Docentenhandleiding Buitenspel

Transcriptie

1 Docentenhandleiding Buitenspel Museumles bij de tentoonstelling De heksen van Bruegel (19 september 2015 t/m 31 januari 2016) Museum Catharijneconvent Utrecht Museum Catharijneconvent, 2015

2 Inleiding U gaat met uw leerlingen naar de tentoonstelling De heksen van Bruegel. Deze docentenhandleiding geeft u uitleg over de museumles die bij deze tentoonstelling is ontwikkeld. De Heksen van Bruegel is een kunsthistorische tentoonstelling over heksen. Nooit eerder waren zoveel heksenvoorstellingen samen te zien. Leerlingen ontdekken dat het beeld dat ze van heksen hebben, zijn oorsprong vindt in twee prenten van de Vlaamse kunstenaar Pieter Bruegel. Ze zien hoe Bruegel andere Hollandse en Vlaamse meesters uit de 16 de en 17 de eeuw inspireerde in het schilderen van heksenvoorstellingen. Maar De heksen van Bruegel gaat niet alleen over heksen in de kunst. De tentoonstelling biedt ook inzicht in de omstandigheden waarin de heksenvoorstellingen tot stand kwamen. Het ontstaan ervan is onlosmakelijk verbonden met de heksenvervolgingen: de eerste processen vonden plaats rond De tentoonstelling schetst de invloed en de gevolgen van het uitsluiten van andersdenkenden in de samenleving. In de heks werd een collectieve zondebok gevonden. Samen met uw leerlingen staan we stil bij dit gegeven. Waarom werden groepen buiten gesloten? Gebeurt dat nog steeds in onze samenleving? En, onder welke omstandigheden wordt een zondebok aangewezen? Tijdens de museumles wordt ingegaan op dit soort vragen. Op de volgende bladzijden vindt u inhoudelijke en praktische informatie over de museumles. Het kan natuurlijk zijn dat u nog vragen heeft. Stuur dan een of bel: educatie@catharijneconvent.nl / Wij wensen u en uw leerlingen een leuk en educatief bezoek aan de Heksen van Bruegel. 2

3 Achtergrondinformatie De museumles Buitenspel is ontwikkeld voor de bovenbouw vmbo en de bovenbouw havo/vwo. Het lesmateriaal waar leerlingen mee aan de slag gaan tijdens het museumbezoek, is aangepast aan het niveau. De museumles sluit aan bij de vakken maatschappijleer (vmbo maatschappijleer 1 & 2), maatschappijwetenschappen (profielen Economie & Maatschappij en Cultuur & Maatschappij), geschiedenis en CKV. Vakken en domeinen: Maatschappijleer 1 & 2 (vmbo) Basisvaardigheden Leervaardigheden Cultuur en socialisatie Sociale verschillen Macht en zeggenschap Beeldvorming en stereotypering De multiculturele samenleving Massamedia Maatschappijleer Domein A: Vaardigheden Domein B: Rechtsstaat Domein E: Pluriforme samenleving Maatschappijwetenschappen Domein A: Vaardigheden Domein C: Massamedia Domein D: Multiculturele samenleving CKV Domein A: Culturele activiteit Domein B: Kennis van Kunst en Cultuur Domein C: Praktische activiteiten Domein D: Reflectie Geschiedenis Domein A: Historisch besef (tijdvak 4, 5 en 6) Domein B: Oriëntatiekennis Leerdoelen Leerlingen: - maken kennis met Museum Catharijneconvent. - krijgen inzicht in de heksenvervolgingen in de Nederlanden in de 15e, 16 de en 17 de eeuw. - maken kennis met de weergaven en beeldvorming van de heks. - maken kennis met de term zondebok en ontdekken wat de gevolgen zijn van xenofobie. - leggen verbanden tussen kunstwerken en objecten en de tijd waarin deze ontstonden. - reflecteren aan hun eigen ervaringen, interpretaties en waarderingen. - werken samen en leren verschillende informatiebronnen te gebruiken. - leren voor een groep te presenteren 3

4 Duur programma De museumles duurt 1,5 uur (exclusief het opbergen van jassen en tassen, lopen door het museum en uitgifte van het lesmateriaal). Huisregels - Jassen en tassen in de garderobe. - Mobiele telefoons uitzetten. - Schrijven met een potlood. - Kunstwerken niet aanraken en niet leunen op de vitrines. - Andere bezoekers geen overlast bezorgen. - Niet eten en drinken in het museum. - Zorg voor een begeleider per 10 leerlingen, die de groepsdynamiek in de gaten houdt. - De begeleiders zijn verantwoordelijk voor het verloop van het bezoek en het gedrag van de leerlingen. - Beschadigingen aan voorwerpen worden door school vergoed. Voorbereiding op het bezoek Vertel de leerlingen dat ze een bezoek gaan brengen aan de tentoonstelling De heksen van Bruegel in Museum Catharijneconvent. Leg uit wat er in het museum van hen wordt verwacht en neem klassikaal de museumregels door. Op de website vindt u een PowerPoint presentatie met toelichting die u als basis kunt gebruiken voor een voorbereidende les. Ook vindt u op de website mooi beeldmateriaal, lessuggesties en een informatief kort filmpje die u alvast aan uw leerlingen kunt laten zien. In de tentoonstelling gaan de leerlingen in groepjes aan het werk. Wij raden u daarom aan al op school de groepen in te delen. Verdeel de klas in zes groepjes. Bij voorkeur niet meer dan vier leerlingen per groep. Als u een grote klas heeft, dan kunt u een zevende groep samenstellen. Niet vergeten! Print via de expertbladen en presentatieopdrachten uit. Neem deze mee naar het museum. Over de expertbladen Met behulp van een expertblad worden leerlingen expert over een thema. Leerlingen worden verdeeld in groepen. Elke groep behandelt een thema. Binnen een groep krijgen leerlingen dus hetzelfde expertblad. Er zijn zeven thema s: Expertblad 1. De heks en het verbond met de duivel Expertblad 2. De heks als zondebok Expertblad 3. De heks en de hekserijprocessen Expertblad 4. De heks en het heksbeeld (versie A)* Expertblad 5. De heks en het heksbeeld (versie B) 4

