NIEUWSBRIEF oktober in-contact 05. Op eenzame hoogte. De grillen van het weer. De geheimen van bewaring

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "NIEUWSBRIEF oktober 2007. in-contact 05. Op eenzame hoogte. De grillen van het weer. De geheimen van bewaring"

Transcriptie

1 in-contact 05 NIEUWSBRIEF oktober 2007 Op eenzame hoogte De grillen van het weer De geheimen van bewaring

2 Voorwoord Beste lezer, De zomer 2007 zit er op. In tegenstelling tot de laatste jaren hadden we te maken met een typisch Belgische zomer: geen hittegolven dit jaar en het beste wat ons op weervlak toekwam waren dagen met brede opklaringen. Dit weersverloop heeft onmiskenbaar zijn invloed gehad op het prijsverloop van onze voornaamste producten. Hierover leest u verder in deze editie meer. Ondanks het zomerreces zien we dat er op diverse fronten niet stilgezeten wordt: in de zomermaanden bereikten ons meerdere berichten van onderlinge overnames van handelsbedrijven, zowel bij de exportsector als bij de binnenlandse distributie. Het landschap van onze groep afnemers wordt alsmaar kleiner en schraler: steeds minder kopers zijn bepalend voor de omzet van ons bedrijf. Onze Raad van Bestuur is ervan overtuigd dat tegenover deze concentratie aan afnemerszijde een sterke aanbodszijde dient gesteld te worden. Op de valreep vóór de vakantie organiseerde Lava dan ook haar zgn. Staten-Generaal : een vergadering van de voltallige besturen van de aangesloten veilingen die een toekomstvisie over de afzet van groenten en fruit en de daarbij horende organisatievorm voorgesteld kreeg. De Raden van Bestuur hadden intussen tijd om zich over de gedane voorstellen te buigen. Het najaar zal dan dienen om binnen Lava tot een consensus te komen over de voorstellen en de vragen die aan de raden van bestuur voorgelegd werden. Er is dan ook de vaste wil aanwezig om met Lava te komen tot een organisatie die product en kwaliteit, onderzoek, marketing, administratie, maar vooral commercialisatie gaat aansturen. Dat hierbij nog veel koudwatervrees bestaat, is duidelijk: elk veranderingsproces is moeilijk. Het is echter belangrijk om nu vanuit onze sterktes op een gestructureerde wijze dit proces aan te vatten, eerder dan af te wachten om dan later vanuit een gedwongen positie keuzes te moeten maken of erger nog geen keuzes meer te kunnen maken en de situatie te moeten ondergaan. De Raad van Bestuur van In-Co hoopt dan ook dat de betrokkenen van alle Lava-veilingen enerzijds, maar ook de eigen leden van de In-Co veilingen anderzijds, willen meewerken aan een afzetorganisatie die wordt klaargemaakt voor de uitdagingen van morgen. Inhoud De grillen van het weer 8-9 Een zachte lente of een fikse hagelbui kan een wereld van verschil betekenen. Het verschil tussen een schitterende of een totaal mislukte oogst. Op eenzame hoogte Pluk de dag. Voortaan kan het ook op grote hoogte, met de aardbeiballon van Veiling Hoogstraten. Bloemencorso Zundert 2007 Zu n d e r t - Prachtige wagens, aangenaam weer, lekker eten, amusant gezelschap, Alle ingrediënten waren aanwezig om van het Bloemencorso Zundert 2007 een heuglijke dag te maken. Op zondag 2 september was het groot feest in Zundert. Duizenden geïnteresseerden zakten massaal af naar de Nederlandse gemeente om het Bloemencorso 2007 te bekijken. Ook de Hoogstraten aardbeien konden hier niet ontbreken. Veiling Hoogstraten was voor het tweede jaar op rij hoofdsponsor van dit mooie spektakel. Medewerkers en klanten van alle In-Co veilingen zagen hoe de olifant van Buurtschap Stuivezand de hoofdprijs wegkaapte. In de kijker Patrick Thoen, Voorzitter De geheimen van bewaring Hoe komen uw aardbeiplanten het beste de winter door? Hoe bewaart u optimaal uw appelen en peren? Voorwoord 2 In-Co in de kijker 3 In-Co nieuws 4 Kwaliteit hardfruit Gehandicapten klussen bij 14 Koen Torfs, directeur Profruco 21 Proefcentrum: rassenproef aardbeien 22 Terugblik beurzen 25 Statistieken 26 Activiteitenkalender 28 Hoogstraten in Groenten en Bloemen Hoogstraten in Groenten en Bloemen sloot de zomer kleurrijk en origineel af. Over een lengte van maar liefst 1 km waren gevels, gebouwen en stoepen versierd met groenten-, fruit- & bloemencreaties: een indrukwekkende openluchttentoonstelling van 40 grote composities, opgebouwd uit zowat 110 stukken. De Hoogstraatse winkeliers schotelden bezoekers een smakelijke traktatie voor. En er viel een vlucht met de ballon van Veiling Hoogstraten te winnen! 3

3 Nieuwbouw Profruco gehinderd Veiling Hoogstraten krijgt facelift In-Co nieuws Archeologische vondsten Paalwoningen De archeologische dienst Waasland voerde een vooronderzoek uit op de site waar het nieuwe gebouw van Profruco komt. Daarbij deed het enkele belangrijke vondsten: er werden sporen van paalwoningen gevonden en een grafcirkel. De site ligt nét op de overgang naar het noordelijk gelegen poldergebied. In de IJzertijd bouwden de mensen hun paalwoningen op deze bijzonder vruchtbare gebieden. Vertraging Weliswaar een interessante ontdekking. Minder leuk is de voortgang van de nieuwbouw, die hierdoor enige vertraging oploopt. Gelukkig kon Veiling Profruco een akkoord bereiken, en dus hebben de archeologen de bouwzone op 15 september weer vrijgegeven voor verdere werkzaamheden. Een ander ongewenst neveneffect is het prijskaartje van de ontdekkingen: de Belgische wetgeving voorziet namelijk dat de eigenaar van de grond opdraait voor de kosten van het archeologische onderzoek en de graafwerken. Verhuisdatum De verhuizing was initieel voorzien voor midden april Koen Torfs, de nieuwe directeur van Profruco, nuanceert: We streven nog steeds naar die datum, maar we houden er rekening mee dat het een paar weken tot enkele maanden later kan zijn. Hoe dan ook, we willen uiterlijk half augustus tegen de start van het nieuwe hardfruitseizoen zéker op onze nieuwe locatie zitten. Vr a s e n e - De werken voor het nieuwe gebouw van Veiling Profruco zijn intussen enkele maanden aan de gang. Onverwachte wending zijn de archeologische resten die recent op de bouwwerf werden ontdekt. Vruchtbare grond, al sinds de IJzertijd. Facts en Figures Totale investering: Oppervlakte nieuwe site: Veilingloods: 10 ha 156 m breed, 70 m diep, 9 m hoog, koeling 6,20 m hoog Oppervlakte aanvoer hardfruit: m² Oppervlakte aanvoer aardbeien: m² Oppervlakte koelcel hardfruit (1ste fase): m² Oppervlakte gekoelde laadruimte hardfruit: m² Oppervlakte koelcel aardbeien (of hardfruit): 280 m² Oppervlakte gekoelde laadruimte multifunctioneel 840 m² (incl. nachtverladingen): Start grondwerken: eind juli 2007 Start funderingswerken: eind september 2007 Start montagewerken veilingloods: 15 oktober 2007 Looptijd montagewerken veilingloods: 10 weken Start montage koelcellen: 7 januari 2008 Nieuwe functies, nieuwe ruimten Ho o g s t r at e n - U hebt het misschien al gemerkt: op Veiling Hoogstraten zijn we weer aan het bouwen, of beter, verbouwen. Het administratieve gebouw is bijna 20 jaar oud. En dat werd stilaan zichtbaar: een grondige poetsbeurt alleen volstond niet langer om het gebouw een fris uitzicht te geven. Maar de échte aanleiding voor de werken was eerder dat een aantal ruimtes een andere functie moesten krijgen. Bouwen en verbouwen voor een nog betere dienstverlening. Landschapsbureau In 20 jaar tijd is het aantal klanten op onze veiling net als op andere veilingen drastisch gedaald. Het gevolg is dat een groot gedeelte van de verkoopzaal onbenut blijft. Daarnaast heeft de veiling heel wat andere, en meer gevarieerde, taken op zich genomen. Dat heeft directe gevolgen voor het aantal werknemers, zeker in de ondersteunende (administratieve) functies. De plaatsen in de kantoren waren niet optimaal: de commerciële mensen zaten te ver van de afdeling product en kwaliteit. Toch staan beide afdelingen in zeer nauw contact met elkaar: denk maar aan het invullen van deelmarkten en speciale klantvragen. Daarom zullen deze afdelingen in de toekomst een landschapsbureau delen in de huidige verkoopzaal, die direct uitgeeft op de centrale ingang. Multimedia De verkoopzaal verhuist op zijn beurt naar de huidige refter en wordt daardoor compacter. Er blijven 15 banken over die elk met één kopersvoorziening uitgerust zijn: ze kunnen wel nog worden verdubbeld naar 30 voorzieningen. We rusten de banken uit met state-of-the-art informatica waarmee we het eerstkomende decennium de dagverkoop kunnen bewaren. De refter wordt dan weer ondergebracht in een nieuwe polyvalente ruimte naast de huidige cafetaria (waar zich nu het technisch atelier bevindt). Deze ruimte omvat ook een aparte vergaderruimte voor meer dan 60 personen. In een gekoppelde opstelling kunnen er zelfs meer dan 200 personen vergaderen. In deze ruimtes zijn alle multimedia aanwezig voor een goede vergaderinfrastructuur. De nieuwe technische onderhoudsruimte en de heftruckstalling zijn al klaar en worden momenteel ingekleed. Aangenamer kader Zodra al deze functies hun nieuwe plaats hebben gekregen, wordt het volledige gebouw ingericht en rondom heraangelegd. Bouwen en verbouwen brengen helaas tijdelijk ongemak met zich mee. Wij rekenen op de flexibiliteit van het personeel en de tuinders. In ruil garanderen we nadien een nog betere dienstverlening in een voor iedereen aangenamer kader. In-Co nieuws 5

