboard 2015 Prof. dr. Justin Jansen Lotte de Vos Rotterdam School of Management Erasmus Centre for Entrepreneurship Conclusies Nederland staat aan de Europese
Nadere informatieRapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success
Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de
Nadere informatieAchterstand buiten de stad. sociaaleconomische gezondheidsverschillen buiten de steden: wat weten we ervan? En wat moeten we ermee?
Achterstand buiten de stad sociaaleconomische gezondheidsverschillen buiten de steden: wat weten we ervan? En wat moeten we ermee? 1 29 september 2011 Inhoud 1. Gezondheidsachterstanden 2. SES of wijk/dorp
Nadere informatieHuiswerk, het huis uit!
Huiswerk, het huis uit! Een explorerend onderzoek naar de effecten van studiebegeleiding op attitudes en gedragsdeterminanten en de bijdrage van de sociale- en leeromgeving aan deze effecten Samenvatting
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieOpgroeien in gebroken gezinnen:
Opgroeien in gebroken gezinnen: Hebben kinderen van hoger opgeleide ouders meer te verliezen? Sue Westerman, Ruben van Gaalen Inleiding Ouderlijke structuur INTACT Niet-INTACT + - Sociaaleconomische en
Nadere informatieTitel Sporten op en buiten school
Van Dijk, M. L. (2011). Sporten op en buiten school. LEERLIJN: Brugklassers en hun mentoren over school. Unpublished raw data. Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit, Amsterdam Titel Sporten op en buiten
Nadere informatieZIJN NEDERLANDERS BUITENMENSEN?
ONDERZOEKSSAMENVATTING ZIJN NEDERLANDERS BUITENMENSEN? LANDELIJK ONDERZOEK NAAR GEWENSTE EN BESTEDE TIJD BUITEN EN BINNEN MARJOLEIN KLOEK ONDERZOEKSRAPPORT APRIL 2016 INLEIDING an buiten zijn wordt door
Nadere informatieEtnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen
Etnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Wilma Vollebergh, Trees
Nadere informatieGroepsprocessen Netwerkvragen als uitgangspunt. Dynamiek in netwerken en gedrag
Groepsprocessen bij jongeren @ProfVeenstra @KiVaschool Uiteindelijk zullen we ons niet de woorden van onze vijanden herinneren, maar het zwijgen van onze vrienden (Martin Luther King) Netwerkvragen als
Nadere informatieJongeren & hun financiële verwachtingen
Nibud, februari Jongeren & hun financiële verwachtingen Anna van der Schors Daisy van der Burg Nibud in samenwerking met het 1V Jongerenpanel van EenVandaag Inhoudsopgave 1 Onderzoeksopzet Het Nibud doet
Nadere informatieGroen en psychologisch welbevinden
Groen en psychologisch welbevinden Yannick Joye KULeuven Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Studievoormiddag Groen! 20-05-2011 1. Introductie Wat zou je een vriend aanraden wanneer hij of zij zich gestresseerd
Nadere informatieChange Your Mindset! Petra Helmond & Fenneke Verberg Research & Development, Pluryn
Change Your Mindset! Petra Helmond & Fenneke Verberg Research & Development, Pluryn Doel Change Your Mindset! Korte online interventie om jongeren te leren dat ze de potentie hebben om te veranderen! Theoretische
Nadere informatieGezondheidseffecten Amsterdamse wijkenaanpak. Mariël Droomers (AMC, UvA) & Henriëtte Dijkshoorn (GGD Amsterdam)
Gezondheidseffecten Amsterdamse wijkenaanpak Mariël Droomers (AMC, UvA) & Henriëtte Dijkshoorn (GGD Amsterdam) Lokaal onderzoek in Amsterdam + Correct geografisch niveau + Kwalitatieve verdieping mechanisme
Nadere informatieGROENE GEZONDE STUDENTEN
GROENE GEZONDE STUDENTEN Samenvatting van een onderzoek naar een groene gezonde studieomgeving Nicole van den Bogerd, Coosje Dijkstra, Jaap Seidell & Jolanda Maas ACHTERGROND De laatste jaren komt er steeds
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.
Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden
Nadere informatieIMPACTMETING VAN BRIGHT ABOUT MONEY
IMPACTMETING VAN BRIGHT ABOUT MONEY IMPACTMETING VAN BRIGHT ABOUT MONEY - eindrapport - Y. Bleeker MSc (Regioplan) dr. M. Witvliet (Regioplan) dr. N. Jungmann (Hogeschool Utrecht) Regioplan Jollemanhof
Nadere informatieSport en de persoonlijke ontwikkeling van kwetsbare jongeren
Sport en de persoonlijke ontwikkeling van kwetsbare jongeren Verslag van de eerste vragenlijstronde Jeugd, Zorg en Sport Auteur: Sabina Super, Niels Hermens, Kirsten Verkooijen Datum: 19 april 2016 Inleiding
Nadere informatieKinderen in Nederland - Bijlage hoofdstuk 4 Vrije tijd
Kinderen in Nederland - Bijlage hoofdstuk 4 Vrije tijd In de tabellen worden de odds ratio s (OR) gepresenteerd. De OR is te interpreteren als de kans die een groep respondenten heeft om een bepaalde mening
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieDoel Fittere kinderen door 1500 meter per dag te (hard)lopen op school.
De 1500 meter Inleiding De dagelijkse 1500 meter is afkomstig Van The Daily Mile. The Daily Mile komt vanuit Schotland. Op een school in Schotland zagen leerkrachten dat kinderen door elke dag 1 Mile per
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatie1- meting imago onderzoek Stichting Marketing Zaanstreek
1- meting imago onderzoek Stichting Marketing Zaanstreek Imago onderzoek 2013 Stichting Marketing Zaanstreek 1 Definitie onderzoeksdoelgroep A. Inwoners Zaanstreek (Zaankanters) (n=249): Inwoners van de
Nadere informatieGroningers positief over sociale contacten in de woonbuurt
Groningers positief over sociale contacten in de woonbuurt Sociale betrokkenheid, ofwel sociale cohesie, is een belangrijke eigenschap voor een leefbare woonomgeving. Zo blijkt dat hoe meer sociale contacten
Nadere informatieCONSUMER CONFIDENCE SCAN
CONSUMER CONFIDENCE SCAN September 2014 Stephan Dijcks GfK 2014 Consumer Confidence Scan augustus 2014 1 Inhoud 1. Inzichten consumentenvertrouwen 2. Consumentenvertrouwen in beeld 3. Onderzoeksverantwoording
Nadere informatieDe impact van het Kids In Balance programma: Samenvatting van een effectiviteitmeting en procesevaluatie van een leefstijlprogramma voor kinderen
Arbeid Polarisavenue 151 Postbus 718 2130 AS Hoofddorp TNO-rapport KvL/V&GW/2010.481/20718/SCA.ima (samenvatting) De impact van het Kids In Balance programma: www.tno.nl T +31 23 554 93 93 F +31 23 554
Nadere informatieGezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie
Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie Prof Dr Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Gezondheid van uitkeringsgerechtigden
Nadere informatieEFFECTIVITEIT VAN DE GEEF ME DE 5 BASISCURSUS
EFFECTIVITEIT VAN DE GEEF ME DE 5 BASISCURSUS Wetenschappelijk onderzoek In dit rapport worden de wetenschappelijke bevindingen beschreven betreffende de effectiviteit van de Geef me de 5 Basiscursus.
Nadere informatieOmgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten
Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten Jolien Geerlings PhD Onderzoeker J.Geerlings@uu.nl Overzicht 1) Inleiding 2) Wat hebben we precies onderzocht? 3) Hoe gaan we om met verschillen
Nadere informatietot 24 jaar Monitor jongeren 12
Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieE-health4Uth: extra contactmoment vanuit de Jeugdgezondheidszorg voor 15/16 jarigen
E-health4Uth: extra contactmoment vanuit de Jeugdgezondheidszorg voor 15/16 jarigen Effectevaluatie Door: Rienke Bannink (Erasmus MC) E-mail r.bannink@erasmusmc.nl i.s.m. Els van As (consortium Rivas-Careyn),
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek Swazoom 2015
Klanttevredenheidsonderzoek Swazoom 2015 In opdracht van Swazoom is in het voorjaar van 2015 door NL-Eyes een klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. NL- Eyes is een onafhankelijk bureau voor kwantitatief
Nadere informatieNatuur een leer ruimte voor kinderen
Natuur een leer ruimte voor kinderen Dieuwke Hovinga Lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind Lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind Dieuwke Hovinga, Lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind Onderzoek Onderzoeksgroep
Nadere informatieNATUURBELEVING EN GEZONDHEID
NATUURBELEVING EN GEZONDHEID Agnes van den Berg, Nijverdal, 2016 @agnes_vdberg Doel presentatie 2 Enquête TNS-Nipo (2015) Natuur en landschap in Overijssel belangrijk voor welzijn Onderzoek Groen dichtbij
Nadere informatieRotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen.
