Rationaliteit binnen en buiten wetenschap: verantwoording op mensenmaat
|
|
|
- Quinten Lenaerts
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 [1 1 48] Rationaliteit binnen en buiten wetenschap: verantwoording op mensenmaat Dagmar Provijn Dagmar.Provijn@UGent.be Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie, Universiteit Gent Gent 18 maart 2009
2 2 [2 9 48] Inleiding 1 INLEIDING 2 KLASSIEKERS 3 ABSOLUTE ZEKERHEDEN? 4 RELATIEVE RATIONALITEIT 5 ONTDEKKING BLOEDSOMLOOP 6 CONCLUSIE
3 3 [3 9 48] Inleiding Mens met problemen in de wereld onderdelen van de wereld handelende wezens behoeftig toepassingen: ingrijpen in de wereld handelen over onze kennis en hoe we die kunnen verbeteren alledaagse problemen wetenschappelijke problemen empirische problemen (opgelost niet-opgelost anomalie) conceptuele problemen (intern of extern)
4 4 [4 9 48] Inleiding
5 5 [5 9 48] Inleiding Mens als probleemoplossend wezen Zowel binnen als buiten de wetenschap zijn mensen in staat om al dan niet succesvolle probleemoplossingsprocessen te doorlopen. collectief gebeuren tegen achtergrond van bestaande kennis tijdsgebonden
6 6 [6 9 48] Inleiding
7 7 [7 9 48] Inleiding Rationaliteit als verantwoording beslissing om handeling te stellen beslissing om iets te geloven verantwoording mogelijk? ja: rationalist nee: irrationalist hoe komt verantwoording tot stand? Diderik Batens Menselijke Kennis. Pleidooi voor een bruikbare rationaliteit.
8 8 [8 9 48] Inleiding
9 9 [9 9 48] Inleiding Irrationalisme kritiek op foute rationaliteitsopvattingen verkeerde conclusie uit deze kritiek methodologisch onverantwoord psychologisch ondraaglijk mensen op zoek naar zekerheid foutieve tegenstelling: ratio versus emotie
10 10 [ ] Klassiekers 1 INLEIDING 2 KLASSIEKERS 3 ABSOLUTE ZEKERHEDEN? 4 RELATIEVE RATIONALITEIT 5 ONTDEKKING BLOEDSOMLOOP 6 CONCLUSIE
11 11 [ ] Klassiekers Traditionele opvattingen overkoepelende taal betrouwbare basis empirisch: waarnemingsgegevens wiskunde: eenvoudige inzichten analytisch synthetisch hiërarchische ordening continuïteit en cumulatief strikte scheidingslijnen wetenschappelijk versus niet-wetenschappelijk rationeel versus niet-rationeel
12 12 [ ] Absolute zekerheden? 1 INLEIDING 2 KLASSIEKERS 3 ABSOLUTE ZEKERHEDEN? 4 RELATIEVE RATIONALITEIT 5 ONTDEKKING BLOEDSOMLOOP 6 CONCLUSIE
13 13 [ ] Absolute zekerheden?
14 14 [ ] Absolute zekerheden?
15 15 [ ] Absolute zekerheden? Zekerheden waarnemingen Theoriegebondenheid van waarnemingen geen sensaties interpretatieve elementen meestal niet gekend ruime betekenis theorie ook in gebruik van instrumenten Interpretaties door fysiologie: ogen, oogzenuw, hersenen, etc. Meetfouten, onnauwkeurigheden: deels terug te dringen
16 16 [ ] Absolute zekerheden? Zekerheden methoden veelheid oude inductieve methode vivisecties dieren versus autopsie mensen actio in distans breuken
![17 [17 23 48]](/docs-images/88/116283636/images/17-0.jpg "Absolute")
17 17 [ ] Absolute zekerheden?
