PROJECT SCREENING EN MATCHING STATUSHOUDERS ARBEIDSMARKTREGIO DRENTHE REGIOPLAN Emmen, mei 2018

Transcriptie

1 PROJECT SCREENING EN MATCHING STATUSHOUDERS ARBEIDSMARKTREGIO DRENTHE REGIOPLAN 2018 Emmen, mei 2018 Pieter de Lange regiocoördinator

2 Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Projectinformatie Algemeen Opdracht regiocoördinator Arbeidsmarktregio Drenthe 4 2. Arbeidsmarktregio Drenthe Algemeen Taakstelling Opvanglocaties Maatschappelijke begeleiding Participatie en integratie in de gemeenten 7 3. Fase 1 kansrijke koppeling Beschrijving fase Activiteiten regiocoördinator voor fase Fase 2 Integratie en participatie vanaf dag Beschrijving fase Activiteiten regiocoördinator voor fase Fase 3 Warme overdracht en doorlopende leerlijn Beschrijving fase Activiteiten regiocoördinator voor fase Fase 4 integrale trajecten Beschrijving fase Activiteiten regiocoördinator voor fase Borging 16 1

3 Inleiding Op 27 november 2015 hebben het Rijk en de VNG het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom gesloten, vanuit de inzet om gezamenlijk de gevolgen van de hoge asielinstroom het hoofd te bieden. Dit akkoord richt zich op de acute vraagstukken rond de opvang van asielzoekers en huisvesting van statushouders, evenals maatregelen rond participatie en maatschappelijke begeleiding. Op het gebied van integratie en participatie concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in een onderzoek 1 dat er veel tijd verloren gaat. Dit komt door de volgtijdelijke inrichting van het integratie- en participatietraject (eerst inburgeren en daarna integreren en participeren). Daarbij ontbreekt een link tussen inburgering en integratie en participatie (bijvoorbeeld in de vorm van duale trajecten leren en werken). Een andere conclusie is dat slechts één op de drie statushouders een (gedeeltelijk) betaalde baan heeft en velen langdurig en blijvend afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering. Op 28 april 2016 is het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom gesloten tussen het Rijk en de VNG. De afspraken in dit akkoord gaan over de financiële gevolgen van de toename van statushouders in de gemeenten en regelt extra financiële middelen vanuit het Rijk aan de gemeenten. Naar aanleiding van de verontrustende conclusies van de WRR heeft het Rijk de doelstelling geformuleerd om de trajecten voor statushouders richting inburgering, scholing, werk en participatie zo vroeg mogelijk te laten starten. Daarom heeft het Ministerie van SZW middelen ter beschikking gesteld om in elke arbeidsmarktregio een regiocoördinator aan te stellen die de gemeenten ondersteuning biedt en ze stimuleert zo vroeg mogelijk te starten met ondersteuning bieden aan statushouders. De regiocoördinatoren worden ingezet voor het project Screening en matching statushouders en zijn tot en met 31 december 2018 twee dagen per week (16 uur) beschikbaar in de regio. De looptijd van het project voor de arbeidsmarktregio Drenthe is vanaf 1 januari 2017 tot en met 31 december In de Arbeidsmarktregio Drenthe is Pieter de Lange gestart als regiocoördinator voor de periode 1 februari 2018 tot en met 31 december Leeswijzer Dit regioplan 2018 geeft eerst een nadere toelichting op het project. Daarna wordt er verder ingezoomd op de situatie in de Arbeidsmarktregio Drenthe. In de vervolghoofdstukken wordt er per fase van het project een beschrijving van de huidige situatie gegeven en de daaruit voortvloeiende acties die in gezamenlijkheid uitgevoerd dienen te worden. Tot slot zal er aangegeven worden wat er nodig is om de acties binnen de arbeidsmarktregio te kunnen borgen. 1 WRR Policy Brief, Geen tijd te verliezen: van opvang naar integratie van asielmigranten, december

