7.7. Samenvatting door C woorden 2 juli keer beoordeeld. Geschiedenis. 1.1 Ottomaanse Rijk

Transcriptie

1 Samenvatting door C woorden 2 juli keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks 1.1 Ottomaanse Rijk 1500 > Ottomaanse Rijk. Geregeerd door Turkse sultan. 1302: Opkomst van Ottomaanse Rijk, 1453: Constantinopel wordt veroverd door Ottomaanse Rijk, 1500 >: Midden-Oosten hoort niet meer bij Ottomaanse Rijk, 1700 > Ottomaanse Rijk brokkelt af: Groeiende technologische achterstand op Westen; De ideeën van de Renaissance, wetenschappelijke revolutie en de Verlichting ging aan het Ottomaanse Rijk voorbij, Verzet tegen drukpers, Opkomst van Rusland, Drongen het Ottomaanse Rijk vanaf het Noorden in, Groeiende economische achterstand op Westen; Er groeide een wereldeconomie, waar het Ottomaanse Rijk niet bij hoorde, Sultans hadden geen leiderscapaciteiten, Sultans hielden zich bezig met zichzelf en hun kleine omgeving, en dus niet met het Rijk zelf. Niet-Turken werden nationalistisch, (nationalisme dus) Grieken maakten hun eigen staat, Roemenië, Bulgarije en Servië volgden, Door het modern imperialisme hoorde Noord-Afrika niet langer bij het Ottomaanse Rijk, Europa wilde Noord-Afrika hebben voor grondstoffen en nieuwe markten. 1869: Opening van het Suezkanaal. 1.2 Britten in Midden-Oosten Het strategisch belang van het Midden-Oosten was enorm toegenomen. Pagina 1 van 25

2 Ismail was Egyptische heerser. Wilde moderniseren en maakte de schatkist leeg, hij moest gaan lenen. 1875: Suezkanaal te koop aangeboden. Britten kopen het perfecte route tussen Engeland en Azië. Frankrijk richtte koloniën in Noord-Afrika op. (Syrië en Libanon) Ottomaanse Rijk heeft Noord-Afrika verloren. 1882: In Egypte breken er antiwesterse rellen uit Britten slaan het neer. < 1956: Britten bezetten Egypte. Egypte werd een Brits protectoraat (gebied onder beschermheerschap) Britten probeerden het land te verbeteren maar de vreemde macht werd niet gewaardeerd. De Turkse sultan, was officieel opperheer van Egypte, kon machteloos toekijken. Olie (zwarte goud) werd ook een grote factor die het Midden-Oosten aantrekkelijk maakte > In Westen komt de auto-industrie op gang. Engeland heeft veel aandelen in de Midden-Oosten olie industrie. Westen wil graag olie en dus graag contact met het Midden-Oosten. Dus: Door de olie en de strategische plek was het Westen ineens geïnteresseerd in het Midden-Oosten en werd het een van de voornaamste conflicthaarden in de wereldpolitiek. 1.3 Jong-Turken Rond 1900: Midden-Oosten is in de greep van Europa ( zieke man van Europa ) Zowel economisch als in de politiek. (Westers geld bijv.) De sultan dreigde met een jihad, een heilige oorlog van de moslims tegen het Westerse imperialisme/ om weerstand tegen het Westen te bieden. Pagina 2 van 25

3 Na het verliezen van Zuid-Oost Europa en Noord-Afrika, waren er in het Ottomaanse Rijk vooral nog Arabieren(+) en Turken. Met een jihad hoopte de sultan de trouw van de Arabische inwoners te houden/krijgen. Het nationalisme van de Turken bevolking groeide. Zij vonden dat er geen plaats voor andere volken was. En anders moesten die mensen geturkificeerd worden. Dit sterke Turkse nationalisme was vooral aanwezig bij Turkse legerofficieren. Zij ergerden zich aan het verval van het rijk. Zij stichten het Comité van Eenheid en Vooruitgang op, later de Jong-Turken. (streefden dus naar modernisering en afschaffing van voorrechten van buitenlandse ondernemers.) Zij haatte het Westen door het Westerse imperialisme, maar bewonderde de techniek. 1908: Staatsgreep van Jong-Turken. 1909: Sultan werd vervangen door militair driemanschap uit het comité. Deze Jong-Turken moderniseerde, maar drukte ook elk (etnisch) verzet de kop in. Hier werden de Arabieren het slachtoffer van. Zij begonnen een zelfbewustzijn te ontwikkelen, het arabisme. Op zoek naar hun eigen identiteit. Arabische taal leven ingeblazen + meer Arabische kranten (gedrukt door Westerse postdiensten die hoopte het Ottomaanse Rijk van binnenuit kapot te maken.) Aantekeningen: Turken en Arabieren staan dus tegenover elkaar. Het Ottomaanse Rijk is het huidige Turkije nu. Dit bestaat dus uit Arabieren, Turken en etnische minderheden. Pagina 3 van 25