18 18 [ ] Absolute zekerheden? Popper falsificationisme deductivisme theorie voorspelling test test = poging tot falsificatie corroboratiegraad = mate waarin falsificatiepogingen doorstaan vooruitgang = steeds meer theorieën verworpen theorieën met grootste kans op falsificatie eerst testen tegen ad hoc hypothesen
19 19 [ ] Absolute zekerheden? Popper falsificationisme deductivisme theoriegebondenheid van waarneming verwerping van inductie geen zekerheidsgraden alsof er overvloed aan theorieën bestaat verder met gefalsifieerde, inconsistente theorieën imperfecte wereld afwijkingen hoe kiezen tussen gefalsifieerde theorieën?
![20 [20 23 48]](/docs-images/88/116283636/images/20-0.jpg "Absolute")
20 20 [ ] Absolute zekerheden?
![21 [21 23 48]](/docs-images/88/116283636/images/21-0.jpg "Absolute")
21 21 [ ] Absolute zekerheden?
![22 [22 23 48]](/docs-images/88/116283636/images/22-0.jpg "Absolute")
22 22 [ ] Absolute zekerheden?
23 23 [ ] Absolute zekerheden? Er is meer... theorie waarneming: te eng paradigma onderzoeksprogramma onderzoekstraditie incommensurabiliteit vertaalbaarheid wetenschap als probleemoplossende activiteit veelheid aan soorten problemen empirische conceptuele belang van problemen: opgelost onopgelost anomalie
24 24 [ ] Relatieve rationaliteit 1 INLEIDING 2 KLASSIEKERS 3 ABSOLUTE ZEKERHEDEN? 4 RELATIEVE RATIONALITEIT 5 ONTDEKKING BLOEDSOMLOOP 6 CONCLUSIE
25 25 [ ] Relatieve rationaliteit Aanvaarding op basis van vergelijking aanvaarding door persoon of groep op bepaald tijdstip (pragmatische notie) beslissing als verantwoord zien = beslissing nemen niet-monotoon
26 26 [ ] Relatieve rationaliteit Globale probleemoplossing kennis = verzameling beweringen kennis = deductief gesloten probleem oplossen = op basis van globaal systeem
27 27 [ ] Relatieve rationaliteit Lokale probleemoplossing specifieke deelsystemen van ons kennissysteem kleine delen van probleem aanpakken zoekprocessen niet in het luchtledige
28 28 [ ] Relatieve rationaliteit Specifieke vormen van rationaliteit deelrationaliteit rationaliteit contextuele criteria lokaal criteria lokaal probleemoplossing selectie van criteria alle criteria globale criteria globaal alle criteria globaal probleemoplossing selectie van criteria alle criteria contextuele probleemoplossing (relatieve rationaliteit) versus deelrationaliteit
29 29 [ ] Relatieve rationaliteit Specifieke vormen van rationaliteit deelrationaliteit rationaliteit contextuele criteria lokaal criteria lokaal probleemoplossing selectie van criteria alle criteria globale criteria globaal alle criteria globaal probleemoplossing selectie van criteria alle criteria contextuele probleemoplossing (relatieve rationaliteit) versus deelrationaliteit
30 30 [ ] Relatieve rationaliteit Specifieke vormen van rationaliteit deelrationaliteit rationaliteit contextuele criteria lokaal criteria lokaal probleemoplossing selectie van criteria alle criteria globale criteria globaal alle criteria globaal probleemoplossing selectie van criteria alle criteria contextuele probleemoplossing (relatieve rationaliteit) versus deelrationaliteit
31 31 [ ] Relatieve rationaliteit
32 32 [ ] Relatieve rationaliteit Pragmatische factoren Bij onze poging om tot juiste kennis te komen, staan pragmatische factoren in de weg. Niet alleen beperking, ook noodzakelijk. De vooruitgang van onze kennis bestaat er niet alleen in dat we meer informatie opdoen over de werkelijkheid (vanuit een bepaald kennissysteem, met onze huidige waarnemingsmogelijkheden), maar houdt ook in dat we de beperkingen terugdringen die de pragmatische factoren meebrengen. Pogingen om de rol van pragmatische factoren te reduceren gebeuren steeds op basis van ons kennissysteem. Voor het begrijpen van menselijke kennisverwerving is het essentieel er rekening mee te houden dat mensen handelende wezens zijn.