4 In-Co nieuws Veiling Hoogstraten Q&S-gecertificeerd Ho o g s t r at e n Veiling Hoogstraten voert sinds kort het Q&S-kwaliteitslabel. Dat staat voor Qualität und Sicherheit (Kwaliteit en Zekerheid), een kwaliteitssysteem dat door de Duitse productiesector (vlees, groenten en fruit) werd ingevoerd. Het staat naast GlobalGap (het vroegere EurepGap), dat vooral door de afnemers gelanceerd werd. Om erkend te worden, legt Q&S bepaalde eisen op voor álle schakels in de keten. Voor GlobalGap betreft dit enkel de primaire productie (telerniveau). Q&S en GlobalGap hebben elkaar wederzijds erkend voor de optie I (individuele certificatie). Na een audit door Integra in april dit jaar duurde het nog lang voor Veiling Hoogstraten definitief gecertificeerd werd. Intussen prijken we als Q&S-erkend tussen Duitse, Belgische en andere erkende Intermediairen. Proficiat aan de kwaliteitsafdeling en het voltallige personeel die ons naar de certificatie leidden! Controles voortaan via Onafhankelijke Instanties In-Co nieuws Ho o st r at e n - De bedrijfscontroles voor GlobalGap (het vroegere EurepGap), IKKB en De Gids gebeuren sinds september volgens optie 1: Onafhankelijke Controle-Instanties nemen de rol van de Veiling over. Wat houdt die beslissing van de Raad van Bestuur van Veiling Hoogstraten in? Ondersteuning voor boeren en tuinders Aalter - Boeren en tuinders werken niet alleen op hun bedrijf: ze leven er ook samen met hun gezin. Dat kan wel eens voor spanningen zorgen. Problemen op het werkvlak zullen ook snel op het gezin doorwegen, en omgekeerd. Samen met de boer of tuinder gaat Boeren op een Kruispunt op zoek naar de oplossing die het beste past bij de mogelijkheden van de ondernemer, zijn gezin en zijn bedrijfsinfrastructuur. Vicieuze cirkel Financiële problemen en moeilijkheden binnen het bedrijf, relatie- en gezinsproblemen en psychologische moeilijkheden kunnen mensen in een vicieuze cirkel brengen waaruit ze nog moeilijk kunnen ontsnappen. Boeren op een Kruispunt wil boeren of tuinders in een probleemsituatie ondersteunen. Hoe bereikt u Boeren op een Kruispunt? Tel.: (elke werkdag tussen 9 en 17 uur) info@boerenopeenkruispunt.be (buiten de kantooruren) Web: Aandacht voor gezin Boeren op een Kruispunt werkt samen met Agricall. Bij Agricall kunt u telefonisch terecht voor een luisterend oor, advies en ondersteuning. In bepaalde gevallen komt een gespecialiseerde psycholoog ter plaatse voor persoonlijke of gezinsbegeleiding. Daarnaast geeft Agricall opleidingen aan land- en tuinbouwers over psychosociale thema s zoals stress, slaapproblemen, relaties en conflicten, assertiviteit, depressie en gezonde eetgewoonten. Dankzij de samenwerking met Agricall biedt Boeren op een Kruispunt een volledige ondersteuning. Met evenveel aandacht voor de problemen op het bedrijf als voor de beleving van de gezinsleden. Welke controles? Uw bedrijf moet minstens om de 3 jaar gecontroleerd worden op IKKB en De Gids. Gaat u ook voor GlobalGap, dan zijn jaarlijkse controles nodig; uw bedrijf wordt om de drie jaar dan ook volgens IKKB gecontroleerd. GlobalGap: aan dit lastenboek voldoen bijna alle groentetelers en zowat 70 % van de aardbeitelers. Jaarlijkse controle, tot dusver door Veiling Hoogstraten (optie 2). IKKB: lastenboek, ontstaan uit de bestaande Belgische lastenboeken (Flandria, geïntegreerde teelt Pitfruit, gecontroleerde teelt aardbeien, ). Vervangt de lastenboeken Flandria en Aardbeien Hoogstraten. Controles om de drie jaar. De Gids: de wettelijke minimumnorm waaraan ieder Belgisch productiebedrijf van primaire plantaardige producten moet voldoen. Dit lastenboek is volledig onderdeel van IKKB. Wie aan IKKB voldoet, voldoet ook aan de Gids. Controle: om de 3 jaar. Welke opties? Voor GlobalGap zijn twee soorten controle mogelijk. Optie 1: een Onafhankelijke Controle-Instantie (OCI) voert de controle uit, bijvoorbeeld Certagro, SGS, Integra, Certalent, Is de audit van deze OCI s gunstig, dan wordt een certificaat uitgereikt. Optie 2: een groep telers bij ons: Veiling Hoogstraten voert de controles bij de telers zelf uit. Dit gebeurt onder strenge voorwaarden, die de OCI controleert. De telers krijgen geen certificaten, maar wel attesten. De OCI controleert ook nog eens een aantal van de telers (vierkantswortel van het totaal aantal telers). Waarom optie 1? De meeste bedrijven zijn GlobalGap en worden jaarlijks bezocht. Voor Veiling Hoogstraten betekent dit meer dan 250 controles, voor heel In-Co meer dan 400. In 2008 moet ook aan een nieuwe versie van GlobalGap voldaan zijn: dat bezorgt de veilingen heel wat extra werk bij de begeleiding van de bedrijven. Plus: deze begeleiding mag niet gebeuren door de personen die onder optie 2 de controles uitvoeren. De telers moeten eveneens aan IKKB en De Gids voldoen: nogmaals extra begeleiding. De In-Co veilingen zullen zich daarom focussen op de begeleiding van de bedrijven voor de verschillende lastenboeken. Hierover komen in het najaar verschillende infovergaderingen. Wat moet ú doen? De overschakeling naar optie 1 vraagt voor de teler geen extra inspanning. De Veiling houdt in de gaten wiens attest wanneer vervalt: in die periode contacteert de Veiling de teler én een OCI om een bedrijfsbezoek te plannen. Bedrijven die nog niet GlobalGap zijn, kunnen de Veiling contacteren voor een GlobalGap-controle. Doen zij dit niet, dan neemt de Veiling zelf contact op voor de controle voor IKKB en De Gids. Hebt u hulp nodig, dan neemt Boeren op een Kruispunt zo snel mogelijk contact op. 7

5 Land- en Tuinbouwschool verliest 40 ton peren en 50 ton appels Uit het leven Hagel teistert Waasland Schade totaal Midden juli veroorzaakten stevige hagelbuien enorme schade aan het hardfruit bij de Land- en Tuinbouwschool. Over een oppervlakte van 2,3 ha was de schade totaal. Hun gangbare opbrengst van 40 ton peren en 50 ton appels werd in één ruk vernield. Van Buynder: De peren liggen op het veld te rotten, die zijn niets meer waard. De appelen zijn eventueel nog geschikt voor industriële verwerking. Maar zelfs dat is onzeker, mogelijk zijn ze al te rot. We moesten redden wat er te redden viel. Allemaal binnen 24 uur, anders dreigen de fruitbomen blijvende schade op te lopen. Ook de fruitbomen leden fel onder de bui, vooral omdat de hagel met hevige wind gepaard ging. De hagel beschadigde de schors van vele bomen en de felle wind zorgde voor afgebroken takken. De bomen staan dusdanig bloot aan een verhoogd risico op ziektes zoals fruitboomkanker en bacterievuur. We moesten redden wat er te redden viel: we hebben de wonden meteen afgedekt en met een schimmelwerend product behandeld. Allemaal binnen 24 uur, anders dreigen ze blijvende schade op te lopen. Fruitbomen zorgen immers voor een meerjarige teelt. Hun huidige toestand is bepalend voor de oogst van de komende jaren. Si n t-nikl a as - Voorjaar en zomer 2007 mogen in het algemeen zacht zijn geweest voor land- en tuinbouw. Maar enkele Wase telers zagen de oogst van hun hardfruit compleet vernield door fikse hagelbuien. Eén van de slachtoffers was de Land- en Tuinbouwschool in Sint-Niklaas. De schade aan onze appelen en peren was 100 %, vertelt Marc Van Buynder. Troost Voor Marc Van Buynder was het de eerste keer dat hij zulke schade zag aan het hardfruit. Vorig jaar leed ons hardfruit ook al onder enkele hagelbuien, maar de schade was nooit zo groot als afgelopen zomer. Gelukkig was de hagel lokaal, dus werden maar enkele telers getroffen, en niet de volledige regio. Allicht een schrale troost voor de slachtoffers. Verzekerd? Als teler kan je je weinig beschermen. Je kunt een verzekering tegen hagelschade nemen. Maar die is heel duur en loopt door het bonus-malussysteem sterk op naarmate je vaker wordt getroffen. En uiteindelijk blijft de kans op dergelijke schade beperkt. Sommige telers hebben intussen hagelkanonnen geïnstalleerd. Die beïnvloeden de weersomstandigheden zodat hagelbuien uitblijven. Ze kunnen dan wel de schade beperken, deze volledig uitschakelen kunnen ze niet. De Wase telers hopen duidelijk mét ons op een mooiere zomer Zoveel is zeker. Alle vruchten geplukt Geen verlies Bij aardbeienkwekerij Van Aert BV in Zundert wordt over een totale oppervlakte van 20 hectare het ras Elsanta geteeld. De zachte lente leverde een ideale spreiding van de aardbeienpluk op. De eerste planten begonnen in april-mei al te bloeien. Op die manier konden alle planten volledig uitbloeien. En wij konden alle vruchten plukken, er was geen verlies. Bovendien groeiden de aardbeien op die manier mooi uit. Wat dan weer positief is voor de maatsortering, want de vruchten bereiken hun volle vorm. Afgeschermd De eerste en de laatste hectare planten bevinden zich afgeschermd in wandeltunnels. De planting hiervan startte in augustus De gekoelde aardbeiplanten werden vanaf begin maart 2007 in de vollegrond geteeld. Het planten gebeurt in series, met een interval van ongeveer tien dagen, afhankelijk van de weersomstandigheden. Op die manier zorgen we voor een mooie spreiding van de percelen. Zomer 2007 prachtseizoen voor aardbeien Zu n d e r t - Het zachte voorjaar heeft niet alleen veel mensen een vroege blos bezorgd. Ook de aardbeienteelt kwam er kleurrijker, groter, ronder, kortom gezonder uit. Dat hebben we te danken aan de vroege lente, die op tijd en stond werd afgewisseld met een stevige regenbui. We hebben een prachtig seizoen achter de rug, vertelt aardbeiteler Mark van Aert uit Zundert enthousiast. Gespreide bloei Als het weer dan een handje helpt, verloopt ook het uitbloeien mooi gespreid. Dat is níet het geval als de zachte temperaturen op zich laten wachten tot juni-juli. Alle planten beginnen dan tegelijkertijd te bloeien. We kunnen dan onmogelijk alle vruchten plukken. Dat was bijvoorbeeld vorig jaar het scenario. Bovendien verloopt in dat geval ook de vruchtvorming niet zo mooi. Gunstige prijs Het mooie voorjaar zorgde mee voor een gunstige prijszetting. Bovendien was er weinig concurrentie uit het buitenland. De productie in Zuid-Europese landen als Spanje en Italië was vrij snel uitgeput. Het Verenigd Koninkrijk had dan weer te kampen met een nat voorjaar. Al onze velden waren dan ook vrij snel leeg, bevestigt Mark van Aert. Uit het leven 9