4 1.4 Armeense genocide Eerste wereldoorlog ( ) was een breekvlak voor het Midden-Oosten. Jong-Turken/ Ottomaanse Rijk namen de Centralen kant (Duitsland / Oostenrijk.) Triple entente bestond uit: Engeland, Frankrijk, Rusland. Ze pleegden daarna een aanval op het Suez-kanaal, maar de Britten versloegen hen. Turken vochten tegen de Russen, maar ook daar werden ze de pan ingehakt. Daarna besloten de leiders (militaire driemanschap) zich te wreken op de christelijke Armeniërs; ze dachten dat die een bondgenootschap hadden met de Russen. In 1915 besloten de Turkse heersers alle Armenen naar de Syrische woestijn te deporteren. Het werd een genocide, een volkerenmoord. De Armeniërs moesten hun spullen inpakken en moesten naar de Syrische woestijn gaan lopen; dit werd een dodenmars. Ze werden namelijk ook onderweg aangevallen en vermoord. Dit werd voornamelijk door Koerden gedaan (zij waren wel van het islamitische geloof) De regeringspartij heeft zelf de genocide georganiseerd. De Turkse regering noemt het zelf (zelfs nu) geen genocide, maar de rest van de wereld wel. 1.5 Verdeling Midden-Oosten 1915: McMahon (Britse commissaris in Egypte) legde contact met de Arabische vorst Hoessein Ibn Ali (onderdaan van de sultan). Hoessein haatte de Jong-Turken en wilde een eigen Arabisch Koninkrijk. Engeland voerde een oorlog met de Centralen en dus ook de Turken, dus Turkse regime wilde ze omgooien. 1916: een Brits-Arabische overeenkomst wordt gelegd: Pagina 4 van 25

5 Hoesseins legers komen in opstand tegen de Jong-Turken, Daarvoor kreeg Hoessein van McMahon een onafhankelijk koninkrijk. 1916: Hoesseins Arabische opstand gaat van start. Hoesseins zoon Feisal leidt het leger. Veel andere heersers/sjeiks sloten zich ook aan, meestal omgekocht door kapitein Lawrence / Lawrence of Arabia. Ook de Britten deden mee aan het gevecht. In 1918 hadden ze de Turken verslagen. Maar, toen werd de Sykes-Picot overeenkomst gesloten in Dit was tussen Frankrijk en Engeland; ze spraken af om het Midden-Oosten onder hun gezag te verdelen. Het Midden-Oosten was té rijk aan olievoorraden en lag té strategisch, om zomaar cadeau te doen aan Hoessein, Ook wilde de Britten de christelijke minderheden helpen. Dus Frankrijk kreeg een invloedssfeer in Syrië en Libanon. Engeland kreeg een invloedssfeer van Palestina tot Irak. Invloedssferen dus, geen grenzen nog. De Arabieren konden niet echt iets doen, dus in het Verdrag van Sèvres werd vastgesteld dat Arabieren geen eigen koninkrijk kregen, Dit werd tussen de Britten en de Fransen gesloten. Ook werden de grenzen in dit verdrag vastgesteld. De stukken die de Britten en Arabieren dus hadden veroverd, werden losgescheurd van het Ottomaanse Rijk, maar kwamen in Britse en Franse handen. De voormalige Arabische gebieden van het Rijk kregen de status van mandaat gebieden. Een volmacht om een bepaald gebied te beheren. De Volkenbond, opgericht in 1919, kreeg het toezicht. Engeland en Frankrijk moesten de Arabieren opvoeden tot zelfbeschikking (= modern imperialisme eigenlijk) Britten gaven Hoessein nog de troon van Irak, maar dat was wel een mandaatgebied. In 1932 werd het alsnog een onafhankelijk koninkrijk, maar de olievelden waren nog wel onder Brits gezag. Zijn andere zoon Abdoellah kreeg nog een gebied, Transjordanië. Pagina 5 van 25

6 De Britten probeerden zo nog de Brits-Arabische overeenkomst na te komen. 1.6 Kemal Atatürk Door het verdrag van Sèvres is er geen Ottomaans Rijk meer. De grenzen van Turkije worden vastgesteld: heel erg weinig land. Na dit verdrag organiseerde de Turken een nieuwe regering onder Mustafa Kemal. Hij veegde Armenië weer van de kaart en wisselde een Turkse groep mensen met een Griekse groep mensen. Verdrag van Lausanne, 1923: de nieuwe grenzen van Turkije worden internationaal erkend. Met de Koerden, de grootste etnische minderheid in Turkije, wordt bloedig afgerekend na een opstand in Hun bevolking is daarna verdeeld over een paar landen. Kemal werd een held. In 1923 zette hij officieel de sultan af en riep de Republiek Turkije uit. Hij werd president en hij wilde moderniseren. (hetzelfde als de Jong-Turken) Hij wilde het hele Turkse volk alfabetiseren. Er begon een proces van secularisering (= verwereldlijking) De invloed van de godsdienst de Islam werd teruggedraaid. Er kwam een scheiding tussen godsdienst en staat. De sharia = het traditionele islamitische rechtssysteem werd vervangen door een burgerlijk wetboek en strafrecht. Er kwamen ook symbolische hervormingen. Gelijkheid van vrouwen en mannen (vrouwenkiesrecht) Westerse klok werd overgenomen (1926) De geschiedenis werd herschreven (ze verzonnen de geschiedenis van Turkije) Er kwamen fascistische trekken aan de dictatuur van Kemal (nationalisme, eenpartijstelsel, persoonsverheerlijking). Toch raakte zijn hervormingen vooral de buitenkant en bleven veel Turken tegenstander van het Westen. Ook waren de islamitische geestelijken tegen de secularisering. Hij werd Atatürk genoemd, vader van alle Turken. Na zijn dood in 1938, bleef het volk verdeeld tussen voorstanders van modernisering en secularisering en tegenstanders daarvan. Pagina 6 van 25