33 33 [ ] Relatieve rationaliteit Contextuele probleemoplossing probleem (goed of slecht bepaald) deelnemers zekerheden (bepalen betekenis van termen) waar geachte relevante beweringen methodologische richtlijnen, waarden en normen
![34 [34 35 48]](/docs-images/88/116283636/images/34-0.jpg "Relatieve")
34 34 [ ] Relatieve rationaliteit
35 35 [ ] Relatieve rationaliteit Communicatie talen en betekenissen (en logica s) wisselen met contexten beperkt tot specifieke probleemoplossingssituatie belang van communicatie om vergelijking mogelijk te maken probleem van incommensurabiliteit communicatie zelf kan probleem vormen
36 36 [ ] Ontdekking bloedsomloop 1 INLEIDING 2 KLASSIEKERS 3 ABSOLUTE ZEKERHEDEN? 4 RELATIEVE RATIONALITEIT 5 ONTDEKKING BLOEDSOMLOOP 6 CONCLUSIE
37 37 [ ] Ontdekking bloedsomloop
![38 [38 46 48]](/docs-images/88/116283636/images/38-0.jpg "Ontdekking")
38 38 [ ] Ontdekking bloedsomloop
39 39 [ ] Ontdekking bloedsomloop Galenus (1) twee systemen: aderlijk slagaderlijk aderlijk: lever voeding slagaderlijk: hart en longen levensziel aderlijk bloed door openingen in septum (waargenomen bij foetus) naar slagaderlijk systeem levensziel uit longen door longader naar hart levensziel zorgt voor levenswarmte in hart innerlijke warmte terug door longader naar longen slagaders zelf actief: polsslag actief moment hart en slagaders: diastole (aantrekking bloed)
40 40 [ ] Ontdekking bloedsomloop Galenus (2) Verklaring voor observaties bij dissectie (en vivisectie) van apen. kleurverschil aderlijk en slagaderlijk bloed verschil in structuur aders en slagaders polsslag: aantrekking slagaderlijk bloed symmetrie tussen de twee systemen
41 41 [ ] Ontdekking bloedsomloop Renaissance: opnieuw vrolijk snijden Vesalius: geen openingen in septum bij volwassenen. Realdus Columbus: kleine bloedsomloop. geen levensziel in longader toch redding voor Galenus: openingen septum niet nodig blijvend probleem: longslagader deel van aderlijk systeem Fabricius ontdekt kleppen in aders. Nog geen klemtoon op centripetale richting centrifugale stroom van aderlijk bloed nog steeds mogelijk.
