DOCENTENHANDLEIDING. Gouden Bronnen

Transcriptie

1 DOCENTENHANDLEIDING Gouden Bronnen

2 Gouden Bronnen Amsterdam Museum KORTE INFORMATIE Onderwerp: De Gouden Eeuw Doelgroep: Onderbouw voortgezet onderwijs Vakgebieden: Mens & Maatschappij Kunst en Cultuur Nederlands Omvang: Voorbereiding in de klas (ca. 50 min, niet verplicht) Bezoek Amsterdam Museum (1 uur) Samenstelling: Amsterdam Museum januari 2013

3 INHOUDSOPGAVE blz. 1. Inleiding 4 2. Algemene informatie 5 Tarief en reserveren Adres Openingstijden Bereikbaarheid Huisregels museumbezoek 3. Het programma 6 Opbouw van het programma Doelstellingen 4. Voorbereidende les in de klas 7 Introductie op het thema door de docent Onderzoeksfase Presentatiefase 5. Programma in het Amsterdam Museum 8 Het museumbezoek Voorbereiding docent 6. Kerndoelen 9 BIJLAGE 1 CANONKAARTJES BIJLAGE 2 PRESENTATIE TECHNIEKEN BIJLAGE 3 CHECKLIST PRESENTEREN

4 1 INLEIDING De tentoonstelling De Gouden Eeuw, proeftuin van onze wereld in het Amsterdam Museum vertelt het fascinerende verhaal van de Gouden Eeuw. Een eeuw van wereldhandel, de Verenigde Oost-Indische Compagnie, economische bloei, rijkdom, zilver, regenten, culturele en religieuze diversiteit, florerende wetenschap, hoogwaardige schilderkunst en de aanleg van de Amsterdamse grachtengordel. Maar het is ook een eeuw van slavernij en oorlog. In het museum gaan de leerlingen onder begeleiding van museumdocenten actief aan de slag met de collectie. Ze krijgen een korte inleiding van de museumdocenten en gaan vervolgens zelf museumbronnen onderzoeken. Tot slot geven de leerlingen elkaar een rondleiding langs de topstukken. Het museum is bij uitstek een plaats om in aanraking te komen met échte historische voorwerpen. Het programma is een aanvulling op de vakken Nederlands, Kunst en Cultuur en Mens en Maatschappij. De leerlingen verdiepen zich inhoudelijk in historische bronnen en moeten vervolgens presentatietechnieken aanwenden, samen werken en kritisch nadenken. In deze handleiding vindt u alle informatie over het programma. De voorbereidende les is niet verplicht, maar wellicht een mooie aanvulling op uw lessen over de Gouden Eeuw. Wij wensen u en uw leerlingen veel plezier met de uitvoering van dit programma! Team publiek en educatie 4

5 2 ALGEMENE INFORMATIE Tarief en reserveren Onderwijsprogramma s kosten 45,- per 15 leerlingen. Dat bedrag is inclusief deze digitale docentenhandleiding, de begeleiding van een museumdocent en de entree van het museum. Het museumbezoek duurt ca. 60 minuten. Reserveren van het museumbezoek: klik op het reserveringsformulier. Of mail naar boekingen@amsterdammuseum.nl of bel NB Annulering van een gereserveerd bezoek kan tot uiterlijk één week voor de afgesproken datum, tegen betaling van 11,50 administratiekosten. Bij latere afzegging wordt het hele bedrag in rekening gebracht. Adres Schoolgroepen melden zich vóór hun bezoek bij de centrale kassa. Deze is te bereiken via de ingang aan de Sint Luciënsteeg 27, maar ook via Kalverstraat 92. Openingstijden Iedere dag van uur. Bereikbaarheid Vanaf station Amsterdam CS: 12 minuten lopen via Damrak, Dam en Kalverstraat. Tram 1, 2, 4, 5, 9, 16, 24 en 25: halte Spui. Eigen bussen kunnen stoppen op de Nieuwezijds Voorburgwal (geen parkeerplaats). Huisregels museumbezoek Wij verwachten een actieve houding van u en de begeleiders om het bezoek prettig te laten verlopen. Wilt u daarom van te voren de leerlingen én de begeleiders op de hoogte stellen van onze huisregels? U blijft als docent verantwoordelijk voor het gedrag van de leerlingen. De objecten in het museum niet aanraken. Vertel de leerlingen ook waarom dit niet mag. Er mag niet worden geschreeuwd of gerend. Op de zalen mag niet worden gegeten, gedronken of gerookt. Ook kauwgom is niet toegestaan. Op de zalen moet het geluid van mobiele telefoons worden stil gezet. 5