7 2.1 Zionisme Joden woonden al eeuwenlang als religieuze minderheid in Europa (antisemitisme) In 19 e eeuw werden ze minder gediscrimineerd door Mensenrechtenidealen van de Verlichting in de grondwetten van Europese landen. Maar, in Europa kwam nationalisme op in de 19 e eeuw. Er kwamen weer pogroms (Jodenvervolgingen) Sommige Joden verhuisden toen naar Palestina, naar de berg Zion (Jeruzalem). Zionisme: hebben geleefd. Het streven van Joden terug te keren naar Palestina, waar hun voorouders in Bijbelse tijden Theodor Herzl: 1896: publiceerde Der Judenstaat. Gaf zionisme een impuls. Dreyfus-affaire: Joodse man, werd ten onrechte van landverraad beschuldigd. Herzl zag dat het antisemitisme nooit ging verdwijnen. Der Judenstaat bevat een volledig plan voor een Joodse staat. Hatikwa werd het volkslied. 1897: Zionistische Wereldorganisatie wordt opgericht. Wilde een volkenrechtelijk erkend nationaal tehuis in Palestina krijgen. De Turkse sultan wilde dit niet, want het zou de balans tussen de bevolkingsgroepen in zijn rijk verstoren. * Alle Israëliërs zijn Joden, maar niet alle Joden zijn Israëliërs. Zionisme ontstond door: Joden waren in veel landen een religieuze minderheid, Mikpunt van antisemitisme, Mensenrechtenidealen uit de Verlichting brachten tijdelijke verlichting voor Joden, Maar door het nationalisme in de 19 e eeuw, kwamen er weer pogroms, Ideaal van de Joden werd het zionisme. Pagina 7 van 25

8 2.2 Balfour-verklaring 1917: Engelse minister van Buitenlandse Zaken Balfour schrijft aan de Zionistische Wereldorganisatie. De Britse regering steunde hen voor een Joods tehuis in Palestina. Motieven: Medelijden voor slachtoffers antisemitisme, Britten zaten midden in WO I in geldnood (rijke Joden zouden hun geld kunnen lenen) Ondersteuning imperialisme. Een toekomstige Joodse staat zou een opstapje naar het Midden-Oosten kunnen zijn (olie & Suezkanaal) Chaim Weizmann, zionist, had Britten geholpen met maken van synthetisch aceton dynamiet. Hij hoefde geen beloning, behalve een nationaal tehuis. In de Balfour-verklaring staan tegenstrijdige dingen: En een Joods tehuis stichten, én de niet-joodse gemeenschappen rechten waarborgen. Er is geen Joodse staat beloofd. 1919: Joods-Arabische samenwerking werd afgesproken (Chaim & Feisal) Feisal is de zoon van Hoessein (samenwerking Britten/tegen Jong-turken Feisal had 1 voorwaarde: de Arabieren moesten volledige onafhankelijkheid krijgen. Streed zijn vader ook voor. Dit ging in 1920 niet door, toen het Verdrag van Sèvres werd gesloten, want de Britten kregen het mandaat over Palestina. 2.3 Palestina & Brits mandaat Palestina werd opengesteld voor Joodse immigranten, zij gingen voornamelijk in kibboetsen leven. Palestina was arm en had een onderontwikkelde bevolking (Arabieren). Britten hoopten dat ze zouden leren van/samenwerken met Joden (kapitaal/kennis.) Kibboets: Dorpsgemeenschap, op socialisme gebaseerd, met gemeenschappelijk eigendom. Joden en Arabieren komen tegenover elkaar te staan: Pagina 8 van 25

9 Nationalisme van de Arabieren (Syrië en Irak ook onafhankelijk!) Twee aparte volkeren, Joden veel verder ontwikkeld. Religie blijft een struikelblok. ~Joden hadden een veel hogere organisatiegraad: Joods Agentschap, 1921: Begin van eigen regering. Histadroet: Haganah: Mapai, 1930: Vakbeweging, voorzieningen voor Joodse arbeiders (woningen, zorg) Defensiemacht. Politieke partij, verwant met Joods Agentschap. David Ben-Goerion was de voorzitter van Mapai. Joods Nationaal Fonds kocht landbouwgrond van de Arabische grootgrondbezitters. Zo raakten ze hun bron van inkomsten kwijt. Er komt nooit een samenwerking tussen Arabieren en Joden. Britten probeerde immigratie van Joden af te remmen. Maar, 1933: Adolf Hitler aan de macht. Nazi s felle terreur tegen Joden. Er kwamen dus meer en meer (Duitse) Joodse immigranten. 1936: Burgeroorlog tussen Joden en Arabieren. Amin el-hoesseini, was een antizionist. Veel Arabieren gingen in staking, vielen Joden aan en pleegden aanvallen op Britse ambtenaren. Peel-commissie werd naar Palestina gestuurd. Stelde als oplossing een verdeling voor: Joden kregen een eigen staat, met 20% van het land, Arabieren de rest. (Jeruzalem blijft van de Britten) Joden zeiden ok! Arabieren weigerden; de gewelddadigheden bleven. Pagina 9 van 25

10 1939: Britten publiceerden Witboek ( hoe run je een land? ) Zelfbestuur voor Palestina werd erin opgezet, minder Joodse immigranten in het vooruitzicht. Joden niet blij; Hitler trok op in Europa en ze hadden een eigen staat nodig. Britten wilden de Arabieren te vriend houden, met WO II in het vooruitzicht (olie!!) 2.4 WO II Arabieren kozen geen kant in WO II; dit is een Europese zaak. Joden kozen voor de geallieerden. Joden kregen een goed leger door het vechten. Landen hadden de Holocaust gewoon toegelaten. Joden wilden nu echt hun eigen staat; weg van Europa! 2.5 Staat Israël Britten zetten de immigratie na WO II volledig stil. Toch immigreren er heel veel Joden naar Palestina. Zij keren zich nu tegen de Britten en plegen aanslagen. De Britten kunnen het niet meer handhaven en geven het mandaat over aan de Verenigde Naties (vredesorganisatie, 1945). De laatste Britten vertrekken in : VN wil een verdeling van Palestina. Arabische (48%) en Joodse (52%) staat. Joden waren het hier mee eens, de Arabieren niet. Nu proberen beide partijen zoveel mogelijk grondgebied in handen te krijgen. 1948/49: Joden vallen Arabische dorpen aan; veel Arabieren vluchten. Joden geloven in de mythe van kleine David (Israël) en de reus Goliath (Arabische landen). Pagina 10 van 25