4 1. Projectinformatie 1.1 Algemeen Het project Screening en matching statushouders vloeit voort uit de Taskforce werk & integratie vluchtelingen en wordt door Divosa uitgevoerd. Divosa doet dit samen met COA, VNG en ministeries van SZW, VenJ en OCW. Het project heeft twee doelen: 1. Statushouders koppelen aan de regio met de beste kans op werk of een opleiding. 2. Participatie en integratie vanaf dag 1 Ad 1. Bij het eerste doel is het COA voornamelijk aan zet. Het COA screent statushouders in een vroeg stadium, koppelt ze aan een gemeente in de regio met de beste kans op werk of een opleiding en plaatst ze indien mogelijk in een AZC in de betreffende gemeente of regio. In het AZC wordt daarna de informatie uit de screening verder verdiept. Statushouders wachten daarna in een AZC tot de gemeente waaraan ze gekoppeld zijn huisvesting voor ze heeft. De wachttijd van de statushouders is per geval verschillend. Tijdens het verblijf in het AZC kunnen statushouders vrijwillig een programma Voorbereiding op inburgering (Vinburgering) volgen. Dit bestaat uit Nederlandse taallessen, training Kennis van de Nederlandse Maatschappij en individuele begeleiding door een coach van het COA. Dit programma is vrijwillig maar het uitgangspunt is vanzelfsprekende deelname. Tot slot wordt er sinds 2017 voor elke deelnemer een digitaal klantprofiel opgesteld dat via het TaakstellingVolgSysteem (TVS) naar gemeenten gaat. In dit klantprofiel staat informatie over opleiding, werkervaring en deelname aan activiteiten en programma s gedurende de opvangperiode. Het COA draagt zorg voor een warme overdracht naar gemeenten. Ad 2. De nadruk van dit regioplan ligt met name bij de participatie en integratie vanaf dag 1. Idealiter wordt de tijd die statushouders in het AZC doorbrengen benut om een start te maken met inburgering en integratie- en participatietrajecten die in veel gevallen door kunnen lopen na huisvesting en als doel hebben om deelname aan onderwijs en/of arbeidsmarkt te versnellen. Tevens wordt de samenwerking tussen het COA en de gemeenten versterkt en worden er afspraken over de warme overdracht gemaakt. Hiervoor zijn in totaal 35 regiocoördinatoren aangesteld die participatie en integratie vanaf dag 1 samen met de eigen arbeidsmarktregio vorm gaan geven. Statushouders worden niet altijd in een AZC in de regio van de gekoppelde gemeente geplaatst. Elk AZC heeft dus te maken met verschillende gemeenten en elke gemeente heeft te maken met verschillende AZC s. De regiocoördinatoren en het COA spelen een rol in het beter stroomlijnen van de verschillende (werk)processen zodat AZC s niet overspoeld worden met allerlei verschillende werkwijzen van individuele gemeenten en vice versa. 3

5 De regiocoördinatoren vertegenwoordigen de gemeenten in de arbeidsmarktregio en ondersteunen ze door verbindingen te leggen tussen de bestaande organisaties, kennis te delen, voor te lichten en daar waar mogelijk belemmeringen wegnemen bij het toeleiden van statushouders naar werk en/of onderwijs. Dit doen we in afstemming met het projectbureau van Divosa, de andere regiocoördinatoren en betrokken partners zoals COA en overige bestaande structuren binnen de arbeidsmarktregio s (bijvoorbeeld de Werkgeversservicepunten). 1.2 Opdracht regiocoördinator Arbeidsmarktregio Drenthe Het bestuur van de Arbeidsmarktregio Drenthe (AMRD) heeft vanuit het project de volgende opdrachtomschrijving meegegeven aan de regiocoördinator: Het leveren van input vanuit de praktijk aan het projectbureau, zodat het proces van kansrijke koppeling verbeterd kan worden. Het actief inzetten op een verantwoordelijkheid van gemeenten op integratie en participatie direct na koppeling, dus voorafgaand aan huisvesting. Het daartoe ondersteunen van gemeenten bij het anders inrichten van de processen door al preventief een contactpersoon vanuit de gemeente toe te wijzen aan de statushouder in het AZC. Het ondersteunen van (of ervoor zorgen dat maatwerk binnen gemeenten aandacht krijgt) gemeenten in het bieden van maatwerk in hun beleidsinzet. Het verzamelen en delen van kennis en ervaringen op het gebied van apart beleid voor nareizigers zodat ook bij hen vanaf de eerste dag integratie en participatie door scholing en/of werk de noodzakelijke aandacht krijgt. Het stimuleren van gemeenten om met hun dienstverlening gericht op integratie en participatie door scholing en/of werk aan te sluiten op de dienstverlening van het COA, zoals V-inburgering en VOORwerk en hierin meer de samenwerking te zoeken. Het stimuleren en ondersteunen van gemeenten bij het inrichten van hun processen intern op een dusdanige wijze dat digitale klantprofielen kunnen worden opgehaald door de juiste personen. Het stimuleren bij gemeenten en COA van een warme overdracht door een contactmoment in te richten tussen de casemanager bij COA en de klantmanager bij gemeenten gericht op de integratie en participatie via scholing en/of werk. Het waar mogelijk aanjagen dat gaten in de dienstverlening tussen COA en gemeenten bij de overdracht worden gedicht, zodat een doorlopende lijn ontstaat en de statushouder centraal staat. Het stimuleren van de regievoering door gemeenten door kennis en ervaringen te delen en het bij elkaar brengen van partijen. Het verder aanjagen en faciliteren van pilots/projecten als het gaat om integrale trajecten, delen van kennis en ervaringen, het bij elkaar brengen van partijen en ervoor zorgdragen dat deze manier van werken eind 2018 is geland in de reguliere dienstverlening. Het uitvoeren van regionale en sub regionale projecten. Te komen met stevige en onorthodoxe voorstellen. Het opleveren van een voortgangsrapportage over de activiteiten die zijn ondernomen. Overige taken en verantwoordelijkheden 4