6 3 HET PROGRAMMA Opbouw van het programma Voorbereidende les in de klas (niet verplicht) - ca. 50 min. Introductie Gouden Eeuw, tijdvak Tijd van regenten en vorsten ; Onderzoeken & Presenteren. Programma in het Amsterdam Museum - ca. 60 min. Korte introductie door de museumdocent; Leerlingen werken in groepjes aan bronnenonderzoek; Leerlingen presenteren de door hen verkregen informatie. Doelstellingen Leerlingen krijgen een leuke, zinvolle en inspirerende museumervaring; Leerlingen behandelen belangrijke thema s uit de Gouden Eeuw, zoals handel, bestuur, slavernij etc. Leerlingen leren Amsterdam vanuit een historisch perspectief bekijken; Leerlingen leggen een relatie tussen historische en hedendaagse gebeurtenissen; Leerlingen doen zelfstandig historisch onderzoek aan de hand van museumbronnen; Leerlingen oefenen met het geven van presentaties. 6

7 4 VOORBEREIDENDE LES IN DE KLAS Als aanvulling op het onderwerp Gouden Eeuw en als voorbereiding op het bezoek aan het Amsterdam Museum, kan de voorbereidende les gedaan worden. In deze les oefenen de leerlingen met het zelfstandig vergaren van kennis en het presenteren van kennis aan de groep. Opbouw Introductie op het thema door de docent Inhoudelijke verdieping in de Canon (onderzoeksfase) Presenteren van de bevindingen aan de klas (presentatiefase) Introductie op het thema door de docent Aansluitend op uw lesmethode kunt u het onderwerp Gouden Eeuw binnen het tijdvak Tijd van regenten en vorsten bespreken. Behandel hierbij de kenmerkende aspecten van dit tijdvak: Het streven van vorsten naar absolute macht; Het burgerlijk bestuur en de stedelijke cultuur in de Nederlandse Republiek; Het ontstaan van handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie; De wetenschappelijke revolutie. Onderzoeksfase Verdeel de klas in twee- of drietallen. Knip de canonkaartjes uit bijlage 1 uit en geeft ieder groepje een kaartje. Op ieder kaartje staat één canonvenster met betrekking tot de Gouden Eeuw. Leerlingen gaan in twee- of drietallen dit onderwerp uit de canon onderzoeken en presenteren. De website van de Nederlandse canon (entoen.nu) dient als onderzoeksbron voor het onderwerp op het kaartje. Laat de leerlingen informatie vergaren naar het onderwerp en deze ordenen met behulp van aantekeningen. Presentatiefase De leerlingen bereiden in twee- of drietallen met behulp van de gevonden informatie een korte canonpresentatie voor. Deze dient ongeveer 3 minuten te duren. Bespreek alvorens de presentatietechnieken uit bijlage 2 met de leerlingen. U kunt per presentatie de medeleerlingen laten beoordelen. Gebruik hiervoor bijlage 3. De opmerkingen van de leerlingen kunnen in de nabespreking worden meegenomen. 7

8 5 PROGRAMMA IN HET AMSTERDAM MUSEUM Het museumbezoek In het museum wordt u bij de hoofdingang, bij de kassa s, ontvangen door de museumdocent(en). Tijdens het bezoek staat de Gouden Eeuw centraal. Na een korte introductie delen de museumdocenten zogenaamde bronnenkaarten uit. Hierin komen allerlei thema s aan bod. Zoals: bestuur, handel, medische kennis, misdaad, rijkdom, schutterijen, wetenschap, zorg, VOC en WIC. De leerlingen gaan in groepjes van twee of drie leerlingen de bronnen van hun thema bekijken. Op deze manier onderzoeken ze het thema vanuit verschillende invalshoeken. Alle groepjes bereiden een presentatie van hun thema bij één van de bronnen voor. De museumdocenten geven elk groepje een set bronnenkaarten en potlood en papier mee. De leerlingen schrijven tijdens hun onderzoek steekwoorden voor hun presentatie op. In een korte presentatie van 3 minuten vertellen de leerlingen aan hun medeleerlingen wat zij hebben ontdekt over hun thema en het object waar zij voor staan. Na de presentatie is er een korte nabespreking onder leiding van de museumdocenten. Voorbereiding docent Vertel de begeleiders (ouders en/of collega s) de huisregels van het museum. Zie ook Algemene informatie. Vertel de leerlingen dat ze het Amsterdam Museum gaan bezoeken en vertel ze over de huisregels. Zorg ervoor dat u op het afgesproken tijdstip aanwezig bent in het Amsterdam Museum. De museumdocenten wachten hier op u. Neem bij vertraging contact met ons op, telefoonnummer:

9 6 KERNDOELEN Dit programma sluit aan bij de kerndoelen voor het Voortgezet Onderwijs. Nederlands 1. De leerling leert zich mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. 4. De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en geschreven teksten. 5. De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen. 6. De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. 7. De leerling leert een mondelinge presentatie te geven. 9. De leerling leert taalactiviteiten (spreken, luisteren, schrijven en lezen) planmatig voor te bereiden en uit te voeren. 10. De leerling leert te reflecteren op de manier waarop hij zijn taalactiviteiten uitvoert en leert, op grond daarvan en van reacties van anderen, conclusies te trekken voor het uitvoeren van nieuwe taalactiviteiten. Mens en maatschappij 37. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert in dit programma over kenmerkende aspecten van het tijdvak Tijd van regenten en vorsten ( ). De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en he-dendaagse ontwikkelingen. 40. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuur-historische omgeving te betrekken. Kunst en cultuur 50. De leerling leert op basis van enige achtergrondkennis te kijken naar beeldende kunst. 52. De leerling leert mondeling of schriftelijk te reflecteren op werk van anderen, waaronder dat van kunstenaars. 9

10 BIJLAGE 1 CANONKAARTJES De Republiek Een statenkundig unicum De Verenigde Oostindische Compagnie Overzeese expansie De Beemster 1612 Nederland en het water De grachtengordel Stadsuitbreidingen in de zeventiende eeuw Hugo de Groot Pionier van het moderne volkenrecht De Statenbijbel 1637 Het boek der boeken Rembrandt 1606?-1669 De grote schilders De Atlas Major van Blaeu 1662 De wereld in kaart Michiel de Ruyter Zeehelden en de brede armslag van de Republiek Spinoza Op zoek naar de waarheid Christiaan Huygens Wetenschap in de Gouden Eeuw 10 Buitenhuizen 17e en 18e eeuw Rijk wonen buiten de stad

11 BIJLAGE 2 PRESENTATIE TECHNIEKEN Geef enkele aandachtspunten mee voor het mondeling presenteren. 1. De inhoud Oriënteer je op je onderwerp. Afbakening onderwerp: maak je onderwerp zo klein, dat je een heldere en te beantwoorden vraagstelling kunt formuleren. Verantwoording onderwerp: bedenk waarom je dit een relevante en interessante vraagstelling vindt voor deze presentatie. Afstemming onderwerp op de doelgroep: bedenk wat je publiek al weet over dit onderwerp en wat dit publiek wellicht interessant vindt om te weten te komen. 2. Structuur Bouw je verhaal zorgvuldig op: Een pakkend begin trekt de aandacht. In de inleiding geef je een toelichting op de opbouw van je presentatie. In het midden beantwoord je gestructureerd de verschillende deelvragen van je hoofdvragen. In de afsluiting geef je een samenvatting van je verhaal of trek je een duidelijke conclusie. Zorg dat je publiek je verhaal kan blijven volgen: vat tussendoor kort samenvatten en geef aan waar je bent (bv: met ten eerste, ten tweede). 3. Nonverbale Presentatie Een groot deel van je boodschap wordt door middel van je nonverbale presentatie overgebracht. Het is belangrijk dat die nonverbale presentatie ondersteunend werkt en niet afleidt. Dus denk aan overtuigingskracht en /of enthousiasme. Let daarbij op: houding, gezichtsuitdrukking, handgebaren, oogcontact met het publiek. 4. Stemgebruik: Bij een mondelinge presentatie gebruik je je stem als instrument. Let daarbij op: intonatie, spreektempo, articulatie, taalgebruik, zinsbouw. 5. Visuele hulpmiddelen: Je kunt je boodschap visueel ondersteunen door het gebruik van hulpmiddelen: bordgebruik, powerpoint, video/digitaal materiaal en uitgereikt materiaal. 6. Tijdsduur Let op je tijd: zorg dat je je verhaal in een rustig tempo binnen de gestelde tijd kunt afronden. 11

12 BIJLAGE 3 CHECKLIST PRESENTEREN CHECKLIST Jouw naam: Wie geeft de presentatie? Over welk thema? Wat ik goed vond: Wat je nog beter zou kunnen: 12