11 Palestijnen en Joden hebben een selectief geheugen. (negatieve gebeurtenissen vegen ze uit de geschiedenisboeken) David Ben-Goerion kondigt in 1948 de staat Israël af. Arabische landen gaan in de tegenaanval; leger van Joden is veel beter. Oorlog in Wapenstilstand in Grenzen die bereikt werden in de oorlog werden de officiële grenzen van Israël (gaat bij VN ook) en Palestina. Palestijnen hadden bijna niks meer, zij mochten niet terug naar hun eigen dorpen; wilde Israël niet. Gingen naar kampen die door de VN zijn opgezet. Buurlanden hebben Israël nooit erkend. 3.1 Vervolg Israël Na WO II kwamen er heel veel Joden naar Israël. Alle Israëlische jongeren moesten een legeropleiding doen en ze hadden dus een goed leger en Mossad (geheime dienst.) In Israël leven nog steeds Arabieren. Zij zijn burgers, maar kunnen geen land kopen. Sefardim: Asjkenazim: Joden die uit Arabische landen komen. Joden die uit Europa komen. Zij hadden toch andere principes. Sefardim: Asjkenazim: harde lijn tegenover buurtlanden, zachtere lijn tegenover buurtlanden. Ook het verschil tussen orthodoxe Joden en Joden die voor een seculiere samenleving waren (scheiding religie en staat), vormde een breuklijn door de Israëliërs. 3.2 Nasser en Koude Oorlog Pagina 11 van 25

12 Egypte had veel inwoners en het Suez-kanaal was nog altijd in handen van de Britten. In 1952: militaire staatsgreep. Koning Faroek werd afgezet en Egypte werd een republiek. Geen parlement meer en geen politieke partijen meer. Nasser stapte naar voren en werd een militair dictator. Nasser haatte Israël, Wilde af van de Britse aanwezigheid > het nationalisme werd aangewakkerd. Hij kondigde ook het Arabisch socialisme aan. Hij was heel populair. Koude oorlog: Nasser zat aan de kant van de Sovjet-Unie, want hij haatte het Westen. Officieel bleef Egypte neutraal. Israël neigde natuurlijk heel erg naar het Westen, en president Ben-Goerion wist dat zijn land de VS heel erg nodig had (vooral voor defensie en geld). Hij geloofde niet in de vrede met Arabieren. Er waren veel Arabische aanslagen op Israël. Nasser wakkerde mede deze Israël-haat aan en Israël gaf soms aanslagen als antwoord. Het Arabische socialisme kwam ook in Syrië en Irak. Er kwam een machtige Baath-partij met als doelen: Dekolonisatie. Nationalistisch, Socialistisch, Syrië: Assad aan de macht in 1970; strenge dictatuur. Had wat maatschappijhervormingen gedaan en elk verzet werd neergeslagen. Hij was ook tegen Israël en steunde Palestijnen in guerrilla acties. Irak: Moskou. 1958: bloedige staatsgreep tegen de Koninklijke familie. Irak werd republiek en had een oriëntatie op 1968: Baath-partij grijpt de macht. Al-Bakr komt aan de macht en achter hem stond Saddam Pagina 12 van 25

13 Hoessein. Arabische wereld was zeker nog geen eenheid, zelfs niet door de Baath-partij. Zeer nationalistisch, eigen land voorop, Er waren ook nog conservatieve regimes (Jordanië/Saudi-Arabië) Enige overeenkomst: Haat tegen Israël. Arabische Liga werd in 1945 opgericht, maar dit was een machteloos orgaan en benadrukte de verschillen alleen maar oorlogen Suezcrisis 1956 Engeland zag in Nasser een nieuwe Hitler. Nasser wilde een nieuwe dam bouwen, de Assoeandam op de Nijl. Westerse banken weigerde het te financiëren, maar de Russen gaven hem geld. Hij riep de nationalisering van het Suezkanaal uit. 1956: De Britten, Fransen en Israëliërs vallen Egypte binnen en posities langs het Suezkanaal innemen. Amerika zei dat ze onmiddellijk moesten stoppen; zij vreesden voor een kernoorlog met de Sovjet-Unie. Eisenhower was toen president. De Britten, Fransen en Israëliërs trekken zich terug. Nasser mocht zijn kanaal houden en de Assoeandam kwam er. Nasser werd een held. Verenigde Staten gaat zich actief bemoeien met het Midden-Oosten en hebben het recht (1957) om naties (Israël) te beschermen. Zesdaagse oorlog, Pagina 13 van 25