6 Het deelnemen aan het overleg met het projectbureau, overige regiocoördinatoren en de mobiele unit. Het creëren van commitment en betrokkenheid waardoor gemeenten eerder aan de slag gaan met de groep statushouders in de AZC s. Het opbouwen van een netwerk met ondernemers om werk en stage voor statushouders te zoeken, waarbij aangesloten wordt bij de werkgeversservicepunten en regionale werkbedrijven. Het opbouwen van een netwerk met onderwijs in de regio. Het opbouwen van een netwerk met partijen die statushouders ondersteunen. Regelmatig afstemmen met de regievoerder van COA van de regio. 5

7 2. Arbeidsmarktregio Drenthe Om invulling te kunnen geven aan de opdracht is er gestart met het in kaart brengen van de situatie in de AMRD en de werkwijzen in de verschillende gemeenten. Dit hoofdstuk gaat daar verder op in. 2.1 Algemeen De AMRD bestaat uit de gemeenten Emmen (centrumgemeente), Coevorden, Borger- Odoorn, Hoogeveen, De Wolden en Midden-Drenthe. In samenwerking met het UWV en de SW-bedrijven Alescon en de Emco-groep leveren zij een bijdrage aan het oplossen van lokale arbeidsmarktvraagstukken. Op het thema van statushouders vindt vooralsnog binnen de AMRD geen inhoudelijke samenwerking plaats. Binnen het cluster van de gemeenten Hoogeveen, De Wolden en Midden-Drenthe wordt er in de uitvoering wel samengewerkt. Zo zijn er gezamenlijk trajecten opgestart op het gebied van inkoop van extra taallessen cq vaktaallessen en is er een duaal traject voor statushouders bij Alescon en inburgeringsaanbieders opgestart. 2.2 Taakstelling Vanaf 2015 zijn er een fors aantal statushouders in de verschillende gemeenten gehuisvest. Dit heeft vanzelfsprekend te maken met de hoge instroom van vluchtelingen. Aangezien er veel statushouders gehuisvest zijn, is de druk op de bijstandsverlening fors toegenomen. Hieronder volgt een overzicht van de aantallen gehuisveste statushouders vanaf Totaal Emmen Coevorden Borger-Odoorn Hoogeveen De Wolden Midden- Drenthe Totaal In de afgelopen 3,5 jaar zijn er in de AMRD in totaal statushouders gehuisvest. Hierbij moet worden aangetekend dat het hier niet alleen om volwassen maar ook om kinderen gaat. 2 T/m april