Februari 2013 Rotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen. In Rotterdam heeft een kwart van de basisschoolkinderen overgewicht, met alle gezondheidsrisico
Nadere informatieDe kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling
De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig
Nadere informatieWelkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen?
Welkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen? Organisatie Wim Sonnemans (PvdA-Netwerk Ruimte) Ruud Steenbeek (Pyrus - Bodem, Water en Atmosfeer) Overige Wageningse studieverenigingen Environmental
Nadere informatieDutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae
Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae 184 Welbevinden en hoofdpijn bij adolescenten: de rol van zelfregulatie In dit proefschrift is de rol van zelfregulatie processen voor het welbevinden van
Nadere informatieInleiding. Doelstelling
Samenvatting Samenvatting Inleiding De WHO stelt dat psychische aandoeningen een groot probleem zijn voor de volksgezondheid en roept op tot het behoud en creëren van gezonde steden, steden die een leefomgeving
Nadere informatieVitamine G: effecten van een groene omgeving op gezondheid, welzijn en sociale veiligheid
Vitamine G: effecten van een groene omgeving op gezondheid, welzijn en sociale veiligheid J. Maas, P. Groenewegen, R. Verheij, S. De Vries, A. van den Berg Inleiding/probleemstelling In het Vitamine G
Nadere informatieMeetbaar maken van de invloed van de leefomgeving op gezondheid
Meetbaar maken van de invloed van de leefomgeving op gezondheid dr.ir. Hanneke Kruize Refereerbijeenkomst Academische Werkplaats Maastricht, 16 november 2017 Inhoud presentatie Werken aan de gezonde leefomgeving:
Nadere informatieRecreatief aanbod voor wandelen en fietsen,
Indicator 8 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aanbod aan recreatiemogelijkheden
Nadere informatieDe rol van attitudes, doelen en beoordelingsgedrag van verzekeringsartsen.
Systematische variatie in beoordelingen van functionele mogelijkheden door verzekeringsartsen De rol van attitudes, doelen en beoordelingsgedrag van verzekeringsartsen. 13 december 2012 Jan Besseling 1
Nadere informatieStress Less Project. Verbinding Onderwijs & Jeugdzorg
Stress Less Project Verbinding Onderwijs & Jeugdzorg SIMONE VOGELAAR EN AMANDA VAN LOON 23 MEI 2019 Stress bij scholieren Stress bij scholieren Schoolcontext kan gevoelens van stress opwekken Gerelateerd
Nadere informatieLeesattitudeonderzoek Kunst van Lezen Bibliotheek op de basisschool
onderzoek Kunst van Lezen Bibliotheek op de basisschool In het kader van de Bibliotheek op de Basisschool heeft Cubiss een onderzoek uitgevoerd naar de leesattitude bij 3235 kinderen van de groepen 5 en
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement, M. Heijmans, NIVEL, juni 2014) worden gebruikt.
Nadere informatieDOORSTROOM VAN VMBO NAAR HAVO Onderzoek onder ruim vmbo-scholieren naar hun intentie om voor de havo te kiezen
DOORSTROOM VAN VMBO NAAR HAVO Onderzoek onder ruim 20.000 vmbo-scholieren naar hun intentie om voor de havo te kiezen Februari 2019 Surrounded by Talent 2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 3 2. Onderzoeksvragen
Nadere informatieSamenvatting Klanttevredenheidsonderzoek 2013 Facilitair Bedrijf UT
Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek 2013 Facilitair Bedrijf UT Het Facilitair Bedrijf heeft in oktober van 2013 een klanttevredenheidsonderzoek gehouden onder haar gebruikers. Dit rapport is een samenvatting
Nadere informatieWelkom bij het live webinar van VarkensNET
Welkom bij het live webinar van VarkensNET Omgaan met beren Yvette van Wichen Mede mogelijk gemaakt door: Webinar met VarkensNET omgaan met beren Wat gaan we doen tijdens dit webinar? Presentatie Carola
Nadere informatieGezonde leefomgeving, gezonde mensen?