14 Israël kampte met veel grensincidenten. Syrië en Egypte werkte nauw samen hiervoor. Egypte sloot de Golf van Akaba af, zodat Israël geen verbinding meer met zee had. Israël was bang; een gezamenlijke Arabische actie zou hen verpletteren. 1967: Israël slaat als eerste toe en schakelt de luchtmacht van Egypte en Syrië uit. Ze versloegen in enkele dagen Egypte, Jordanië en Syrië en veroverde veel gebied. Daardoor kwamen er veel Palestijnen onder Israëlische bezetting. Land voor vrede werd het uitgangspunt. Israël wilde erkenning, en daarvoor kregen de landen hun gebied terug. De Arabische wereld ging hier niet op in: geen erkenning voor Israël. Israël bleef dus in de gebieden en bovendien hadden ze ook religieuze motieven. Ze hadden nu de Westoever; Bijbelse grond. Ze gingen hier dus Joods nederzettingen stichten. Jom Kippoeroorlog, 1973 Sadat werd de nieuwe president van Egypte, Hij wilde vrede met Israël, maar op basis van overwinning. 1973: Joods feestdag Jom Kippoer, vielen Egypte en Syrië Israël binnen. Amerika hielp Israël met een luchtbrug en Israël veroverde de gebieden terug. De Sovjet-Unie dreigde met atoombommen, waardoor Amerika vroeg aan Irsaël te stoppen met veroveren. Er werd na 3 weken een wapenstilstand gesloten. De Arabische landen beseften dat ze olie konden gebruiken in deze strijd. Dus gooiden ze de prijs van olie omhoog voor de landen die Israël steunden. Door de oliecrisis veranderde veel landen van mening en kozen veel voor de Arabieren. Er werd zelfs gezegd dat zionisme een vorm van racisme is. Camp David, >: Amerika probeerde een vrede tussen Israël en Egypte te krijgen. 1977: Sadat ging naar de Israëlische president, Begin, om te praten. Amerikaanse president Jimmy Carter nodigde Sadat en Begin uit in zijn buitenverblijf Camp David. Pagina 14 van 25

15 1979, Camp David-akkoorden: Wederzijdse erkenning, Vredesverdrag: Israël geeft de Sinaï terug, Egypte laat Israëlische schepen weer door het Suezkanaal en de Golf van Akaba varen, Israëls instemming op zelfbestuur van de Palestijnen. Palestijns zelfbestuur kwam er niet. De Arabische landen noemden Sadat een verrader en in 1981 werd Sadat doodgeschoten. Moebarak werd zijn opvolger en handhaafde de vrede met Israël, maar zocht ook toenadering tot de ander Arabische landen Het rechtse Liboedblok kreeg in Israël veel aanhang. 1977: Liboed won de verkiezing. Begin werd de nieuwe premier en hij liet Joodse nederzettingen bouwen op de Westoever en de Gazastrook. Hun doel: verjoodsing in deze gebieden; weg met die Palestijnen. 3.4 PLO 1964: Palestinian Liberation Organization wordt opgericht, PLO. Arafat speelde daarin een hoofdrol. Een strijd zou leiden tot een eigen staat Palestina. De Palestijnen hebben gewacht tot hun buurtlanden Israël zouden vernietigen > gebeurt niet. 1967: Het Palestijnse nationalisme komt op. (na 6daagse oorlog.) 1969: Arafat krijgt de macht over de PLO. Palestijnen voerde vliegtuigkapingen uit om de aandacht van de wereld te krijgen. Ook kidnapte ze een Israëlische atletiekploeg tijdens de Olympische Spelen in : Palestijnen komen massaal in opstand tegen de Israëlische bezetters op de Westoever en Gazastrook. Intifada heette dit. Dit conflict werd een mediaoorlog, doordat je op beeld zwaarbewapende Israëliërs, Palestijnen zag neer knuppelen. Pagina 15 van 25

16 Israël kreeg veel kritiek hierdoor. Arafat probeerde de PLO om te vormen naar een politieke beweging, in plaats van een terreurorganisatie. Hij wilde zelfs Israël wel erkennen, als er een Palestijnse staat op de Westoever kwam en in de Gazastrook. 4.1 Iranese revolutie Vanaf 1941 werd Iran geregeerd door sjah Mohammed Reza Pahlavi. Prowesterse dictator, Trouwe bondgenoot van de VS, Groot leger, Analfabetisme uitroeien, moderniseren en vrouwenrechten. Sjiitische geestelijken waren het hier niet mee eens. De belangrijkste, ayatollah Ruhollah Khomeini, keerde zich tegen Pahlavi. Hij werd verbannen. 1978: Grote volksopstand. Khomeini keerde terug naar Iran, toegejuicht door miljoenen. Dit werd een unieke revolutie. Andere revoluties stonden in het teken van ideologieën: liberalisme, socialisme. Zij streden voor vooruitgang en modernisering. De revolutie in Iran was een conservatieve revolutie. De islam werd de hoeksteen van de samenleving: fundamentalisme. Alles werd volgens de islam gedaan. Er kwam een democratisch gekozen parlement en alle conservatieve dingen werden ingesteld. Er ontstond een vijandschap tussen Iran en Amerika, doordat Amerika de sjah niet wilde uitleveren en Iran daarom maar Amerikaans ambassadepersoneel gijzelde. 4.2 Midden-Oosten regeringsdingen In Turkije was er een seculiere staat door Atatürk. Maar vanaf de jaren 80 wonnen islamitische partijen de verkiezingen. 1995: Welvaartspartij komt aan de macht. > herstel van islamitische waarden. 2000: Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij AKP won de verkiezingen. Veel Egyptenaren klopten aan bij de Moslim Broederschap, een liefdadige religieuze instelling, toen de regering- Moebarak er was. Pagina 16 van 25