6 Seizoensverloop Kwaliteit hardfruit 07 Si n t-nikl a as - De weersinvloeden hebben we eerder al besproken. Maar hoe zit het met de oogst van het hardfruit voor seizoen 2007? Prognosfruit/Eurofel voorspelt alvast dat de appeloogst in België dit jaar 2 % lager en de perenoogst 4 % hoger uitvalt. Daling bij appels, stijging bij peren De dalende appeloogst is het gevolg van de aanhoudend lage appelprijzen tijdens de voorbije jaren. Flink wat appeltelers zijn daarom omgeschakeld naar peren. Ook de beperkte omschakeling naar andere appelrassen speelt een rol. Het Belgische perenaanbod neemt dit seizoen met 4 % toe. Met een verwachte productie van ton wordt België zelfs de derde perenproducent van de Europese Unie (na Italië en Spanje). Dat mag niet verwonderen, zegt Koen Torfs, directeur van Profruco. Sinds zes jaar is het perenareaal in België ieder jaar met 10 % toegenomen. Dat is gigantisch veel. En in het buitenland? In de hele Europese Unie is er een sterke daling van het volume aan bewaarappels (-17 %) en een lichte afname van het aanbod aan bewaarperen (-3 %). Koen Torfs nuanceert deze dalingen: Ze zijn bijna uitsluitend toe te schrijven aan de mislukking van de oogst in grote delen van Oost-Europa. Polen, het grootste appelproducerende land van de Unie, ziet zijn volume gehalveerd. In de meeste oud-lidstaten blijft de appeloogst stabiel of gaat hij zelfs fors vooruit: +12 % in Nederland en +20 % in Oostenrijk. Appels: normale kwaliteit en kaliber Bij een aantal telers liepen de appels zware hagelschade op. Maar daarbuiten hebben het mooie weer in april en de natte zomer een duidelijk positieve invloed op de kwaliteit gehad. Ik verwacht daarom Goed voor appels, tot zeer goed voor peren een normale kwaliteit van onze appels en kalibers die de handel van ons in de voorbije jaren gewoon was, voorspelt Koen Torfs. Het aandeel van Jonagold in de Belgische productie blijft dalen, maar bedraagt toch nog 49 %. Het rassenaanbod is zichtbaar breder aan het worden. Koen Torfs: We zien drie trends. Eerst en vooral een heropleving van Golden Delicious, een lichte groei van nieuwe rassen als Kanzi, Belgica en Junami, en ten slotte nieuwe mutanten van traditionele rassen, zoals Pinova, vroege variëteiten van Braeburn. We schakelen in België dus langzaamaan over naar een veelheid van rassen. Precies wat de handel zoekt. Peren: zeer goede vooruitzichten In tegenstelling tot vorig jaar doet de Conference het dit seizoen bijzonder goed. Koen Torfs: In het ras Conference, meer dan ooit het sterras van onze productie (87 % van de aanvoer), heb ik al mooie vruchten gezien met een zeer gladde structuur en een uitstekend suikergehalte. De grote en gemiddelde kalibers zullen opnieuw de meerderheid van het Belgische aanbod uitmaken. Ook in de andere rassen verwacht ik een zeer goede kwaliteit. De peren haalden de voorbije jaren relatief hoge prijzen. Bovendien blijft de vraag vanuit Rusland nog steeds groeien. Rusland is nu al de belangrijkste exportmarkt voor Belgische peren: omdat de levensstandaard er stijgt, is een steeds bredere laag van de bevolking bereid te betalen voor kwaliteit. Aardbeien: weinig uitschieters na vroege piek Ho o g s t r at e n Net als het weer kende ook de productie van aardbeien in 2007 een heel ander verloop dan vorig jaar. In 2006 viel de productiepiek in de verlate teelten in juli, dit jaar veroorzaakte het vroege en zonnige voorjaar een productiepiek begin mei. De topdagaanvoer werd zelfs al bereikt op 30 april: op deze verkoopdag werden meer dan kg aardbeien aangevoerd! De handel was in die periode nog niet echt voorzien op die hoeveelheden Belgische en Nederlandse aardbeien. Die situatie weerspiegelde zich in een zeer matige prijsvorming. Niet alleen het mindere weer in juli en augustus zorgde dit jaar voor een gunstige prijsvorming en een meer gespreide aanvoer zonder uitschieters. Het areaal verlate teelten was (in heel Europa) ook kleiner dan vorig jaar. Kwalitatief verliep het zomerseizoen zonder noemenswaardige problemen. Het succes van onze Conference heeft ook te maken met de ideale mix van bodem en klimaat. Alleen in de Benelux slagen we erin de langwerpige Conference-peer met een volle en sappige smaak te telen. De Conference uit Zuid-Europa is rond en gedrongen. Lichte prijsstijgingen Een prijsvoorspelling doen voor het nieuwe seizoen is een delicate zaak. Voor appels zijn op Prognosfruit hogere prijzen voorspeld wegens de voorziene daling van het aanbod met 17 %. Koen Torfs nuanceert: Kijk naar de cijfers. Het globale volume aan tweekleurige kwaliteitsrassen neemt in West-Europa toe: 4 % voor Jonagold, 7 % voor Gala en zelfs 35 % voor Fuji. Hier zullen dus geen tekorten zijn. De betere kwaliteit en de grotere kalibers in de peren zullen hopelijk ook zorgen voor iets hogere prijzen. Koen Torfs: In het nieuwe seizoen verwacht ik echter geen kwaliteitsproblemen. Flandria moet fors groeien Binnen het aanbod aan hardfruit uit België blijft het aandeel van appels en peren met het Flandria-keurmerk tot nog toe beperkt. Daarin komt de komende drie jaar verandering, meent Koen Torfs. Met In-Co werken we er heel hard aan om gespecialiseerde fruittelers uit Zeeuws-Vlaanderen aan te trekken. Voor de telers uit deze regio, tussen België en de Westerschelde, zijn onze veilingen ideaal gelegen. We willen hen overtuigen lid te worden en te werken volgens de Flandria-lastenboeken. Zo hopen we het Flandriaaanbod tegen 2010 met 25 % te laten toenemen. Door met deze telers op coöperatieve basis samen te werken, als volwaardige leden dus, stellen we de groei op langere termijn veilig. Seizoensverloop 11

7 Promotie Tot in de puntjes De heteluchtballon was een hoogst ongewone gast op tal van zomerse evenementen. Zijn unieke aardbeivorm, met een prachtig rechtopstaand steeltje letterlijk tot in de puntjes afgewerkt, kreeg heel wat bekijks. De reacties mogen er zijn: De mensen vinden het een prachtige ballon. Ze zijn nieuwsgierig en komen me allerlei vragen stellen. Een goede zaak voor de Veiling, want die trekt zo heel wat aandacht, vertelt Lenny Cant. Reis om de wereld De aardbeiballon is de vrucht van de Engelse firma Cameron Balloons in Bristol, de grootste luchtballonfabrikant in de wereld. Cameron Balloons is ook de maker van Mister Bup, mijn special shape ballon in de vorm van een schildpad, en van de Breitling-Orbiter, de eerste ballon die erin slaagde een reis rond de wereld te maken, voegt Cant toe. De productie van de aardbeiballon duurde 3,5 maanden, alle panelen werden handmatig door dames aan elkaar gestikt. Met zijn speciale vorm absoluut geen sinecure! De luchtballon in de vorm van een aardbei is voor België een primeur. Alleen Duitsland en het Verenigd Koninkrijk gingen ons land voor. Aardbeiballon maakt promotie voor hoogst onweerstaanbare aardbeien Hoogst ongewoon! Vr a s e n e - Ballonmeetings, muziekfestivals, noem maar op De aardbeiballon van Veiling Hoogstraten was afgelopen zomer omnipresent. Met zijn unieke vorm kon de ballon onmogelijk aan het oog van de massa ontsnappen op publiekstrekkers als de Gentse en Antilliaanse Feesten en andere zomerse evenementen. Ik heb er intussen 40 vaarten op zitten sinds de ballon in maart luchtwaardig werd gedoopt, vertelt luchtballonuitbater Lenny Cant van Airventure Ballooning. Persoonlijk contact Met de bijzondere ballon wil Veiling Hoogstraten de nieuwe reclamecampagne voor haar aardbeien naar een andere hoogte tillen. De Veiling tekende daarvoor een vijfjarig contract met Airventure Ballooning in Vrasene. We nemen met de ballon deel aan meetings in Vlaanderen en Zuid-Nederland. Daarnaast maken we ballonvaarten met klanten, sponsors en leveranciers van de Veiling. We hebben de ballon bewust klein gehouden. In de aardbeiballon kunnen maar drie passagiers mee, terwijl de meeste moderne luchtballonnen gemakkelijk 20 mensen vervoeren. Wij hebben samen met de Veiling gekozen voor een kleinere mand, om een meer persoonlijk contact te creëren. Hevige fan Hoe kwam het contact met de Veiling tot stand? Ik ben altijd al hevige fan geweest van de special shapes, luchtballonnen met een speciale vorm. De Engelse aardbeiballon leek me wel een goed idee voor Veiling Hoogstraten. Dus heb ik op eigen initiatief met hen contact opgenomen. Bij de Veiling waren ze direct enthousiast en meteen was de basis gelegd voor een vijfjarige samenwerking. USA en Japan Lenny Cant startte in 2002 met ballonvaren. Intussen heeft hij in een tiental Europese landen gevaren. Binnenkort doet hij ook USA en Japan aan. Momenteel heeft hij vier ballons in beheer. En wat met de winter die voor de deur staat? Het is dan laagseizoen, maar als het mooi en droog weer is blijven we ballonvaren. Met als enige verschil dat het dan wat frisser is. Daarnaast is de winterperiode ideaal om het onderhoud van het materiaal uit te voeren en de ballons klaar te maken voor het nieuwe seizoen. Voor veel ballonvaarders is dit ook het geschikte moment om hun administratie bij te werken. En verder plannen we alweer vele leuke evenementen voor het nieuwe seizoen! De mensen vinden het een prachtige ballon. Een goede zaak voor de Veiling, want die trekt zo heel wat aandacht. Lenny Cant van Airevnture Balloons: altijd al een fan van special shapes. Focus op... 13