8 2.3 Opvanglocaties In de AMRD zijn drie opvanglocaties gesitueerd: De gezinslocatie in Emmen. Hier zitten uitgeprocedeerde gezinnen met minderjarige kinderen. Vanuit deze locatie worden mensen niet gehuisvest naar gemeenten. Het AZC in Hoogeveen. Dit AZC heeft een opvangcapaciteit van 1000 plekken. Daarnaast worden er minderjarige vreemdelingen opgevangen en is er een afgescheiden gedeelte waar de extra begeleiding en toezichtlocatie is gevestigd. AZC Hoogeveen is gekoppeld aan de regio Oost en daarom wordt er vanuit Hoogeveen in principe geen statushouders gehuisvest in de AMRD. In incidentele gevallen gebeurt dit overigens wel. Het AZC in Zweeloo. Dit AZC heeft een opvangcapaciteit van in totaal 450 plekken. Ook dit AZC is gekoppeld aan de regio Oost en daarom wordt er vanuit Zweeloo in principe geen statushouders gehuisvest in de AMRD. In incidentele gevallen gebeurt dit overigens wel. In de AMRD is dus geen opvanglocatie aanwezig van waaruit er gehuisvest wordt in de AMRD. De meeste statushouders die gehuisvest worden in de AMRD komen uit Assen, Sneek, Drachten en Musselkanaal Maatschappelijke begeleiding De maatschappelijke begeleiding voor statushouders wordt in alle gemeenten verzorgd door VluchtelingenWerk Noord-Nederland (VWNN). Dat betekent dat de eerste anderhalf tot twee jaar de statushouder op dit vlak ondersteuning krijgen. VWNN is vaak de eerste instantie waar statushouder mee te maken krijgen direct na huisvesting in de gemeente. Veelal nog voordat de statushouder een intakegesprek heeft bij de gemeente. 2.5 Participatie en integratie in de gemeenten Er heeft met elke gemeente een interview plaatsgevonden om de huidige stand van zaken met betrekking tot statushouders in kaart te brengen. Daaruit kan de conclusie getrokken worden dat de ondersteuning van statushouders per gemeente verschillend is. Dit verschil uit zich met name in de start van de ondersteuning van de gemeente (varieert van vlak na huisvesting tot na zes maanden), het inzetten van duale trajecten en de contacten met het bedrijfsleven. Dit laatste heeft ook te maken met het al dan niet goed in beeld hebben van de doelgroep. De gemeenten lopen over het algemeen tegen dezelfde knelpunten met betrekking tot de contacten met het COA: De statushouders zitten verspreid over meerdere AZC s buiten de AMRD. Door de reisafstand is er voorafgaand aan de huisvesting geen contact tussen gemeente en statushouder. Gemeenten hebben geen zicht op wat er in de AZC s gebeurt, dus ook niet op de resultaten van de eventuele activiteiten. 3 Sluit voor het eind van het jaar 7

9 Er is nauwelijks contact tussen de casemanagers van het COA en de klantmanagers van de gemeenten. Er vindt dan ook geen warme overdracht plaats tussen COA en gemeenten. Statushouders krijgen meerdere intakes (COA, Vluchtelingenwerk, gemeente), wat tijdrovend is en frustrerend kan zijn voor de statushouder. Daarbij wordt deze informatie amper gedeeld tussen de organisaties. In het kader van de inburgering en participatie- en integratietrajecten lopen de gemeenten tegen de volgende knelpunten aan: Gemeenten hebben geen regie op de inburgering. Dit is vanaf 2013 namelijk de eigen verantwoordelijkheid van de statushouder 4. Voor een aantal gemeenten geldt dat veel trajecten niet duaal zijn. Hierdoor leren de statushouders de taal erg langzaam. Een aantal gemeenten wachten 3 tot 6 maanden na huisvesting van de statushouder totdat er een intake plaatsvindt met de statushouder. Er is weinig zicht op voortgang van de inburgeringstrajecten, waardoor gemeenten niet kunnen ingrijpen als er iets misgaat. Successen en ervaringen over goede trajecten worden weinig tot niet met elkaar gedeeld. Er zijn veel organisaties die iets bieden aan statushouders. Zonder duidelijke regie van de gemeenten raken alle betrokkenen het overzicht kwijt. Wat voor elke gemeente geldt, is dat de wil om de ondersteuning aan statushouders te verbeteren aanwezig is. In de volgende hoofdstukken wordt er per fase van het project Screening en matching statushouders uiteengezet wat de stand van zaken is (met inachtneming van de verschillen per gemeente) en wat de te nemen acties zijn. 4 Overigens wordt er momenteel landelijk gesproken om dit aan te passen om gemeenten weer meer verantwoordelijkheid te geven. 8