17 Na 1980 kwamen er steeds meer mensen bij hen. Zij waren het brein achter de moord van Sadat (vorige president) Het Moslim Broederschap volgde de ideologie van Sayyid Qutb (God God God) 1987: Uit de Moslim Broederschap komt de Hamas voort, Palestijnse terreurbeweging. Hamas wilde de staat Israël vernietigen en een islamitische staat op de grond van Palestina te plaatsen. Zij hadden veel zelfmoordenaars. Hezbollah (Iran) en Islamitische Jihad (Syrië & Libanon) waren ook islamgroepen die Israël wilde vernietigen. In Saudi-Arabië werd al langer een strenge variant van de islam aangehouden, het wahabisme. Osama Bin Laden was een sterke aanhanger van het wahabisme. Hij vocht in Afghanistan en later werd hij daar terug gevraagd door het fundamentalistische taliban-bewind. Hij vormde Al Qaida en riep geweld tegen alle Amerikanen op; daaruit volgde 9/ Irak onder Saddam Hoessein In Irak zitten 3 bevolkingsgroepen samengevoegd (lastig te besturen dus): Koerden, Soennitische Arabieren, Sjiitische Arabieren. (meerderheid) 1968: Baath-Partij komt aan de macht. Zij gingen van een seculiere, gelijkheidsnastrevende, moderniserende beweging naar een machtspartij die massamoorden uitvoeren. De economie ging goed door de olie en de oliecrisis in 1973 (heel veel geld) Daardoor kwam er onderwijs, wegen, ziekenhuizen etc. 1979: Saddam Hoessein president > wrede dictator. Hij was tegen de sjiieten, en voor de soennieten. Het Westen vond het prima, waren meer gefocust op Iran. Bovendien konden ze zaken doen met Hoessein (leger investeringen etc.) Hij bouwde ook kerncentrales. Israël bang: 1981: Israël bombardeerd Osirak, een Irakese kerncentrale. 1980: Oorlog tussen Irak en Iran. Ze wilde beide de rivier de Shatt al-arab. 4.4 Golfoorlog Irak voelde zich bovendien ook op politiek gebied bedreigd door de sjiitische fundamentalisme in Iran. Hoessein klopte aan voor geld bij buurtlanden, die ook lichtelijk vreesde voor het opkomende Iran. Hij kreeg dat geld. Pagina 17 van 25

18 Ook het Westen steunde hem want zij zagen Khomeini als een boeman. De Iraakse invasie liep vast en Iran heroverde de meeste gebieden in Iran zette ook kindsoldaten in. Irak zette chmische wapens en bombardementen met gifgas in. Het bombardement op Halabja was het ergste, Ze schoten elkaars olie-installaties in brand. 1988: de VN bemiddeld een einde aan het conflict. Irak wed hierna boos op Koeweit, want zij wilden hun geleende geld terug, wat Hoessein niet wilde teruggeven. Bovendien hanteerde Koeweit een lage olieprijs, wat slecht was voor Irak. 1990: Irak valt Koeweit binnen. George Bush Senior was niet van de appeasementpolitiek (vergelijking Hitler in München) en bovendien leverde Koeweit veel olie. Amerika maakte Hoessein gemakkelijk zwart en kreeg veel steun van buurtlanden en ook landen in het Midden- Oosten; zij waren bang voor de macht van Saddam. Irak mocht tot 1991 vertrekken uit Koeweit; dit deden ze niet. Operatie Desert Storm ging van start. De weken erna kwamen er veel luchtaanvallen op Irak. Irak antwoordde met bombardementen op Israël en Saudi-Arabië. Irak werd verslagen. VS en anderen lieten Saddam zitten waar hij zat; anders zou Irak waarschijnlijk uit elkaar vallen. Veel Sjiieten en Koerden vonden dit jammer. Zij kwamen in opstand, maar er werd bloedig met ze afgerekend. De VN ging Irak checken op massavernietigingswapens. Irak moest bovendien geld betalen aan de VS; het volk leed aan ondervoeding en kindersterfte. De VN stelde voor om olie te ruilen voor eten en medicijnen (1992); Hoessein ging in op het aanbod (1996). Hoessein eiste steeds meer en in 1998 liet hij de wapeninspecteurs vertrekken. 5.1 Oslo-vredesproces werkt niet 1992: In Israël komt de Arbeidspartij aan de macht. Rabin als premier. Rabin wil graag vrede met de Palestijnen, o.l.v. Arafat. 1993: In Washington wordt een akkoord getekend, na besprekingen in Oslo. Israël erkent de PLO en de PLO erkent Israël. PLO zal niet meer strijden om Israël kapot te maken. Bill Clinton is tevreden. Palestina krijgt een eigen bestuursorgaan, de Palestijnse Autoriteit. Arafat wordt president. Israël sloot vrede met meerdere landen in het Midden-Oosten. Pagina 18 van 25

19 Echter: Palestijnen hadden wel zelfbestuur, maar het gebied dat van Palestina was (Westoever & Gaza), was een lappendeken. Overal stonden nog Joodse dorpen, die met wegen werden verbonden. Zij wilden niet weg en waren tegen Rabin. Rabin werd doodgeschoten in Barak werd nieuwe premier. Arafat eiste dus zelfbestuur, maar nu ook dat Palestijnen het recht hadden terug keren naar plaatsen in Israël. Israël weigerde. In 2000 was er nog geen vredesovereenkomst. Jeruzalem is ook een struikelblok. Israël ziet het als hoofdstad, maar Palestijnen willen het ook. Voor moslims is Jeruzalem een van de heiligste steden. Hamas is een Palestijnse beweging, die begon in Ze pleegden veel aanslagen op Israëlische burgers en ook veel zelfmoordterroristen. Hamas had de controle over moskeeën, voedseluitdelingen en onderwijs. Het doel van Hamas was om de Israëliërs zich onveilig te laten voelen en dat lukte. De Likoed-partij kwam weer aan de macht; hij beloofde harder op te treden tegen de Palestijnse aanslagen. Sharon werd de nieuwe machthebber van Israël. Er werden geen pogingen meer gedaan tot vrede en hij nam actie tegen Palestijnen (vernietigde woningen en infrastructuur) 5.2 9/11 en oorlog in Afghanistan en Irak Op 11 september 2001 vlogen er gekaapte vliegtuigen in het World Trade Center en het ministerie van Defensie. Het waren Amerikaanse vliegtuigen, gekaapt door Arabische moslims. Het schokte de wereld (Amerika is machtig), en de moslims waren blij (bondgenoot van Israël kapot!) Israël voelde zich meer verbonden met Amerika dan ooit; zij waren al jaren lang het mikpunt van terroristische zelfmoordaanslagen. George Bush Junior was toen de Amerikaanse President. Hij kondigde de war on terrorism aan. Osama Bin Laden was het hoofd van Al Qaida, het terroristische netwerk. Hij riep een Jihad tegen het Westen uit en riep alle Moslims op, om mee te doen. Bin Laden verstopte zich in Afghanisatan, waar de Taliban aan de macht was. Dit was een hele strenge moslimfundamentalistische beweging. Afghanistan/De Taliban wilde Bin Laden niet uitleveren aan de VS, dus begon Bush samen met Tony Blair, NAVObondgenoten en Afghaanse strijdgroepen een oorlog. Pagina 19 van 25

