Partners Dr. Dieuwke Hovinga (Hogeschool Leiden, Lector Natuur en Ontwikkeling Kind)

Transcriptie

1 Projecttitel: Groene schoolpleinen fase 2 Inventariseren van concrete aanbevelingen voor de manier waarop groene schoolpleinen duurzaam en gezond ingericht kunnen worden. Aanvrager Dr. Jolanda Maas (CAH Almere & VU Medisch Centrum) Partners Dr. Dieuwke Hovinga (Hogeschool Leiden, Lector Natuur en Ontwikkeling Kind) Doel project Het project heeft de volgende doelstellingen: 1. Het nader onderzoeken van succes- en faalfactoren van diverse ontwerpen van aangelegde groene schoolpleinen; 2. Het inventariseren van innovaties die nodig zijn in de groensector om de aanleg van diverse duurzame schoolpleinen te realiseren; 3. Het ontwikkelen van een eindrapport met richtlijnen voor de inrichting van duurzame en gezonde ontwerpen van groene schoolpleinen ter inspiratie voor de groene sector en basisscholen. Beschrijving project Dit project borduurt voort op het project getiteld Groene schoolpleinen dat mede gefinancierd wordt door het Productschap Tuinbouw en Jantje Beton en eind maart 2013 zal worden afgerond. Het project zal inzicht bieden in (1) ervaringen met een groen schoolplein, (2) het gebruik van een groen schoolplein, (3) de effecten van een groen schoolplein, (4) de groenelementen die gezonde ontwikkeling van kinderen kunnen stimuleren. (zie bijlage 1 voor een korte samenvatting van het onderzoek en de voorlopige resultaten). Het onderzoeksproject heeft duidelijk gemaakt dat groen op schoolpleinen een positief effect heeft op de leerlingen. Dit wordt ook nog eens bevestigd in het onderzoek dat Sjerp de Vries (werkzaam bij Alterra) in Rotterdam heeft uitgevoerd. Middels beide onderzoeksprojecten is tevens een eerste inzicht verkregen over welk groen wel werkt en welk niet. Maar er is meer kennis nodig om duurzame en gezonde ontwerpen van groene schoolpleinen te realiseren. Middels het voorgestelde onderzoek zal hier meer inzicht in worden verschaft. De tweede fase van het groene schoolpleinen onderzoek bestaat uit 3 delen. Deel 1: verzamelen en analyseren gegevens (planning maart september) In het eerste deel van het onderzoek zullen de volgende stappen worden ondernomen: 1. Inventariseren van de succes- en faalfactoren van het ontwerp van 20 groene schoolpleinen (verspreid over Nederland; goede en slechte voorbeelden) middels interviews met directie en/ of leraren en foto-interviews met leerlingen; 2. Interviewen van vooraanstaande ontwerpers van groene schoolpleinen om inzicht te krijgen in: a. in de succes- en faalfactoren van het proces en ontwerp van groene schoolpleinen; b. innovaties die nodig zijn in de groene sector om de aanleg van duurzame en groene schoolpleinen te realiseren; Deel 2: voorleggen van de resultaten aan een groep deskundigen (oktober) In het tweede deel van het onderzoek zullen de volgende stappen worden ondernomen: 1. Organiseren van een workshops waarin de resultaten uit deel 1 van het onderzoek worden voorgelegd en besproken met een groep van deskundigen. Tijdens deze workshops wordt nagegaan of we met onze steekproef van scholen de juiste 1