10 3. Fase 1 kansrijke koppeling 3.1 Beschrijving fase 1 Het COA matcht tijdens de kansrijke koppeling, de zachte criteria van de statushouder met de arbeidsmarktregio. Hiervoor stellen medewerkers tijdens het huisvestingsgesprek een aantal vragen aan de statushouder en maken ze gebruik van gegevens van UWV, S-BB en onderwijssites. De regiocoördinator heeft in dit proces geen directe rol. In de verlenging en uitbreiding van het project willen we vanuit Divosa samen met COA nog eens kritisch het proces en definities doorlopen zodat er een nog betere koppeling tot stand komt. Wat is kansrijk koppelen, wanneer is het zinvol en hoe maken we dit proces transparant voor gemeenten. Voor 2018 is in deze fase weinig inzet meer noodzakelijk vanuit de structuur van de regiocoördinatoren. Hetgeen wat betreft de kansrijke koppeling wordt teruggekoppeld aan de regiocoördinatoren vanuit de regio s kan worden ingebracht door het projectbureau binnen Divosa in de landelijke overleggen met de ketenpartners. 3.2 Activiteiten regiocoördinator voor fase 1 Zoals gezegd is er in deze fase weinig inzet noodzakelijk van de regiocoördinator, omdat er vanuit het projectbureau van Divosa dit proces kritisch wordt doorlopen met het COA. Het komende jaar wordt het overleg op bovenregionaal niveau tussen het COA, regiocoördinator gezondheid en de regiocoördinatoren statushouders Groningen, Friesland en Drenthe voortgezet. Daar waar problemen worden gesignaleerd zullen die het komende jaar aan het projectbureau worden teruggekoppeld. 9

11 4. Fase 2 Integratie en participatie vanaf dag Beschrijving fase 2 Vanaf het moment dat een statushouder aan een gemeente gekoppeld wordt, is het wenselijk dat gemeenten zich medeverantwoordelijk voelen voor de integratie en participatie van de statushouder. Het COA heeft in deze eerste fase stappen gezet met programma s als V-inburgering en VOORwerk maar ook projecten als Aan de Slag van Pharos dragen bij aan een vroege integratie en participatie. Gemeenten worden in de meeste gevallen actief op het moment dat de statushouder gehuisvest is in de gemeente en in het uitkeringsbestand is opgenomen. Dit is een versnelling ten opzichte van 2016, waar vaak pas na het inburgeringstraject gesproken werd over arbeidsmarkttoeleiding. Voor 2018 is het doel om met behulp van de structuur van de regiocoördinatoren gemeenten aan te sporen om nog eerder te starten met hun inzet op integratie en participatie vanaf het moment van koppeling. Vanaf dat moment weet de gemeente namelijk dat de statushouder in de gemeente gehuisvest gaat worden en een beroep gaat doen op een uitkering in het kader van de Participatiewet. Het is dan ook wenselijk dat vanaf dat moment de toeleiding naar werk en/of scholing kan starten in samenwerking met partijen zoals COA. Regiocoördinatoren schakelen hiervoor, naast de lokale netwerken in de gemeenten, ook met casemanagers COA met aandachtsgebied Participatie om dit proces verder vorm te geven. De mate waarin gemeentelijke dienstverlening daadwerkelijk in dit stadium plaats zal vinden is uiteindelijk maatwerk en mede afhankelijk ook van de bereikbaarheid en bereidheid van het AZC. Geconstateerd wordt namelijk dat samenwerking vooral daar tot bloei komt waar het AZC in de buurt ligt van de regio/gemeente waar de statushouders aan gekoppeld zijn. Het hand in hand laten gaan van plaatsen en koppelen is dus een belangrijke randvoorwaarde voor intensieve inzet op integratie en participatie door gemeenten vanaf de eerste dag van koppeling. Ook voor programma s als Aan de Slag en VOORwerk, die moeten uitmonden in een vrijwilligersplek of stageplek, is langdurige binding met de regio/ gemeente relevant alsmede voor de statushouder zelf uiteraard die alvast wil investeren in een regio/ gemeente omdat daar zijn of haar toekomst ligt. Divosa zal COA stimuleren meer transparantie tot stand te brengen in de processen van plaatsen in de AZC s. Elke drie maanden wordt dit proces binnen COA geëvalueerd en Divosa vraagt hierin van COA betrokkenheid en zullen gezamenlijk optrekken hierin. 4.2 Activiteiten regiocoördinator voor fase 2 In de AMRD is het erg lastig om direct vanaf dag 1 na het verstrekken van de verblijfsvergunning te starten met integratie en participatie. Dit heeft voornamelijk te maken met de afstand van de AMRD tot de AZC s waar de statushouders vandaan komen. Daarbij zijn er gemeenten in de AMRD waarbij de ondersteuning van de gemeente aan de statushouder pas na 3 tot 6 maanden start. Het zal voor de gemeenten in de AMRD al een hele winst zijn als er contact is met de statushouder cq met de casemanager van het COA 10