8 Een dagje eropuit met de mensen van dagcentrum Liesbos Mensen van beschutte werkplaats Amival aan de slag bij Veiling Hoogstraten Uit het leven Foto: Charles Luijten Klussen op fruitbedrijf Rijsbergen - Een dag per week verricht een groep verstandelijk gehandicapten licht klusjeswerk op het aardbeienbedrijf van de familie Hendrickx-Frijters in Rijsbergen. Het zijn cliënten van Amarant die geplaatst zijn op haar dagcentrum in Liesbos. Dagbesteding De gehandicapten, zowel vrouwen als mannen, wonen in een gezinsvervangend huis of nog bij de eigen familie. In de week worden ze van daaruit s morgens opgehaald om de dag in het centrum in Liesbos door te brengen. Om de normalisatie te bevorderen, wilden we meer buiten het dagcentrum gaan werken. En dus gingen we op zoek naar een werkplek waar we een dagje in de week naartoe kunnen, zegt Elly Jochems, persoonlijk begeleidster van dagcentrum Liesbos dat bij Amarant hoort. Eenvoudig Een geschikte plek vond zij op het aardbeienteeltbedrijf van de familie Hendrickx-Frijters. De gehandicapten vullen lege aardbeienbakjes die vanuit het magazijn naar de plukkers in het aardbeienveld worden gebracht. Het moet voor deze groep wel heel eenvoudig werk zijn, en dat is het ook. Fijn dat we hier met hen terechtkunnen. Je merkt aan hun gedrag dat ze het prima naar hun zin hebben. En dat is ook de bedoeling, zegt Elly Jochems. Buiten het centrum Met haar groep maakt Elly Jochems bijna wekelijks een uitstapje naar de markt in Etten-Leur. Dan wandelt ze met hen langs de kramen. Zo gauw ze in contact komen met de gewone samenleving zie je ze gewoon helemaal opfleuren. Dus willen we onze cliënten zoveel mogelijk laten kennismaken met het normale leven van alledag buiten het dagcentrum, zegt Elly Jochems-Frijters, moeder van twee kinderen en al acht jaar in de zorgsector werkzaam. En met nog evenveel plezier als toen ze begon. (Bron: De Zundertse Bode, 18 juli 2007) Je merkt dat ze het prima naar hun zin hebben. Zo goed mogelijk integreren Meestal brengen bedrijven hun opdrachten naar de beschutte werkplaats en als het werk klaar is, gaat het terug naar de opdrachtgever. Veiling Hoogstraten werkte al op deze manier samen met Amival. In september 2005 kwam van hen de vraag of we ook enkele mensen op de Veiling konden inzetten. Het resultaat van de test was positief. En dus liet Veiling Hoogstraten de groep het volledige seizoen 2006 meedraaien. Intussen zit ook het seizoen van 2007 er bijna op. Om hen zo goed mogelijk te integreren, draaien ze het volledige seizoen mee, volgens exact dezelfde uren als andere werknemers. Handig én snel Het is een groot voordeel dat de medewerkers al aan hun derde seizoen op de Veiling toe zijn. Bloemen: Ze hebben een zekere handigheid aangeleerd en werken in een zeer hoog tempo. Zij verzetten makkelijk evenveel werk als validen en kunnen de vergelijking met veel interimkrachten met glans doorstaan De Veiling kan een beroep doen op vier tot zeven mensen, afhankelijk van de drukte. De werknemers komen samen met een begeleider die hun capaciteiten kent en weet op welke manier iemand het beste nieuwe taken onder de knie krijgt. Je moet het zo bekijken, legt Jos Bloemen uit, bedrijven gaan op zoek gaat naar de juiste mensen die voor hen een product kunnen maken. Wij gaan omgekeerd te werk: wij starten bij onze mensen en gaan op basis van hun specifieke capaciteiten op zoek naar een geschikte activiteit. Waardering Het succes van een dergelijk project hangt in grote mate af van de openheid voor diversiteit binnen de werkomgeving waar de werknemers met Thuis op de Veiling Tu r n h o u t - Bij Veiling Hoogstraten gaat al bijna twee jaar een apart team aan de slag: vier werknemers van de beschutte werkplaats Amival in Turnhout komen met hun begeleider naar de Veiling om er mee te werken in de paprikahal. Jos Bloemen, begeleider van beschutte werkplaats Amival, licht toe. een handicap terechtkomen. Begrijpen de collega s dat niet iedereen zich even gemakkelijk verstaanbaar kan maken? Is er voldoende geduld om iemand in zijn eigen tempo te laten ingroeien in zijn taak? Is er waardering voor de reële prestaties van deze werknemers, zonder misplaatst medeleven. Als dat het geval is, ontstaat er wederzijds begrip en waardering. En dat is integratie die deugd doet voor alle partijen. Gemotiveerd En de werknemers zélf? Onze mensen zijn echt fier dat ze op Veiling Hoogstraten mogen werken, bevestigt Jos Bloemen. Groot pluspunt is dat de werknemers er zelf voor kiezen om aan dit project deel te nemen en dus heel gemotiveerd zijn. Ze voelen zich medewerker van de Veiling. Dat is een vorm van integratie op de werkvloer die personen met een handicap het gevoel geeft dat ze hun mogelijkheden kunnen laten zien en als volwaardige werknemers meetellen in een gewone bedrijfsomgeving. Uit het leven 15

9 Bewaring Bewaren van aardbeiplanten Ho o g s t r at e n - Aardbeiplanten bewaren: beslist geen eenvoudige klus. Inpakken, inkoelen en stapelen elke fase vergt de nodige aandacht. Want hier wordt de basis gelegd voor de oogstresultaten later. Daarom bestaan er enkele basisregels die aardbeitelers best in acht nemen. De minste afwijking kan immers een nefaste invloed op de teelt hebben. Vóór het rooien Vanaf begin november begint de aardbeiplant zich voor te bereiden op de winter, en dus op de koude: de wortels slaan reservemateriaal op en het blad sterft af. Tegen midden november hebben de meeste planten een maximum aan reservestoffen opgebouwd. Dat is het ideale moment om de planten te rooien. Enkel planten met voldoende reservemateriaal zullen een lange koudebewaring overleven. Afharding Maar reserves alleen volstaan niet. De planten moeten voldoende tegen de koude zijn gewapend. Dat doen ze door een proces dat afharding heet: de plant gaat, onder invloed van lage temperaturen en korte dagen, zich aanpassen aan nog strengere koude. Dit proces start bij aardbeiplanten vanaf temperaturen onder 7 C. Voor lange bewaring moeten planten bijvoorbeeld 600 uur onder 7 C hebben gehad. Milder Nu, bij zachte winters zoals we de voorbije jaren hebben gekend, zijn de aardbeiplanten bij het rooien onvoldoende afgehard. In bijvoorbeeld, hadden de planten nauwelijks 375 koude-uren tegen eind december. Dat beïnvloedt de strategie bij het inkoelen. De ervaring leert immers dat onvoldoende afgeharde planten niet te streng mogen worden ingekoeld, om schade te vermijden. Dit jaar werd dan ook geadviseerd om tot kerst milder in te koelen (tot 0 C) en daarna pas de planttemperatuur te laten zakken tot -1,5 C of 2 C. Stapelwijze en kist bepalen deels het succes Rooien en inpakken Belangrijke wenken voor het rooien en inpakken van aardbeiplanten: Rooien: Rooien gebeurt het best bij temperaturen tussen 0 en 7 C. Rooien in bevroren grond veroorzaakt schade aan de planten en is dus te vermijden. Zorg voor zo weinig mogelijk aanhangende grond. Alle grond die u meeneemt, moet mee gekoeld en bewaard worden: verspilde energie dus. Verwijder oude bladeren. Voor korte bewaring laat u zo veel mogelijk goed blad zitten, voor lange bewaring behoudt u slechts enkele binnenste bladeren. Inpakken: Pak gerooide planten onmiddellijk in, anders drogen de wortels uit. Inpakken kan op een koele plek, of op het veld zelf. Gebruik nieuwe, ongeperforeerde LDPE zakken. Leg de planten in lagen, met de wortels naar de binnenkant, zodat ze zo min mogelijk uitdrogen. Druk het geheel goed aan, zodat er zo weinig mogelijk lucht in de zak aanwezig is. Inkoelen Meteen na het inpakken moet de koeling volgen. De ingepakte planten leven nog en produceren dus nog warmte. Zonder onmiddellijke koeling gaan ze broeien en een gedeelte van hun broodnodige reserves voor lange bewaring opgebruiken nog vóór de bewaring is gestart. Goede afspraken Telers die zelf hun planten inkoelen, hebben ook zelf controle over een uniforme wijze van inpakken en stapelen. Wanneer de veiling de bewaring van de planten voor haar rekening neemt, zijn afspraken rond de inpak- en inkoelmethode tussen de verschillende telers cruciaal om een optimaal bewaarresultaat te garanderen. Het belang van luchtspleten is overduidelijk. De kisten té vol stapelen is dus uit den boze, want dit belemmert de koudeluchtdoorstroming. Werkwijze 1: open kistje, waarbij boven elke kist Kisttype een luchtspleet minder belangrijk van 4 cm werd gelaten zodat elke kist afzonderlijk in aanraking komt Het gebruikte met koude kisttype lucht. speelt bij de koeling Werkwijze 2: dicht kistje, waarbij geen luchtspleten een minder werden belangrijke gelaten: rol. de De pallet vergelijking vormt van Belang als van het luchtspleten ware één blok die moet gekoeld worden bijvoorbeeld via geleiding een gesloten van koude. houten Omwille kist met een Er van zijn twee de symmetrie mogelijkheden wordt om enkel aardbeiplanten het temperatuursverloop met geperforeerde in de open blauwe plastic kisten levert kleine verschillen lucht berekend. van 0 C in kisten in te koelen: ofwel mét, ofwel op. Dat komt doordat de planten in een plastic zak zijn zonder In luchtspleten Figuur 3 en tussen Figuur de 4 afzonderlijke wordt het temperatuursverloop kisten. ingepakt, wat in de de pallet luchtstroming weergegeven in om het : even welk Bij gebrek door aan de belangrijke luchtspleten moet warmteproductie de volledige pallet van de planten kist verhindert. en de hoge thermische als één weerstand blok worden van gekoeld. de stapel Berekeningen kan het centrum tonen niet goed gekoeld worden. Integendeel, in aan dat een via dergelijk deze methode gesloten het centrum pallet, wordt van het volgens blok de Palletten berekening van gelijke een temperatuurstijging hoogte, makkelijkere koeling onvoldoende tot 4.5 C wordt in het gekoeld. centrum Koelen verwacht met extra ten koude opzicht van Horizontale de koelruimtetemperatuur. luchtspleten tussen de kisten bevorderen Wanneer dezelfde berekeningen worden gemaakt voor werkwijze 1 (horizontale lucht is geen oplossing: het risico bestaat dan dat de de koeling, zoveel is duidelijk. En dit principe geldt in luchtspleten) ziet het inkoelpatroon er veel gunstiger uit (Figuur 5). Met lucht van buitenste kisten koudeschade oplopen. feite voor de volledige koelcel. Als alle palletten even 0 C slaagt men erin om de warmste plek in de pallet te koelen tot 1.5 C. Wanneer Wanneer tussen de kisten luchtspleten worden gelaten, hoog zijn gestapeld, ontstaat er één lange luchtspleet de luchtsnelheid in de spleten verhoogt, kan een nog lagere temperatuur worden komt elke kist in contact met de koude lucht. Dus ook doorheen de aansluitende palletspleten. Wanneer bereikt (Figuur 6). Hiermee is het belang van de luchtpleten duidelijk aangetoond. in het centrum van de pallet wordt een voldoende lage één pallet een andere hoogte heeft, blokkeert die de Een dichte blok zonder luchtspleten koelt slecht af en zal slechts een voldoende lage temperatuur bereikt. Door de spleten te vergroten, kan koeling voor de hele rij. Afspraken hieromtrent zijn dus temperatuur binnenin bereiken wanneer gekoeld wordt met echt heel koude lucht die zo nodig een nóg lagere temperatuur worden bereikt. geen overbodige luxe. dan weer koudeschade kan veroorzaken in de buitenste kisten die rechtstreeks in contact hiermee staan. De kisten bomvol steken met planten is dus uit den boze: wanneer dergelijke kisten op elkaar gestapeld worden zal er absoluut geen horizontale luchtspleet meer zijn: de pallet wordt zo één grote, moeilijk te koelen, blok. Luchtspleten tussen lagen (4 (4 cm) Luchtstroom Luchtstroom (2 cm/s) tussen (2 cm/s) tussen de lagen de lagen Figuur Schematische 2: Schematische voorstelling van voorstelling de verschillende van stapelwijzen de verschillende die werden stapelwijzen doorgerekend: die werden doorgerekend: links dicht kistje in links dichte dicht stapeling kistje (werkwijze in dichte 2), rechts stapeling open kistje (werkwijze in stapeling 2), rechts met luchtspleten open kistje (werkwijze in 1). stapeling met luchtspleten (werkwijze 1) Bron: VCBT Technologische Adviesdienst tel Bewaring 17