Gezonde leefomgeving, gezonde mensen? Doet de leefomgeving ertoe? Frank den Hertog Kansen voor gezondheid in de leefomgeving 16 november 2017 Inhoud 1. Gezonde mensen Wat bedoelen we dan? 2. Gezonde leefomgeving
Nadere informatieJaar Toetsnaam Type Omschrijving Afnamemoment Weegfactor Herkansbaar
2014-2015 Naam Vak Aardrijkskunde Niveau Mavo klas 10 9 toets 1 Toets Geologie per 5% nee 9 toets 2 Toets Arm en Rijk trim1/tw1 10% ja 9 toets 3 Toets Bevolking en Ruimte trim2/tw2 10% ja 9 toets 4 Toets
Nadere informatiePreventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMA antipestmethode
Preventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMA antipestmethode Auteurs: A. van Dorst, K. Wiefferink, E. Dusseldorp, F. Galindo Garre, M. Crone, Th. Paulussen; TNO, Leiden. Uit het in 2008 afgesloten
Nadere informatieHoofdstuk 8 Binnenstad van Leiden
Hoofdstuk 8 Binnenstad van Leiden Samenvatting De binnenstad van Leiden krijgt een voldoende (7,1) van de Leidenaren. Wanneer wordt gevraagd naar de ontwikkeling van de afgelopen twee jaar, dan geven meer
Nadere informatieRuimte voor innovatie
Prof. dr. Jacques van Dinteren 8 december 2014 Wat gedachten over: De te stellen eisen aan een science park De vestigers De werkomgeving Inbedding in het regionale systeem De financiering van het vastgoed
Nadere informatieALCOHOLKENNIS OVERGEDRAGEN
Al cohol kenni s over gedr agen Eval uat i eal cohol voor l i cht i ng doorpeer si ndehor eca ALCOHOLKENNIS OVERGEDRAGEN Evaluatie alcoholvoorlichting door peers in de horeca Juli 2005 INTRAVAL Groningen-Rotterdam
Nadere informatieGroene schoolpleinen
2013 Groene schoolpleinen Een wetenschappelijk onderzoek naar de effecten voor basisschoolleerlingen Dr. Jolanda Maas Rebekah L. Tauritz, MSc Arianne van der Wal, MSc Dr. Dieuwke Hovinga Colofon Titel:
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en discussie
Hoofdstuk 6 Samenvatting, conclusies en discussie Inleiding Het doel van het onderzoek is vast te stellen hoe de kinderen (10 14 jaar) met coeliakie functioneren in het dagelijks leven en wat hun kwaliteit
Nadere informatieOnderzoek in verband met verificatie eieren op basis van carotenoïdenprofielen Offerte nr. B&T 2011-207
Analyserapport Onderzoek in verband met verificatie eieren op basis van carotenoïdenprofielen Offerte nr. B&T 2011-207 Uitgebracht aan: Stichting Wakker Dier, Amsterdam Wageningen, 30 maart 2011 RIKILT,
Nadere informatieSamenvatting Friek's Techniektruck 1
Samenvatting laat leerlingen nadenken over de wereld van ROC West-Brabant wil het wereldbeeld van leerlingen verbreden en daarbij hoort de wereld van. Dit lukt met de Friek s truck. Leerlingen weten na
Nadere informatieWorkability & Inzetbaarheid. The Finnish Experience. Boaborea ledenplatform 'Gezond Werken' Bussum, 26 maart 2008
Workability & Inzetbaarheid Boaborea ledenplatform 'Gezond Werken' Bussum, Rob Gründemann, Teamleider Personeelsbeleid Lector Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht De opzet van de presentatie De situatie
Nadere informatieKosteneffectief werken met natuur: Ecologische versus technologische oplossingen. Rolinde Demeyer 5 december 2013
Kosteneffectief werken met natuur: Ecologische versus technologische oplossingen Rolinde Demeyer 5 december 2013 Kosteneffectief werken met natuur In welke gevallen kan een groene oplossing (= natuur die
Nadere informatieInput leveren aan school voor een verbeterslag van het huiswerk- en toetsenbeleid binnen TBL
DOEL VAN DE ENQUÊTE Input leveren aan school voor een verbeterslag van het huiswerk- en toetsenbeleid binnen TBL Vragen over: de vindbaarheid van het huiswerk en data toetsen/examens; de hoeveelheid huiswerk/toetsen;
Nadere informatieBehoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta
Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta Rotterdam Energy Port 2015 R.Willems 1 Definitie Natuurlijk Kapitaal The world s stocks of natural assets which include