5 Expertblad 6. De heks en heksenvoorstellingen Expertblad 7. De heks een de listige vrouw * Van expertblad nummer 4 en 5 zijn twee varianten. Als het nodig is om zeven groepen te maken, dan kan je beide expertbladen uitdelen. Zijn er zes groepen? Dan kan je expertblad 5 achterwege laten. Begeleiding museumles De leerlingen worden begeleid door speciaal daarvoor getrainde rondleiders. Zij nemen uw klas mee naar de tentoonstelling en geven daar een inleiding. Daarna gaan de leerlingen in groepjes aan de slag. De rondleider is aanwezig voor vragen of uitleg. Het laatste deel van de les de leerlingen geven dan een presentatie wordt ook begeleid door de rondleider. Het verloop van de les Aankomst Meldt u 15 minuten voor de start van de museumles bij de kassa van het museum. Onze medewerker wijst u waar leerlingen hun jassen en tassen kunnen opbergen. Vraag uw leerlingen om een potlood mee te nemen. Ze krijgen van onze medewerker een multimediatour en een tekstboekje. Wij willen u vriendelijk verzoeken om ervoor te zorgen dat alle multimediatours na de les weer worden ingeleverd. De rondleider haalt uw leerlingen op in de hal, en neemt de groep mee naar de tentoonstelling. Inleiding (15 minuten) De rondleider start de les met een inleiding. Aan de hand van een uitvergroting van een prent zien leerlingen hoe, dankzij het werk van Pieter Bruegel, het stereotype beeld van de heks is ontstaan. De rondleider legt uit aan de leerlingen dat ze in kleine groepen aan de slag gaan en een speciale opdracht krijgen. Elke groep specialiseert zich in een onderwerp op de tentoonstelling. Aan het einde van de les geven de groepen elkaar als echte experts een korte presentatie over het onderwerp. De leerlingen krijgen een expertblad met vragen en opdrachten over het onderwerp. De informatie die ze verzamelen gebruiken ze voor de presentatie. Onderzoek met expertbladen & voorbereiding presentatie (30 minuten) Het daarop volgende half uur gaan de verschillende groepjes aan de slag met de opdrachten op het expertblad. Leerlingen bekijken prenten, schilderijen en voorwerpen. Ze verkrijgen informatie door bronnen te raadplegen zoals geluidsfragmenten op de multimediatour en filmpjes in de tentoonstelling. Als alle informatie is verzameld, bereiden de groepjes de presentatie voor. Op een apart presentatieblad, staat uitgelegd wat voor soort presentatie ze moeten geven. Leerlingen worden gestimuleerd om goed na te denken over hoe ze hun presentatie gaan geven, wat ze gaan vertellen en wat ze willen laten zien. De rondleider is aanwezig en kan leerlingen te woord staan als er vragen zijn. 5

6 Presentatie (25 tot 30 minuten) De groepen gaan nu hun presentaties geven. De rondleider zal de leerlingen daar waar nodig, vragen stellen om verdieping te geven aan de presentatie. Als een onderwerp zich er goed voor leent, zal de rondleider leerlingen aanmoedigen om een verband te leggen met situaties in onze samenleving en overeenkomsten en verschillen benoemen. Afsluiting (10 minuten) Na alle presentaties hebben de leerlingen inzicht gekregen in de heksenvervolgingen, de heksenvoorstellingen en het heksbeeld dat daaruit is voortgekomen. Nu wordt er gestemd. Voor de groep die de beste presentatie heeft gegeven is er een extra spannende afsluiting van het programma. Vertrek De rondleider begeleidt de groep terug naar de hal. Voor vertrek leveren de leerlingen de multimediatours weer in bij de kassa van het museum. Praktische informatie Aanmelden De museumles moet minimaal twee weken van tevoren worden aangevraagd. Telefoon: Entreeprijzen CJP / CKV / 6 t/m 17 jaar: 7,00 per persoon. Groepstarief p.p. voortgezet onderwijs: 3,50 Docenten/begeleiders: gratis Onderwijsjaarkaart: 100,- Museumles Buitenspel 45,- per museumdocent (max. 30 leerlingen per tijdstip. Groepen groter dan 20 leerlingen worden gesplitst) Bezoekadres Lange Nieuwstraat PH Utrecht Bereikbaarheid Het museum ligt op 15 minuten lopen vanaf station Utrecht CS Buslijn 2, halte Catharijneconvent in de Lange Nieuwstraat Openingstijden Dinsdag tot en met vrijdag Zaterdag, zondag en feestdagen 10:00 17:00 uur 11:00 17:00 uur 6