12 vlak voor het moment dat diegene gaat verhuizen naar de gemeenten in de AMRD. Zodra dat proces loopt, kunnen we kijken of we dit proces nogmaals kunnen versnellen door direct vanaf dag 1 contact te hebben met de betreffende statushouder. Vervolgens is het in het kader van de versnelling van groot belang dat er een warme overdracht plaatsvindt tussen COA en de huisvestende gemeente. In fase 3 wordt hier nader op ingegaan. Direct na huisvesting is een goede en snelle intake vanuit de gemeente van groot belang om (1) direct de regie te pakken en om (2) direct adequate ondersteuning te bieden aan de statushouder. De gemeenten hanteren verschillende vormen van intake. Bij de ene gemeente is het meer een gestructureerde en systematische aanpak van de intake en bij de andere gemeente geldt dat veel minder. Dit vraagt ook om het aanwijzen van één ambtelijke regisseur/spin in het web per gemeente die zorgt dat alle benodigde stappen voor statushouders gezet kunnen worden. Het is van groot belang dat de ambtenaar de benodigde expertise heeft van de doelgroep en zich volledig en alleen voor deze doelgroep inzet. De inzet van regiocoördinator zal daarom gericht zijn op de volgende onderdelen: Commitment krijgen in het bestuur van de AMRD om zodoende gezamenlijk druk uit te oefenen op COA om ofwel AZC Zweeloo ofwel AZC Hoogeveen aan te wijzen als hét AZC van de arbeidsmarktregio Drenthe. Dat er alleen nog maar vanuit dit AZC statushouders gehuisvest worden in de gemeenten in de AMRD. Dit zorgt voor verbondenheid en samenhang in het proces van integratie en participatie van statushouders in onze regio. We gaan met klantmanagers van gemeenten op bezoek bij een gemeente die de zogenaamde NOA test afneemt. Het doel van die test is om een beter beeld te krijgen van de achtergronden, (on)mogelijkheden en wensen van de statushouder. Dit bezoek gaan we afleggen om te kijken of een dergelijke test geïmplementeerd kan worden bij (een deel van de) gemeenten in de AMRD. Daar waar het nog niet aan de orde is, zal er gestimuleerd worden op het feit dat er per gemeente één ambtelijke regisseur/spin in het web aangewezen wordt die gaat over de integratie en participatie van statushouders. Zorgdragen voor afstemming tussen de ambtelijke regisseur en de ambtenaar die verantwoordelijk is voor de huisvesting. Er wordt op 31 mei 2018 een kennismaking georganiseerd voor klantmanagers van de gemeenten en de casemanagers van het COA. Doel is om meer inzicht te krijgen in elkaars werelden en uitvoeringsafspraken te maken. Om meer kennis te krijgen van de achtergronden en culturen van met name mensen uit Syrië en Eritrea wordt er in juli 2018 een training georganiseerd voor klantmanagers. 11