Nadere informatiePeiling Flexibel werken in de techniek 2015
Peiling Flexibel werken in de techniek 2015 Peiling Flexibel werken in de techniek 2015 Inleiding Voor goede bedrijfsresultaten is het voor bedrijven van belang om te kunnen beschikken over voldoende goede,
Nadere informatieRapportage Online onderzoek naar buiten spelen
Rapportage Online onderzoek naar buiten spelen februari 2010 In opdracht van: pag. 1 Conclusies Favoriete activiteiten Buiten spelen duidelijk veel populairder dan binnen spelen : 59% noemt buiten spelen
Nadere informatieEffecten van perinatale blootstelling aan foliumzuur op de ontwikkeling van lichaamgewicht
Briefrapport 350020010/2009 L.T.M. van der Ven M.E.T. Dollé Effecten van perinatale blootstelling aan foliumzuur op de ontwikkeling van lichaamgewicht Voorstel voor een dierproef RIVM Briefrapport 350020010
Nadere informatieBijlagen hoofdstuk 6 Gezondheid en zorg Roelof Schellingerhout en Crétien van Campen
Thuis op het platteland. De leefsituatie van platteland en stad vergeleken. Anja Steenbekkers, Carola Simon, Vic Veldheer (red.). Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, januari 2006 Bijlagen hoofdstuk
Nadere informatieToelichting update buisdrainagekaart 2017
Toelichting update buisdrainagekaart 2017 Harry Massop en Rini Schuiling Inleiding De buisdrainagekaart 2015 (Massop en Schuiling, 2016) is de meest recente landelijke kaart die de verbreiding van buisdrainage
Nadere informatie31-5-2016. Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort
Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort bron: MIRA 2010 1 Gezondheid en ruimtelijke planning Onderzoek gezondheid Ruimte Vlaanderen Data voor ruimtelijk beleid Ontwerpprincipes Samen werken
Nadere informatieProvidentia als nieuw dorp: Burgerschap voor cliënten; woondroom voor betrokken burgers
Providentia als nieuw dorp: Burgerschap voor cliënten; woondroom voor betrokken burgers Providentia als nieuw dorp: Burgerschap voor cliënten woondroom voor betrokke Op Providentia in Sterksel wonen mensen
Nadere informatieECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos
ECOMPRIS Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Ingrid Coninx, Art Dewulf, Merel van der Wal : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos Maatschappelijke relevantie:
Nadere informatieStay in or drop out. 10 november Dit project wordt mogelijk gemaakt door:
Stay in or drop out 10 november 2011 Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Promotie onderzoek 2010-2014 Symptom dimensions in youth on the pathway to drop-out Prof. Dr. Frans Feron Dr. Petra Verdonk
Nadere informatieKLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET
KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET www.atosborne.nl Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Dat is de belangrijkste conclusie die getrokken kan
Nadere informatieGroen in het straatbeeld en gezondheid
Groen in het straatbeeld en gezondheid Het belang van kwaliteit naast kwantiteit Sjerp de Vries, 3 mei 2017 Outline Groen gerelateerd aan gezondheid 3 Nederlandse studies als voorbeeld Mogelijke mechanismen
Nadere informatieSamenvatting. Nieuwe ontwikkelingen in de palliatieve zorg: kwaliteitsindicatoren en het palliatieve zorgcontinuüm.
Samenvatting Nieuwe ontwikkelingen in de palliatieve zorg: kwaliteitsindicatoren en het palliatieve zorgcontinuüm Samenvatting 173 Vanaf halverwege de jaren '90 is palliatieve zorg door de Nederlandse
Nadere informatieBetrokkenheid. Dr. Evelien Buysse (cego medewerker en coördinator pedagogische kwaliteit Kindercentrum Waregem ) 09 December 2011
[OVR 1] Hoe maken de kinderen het in de Vlaamse opvang? Hoe maken kinderen het in de opvang in Vlaanderen? De feiten, deel 1 (in cijfers) dr. Evelien Buyse (wetenschappelijk onderzoeker) Procesgericht
Nadere informatie