2 informatie hebben verzameld. Hiaten kunnen op deze manier worden achterhaald. Tevens kan men door deze werk methode in gesprek met elkaar tot een dieper inzicht komen van succes- en faalfactoren. Deel 3: Schrijven van eindrapport (november december) In het derde deel van het onderzoek zullen de resultaten verwerkt worden in een eindrapport. Resultaat project Dit project leidt tot de volgende resultaten: 1. Inzicht in de verschillende succes- en faalfactoren van diverse ontwerpen van groene schoolpleinen; 2. Inzicht in innovaties die in de groene sector nodig zijn ten behoeve van aanleg en beheer van duurzame groene schoolpleinen; 3. Een eindrapport met: a. do s en don ts rondom de inrichting van groene schoolpleinen; b. algemene ontwerpcriteria; c. benodigde innovaties in de groenproducten ten behoeve van het ontwikkelen van duurzame en gezonde groene schoolpleinen. 4. Naar aanleiding van de resultaten zal Branchevereniging VHG voorlichtingsmaterialen ontwikkelen voor onder andere hoveniers, scholen en gemeente (zie ook co-financiering) Waarde voor de tuinbouwsector Dit onderzoek is om de volgende redenen interessant voor de tuinbouwsector: Hoveniers krijgen meer inzicht in de producten waarin ze moeten investeren om aan te sluiten bij de stijgende vraag naar groene schoolpleinen; groene schoolpleinen duurzaam te kunnen inrichten; Door inzicht in de succes- en faalfactoren van diverse ontwerpen van groene schoolpleinen krijgt de sector gereedschappen mee om het ontwerp tot een succes te maken. Dit leidt tot meer tevreden klanten en vergroting van de waarde van groene schoolpleinen; Het verschaft inzicht in de manier waarop duurzame groene schoolpleinen aangelegd kunnen worden. Overheden zullen meer geneigd zijn te investeren in duurzame groene schoolpleinen. Het onderzoek biedt een nieuwe tool om stakeholders die betrokken zijn bij deze maatschappelijke ontwikkeling (Ministeries: Infrastructuur en Milieu, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (voorheen VROM), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Economische Zaken (voorheen EL&I en LNV), Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Sector, Scholen, Groenvoorzieners, Hoveniers etc) te informeren over de mogelijkheden die er zijn ten aanzien van een duurzaam en gezond ontwerp van groene schoolpleinen. In Nederland zijn rond de 6900 scholen, van deze 6900 scholen hebben nu maximaal 300 scholen een groen schoolplein. Er is dus een grote potentiële afzetmarkt voor groene schoolpleinen. Maar voor een verdere verspreiding van de vraag naar groene schoolpleinen is een blijvende tevredenheid van de klanten (basisscholen) belangrijk. Inzicht in een duurzaam en gezond ontwerp kan de tevredenheid van klanten vergroten. Waarde voor de maatschappij Dit onderzoek is om de volgende redenen van waarde voor de maatschappij: Het geeft inzichten voor het ontwerp van duurzame en gezonde groene schoolpleinen. Dit maakt dat al het geld dat wordt geïnvesteerd in groene schoolpleinen ook op een goede en duurzame manier besteed kan worden. Het onderzoek draagt bij aan het in stand houden en stimuleren van de huidige vraag naar groene schoolpleinen. 2

3 Hiermee draagt het bij aan het oplossen van enkele relevante maatschappelijke vraagstukken, namelijk: o Het stimuleren van bewegen voor kinderen o Het tegengaan van gedrags- en concentratieproblemen van kinderen o Het verbeteren van de gezondheid van kinderen en buurtbewoners o Het stimuleren van biodiversiteit Bij het project zullen leerlingen van groene opleidingen en PABO s betrokken worden waardoor er een koppeling plaats vindt tussen kennis, praktijk en opleidingen. Gevraagde bijdrage Productschap Tuinbouw Voor dit project wat in totaal 10 maanden duren, wordt een bijdrage gevraagd van het Productschap Tuinbouw van euro. Bedrag cofinanciering Door Branchevereniging VHG zullen aan de hand van de projectresultaten nieuwe voorlichtingsmaterialen worden ontwikkeld die onder de relevante doelgroepen zullen worden verspreid. De geraamde kosten hiervan belopen (zowel in uren als out of pocket) Euro Het CAH Almere en de Hogeschool Leiden leveren een bijdrage in de vorm van het leveren van assistentonderzoekers (studenten) die een deel van het veldwerk op zich kunnen nemen. Dit vertegenwoordigt een bedrag van euro. Consortium: Bij het project zullen de volgende organisaties middels een begeleidingscommissie input leveren: VHG, Fonds 1818, EL&I, Jantje Beton, GGD. 3