13 5. Fase 3 Warme overdracht en doorlopende leerlijn 5.1 Beschrijving fase 3 De warme overdracht start met het vullen van een digitaal klantprofiel en deze profielen voor gemeenten digitaal te ontsluiten. Dit proces is in 2017 opgestart en er worden steeds meer klantprofielen gevuld door casemanagers bij COA en overgedragen aan gemeenten. Het blijft echter work in process. Om het gebruik verder te stimuleren is inzet aan de zijde van Divosa door de structuur van regiocoördinatoren en aan de zijde van het COA door de inzet van casemanagers met aandachtsgebied Participatie ook in 2018 noodzakelijk. Het COA dient ervoor te zorgen dat de profielen consequent en volledig gevuld worden en niet alleen worden beperkt tot profielen voor nieuwe instroom. Gemeenten dienen ervoor te zorgen dat de profielen opgehaald worden niet alleen binnen de afdelingen huisvesting maar ook binnen de afdelingen/uitvoeringsorganisaties actief op het gebied van integratie en participatie. Voor de realisatie van de warme overdracht moet in de meeste gemeenten een contactpersoon eerder aan de statushouder worden gekoppeld. De regiocoördinator kan dit verder stimuleren en kennis en ervaringen opgedaan elders in het land delen. Uiteindelijk moet in 2018 de rol van de regiocoördinator en de rol van de casemanager met aandachtsgebied Participatie in dit kader overbodig worden en dienen digitale klantprofielen te allen tijde zonder de tussenkomst van deze personen warm te worden overgedragen. Om het gebruik van de digitale klantprofielen te stimuleren is verdere doorontwikkeling van het systeem en de profielen noodzakelijk. Hiertoe heeft COA een lijst van klantwensen (gemeentelijke wensen) opgesteld waaraan wordt gewerkt. Aan COA zal worden gevraagd met enige regelmaat de voortgang van het inwilligen van de lijst van klantwensen terug te koppelen en per regio wordt het aantal gevulde profielen gedeeld zodat regiocoördinatoren tools hebben om het gebruik te stimuleren. Voor casemanagers vanuit COA en klantmanagers vanuit gemeenten of uitvoeringsorganisaties dient veel minder de processen centraal te staan en veel meer de integratie en participatie van de statushouder zodat een doorlopende lijn in de dienstverlening ontstaat. Regiocoördinatoren stimuleren dit door kennis en ervaringen uit het land te delen. Zij maken gemeenten ervan bewust dat zij aan moeten sluiten met hun dienstverlening op hetgeen bij COA gestart is en geen gaten hierin moeten laten ontstaan. 5.2 Activiteiten regiocoördinator voor fase 3 Om eerder te kunnen starten met de participatie en integratie van statushouders moet er vroegtijdig contact zijn tussen de gemeente en het COA. De warme overdracht moet plaatsvinden door enerzijds het invullen door het COA van de digitale klantprofielen en anderzijds door een contactmoment in te regelen tussen de casemanager van het COA en de klantmanager van de gemeente. 12

14 Daarom wordt op 31 mei 2018 een bijeenkomst georganiseerd om hier heldere afspraken over te maken. Het COA geeft een presentatie waarin uiteengezet wordt wat een statushouder in het AZC doet/kan doen (dit inzicht ontbreekt bij de meeste gemeenten). Daarna zal een gemeente een presentatie houden over de ondersteuning die ze biedt aan statushouders. Deze gemeente dient als goed voorbeeld voor de andere gemeenten. Tot slot zal er in groepen uiteen gegaan worden om met elkaar door te praten over wat de warme overdracht precies is, wat COA en gemeenten van elkaar nodig hebben en worden er concrete afspraken gemaakt. 13

15 6. Fase 4 integrale trajecten 6.1 Beschrijving fase 4 In 2017 zijn partijen met elkaar in verbinding gebracht door de regiocoördinatoren om integrale trajecten mogelijk te kunnen maken richting scholing en/of werk. Enerzijds door dienstverlening vanuit de diverse partijen in de keten op elkaar af te stemmen, zoals inburgering, onderwijs en werk, en anderzijds door dienstverlening niet meer volgtijdelijk aan te bieden maar vooral parallel. Vanuit diverse kansrijke sectoren waaronder bouw, installatietechniek, ICT, land- en tuinbouw, logistiek wordt geëxperimenteerd in verschillende regio s. Hier en daar worden pilots opgestart. De aanpak is echter nog zelden geland in de reguliere dienstverlening zal nodig zijn om verder te experimenteren met deze integrale trajecten, meer pilots op te starten in de verschillende sectoren en alle kennis en ervaringen die hierdoor zijn opgedaan te delen en te borgen in de reguliere dienstverlening. Hierbij speelt de structuur van de regiocoördinatoren een belangrijke rol door kennis en ervaringen elders opgedaan te delen in de regio, kansen en knelpunten terug te koppelen aan het projectbureau en partijen in de keten te verbinden en samen te brengen. Als het gaat om de integratie en participatie via scholing en/of werk van de statushouders zijn veelal de regiocoördinatoren in de regio aanspreekpunt geworden voor Werkgeversservicepunten, leerwerkloketten, inburgeringsaanbieders, onderwijspartijen, etc. Zij spelen dus een belangrijke rol bij de borging van dergelijke integrale trajecten voor de toekomst zonder tussenkomst van een regiocoördinator. Het is aan hen de taak zichzelf in 2018 hierin overbodig te maken. Voor het projectbureau leveren de regiocoördinatoren heel belangrijke input voor het gesprek dat op landelijke schaal verder gevoerd gaat worden als het gaat om integrale trajecten en parallelle dienstverlening met programmaraad, landelijk schakelpunt werkgeversdienstverlening, ministerie van SZW etc. De onafhankelijke rol van de regiocoördinator maakt het mogelijk vanuit allerlei invalshoeken input op te kunnen halen. Zij werken voor Divosa en niet voor een (centrum)gemeente. Daarnaast krijgen we ook steeds meer oog voor de integraliteit; alle leefgebieden in het sociaal domein. Vaak spelen bij statushouders problemen op meerdere leefgebieden en moeten deze in gezamenlijkheid worden opgepakt om voortgang en resultaat te kunnen boeken. Zo is bijvoorbeeld gezondheid en participatie onlosmakelijk met elkaar verbonden. Mensen die gezond zijn participeren meer en mensen die participeren zijn gezonder. Ook hier spelen regiocoördinatoren de aanjagende, verbindende factor. Dit samen met evenknieën zoals regiocoördinatoren gezondheid vanuit de VNG en sleutelfiguren van Pharos. Zeker bij gezinshereniging spelen al snel meerdere aspecten die voor de toeleiding naar onderwijs en/of werk zeer relevant zijn. 6.2 Activiteiten regiocoördinator voor fase 4 Integratie en participatie van de statushouder moet een op maat toegesneden traject zijn waarbij de inburgering wordt gekoppeld aan andere elementen als (extra) taal, opleiding, 14