10 Bewaring Bewaaradviezen voor peren en appelen Extreem vroege pluk van hardfruit Heverlee - Nog nooit stelde het Vlaams Centrum voor Bewaring van Tuinbouwproducten dergelijke vroege plukdata vast. Plukkers staken twee à drie weken vroeger dan voorzien de handen uit de mouwen. Conference voor lange bewaring moest dan ook al vóór eind augustus worden geplukt. Alle andere cultivars kwamen vanaf begin september aan de beurt, enkel Braeburn kon tot in oktober blijven hangen. Wanneer plukken? Hoe lang bewaren? De ervaring leert dat veel telers hun Conferenceperen niet geplukt krijgen in de elf dagen die het plukvenster aangeeft. Op zich is dat geen probleem: vroeger of later plukken kán, maar de vruchten die u plukt buiten het aangegeven plukvenster, moet u vroeger afzetten, en mag u niet wegzetten voor lange bewaring. Conference-peren die u enkele dagen na het optimale plukvenster plukt, kunt u perfect tot Nieuwjaar vermarkten. Bewaart u die vruchten langer, dan zullen ze bewaarproblemen vertonen: ze worden bruin en zacht. Conference vroeger oogsten dan 20 augustus voor lange bewaring was ook niet echt een aanrader: deze vruchten zouden sneller rimpelen. De vroegere oogst (tussen 14 en 20 augustus) was dan ook bestemd voor snelle verkoop. Inzet van peren (Conference) Bij de inzet van Conference moet u erop letten dat u holle en bruine vruchten vermijdt, en dat u vochtverlies en vergeling tegengaat. Vuistregel is: goed inkoelen en niet te snel afbranden! Hol en bruin vermijden: zorg voor voldoende luchtverversing bij de inkoeling. Dan hebben de vruchten veel zuurstof nodig. Zeker dit jaar, want we verwachten zeer actief ademende vruchten. Ook de plukdatum is van belang: een rijpere peer is gevoeliger voor bruin en hol. Vochtverlies en vergeling beperken: koel snel en met voldoende koelcapaciteit in. Tip Wacht sowieso niet oneindig lang op kleur en let ook op de andere kwaliteitsaspecten zoals hardheid en achtergrondkleur. Verwacht wordt dat de vruchten zeer actief zullen ademen bij de inzet: hun CO 2 - en warmteproductie zal hoog zijn. Controleer de temperatuur in de palloxen regelmatig. Waarop moet u zeker letten? Lege koelcellen en vruchten goed voorkoelen Onmiddellijk inkoelen: peren waarmee u te lang wacht, zijn niet bestemd voor lange bewaring in ULO Zet warme peren alleen bij in een koelcel waarvan u de temperatuur de dag voordien hebt laten dalen: anders vergroot u het koelprobleem. Laat de warme peren desnoods een nacht buiten afkoelen en breng ze s morgens binnen of zoek extra koeling bij collega s, de veiling, Controleer de vruchttemperatuur met een vruchtthermometer. De temperatuur moet -0,5 C zijn voor u mag afbranden Wacht drie weken tussen begin inkoelen en afbranden, onafhankelijk van de vruchttemperatuur Zorg voor zeer goede ventilatie tijdens de inkoeling: ventilatoren op volle kracht, deur en luik geopend, Let ook op een goede stapeling, zodat nergens gasopstapeling ontstaat (te veel CO 2 of te weinig O 2 ) Brand af tot slechts 10 % O 2, niet lager. Laat de rest door natuurlijke ademhaling dalen Let op met het inpakken van Conference in de palloxen: zorg voor voldoende gasuitwisseling en ventilatie (koeling) naar het centrum van de pallox. Vermijd een bijna hermetisch gesloten pallox: bescherm zakken in palloxen maar ook rondom níet met inlegvellen en dek ze bovenop níet af. Zo vermijdt u extra risico s op bruine peren In cellen die gevoelig zijn voor vochtverlies: dek alle perenpalloxen af met geperforeerd plastic Peren geplukt na de adviesdatum, peren van koppen, te dikke of te rijpe peren mogen niet in ULO: hou ze voor korte bewaring Hou het zuurstofniveau in de perencellen het hele jaar op 2,5-3 % (niet lager) Hou het CO 2 -niveau zo laag mogelijk: < 0,7 % Hou de temperatuur op -1 C Controleer bij de inzet de vruchten op hardheid, rijpheid: te rijpe peren of gummi peren horen niet thuis in ULO en lange bewaring Zorg voor geijkte gasmeters en voelers Inzet van appelen (Jonagold) Bij de inzet van Jonagold en andere appels ligt de nadruk op: scald vermijden, geen hardheid verliezen en de vettigheid van de vruchten beperken. Door snel in te koelen vermijdt u dat de vruchten verder rijpen en beperkt u de vettigheid. Ook hier geldt: goed inkoelen en niet te snel afbranden! Lege koelcellen en vruchten goed voorkoelen Zorg voor onmiddellijke inkoeling: appels die u later inkoelt, zijn niet bestemd voor lange bewaring in ULO Begin onmiddellijk met zuurstofverlaging, vooral met Jonagold: brand af tot 4 % O 2 en laat de rest door natuurlijke ademhaling dalen. Braeburn eerst 3 weken inkoelen, dan pas afbranden. Voor vruchten die behandeld werden met Smartfresh TM moet u eveneens wachten met afbranden In kalkcellen waar de CO 2 -concentratie 0 % is, verliest Jonagold snel zijn groene achtergrondkleur. Deze cellen moeten ten laatste in maart-april geruimd en afgezet zijn Zet alleen Jonagold van eerste en tweede pluk in bewaring Jonagold en Golden in één cel: hanteer de condities voor Jonagold Jonagold en Granny in één cel: zet het CO 2 -gehalte op 1 % Appelen zijn gevoeliger voor scald (schilbruin) als u ze te vroeg plukt Bewaar geen vruchten met zonnebrand Appelen geplukt na de adviesdatum, appelen van koppen, te dikke of te rijpe appelen mogen niet in ULO: houd ze voor korte bewaring Houd het zuurstofniveau in de Jonagoldcellen het hele jaar op 1 % (niet hoger) Houd het CO 2 -niveau op 2,5 % Houd de temperatuur op 0,5 tot 1 C (niet hoger) Controleer bij de inzet de vruchten op hardheid en rijpheid: appelen die te rijp zijn, horen niet thuis in ULO en lange bewaring Zorg voor geijkte gasmeters en voelers Bewaring 19

11 Bewaring Appelen C CA ULO Golden 0,5 C 2-3 % CO 2 2-2,5 % CO 2 Gloster 2-3 % O % O 2 Mutsu Gala Elstar 1 C 1-2 % CO 2 < 1 % CO 2 Idared 2-3 % O 2 2-2,5% O 2 Kanzi (1) Jonagold 0,8 C 2-3 % CO 2 2,5-3 % CO 2 Jonagold-mutanten 1-2 % O 2 1 % O 2 Jonagored Pinova Greenstar (2)(3) Belgica (2) Cox s O.P. 3-3,5 C < 1 % CO 2 < 0,8 % CO 2 Boskoop 2-3 % O 2 2-2,5 % O 2 Granny Smith 0,5-1 C 1 % CO 2 1 % O 2 Braeburn (4)(5) 1 C < 0,7 % CO 2 2,5-3 % O 2 Peren C CA ULO Conference -1/-0,5 C < 0,7 % CO 2 2,5-3 % O 2 Doyenné -0,5/0 C < 0,7 % CO 2 2-2,5 % O 2 Durondeau 1 C Opvallend suikergehalte Hou dit jaar rekening met vruchten die veel koeling en scrubbing vereisen. De peren zijn algemeen relatief rijk aan suiker, voor de meeste appelcultivars valt het suikergehalte wat tegen. De peren hebben een goed tot zeer goed suikergehalte. Conference vruchten kunnen diep gekoeld worden, bij een vruchttemperatuur van -1 C. Voor appel betekent een hoger suikergehalte meestal een makkelijkere kleuring. Bron: Ann Schenk, Vlaams Centrum voor Bewaring van Tuinbouwproducten (1) Kanzi bewaart u het beste zoals Elstar: 1 C, 2 % O 2 en 0,7 % CO 2. Bij lagere zuurstof wordt Kanzi sneller bruin. (2) Maximaal tot januari (3) Greenstar bewaart u het beste zoals Jonagold (afgaand op de resultaten van het onderzoek tot op heden), d.w.z.: bij 1 % zuurstof om scald te vermijden. De groene achtergrond van Greenstar blijft beter bewaard bij iets hogere CO 2 -concentratie, maar hoger dan 3 % CO 2 is dan weer af te raden. (4) Braeburn moet eerst drie weken ingekoeld worden (zoals Conference), en dan pas op ULO-conditie gebracht. (5) Braeburn kunt u op ULO-condities bewaren (1 C, 2,5-3 % O 2 en 0,7 % CO 2 ), maar moet eerst drie weken worden ingekoeld vóór u de gascondities aanbrengt (net als Conference). Dit gaf in 2005 en 2006 zeer goede bewaarresultaten met weinig problemen. Rijpere vruchten moeten bij iets mildere condities bewaard worden, d.w.z.: de temperatuur en O 2 - concentratie moeten iets hoger en de CO 2 -concentratie moet iets lager zijn. Vruchten die behandeld werden met Smartfresh TM brengt u het beste niet te snel op ULO-condities. Voor deze vruchten is het minder dringend en misschien zelfs een risico om snel af te branden. U moet ze uiteraard wel op de optimale bewaartemperatuur brengen. Wacht na de Smartfresh TM - behandeling enkele dagen met afbranden. Brand dan af naar 4 % O 2 en laat de zuurstofconcentratie verder dalen door de ademhaling van de vruchten. Controleer na twee weken of de vruchten hun optimale O 2 -concentratie bereikt hebben, want behandelde vruchten ademen zeer traag (waardoor de daling langer duurt). Brand desnoods verder af tot 1 %. Sterktes beter uitspelen Si n t-nikl a as - De nieuwe locatie is nog in aanbouw. Maar er staat intussen wél al een nieuwe aanvoerder aan het roer van Fruitveiling Profruco in Sint-Niklaas. Koen Torfs wil met de Veiling de positieve koers aanhouden die de Veiling nu al enkele jaren vaart. Logische stap Koen Torfs nam op 1 augustus het roer over van Filiep Callewaert als directeur van de Fruitveiling Profruco. Een logische stap in zijn carrière, zo blijkt. Ik ben al acht jaar actief in de veilingsector. Ik startte mijn loopbaan bij de Belgische Fruitveiling, eerst als Exportmanager, daarna als Marketingmanager. Na vijf jaar ging ik bij het Verbond van Belgische Tuinbouwveilingen aan de slag. Daar was ik bijna drie jaar algemeen secretaris, tot augustus dit jaar. Sterke structuur Welke richting wil Koen Torfs uit met de Veiling? Als professioneel bedrijf moeten wij onze leden en kopers een flexibele dienstverlening garanderen. Profruco is in korte tijd sterk gegroeid. Steeds meer voelen wij de nood aan een sterke structuur die de basis vormt om op voort te werken, en die onze toekomst moet veilig stellen. Die structuur en de nieuwe huisvesting moeten ons nog performanter maken. Unieke kans Ook In-Co is gigantisch belangrijk voor onze toekomst. Ik wil uiteraard de integratie van Profruco binnen In-Co stimuleren, om de interne samenwerking beter op elkaar af te stemmen, maar ook aan verkoopzijde kunnen we samen heel wat meer bereiken. We merken een steeds grotere concentratie langs koperszijde. Het is dus belangrijk dat ook wij naar schaalvoordelen zoeken, zonder onze eigenheid uit het oog te verliezen. In-Co biedt ons een unieke kans. Samenwerken Veiling Profruco is een coöperatie. Coöperatie is synoniem voor samenwerken, en dat kan alleen als er wederzijds vertrouwen is. Wij willen de motor zijn in dit vertrouwen tussen onze leden, tussen leden en de Veiling, tussen de Veiling en de kopers, tussen de partners in In-Co, tussen de partners in Koen Torfs, sinds 1 augustus nieuwe directeur Profruco Lava, en tussen de partners in het VBT. Vertrouwen is gebaseerd op correctheid, rechtlijnigheid en ethiek. Ik vind het belangrijk dat wij met het hele team hieraan hard werken, zodat Profruco synoniem wordt van deze drie begrippen. Uniek, dus groots We zijn niet de enige hardfruitveiling op de markt. Daarom is het nodig dat we ons differentiëren van andere spelers in binnen- en buitenland. Nabijheid mag niet onze enige USP (unique selling proposition) zijn. Veiling Profruco wil uniek zijn. Uniek en dus groots in dienstverlening. Wij mogen als kleinere veiling absoluut niet gaan leiden aan een Calimero -gevoel. Kleinere entiteiten zijn doorgaans flexibeler, staan korter bij hun klanten. Trouwens, op het vlak van dienstverlening zijn ook onze telers klanten. Dat is onze sterkte, dat moet onze sterkte blijven. De schaalvergroting halen we dan wel uit In-Co. In-Co bekleedt trouwens ook een unieke positie in Europa: geen enkele andere coöperatie biedt haar klanten zo n uitgebreid productenpakket aan. Binnen afzienbare tijd zullen wij een duidelijke missie en visie formuleren en daar doelgericht naartoe werken. Ik ben ervan overtuigd dat we dan sowieso positieve resultaten halen. Koen Torfs 39 jaar Licentiaat handels- en financiële wetenschappen met oriëntatie in marketing Komt uit Heist-op-den-Berg, en woont daar ook Samenwonend, geen kinderen Buiten de veiling kunt u hem ook wel tegenkomen op een skipiste of in het stadion van KV Mechelen Profruco 21