4 Bijlage 1: Voorlopige resultaten van project getiteld Groene Schoolpleinen In april 2012 is Dr. Jolanda Maas (VU, afdeling Psychologie en Pedagogiek) samen met Dieuwke Hovinga (Lector Natuur en Ontwikkeling Kind aan de Hogeschool Leiden) gestart met het onderzoek getiteld Groene Schoolpleinen. 1. Doel van dit onderzoek De doelstellingen van het onderzoek zijn: 1. Inzicht krijgen in (verschillen in) ervaringen met en gebruik van het groene en grijze schoolplein. 2. Inzicht in de vraag of een groen schoolplein de volgende aspecten kan stimuleren: a. Speel- en beweeggedrag b. Concentratie c. Sociaal gedrag d. Welzijn 3. Inzicht krijgen in (groen)elementen die bovengenoemde aspecten kunnen stimuleren. 2. Methode Het onderzoek is uitgevoerd bij de groepen 4,5 en 6 van 5 scholen in Helmond die varieerden in de mate van groen op het schoolplein. De volgende informatie is verzameld: +/- 150 foto-interviews (300 foto s) van fijne en nare plekjes op het schoolplein +/- 340 concentratietesten (voor én na pauze) +/ minuten aan video-observaties 338 werkboekjes 21 interviews met leerkrachten en directie 173 vragenlijsten van ouders 3. Voorlopige Resultaten 3.1 Waardering schoolpleinen Groene schoolpleinen worden als positiever ervaren en worden door de leerlingen, leraren en ouders meer gewaardeerd dan groen/grijze en grijze schoolpleinen. De groene schoolpleiner zijn: gezelliger, mooier en schoner avontuurlijker, leuker en groter De positieve waardering uit zich ook in een hoger cijfer voor een groen schoolplein. Hieronder staan de gemiddelde cijfers weergegeven die door leerlingen en ouders aan het schoolplein worden gegeven: Cijfer voor groene schoolpleinen: leerlingen geven een 9,1 & ouders een 7,6; Cijfer voor groen/grijze schoolpleinen:leerlingen geven een 8,6 & ouders een 6,2; Cijfer voor grijze schoolpleinen: leerlingen geven een 7,0 & ouders een 5, Welbevinden op school De mate van welbevinden heeft geen direct op het algemene welbevinden van de leerlingen op de hele school. Echter, het algemene welbevinden op school blijkt wel lager te zijn voor jonge leerlingen. Zij hebben minder plezier, worden meer gepest, vinden het minder gezellig in de klas en de leerkracht luistert volgens hen minder naar hun mening. Dit lagere gevoel van welbevinden wordt echter niet gevonden op groene schoolpleinen. Groene schoolpleinen leveren dus een buffer tegen het lage welbevinden van jonge kinderen. Verder is gevonden dat meisjes de kinderen op een grijs schoolplein minder aardig vinden. 4

5 3.3 Groen schoolplein als leeromgeving Een groen schoolplein blijkt meer geschikt te zijn als leeromgeving. Een groen schoolplein wordt vaker gebruikt voor lessen en leerlingen geven aan meer te leren van het spelen op een groen schoolplein. 3.4 Concentratievermogen Voor alle kinderen verbetert het concentratievermogen na de ochtendpauze. Maar: Jongens kunnen zich beter concentreren na de pauze op een groen schoolplein Meisjes kunnen zich beter concentreren na de pauze op een grijs schoolplein. 3.5 Het Droomplein De leerlingen konden aangeven welke elementen zij op hun ideale schoolplein (het droomplein) zouden willen hebben. Van de 29 gekozen plaatjes waren de volgende elementen het meest populair: 1. Een Olympisch schoolplein 2. Dieren 3. Een klimrek 4. Een Klimboom 5. Een voetbalveld 5