20 Bombardementen op trainingskampen van Al Qaida. De Taliban werd in 2001 verdreven, maar Bin Laden was ontsnapt. Hij is uiteindelijk in 2011 vermoord. In Afghanistan werden verschillende troepenmachten van de NAVO geïnstalleerd, om het land weer op te bouwen. Bush richtte zijn blik op Saddam Hoessein. Hij verklaarde dat Hoessein massavernietigingswapens hadden en samenwerkte met Al Qaida. Hij wilde de westerse democratie naar het Midden-Oosten verplaatsen, desnoods met een oorlog. De VN ging onderzoeken of Irak inderdaad massavernietigingswapens had. In de Arabische en Islamitische landen wisten de mensen de, volgens hun, échte reden dat Amerika zich zo met hen bemoeide: hij wilde olie. Operatie Iraqi Freedom ging in 2003 van start: de VS en Engeland vielen Irak aan. Bombardementen op Bagdad en niet lang daarna had de VS Bagdad in handen. Saddam Hoessein werd opgespoord en opgehangen in In 2003 lieten de Amerikanen de Irakezen naar huis gaan, die voor de VS het land in een Baath-partij hadden bestuurd. Dit veroorzaakte chaos en het overheidsgezag verdween; veel overheidsgebouwen (ziekenhuizen/musea) werden geplunderd. Veel Arabieren gingen zich keren tegen de Amerikaanse bezetters. Ze hadden geen respect voor de Arabische samenleving/cultuur. Er bleven aanslagen plaatsvinden in Irak, vooral tussen de sjiieten en de soennieten. Soms werden er ook Amerikaanse mensen onthoofd. In 2005 kwamen er verkiezingen en veel mensen gingen stemmen. De Koerden en sjiieten kwamen aan de macht. 5.3 Vervolg Midden-Oosten De overwinning in de War on Terrorism was er voor Amerika nog niet gekomen. Osama Bin Laden bleef uit zijn schuilplaats roepen dat moslims iets moesten ondernemen tegen het verbond van kruisvaarders en zionisten. Al Qaida pleegde in 2004 aanslagen op Madrid, in 2005 in Londen. De situatie in Irak was nog steeds slecht. Sjiieten en soennieten bleven met elkaar in gevecht. Steeds pleegde de ene weer een aanval, dan de andere weer. Pagina 20 van 25

21 De Irakezen waren er beter aan toe onder Hoessein dan onder Amerika. De economie ging ook heel slecht. Er ontstond een vluchtelingenprobleem, want vele Irakezen vluchtten naar buurtlanden. (door geweld, uitzichtloos bestaan, ondervoeding) In Iran kwam Mahmoud Ahmadinejad aan de macht, hij was een sjiiet en steunde de sjiieten in Irak. Hij kondigde aan dat Iran een nucleair programma zou gaan ondernemen/hervatten. Israël vreesde weer en Amerika ook wel. Admadinejad riep op om Israël te vernietigen. De spanningen tussen Iran en het Westen liepen op. Iran had ook weer die zelfmoordenaars, die aanvallen zouden plegen als iemand Iran aanviel. 2003: Israël bouwt een barrière die de Westoever afsluit van Israël. Minder aanslagen daardoor. Palestijnen protesteerden, want het ging recht door hun land heen. Sharon eiste dat alle Joden zich uit de Gazastrook terugtrokken. Dit gebeurde na veel heibel. Door een hersenbloeding in 2006, werd Olmert zijn opvolger. Maar hij straalde niet genoeg leiderschap uit. Er waren beschietingen naar de Gaza en van de Gaza en de Joden gingen weer op de Westoever wonen. In 2006 werd Hamas de nieuwe regering in Palestina. Mahmoud Abbas was toen de president (opvolger Arafat) en kon het niet zo vinden met de Hamas. De PLO en Hamas kregen onenigheid en er ontstonden gevechten. Abbas wilde wel weer proberen vrede met Israël te sluiten, terwijl de Hamas nooit Israël erkend heeft. Israël wilde op zijn beurt niet erkennen dat de Hamas de verkiezingsoverwinning hadden. Hamas bleef een terroristische organisatie en er viel niet mee te overleggen. Israëlische president Olmert eiste financiën van Palestina, terwijl de economie al bagger was. 2007: Hamas eist de Gazastrook op en Abbas & Fatah-partij naar Westoever. Olmert en Abbas beide weinig macht, waardoor vrede niet werkt. En de VS was ook niet meer de redder in nood. Tijdlijn Geschiedenis Midden-Oosten: Pagina 21 van 25