Evolutie van de Belgische voorraden

Evolutie van de Belgische voorraden Evolutie van de Belgische voorraden 2012-2013 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden

Nadere informatie

Evolutie van de Belgische voorraden

Evolutie van de Belgische voorraden Evolutie van de Belgische voorraden 2015-2016 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2013

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2013 www.vanoers-agro.nl Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88 4880 AB Zundert Sectorrapport Bos- en haagplantsoen T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E: agro@vanoers.nl Inhoudsopgave Terugblik

Nadere informatie

Marktbeeld appels en peren

Marktbeeld appels en peren Afzet appels en peren door Russische boycot in de verdrukking Productie De appelproductie in de EU bedroeg in 215 ruim 12 miljard kilo. Dit was de op één na grootste EUoogst ooit. Bijna een derde van de

Nadere informatie

Nieuwsbrief Hard Fruit nummer 5, 2010 Zoetermeer, 2 november 2010

Nieuwsbrief Hard Fruit nummer 5, 2010 Zoetermeer, 2 november 2010 Nieuwsbrief Hard Fruit nummer 5, 2010 Zoetermeer, 2 november 2010 1. OOGSTRAMING EUROPA Tabel 1 Bruto oogstraming appelen in Europa, x 1.000.000 kg Bron: WAPA 2006 2007 2008 2009 2010 +/- % België 358

Nadere informatie

Flandriamail Professional September 2007

Flandriamail Professional September 2007 Flandriamail Professional September 2007 In deze aflevering: Het nieuwe appel- en perenseizoen in België start twee tot drie weken vroeger (met info over de kwaliteit, de verwachte prijzen en het aandeel

Nadere informatie

Voorbereidingen voor de pluk. Ann Schenk

Voorbereidingen voor de pluk. Ann Schenk Voorbereidingen voor de Ann Schenk Inhoud VOORBEREIDINGEN PLUK VOORBEREIDINGEN VOOR DE PLUK VOORBEREIDINGEN VOOR DE PLUK VOORBEREIDINGEN VOOR DE PLUK Hoe omgaan met de landelijke data-adviezen?... 4 Bepaling

Nadere informatie

Snoei altijd op stompen van circa 3-5 cm. Bij Jonagold moet dit langer zijn; hier mag het gerust 10 cm zijn.

Snoei altijd op stompen van circa 3-5 cm. Bij Jonagold moet dit langer zijn; hier mag het gerust 10 cm zijn. Snoei appels Enige tijd geleden hebben we al kort een bericht gemaakt over de snoei van appels. Hierbij is het belang aangegeven van een tijdige rond om de grote knippen te zetten. Probeer dit in de maand

Nadere informatie

1. Welke variëteiten van appelen worden geteeld in Vlaanderen? Hoeveel hectare per variëteit?

1. Welke variëteiten van appelen worden geteeld in Vlaanderen? Hoeveel hectare per variëteit? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 808 van JOS DE MEYER datum: 28 mei 2015 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Appelen- en perenteelt - Diversificatie De Belgische fruitsector werd

Nadere informatie

05 - Fruitconsult pluktijdstippenadvies september 2016

05 - Fruitconsult pluktijdstippenadvies september 2016 05 - Fruitconsult pluktijdstippenadvies 2016 5 september 2016 Op 5 september jl. is de rijping bepaald van Conference en Elstar uit diverse Nederlandse regio s (volgende week ook Noord-Holland). Fruitconsult

Nadere informatie

Europese oogstramingen 2013 Appel en Peer

Europese oogstramingen 2013 Appel en Peer Europese oogstramingen 2013 Appel en Peer Prognosfruit 2013 Praag (Tsjechië) Filip Debersaques BFO Belgische Fruittelers Organisatie vzw OFB Organisation Fruitière Belge asbl inhoud Prognosfruit congres

Nadere informatie

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017 VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017 AMBITIE VOEGT ONDERNEMINGSZIN ONMISKENBAAR WAARDE RESULTAAT TOE VOORBIJE SEIZOEN & VERWACHTINGEN BOS- EN HAAGPLANTSOEN Het voorbije seizoen hebben de bos-

Nadere informatie

IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL

IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen

Nadere informatie

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen

Nadere informatie

Groene tomaten rijp maken

Groene tomaten rijp maken Groene tomaten rijp maken Is het het einde van het seizoen en heb je nog wat onrijpe, groene tomaten aan je plant zitten? Hier zijn wat simpele suggesties om ze rijp te maken, waarbij je gebruik maakt

Nadere informatie

Studiebijeenkomst marktgericht fruittelen

Studiebijeenkomst marktgericht fruittelen Studiebijeenkomst marktgericht fruittelen introductie Guido van Veldhoven Getrouwd 4 kinderen Fruitteler in de vennootschap met ouders Hardfruitteler appels peren Hoofdrassen elstar conference Geen heden

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2009 Inhoudsopgave Terugblik seizoen 2008/2009...................................................................................... 3 Najaar 2009 sector bos-

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2014 Inhoudsopgave Terugblik op najaar 2014...3 Najaar 2014 in cijfers...4 Verwachtingen voorjaar 2015...7 Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88

Nadere informatie

4 Zijn heerlijke producten ook eerlijke producten?

4 Zijn heerlijke producten ook eerlijke producten? 4 Zijn heerlijke producten ook eerlijke producten? Deze zomer was ik op familiebezoek in Honduras. Geheel onverwacht liep ik er twee oude bekenden tegen het lijf. Ze stonden pardoes voor mijn neus. Ik

Nadere informatie

Elstar altijd raak Conference, zo zoet zo goed Jan Peeters, Fruitconsult

Elstar altijd raak Conference, zo zoet zo goed Jan Peeters, Fruitconsult 27 oktober 2016 Elstar altijd raak Conference, zo zoet zo goed Jan Peeters, Fruitconsult 1 Voorjaar 2011 2 In volgorde van waarde: 1: Frisse uitstraling 2: Fantastische Smaak 3: Brede selectie 4: Goed

Nadere informatie

IJS FABRIEK AARDBEIEN

IJS FABRIEK AARDBEIEN IJS FABRIEK AARDBEIEN Rekenen voor vmbo-groen en mbo-groen Colofon RekenGroen. Rekenen voor vmbo- groen en mbo- groen Module IJsfabriek Aardbeien Leerlingtekst Versie 1.0. November 2012 Auteurs: Monica

Nadere informatie

1 Producten in de verkoop Consument en product Biologische achtergronden Afwijkingen van de normale regel 15 1.

1 Producten in de verkoop Consument en product Biologische achtergronden Afwijkingen van de normale regel 15 1. Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Producten in de verkoop 9 1.1 Consument en product 9 1.2 Biologische achtergronden 11 1.3 Afwijkingen van de normale regel 15 1.4 Afsluiting 17 2 Tijdelijke opslag 19 2.1

Nadere informatie

Globaryll 100 Ieder jaar sterkere bloembotten en dikkere appels en peren

Globaryll 100 Ieder jaar sterkere bloembotten en dikkere appels en peren Globaryll 100 Ieder jaar sterkere bloembotten en dikkere appels en peren Samenstelling Globaryll 100 SL-Formulering Verpakking: 1 liter Actieve stof: 100 g/l 6-benzyladenine Gebruik Globaryll 100 Globaryll

Nadere informatie

Dharma DE WARME CHARME VAN

Dharma DE WARME CHARME VAN REPORTAGE Dharma DE WARME CHARME VAN Het enthousiast kloppend hart van Kortrijk heeft er sinds kort een uniek adresje bij. Met Bed&Breakfast Dharma maakt gastvrouw Linda haar droom waar en garandeert ze

Nadere informatie

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline. BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

Stop met zeuren over Rusland. Die tijd komt nooit meer terug.