16 werk, participatie et cetera. Hiervoor moet een persoonlijk integratieplan worden opgesteld bij voorkeur in samenspraak met de statushouder. Met een dergelijk plan voert de gemeente de regie en kunnen andere organisaties de ondersteuning of dienstverlening op een betere manier hier aan aanpassen. Invulling van deze trajecten valt of staat met het feit of de gemeente de statushouder goed in beeld heeft. Zodra dit niet het geval is dan kan er nooit een goed vervolgtraject ingezet worden. Voor een aantal gemeenten zal gelden dat de inzet van de regiocoördinator in deze fase pas kan starten, als de eerdere fases goed op orde zijn. Neemt niet weg dat de regiocoördinator in gesprek gaat met het Werkgeversservicepunt op 24 mei Doel hiervan is om met elkaar te gaan bekijken hoe we de werkgevers op een nog betere manier kunnen betrekken bij de re-integratie van deze doelgroep. Datzelfde geldt voor het onderwijs. De regiocoördinator gaat met de inburgeringsaanbieders in gesprek over mogelijkheden voor bijvoorbeeld avondlessen, zodat de inburgering aangepast kan worden aan trajecten voor arbeidsmarkttoeleiding. Tevens wordt er gekeken hoe de aansluiting tussen inburgering en MBO beter ingericht kan worden. 15

17 7. Borging Het landelijke project Screening en matching statushouders en de extra middelen via Divosa zijn tijdelijk en zijn bedoeld om een impuls te geven. In 2018 zal de aanpak geborgd moeten zijn en het eigenaarschap bij de verschillende partijen goed ingeregeld en gevoeld moeten worden. Om de aanpak voor integratie en statushouders per gemeente goed te kunnen borgen gelden onderstaande stappen. Zodra dit goed geregeld is dan is het landelijke project Screening en matching statushouders geborgd: 1. Kennen van de klant, de statushouder. Zowel kwalitatief als kwantitatief Middelen hierbij zijn: informatie ophalen TVS en contact opnemen met casemanager COA, het afnemen van assessments, informatie vanuit maatschappelijke begeleiders, inburgeringsaanbieders, gezondheidsmedewerkers etc etc. Dit vraagt tevens om kennis van en contact met alle partijen in de gemeente die zich bezighouden met statushouders. 2. Eén persoonlijk integratieplan per statushouder Op basis van al die gegevens moet er 1 persoonlijk plan worden gemaakt richting duurzame participatie 3. Een ambtelijke regisseur per statushouder Een regisseur die de statushouder gedurende de gehele periode begeleidt en die op ieder moment weet wat de statushouder doet, en waarom. De regisseur heeft het overzicht en weet wie wat wanneer doet. 4. Integrale trajecten Van het eerste moment zal er gekeken moeten worden of er een integraal traject vorm gegeven kan worden waarbij naast taal ook werk en/of participatie onderdeel vanuit maakt. 16