22 16 e eeuw: Midden-Oosten hoort bij Ottomaanse Rijk. 17 e eeuw: Ottomaanse Rijk op zijn hoogtepunt. Het Westen doet aan wereldhandel / heeft een wereldeconomie. 18 e eeuw: Ottomaanse Rijk brokkelt af, zieke man van Europa. 19 e eeuw: Nationalisme komt op onder de niet-turkse mensen in het Ottomaanse Rijk. Nationalisme komt op in Europa. Olie-industrie komt op gang. Zionisme ontstaat. 1869: Suez kanaal wordt geopend. 1875: Britten kopen het Suez kanaal. 1882: Egypte wil van de Britten af. 1896: Theodor Herzl: Der Judenstaat. 1897: Zionistische Wereldorganisatie (nationaal tehuis in Palestina!) 20 e eeuw: 1908: Jong-Turken grijpen de macht in het Ottomaanse Rijk : WO I. (Ottomaanse Rijk aan de kant van de Centralen.) 1915: Armeense Genocide. 1916: Brits-Arabische overeenkomst. 1916: Sykes-Picot-overeenkomst. 1917: Balfour-verklaring. 1918: Jong-Turken zijn afgezet, Arabiërs en Britten hebben het Ottomaanse Rijk. 1919: Joods-Arabische samenwerking. 1920: Verdrag van Sèvres: Ottomaanse Rijk officieel weg + geen Arabisch koninkrijk : Brits mandaat over Palestina. Pagina 22 van 25

23 1923: Verdrag van Lausanne: Turkse grenzen vastgelegd: Republiek Turkije! 1925: Turken (Atatürk) rekent af met de Koerden >: Egypte: Moslim Broederschap, liefdadigheidsinstelling. 1932: Irak is onafhankelijk (van de Britten) : Joden immigreren naar Palestina. 1936: Openlijke burgeroorlog tussen Joden en Arabieren. 1937: Voorstel verdeling van Palestina. 1939: Britten publiceren een Witboek : Iran wordt geregeerd door Mohammed Reza Pahlavi : WO II 1945: Arabische Liga opgericht >: Baath-partijen : Koude Oorlog. 1946: Syrië onafhankelijk. 1947: Britten geven mandaat over aan de VN. 1947: Voorstel verdeling van Palestina : Joden immigreren naar Palestina. 1948: Joden branden Arabische dorpen plat. 1948: Oorlog tussen Joden en Arabische landen. 1949: Wapenstilstand tussen Joden en Arabische landen, Israël werd vastgelegd : Arabieren plegen aanslagen op Israël. 1952: Staatsgreep Egypte. 1954: Nasser komt aan de macht in Egypte. 1956: Nasser kondigt Suez kanaal onafhankelijk, Britten+F+I vallen binnen. 1956: Britten hebben het Suez kanaal niet meer in handen. 1957: VS gaat zich actief bemoeien met het Midden-Oosten. 1958: Staatsgreep Irak. 1963: Baath-Partij komt aan de macht in Syrië. 1964: PLO komt op in Palestina. Pagina 23 van 25

24 1967: 6-daagse oorlog van Israël. 1967: Palestijnse nationalisme komt op. 1968: Baath-Partij komt aan de macht in Irak. 1969: Arafat is leider van de PLO : Assad aan de macht in Syrië. 1972: Kidnapping van de Israëlische atletiekploeg door Palestijnen. 1973: Sadat/Egypte valt Israël binnen: Jom Kippoeroorlog. 1973: Oliecrisis. 1977: Begin komt aan de macht in Israël. 1978: Iraniërs komen in opstand tegen Mohammed Reza Pahlavi. 1979: Camp David akkoord. 1979: Sadam Hoessein werd president in Irak. 1980: Turkije: Moslim Broederschap krijgt enorme toeloop : Oorlog tussen Irak en Iran. 1981: Sadat (Egypte) wordt doodgeschoten. (door Moslim Broederschap, T) 1981: Iran neemt een fundamentalistische revolutie. 1987: Palestijnen komen in opstand tegen de Israëlische bezetters. 1987: Hamas komt op. 1990: Irak valt Koeweit binnen. 1992: Israël: Arbeidspartij komt aan de macht. 1993: Oslo-vredesproces. 1994: Israël en Jordanië sluiten vrede. 1995: Turkije: Welvaartspartij komt aan de macht. 1995: Rabin wordt doodgeschoten (Israël) 1995 >: Hamas voerde aanslagen op Israël. 21 e eeuw: 2000: Heel veel Joden in Israël. Pagina 24 van 25

25 2000: Turkije: Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij AKP aan de macht. 2000: Vredesproces tussen Palestina en Israël mislukt. 2001: 9/11 War on Terrorism. 2002: Bush haat Irak en Iran. 2003: VS en Engeland bombarderen Bagdad. 2003: VS verliest orde in Irak. 2003: Israël bouwt een muur om zich heen : Aanslagen van Al Qaida op Europa. 2004: Abbas aan de macht in Palestina. 2005: Verkiezingen Irak. 2005: Iran: Ahmadinejad komt aan de macht. 2005: Israëliers verlaten de Gaza-strook. 2006: Sadam Hoessein opgehagen. 2006: Irak: Soennieten en sjiieten vechten met elkaar. 2006: Sharon (Israël) krijgt een hersenbloeding. 2006: Hamas krijgt overwinningr bij parlementsverkiezing Palestijn. 2007: Hamas in de Gaza-strook, Abbas + partij op Westoever. Pagina 25 van 25