Stop met zeuren over Rusland. Die tijd komt nooit meer terug. Stop met zeuren over Rusland. Die tijd komt nooit meer terug. Als Limburgse wijnmaker en distillateur zag ik zich het drama in de Limburgse fruitteelt voltrekken. Fruittelers die hun hele hebben en houden

Nadere informatie

Sectorupdate. Export bloemen en planten. 25 juni 2012. Economisch Bureau, Sector & Commodity Research

Sectorupdate. Export bloemen en planten. 25 juni 2012. Economisch Bureau, Sector & Commodity Research Sectorupdate Export bloemen en planten Economisch Bureau, Sector & Commodity Research 25 juni 2012 Exportgroei ondanks crisis in de eurozone Rusland vierde exportbestemming door sterke toename van de export

Nadere informatie

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX FOCUS 14 DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX RESULTATEN ENQUÊTE NAJAAR 14 Departement Landbouw en Visserij afdeling Monitoring en Studie 1. Blik op de conjunctuurindex 2. Landbouw per deelsector 3. Tuinbouw

Nadere informatie

Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor

Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor Bestuur Born Atletiek Totaal Even voorstellen, Beste atleten en ouders, wellicht heeft u er nooit zo bij stil gestaan maar achter de schermen is de Stichting

Nadere informatie

DE GRENS BEREIKT. De worsteling van pomphouders in de grensstreek

DE GRENS BEREIKT. De worsteling van pomphouders in de grensstreek DE GRENS BEREIKT De worsteling van pomphouders in de grensstreek Emile Roemer, voorzitter SPTweede Kamerfractie Februari 2014 INHOUD INLEIDING 3 ACHTERGROND 4 STEEKPROEF 5 RESULTATEN 6 REACTIES POMPHOUDERS

Nadere informatie

Groeicurve Bintje en Fontane 2014

Groeicurve Bintje en Fontane 2014 Groeicurve en 2014 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), H. Rasmont (CARAH) Samenvatting Net zoals de vorige jaren werd tijdens het groeiseizoen van 2014 de groei van opgevolgd op 29 praktijkpercelen.

Nadere informatie

Kwaliteit beïnvloed door bewaring en transport

Kwaliteit beïnvloed door bewaring en transport Kwaliteit beïnvloed door bewaring en transport Vormingsactiviteit LEADER-project 8 oktober 2014 Knesselare Kennisplatform Plantenfysiologie Annelies Christiaens Deel 1: Fysiologische achtergrond bij bewaring/transport

Nadere informatie

Marktsituatie voor groenten en fruit vier maanden na de afkondiging van de Russische boycot

Marktsituatie voor groenten en fruit vier maanden na de afkondiging van de Russische boycot Marktsituatie voor groenten en fruit vier maanden na de afkondiging van de Russische boycot Siemen van Berkum en Gerben Jukema, LEI Wageningen UR, 17 december 2014 Deze notitie geeft een beknopt overzicht

Nadere informatie

GEKKO WORKS & WILMINK POEDERCOATING B.V. Over het informatiseren van een vooruitstrevend productiebedrijf

GEKKO WORKS & WILMINK POEDERCOATING B.V. Over het informatiseren van een vooruitstrevend productiebedrijf GEKKO WORKS & WILMINK POEDERCOATING B.V. Over het informatiseren van een vooruitstrevend productiebedrijf INTRODUCTIE Bas Kierkels en Dirk Wilmink Elke project is bijzonder maar de implementatie van Gekko

Nadere informatie

hagelschade (geen open) sorteerschade ( > dan 24 uur na sortering) Perenbladvlo 5% vd vruchten met een max opp. van 0,5 cm2

hagelschade (geen open) sorteerschade ( > dan 24 uur na sortering) Perenbladvlo 5% vd vruchten met een max opp. van 0,5 cm2 Conference versie: 27-10-11 Klasse 1.1 Grond Kleur (zie foto's) Grondkleur afwijking Bronskleur is geen keurcriterium kleur 1 5 % kleur 2 hol en vuchtvlees bruin open beschadigin gen - Rot/ stek - Scald

Nadere informatie

Marktontwikkelingen varkenssector

Marktontwikkelingen varkenssector Marktontwikkelingen varkenssector 1. Inleiding In de deze nota wordt ingegaan op de marktontwikkelingen in de varkenssector in Nederland en de Europese Unie. Waar mogelijk wordt vooruitgeblikt op de te

Nadere informatie

Geconditioneerde bewaring in de tuinbouw. Ann Schenk

Geconditioneerde bewaring in de tuinbouw. Ann Schenk Geconditioneerde bewaring in de tuinbouw Ann Schenk Overzicht Achtergrond Koeling ULO-bewaring DCA: dynamisch gecontroleerde atmosfeer Smartfresh Achtergrond Vrucht na de oogst doet aan ademhaling C 6

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Elstar: lekker, sappig, fris en zoet

Elstar: lekker, sappig, fris en zoet Elstar: lekker, sappig, fris en zoet Marktonderzoek appel onder consumenten in Nederland PT 2011-07 Februari 2011 Peter van der Salm /Wilco van den Berg Productschap Tuinbouw, Markt & Innovatie Auteur

Nadere informatie

VERKOOP & BOUWFORMULE

VERKOOP & BOUWFORMULE VERKOOP & BOUWFORMULE BOUWEn MET ZEKERHEID Het leven zit vol dromen en verlangens. De Verkoop & Bouwformule van Hyboma helpt u die waarmaken: een woning op maat, zonder zorgen, om te leven zoals u dat

Nadere informatie

In 5 stappen naar een personeelsbeleid dat werkt

In 5 stappen naar een personeelsbeleid dat werkt In 5 stappen naar een personeelsbeleid dat werkt Pak uw personeelsbeleid op een gestructureerde manier aan en creëer een werkplek waar uw business floreert en medewerkers met goesting en engagement komen

Nadere informatie

Flandriamail Professional September 2008

Flandriamail Professional September 2008 Flandriamail Professional September 2008 In deze aflevering Het nieuwe appel- en perenseizoen in België Ik heb een héél positief gevoel bij dit fruitseizoen! Luc Vanoirbeek, lid van de RvB LAVA, adviseur

Nadere informatie

Vlaamse prei op exportmarkt. Guy De Meyer Demargro BVBA

Vlaamse prei op exportmarkt. Guy De Meyer Demargro BVBA Vlaamse prei op exportmarkt Guy De Meyer Demargro BVBA De afzet van prei = een steeds veranderende uitdaging Overzicht afzetgebieden en soorten verpakking periode 1990-2000 Verkoop verpakking 12% 11% 4%

Nadere informatie

Van baan naar eigen baas

Van baan naar eigen baas M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat

Nadere informatie

Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri

Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri CASE VAN MAELE NV Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri Software voor de kleinhandel, groothandel en distributeur SPHINX-IT Rijksweg 95A 9870 Machelen t. 09 386 33 00 f. 09 386 95 46 Av. Léon Champagne

Nadere informatie

Arbeidsongeschiktheid en ondernemerschap

Arbeidsongeschiktheid en ondernemerschap Een goed gesprek over Arbeidsongeschiktheid en ondernemerschap Als ondernemer neemt u dagelijks belangrijke beslissingen. Om de juiste beslissingen te kunnen nemen bent u afhankelijk van goede informatie.

Nadere informatie

algemeen Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Conference www.smartfresh.com SMARTFRESH SM KWALITEITSSYSTEEM De teelt

algemeen Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Conference www.smartfresh.com SMARTFRESH SM KWALITEITSSYSTEEM De teelt ARTFRESH Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Conference Versie augustus 2011 Opgesteld met medewerking van FBR Wageningen, VCBT Leuven, Fruitconsult, Hermoo Belgium, NSure, pcfruit vzw en AgroFresh.

Nadere informatie

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen

Nadere informatie

Beursdagboek 12 September 2013.

Beursdagboek 12 September 2013. Beursdagboek 12 September 2013. De Amerikanen lieten tijdens de herdenking van 9-11 de markten voor de derde achtereenvolgende dag fors stijgen. Gisterenavond Tijd 22:10 uur. Zoals ik al schreef in mijn

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster,

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster, De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014 Beste natuurliefhebber/- ster, Het was afgelopen dinsdag beslist niet koud, de wind was ook niet echt hinderlijk, maar de zon liet helaas verstek

Nadere informatie

Eigen bijdrage Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ)

Eigen bijdrage Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) Eigen bijdrage Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) Informatie voor de klant Wij zijn Geert Bouwmeester was pas 22 toen hij in 1924 voor zichzelf begon. Een overloop werd ingericht als kantoorruimte en de

Nadere informatie

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur

Nadere informatie

Semi industrieel atelier

Semi industrieel atelier Semi industrieel atelier Domein Omschrijving Doelstelling Methodiek Doelgroep Aantal deelnemers Wanneer Arbeid & activatie Je voelt dat arbeid een gedeelte is dat bij het leven hoort en je wilt deze zinvolle

Nadere informatie

Gelijkmatig witloofwortels ontdooien loont de moeite

Gelijkmatig witloofwortels ontdooien loont de moeite Gelijkmatig witloofwortels ontdooien loont de moeite Ontdooiproces van witloofwortels gesimuleerd en uitgetest Hoeveel invloed heeft de opstelling van de palloxen bij het ontdooiproces op de kwaliteit

Nadere informatie

Huizen. Luxe keuken. Vrij uitzicht. Twee goede slaapkamers. Moderne bouw. Eigen parkeerplaats. Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort H47 H47

Huizen. Luxe keuken. Vrij uitzicht. Twee goede slaapkamers. Moderne bouw. Eigen parkeerplaats. Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort H47 H47 Huizen vanhendriks Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort Vrij uitzicht Moderne bouw Twee goede slaapkamers Luxe keuken Eigen parkeerplaats H47 H47 Kenmerken Soort Kamers Woonoppervlakte Inhoud Bouwjaar

Nadere informatie

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX FOCUS 2015 DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX RESULTATEN ENQUÊTE NAJAAR 2015 INHOUD 1. Vlaamse conjunctuurindex 2. Landbouw 3. Tuinbouw 4. Belemmeringen 5. Administratieve taken 6. Meer informatie 1.

Nadere informatie

Inspirerende cases CASE 2. Sité Woondiensten

Inspirerende cases CASE 2. Sité Woondiensten Inspirerende s CASE Sité Woondiensten Hoe Sité Woondiensten voor Voxtron koos Sité Woondiensten is actief in de Nederlandse gemeenten Bronckhorst en Doetinchem. De wooncorporatie zorgt er voor geschikte

Nadere informatie

Ongevallenverzekering Collectief

Ongevallenverzekering Collectief Ongevallenverzekering Collectief Voor bedrijven, scholen, verenigingen en stichtingen www.interpolis.nl 7899 032006 Philip de Bruin, Bloemenzaak Belle Fleur Een mooi gebaar voor werknemers Ongeveer acht

Nadere informatie

nr. 856 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 30 augustus 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE Witloof - Evolutie - Export

nr. 856 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 30 augustus 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE Witloof - Evolutie - Export SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 856 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 3 augustus 216 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Witloof - Evolutie - Export Witloof, althans grondwitloof,

Nadere informatie

foto s sina willmann haar mannetje

foto s sina willmann haar mannetje foto s sina willmann Sina Willmann staat haar mannetje De wereld van quadraces staat bij het brede publiek voornamelijk bekend als een echte mannenwereld. Er zijn echter ook dames die hun mannetje weten

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Pluktijdstip blauwe pruimenrassen

Pluktijdstip blauwe pruimenrassen Pluktijdstip blauwe pruimenrassen 1 december 2010 Gerard Poldervaart Pluktijdstip blauwe pruimenrassen 1 Dit onderzoek is gefinancierd door het Productschap Tuinbouw PT-projectnummer: 14195 Uitvoerder:

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas: Experimenten werkboekje KIT Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint

Nadere informatie

Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO

Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Dit portret gaat over H., een vrouw die met een evoluerende spierziekte nog lang voor de klas heeft gestaan in het lager

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

APPEL MIDDENBOUW GROEP 4/5/6

APPEL MIDDENBOUW GROEP 4/5/6 APPEL MIDDENBOUW GROEP 4/5/6 LESOPZET Samenvatting De leerlingen leren enkele appelrassen aan hun kenmerken herkennen. Daarbij wordt ingegaan op het verschil in sapgehalte van de verschillende appelrassen.

Nadere informatie

SAUNA S GENIET VAN EEN WELDADIGE WARMTE C QUEL

SAUNA S GENIET VAN EEN WELDADIGE WARMTE C QUEL SAUNA S GENIET VAN EEN WELDADIGE WARMTE C QUEL Vergeet de drukte van alledag en kom helemaal tot jezelf Onderga de warmte van een weldadig saunabad De eerste keren is het misschien nog even wennen Maar

Nadere informatie

Solar Frontier productinformatie

Solar Frontier productinformatie Solar Frontier productinformatie De hoogste opbrengst, zelfs onder zware omstandigheden In veel situaties zijn de omstandigheden voor een zonne-energiesysteem niet 100% optimaal. Maar wat wordt nu precies

Nadere informatie

Seizoensverslag voorjaar 2017 Gepubliceerd juli 2017

Seizoensverslag voorjaar 2017 Gepubliceerd juli 2017 Seizoensverslag voorjaar 2017 Gepubliceerd juli 2017 Copyright: BC (Bijna) altijd juist Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Uitslagen en analyse 5 Deel 1: vrij spel. 5 Deel 2: drieband.. 8 Deel 3: bandstoten

Nadere informatie

Beste juffen en meesters,

Beste juffen en meesters, Beste juffen en meesters, In week 11 ontvangen jullie appels (Elstar), navelsinaasappels en waspenen. Ieder kind krijgt één appel, een sinaasappel wordt door twee kinderen gedeeld en een zak waspenen mag

Nadere informatie

3 Arbeid Functies binnen het bedrijf Arbeidsbehoefte Registratie Afsluiting 69

3 Arbeid Functies binnen het bedrijf Arbeidsbehoefte Registratie Afsluiting 69 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Oogsten 9 1.1 Oogstmoment 9 1.2 Oogstwerkzaamheden 12 1.3 Oogstmethoden 14 1.4 Kwaliteitseisen voor het product 25 1.5 Apparatuur voor oogstverwerking 30 1.6 Afsluiting

Nadere informatie

De milieu-impact van al deze overbodige kilometers verschilt van voertuig tot voertuig. Dit komt omdat niet elk voertuig evenveel CO 2

De milieu-impact van al deze overbodige kilometers verschilt van voertuig tot voertuig. Dit komt omdat niet elk voertuig evenveel CO 2 Groenten en fruit van het seizoen Wie door de groenten- en fruitafdeling van de lokale supermarkt loopt, krijgt vaak het gevoel dat de wereld aan zijn voeten ligt. Je vindt er boontjes uit Kenia, tomaten

Nadere informatie

Huwelijksdagverzekering

Huwelijksdagverzekering Huwelijksdagverzekering Informatie voor de klant Huwelijksdagverzekering Voor een onbezorgd huwelijksfeest Huwelijksdagverzekering Voor een onbezorgd huwelijksfeest Je trouwdag is de mooiste dag van je

Nadere informatie

INTERIEUR. Grandeur van toen, comfort van nu TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 69

INTERIEUR. Grandeur van toen, comfort van nu TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 69 INTERIEUR Grandeur van toen, comfort van nu TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 69 Je kunt het huis van je dromen vinden en meer dan genoeg ideeën hebben om dat huis te herstellen in de

Nadere informatie

Voorwoord 7 Inleiding 11

Voorwoord 7 Inleiding 11 Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 11 1. Klanttevredenheid volstaat niet 13 2. De verkoper centraal 23 3. Wat is klantknuffelen? 31 4. Het knuffelhormoon 41 5. Praktische knuffeltips 49 6. Het knuffelonderzoek

Nadere informatie

Zoek de woorden in het rooster!

Zoek de woorden in het rooster! Zoek de woorden in het rooster! E W P L A X G G L R R A D P W B N Q R C O X H S E V E W M I L S I F U F W J A M K N P P T G A P G Z I I Y I M T N R G L J N U B R D M P B O U E E Y O G A D O A E Y X M K

Nadere informatie

Succesvol onderhandelen

Succesvol onderhandelen Succesvol onderhandelen INTERN SEMINARIE Prof. Dr. Dirk VAN POUCKE RESULTAAT De bedrijfsomgeving wordt steeds concurrentiëler. Volume én rendabiliteit halen is geen gemakkelijke opdracht. Concurrenten

Nadere informatie

Sierteeltbestedingen dalen, tuinaanneming groeit

Sierteeltbestedingen dalen, tuinaanneming groeit Sierteeltbestedingen dalen, tuinaanneming groeit In 2014 gaf de gemiddelde Belg 38 euro uit aan bloemen en planten. Dat is opnieuw een daling ten opzichte van vorig jaar. De oorzaken hiervan zijn het verminderde

Nadere informatie

slaap veilig slaap lekker

slaap veilig slaap lekker slaap veilig slaap lekker waarom deze folder? Soms overlijden kinderen tussen de 0 en 2 jaar onverwacht in hun slaap. Die kinderen leken gezond. Dat heet wiegendood. Er is veel onderzoek gedaan naar de

Nadere informatie

RAAKJE KWB ARDOOIE. September 2010

RAAKJE KWB ARDOOIE. September 2010 RAAKJE KWB ARDOOIE September 2010 Na twee maanden vakantie, is KWB Ardooie terug. We stellen u dan ook graag ons nieuwe jaarprogramma voor. Je zult zien, het is een rijkgevuld programma. Misschien dat

Nadere informatie

Flexibiliteit in de job, een opstap naar flexibele loopbaan?

Flexibiliteit in de job, een opstap naar flexibele loopbaan? Flexibiliteit in de job, een opstap naar flexibele loopbaan? Zo n 1 op 4 werknemers die we bevraagd hebben vinden dat hun werkgever niet flexibel genoeg is. De anderen geven aan dat er heel wat mogelijk

Nadere informatie

Stageverslag Michaël Deslypere

Stageverslag Michaël Deslypere Stageverslag Michaël Deslypere MANPOWER Stagementor: Valerie Milissen Stagebegeleider: Pieterjan Bonne 2 Inhoudsopgave 1.Voorwoord... 3 2.Situering/voorstelling van de stageplaats... 4 3.Beschrijving van

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Wijngaard het Groenewoud

Wijngaard het Groenewoud 2 E JAARGANG 4 E EDITIE 2017 Wijngaard het Groenewoud 1 november 2017 En het werd herfst! In dit nummer 1 En het werd herfst 2 Ons You-tube kanaal 3 Onze eerste oogst 4. Molentjes 5. Website bezoek geweldig

Nadere informatie

ZOMERKAMP. onderzoek 2012

ZOMERKAMP. onderzoek 2012 ZOMERKAMP onderzoek 2012 Lorem Ipsum 2 Het gaat goed met de zomerkampen in Nederland! Door jeugdkamp.net In maart 2012 benaderde jeugdkamp.net ruim 80 organisatoren van jeugd- en zomerkampen met het verzoek

Nadere informatie

Nu ook zonnepanelen mogelijk op west, oost en noord georiënteerde daken!!!!

Nu ook zonnepanelen mogelijk op west, oost en noord georiënteerde daken!!!! Nu ook zonnepanelen mogelijk op west, oost en noord georiënteerde daken!!!! Tot voor kort was het alleen mogelijk en rendabel om zonnepanelen te monteren op zuid georiënteerde daken. Daken aan de west,

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Proefresultaten zoete aardappel 2016

Proefresultaten zoete aardappel 2016 Proefresultaten zoete aardappel 2016 Zoete aardappel, een veelbelovend gewas In het najaar van 2016 werden in Proefcentrum Herent de eerste zoete aardappelen geoogst. Ondanks zijn naam is de zoete aardappel

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 13 december 2017

PERSBERICHT Brussel, 13 december 2017 PERSBERICHT Brussel, 13 december 2017 Inhaalbeweging voor de landbouwers in 2017 De heeft samen met de gewestelijke overheden en deskundigen de voorlopige schattingen van de Belgische landbouweconomische

Nadere informatie

Beste juffen en meesters,

Beste juffen en meesters, Beste juffen en meesters, In week 5 ontvangen jullie mandarijnen, appels en sinaasappels. De verdeling is als volgt: iedere leerling krijgt één mandarijn, één appel en één sinaasappel. Gelieve deze volgorde

Nadere informatie

INFORMATIE & BEGRIPPEN

INFORMATIE & BEGRIPPEN INFORMATIE & BEGRIPPEN 1. Automatisatie & programmatie 3 2. Centralebouw 3 3. Isolatie 3 4. Meet- en registratie-instrumenten 4 5. Snelkoelingen en vriestunnels 4 6. Software 4 7. Studiedienst 5 8. U.L.O.

Nadere informatie

Johanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen

Johanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen 1 Gedichten, geïnspireerd door bomen Geheimen In het donker huizen bomen die overdag gewoner zijn. Wij slaan de bochten van een pad mee om en gaan, ontkomen aan het licht af op geheimen.kleine geluiden

Nadere informatie

Meer aandacht geven is ook een vorm van verwennen

Meer aandacht geven is ook een vorm van verwennen 30 KenD1001P28-33.indd 30 19-01-2010 10:43:17 DE STELLING Dat betaalt zich altijd terug in een goed idee. Ook de klant zit in een denkproces en de interactie tussen klant en keukenontwerper leidt uiteindelijk

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Terugblik sectorrapport / in cijfers Postbus 88 4880 AB Zundert T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E: agro@vanoers.nl

Nadere informatie

Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel!

Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel! Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel! Hallo. Ik ben Jerom de compostworm. Ik eet alles wat in de natuur groeit. Ik ben verlekkerd op overschotjes uit de tuin en de keuken. Ik sabbel en

Nadere informatie