![42 [42 46 48]](/docs-images/88/116283636/images/42-0.jpg "Ontdekking")
42 42 [ ] Ontdekking bloedsomloop
43 Ontdekking bloedsomloop Harvey: anatomical lecture notes (1616) oud probleem: dilatatie hart en slagaders gelijktijdig? oude idee: slagaders actief polsslag gelijktijdig zoogdieren: te snelle hartslag vivisecties koudbloedigen hart als sanguinisch orgaan monistische conceptie van levende substantie Aristoteles doorstuwen van bloed uit longen naar slagaders ventilatie-idee over hart op de achtergrond 43 [ ] hartslag: van boven naar onder niet van rechts naar links actief moment: systole slagaders zijn passief (polsslag analogie met handschoen die wordt opgeblazen)
44 44 [ ] Ontdekking bloedsomloop Harvey: De Motu Cordis (1628) kwantitatief argument aderlijk systeem moet leeglopen slagaderlijk systeem openbarsten functie van centripetaal gerichte kleppen (ondersteunt eerdere conclusie over circulair systeem) experimenten
![45 [45 46 48]](/docs-images/88/116283636/images/45-0.jpg "Ontdekking")
45 45 [ ] Ontdekking bloedsomloop
46 Ontdekking bloedsomloop Harvey circulaire beweging als perfecte beweging (Aristoteles) vorm functie (vorm heeft nut) (Aristoteles) kleurverschil waar gaat het slagaderlijk systeem over in het aderlijk systeem? (falsificatie mogelijk) functie bloedsomloop? levensziel door longen reeds verworpen bloed als drager van leven hart als bron van warmte daardoor ook verworpen fermentatie van bloed eigen beweging waarom hart nodig? Harvey slaagt er niet in om het nut van de bloedsomloop aan te tonen. Dit was echter geen reden om het bestaan ervan te ontkennen. 46 [ ]
47 47 [ ] Conclusie 1 INLEIDING 2 KLASSIEKERS 3 ABSOLUTE ZEKERHEDEN? 4 RELATIEVE RATIONALITEIT 5 ONTDEKKING BLOEDSOMLOOP 6 CONCLUSIE
48 48 [ ] Conclusie Algemeen kader mensen onderdelen van wereld geen abstracte geesten ook geen subjectieve willekeur verbetering van overtuigingen verloopt intern verantwoording verloopt vergelijkend rationaliteit contextuele probleemoplossing gestructureerde subsystemen geen volledig samenhangend geheel
Eindexamen Filosofie vwo II
3 Antwoordmodel Opgave 1 De empirische werkelijkheid 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat het verificatie- en het confirmatieprincipe inhouden 2 een goede uitleg dat
Eindexamen filosofie vwo 2002-I
Opgave 1 Wetenschappelijke verklaringswijzen Maximumscore 3 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een antwoord op de vraag of de Weense Kring de uitspraak zinvol zou vinden: ja 1 een omschrijving
filosofie vwo 2016-II
Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering
Opgave 3 De gewapende overval
Opgave 3 De gewapende overval 12 maximumscore 2 een argumentatie dat het idee van vrije wil als bovennatuurlijke kracht in het kader van vrije wil als bewuste aansturing voor veel mensen aantrekkelijk
Handleiding bij Wondere wetenschap
18 Handleiding bij Wondere wetenschap Handleiding bij Wondere wetenschap les 1 De kracht en de grenzen van het wetenschappelijk denken 1 De leerlingen kunnen in hun eigen woorden de betekenis uitleggen
Geologica. Logisch Empirisme, Popper en Kuhn. Opzet van dit college. Rationalisme. Wat is kennis? Wetenschappelijke Revolutie.
Geologica Logisch Empirisme, Popper en Kuhn Gastcollege Kai Eigner Vrije Universiteit Amsterdam Opzet van dit college Wat is kennis Deductie en inductie Logisch empirisme Popper Kuhn Wat is kennis? Hoe
Proeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie. 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf
Proeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie Proeftentamen Sociale Filosofie en wetenschapsfilosofie
Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13!!
Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13 Stof hoorcollege Hennie Boeije, Harm t Hart, Joop Hox (2009). Onderzoeksmethoden, Boom onderwijs, achtste geheel herziene druk, ISBN 978-90-473-0111-0. Hoofdstuk
Hart en bloedsomloop vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 July 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73602 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Eindexamen Filosofie vwo 2001 - I
Eindexamen Filosofie vwo 00 - I 3 Antwoordmodel Opgave Het ontstaan van leven Een juist antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat inductie is; een goede uitleg van het inductieprobleem
Wetenschapsfilosofie, groei of breuken in kennis
Wetenschapsfilosofie, groei of breuken in kennis Inleiding In dit stuk zal een antwoord worden gezocht op de vraag of we kunnen spreken over wetenschappelijke groei of dat we veeleer moeten spreken over
Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes
Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes Paul Churchland Roderik Emmerink Rijksuniversiteit Groningen 21 december 2005 Inhoud 1 Introductie 2 Waarom FP een theorie is 3 Waarom FP wel eens
Leerstijlentest van Kolb Richard Van WP16.c
Leerstijlentest van Kolb Richard Van WP16.c David Kolb onderscheidt vier gedragingen en vier bijhorende leerstijlen. Doener, vertonen een combinatie van actief experimenteren en concrete ervaring. Ze hebben
Vraag Antwoord Scores
Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen
Wetenschaps- filosofie. Wolter Kaper AMSTEL-instituut
Wetenschaps- filosofie Wolter Kaper AMSTEL-instituut Wetenschap en methode Vandaag: Wetenschapsfilosofie Wat is wetenschap? Hoe wordt vooruitgang geboekt? Zoeken naar waarheid? Bestaat er een tijdloze
Eindexamen filosofie vwo 2011 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Het bestaan van God en het voortbestaan van religie 1 maximumscore 3 een uitleg hoe het volgens Anselmus mogelijk is dat Pauw en Witteman het bestaan van God ontkennen: het zijn
Voor wat betreft het multiple choice gedeelte heeft elke vraag altijd 3 mogelijke antwoorden, waarvan er slechts één het juiste is!
KLEIN PROEFTENTAMEN WETENSCHAPSLEER Let op: Het tentamen bestaat straks uit 20 multiple choice vragen en 2 open vragen. In totaal zijn dus 100 punten te verdienen (= cijfer: 10). In het multiple choice
2) De voornaamste en meest frequente manier waarop vooruitgang gemaakt wordt in de
Proefexamen wetenschappelijke methoden 1) Een intervalschaal is: a) Een absolute schaal van afstanden b) Een absolute schaal van rangordeningen c) Een verhoudingsschaal van afstanden d) Een verhoudingsschaal
Filosofie voor de Wetenschappen
Date 15-10-2013 1 Filosofie voor de Wetenschappen Presentatie voor de Honours-studenten van de Rijksuniversiteit Gent Jan-Willem Romeijn Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen Date 15-10-2013
Eindexamen filosofie vwo II
Opgave 2 Over wetenschap en religie: zij die uit de hemel kwamen 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom wetenschappelijke kennis niet als probleemloze bron van vooruitgang kan worden beschouwd: wetenschap
In de voetsporen van Popper en Kuhn
n de voetsporen van Popper en Kuhn Bart Van Kerkhove Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie gastles bij ngenieur en maatschappij 9maart2016 nhoud 1Theorieenwerkelijkheid 2Verificatieleer 3Confirmatieleer
Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3: Wat is kennis?
Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3: Wat is kennis? Samenvatting door een scholier 2852 woorden 31 maart 2005 6,9 35 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Filosofie..wat is kennis? (kennisleer)
Theorieën en hoofdfiguren uit de sociologie?
Theorieën en hoofdfiguren uit de sociologie? Deel 1 Theorie... Eenvoudig netwerk van met elkaar verbonden hypothesen (beweringen over waarschijnlijke relaties tussen twee of meer variabelen acties of kenmerken
Vraag Antwoord Scores. Opgave 1 Een sceptische schnauzer en een sceptische arts
Opgave 1 Een sceptische schnauzer en een sceptische arts 1 maximumscore 3 een uitleg dat de schnauzer vragen stelt die blijk geven van metafysisch scepticisme: hij vraagt zich af of er wel een buitenwereld
GOED ALS NIEUW WETENSCHAPSFILOSOFIE LEERLINGENHANDLEIDING
ZO GOED ALS NIEUW WETENSCHAPSFILOSOFIE LES WETENSCHAPSFILOSFIE Bijna elke dag zie je op TV en internet wel nieuws over wetenschappelijke onderwerpen, van sterrenkunde tot gedragsbiologie, van psychologie
Opgave 2 Doen wat je denkt
Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen
Inhoud. Wanneer is wetenschap ontstaan?
De wetenschappelijke wereld College Onderzoeksmethoden 21 september 2006 Wolter Pieters waar m oet je zelf op letten? waar moet je zelf op letten? Wat is wetenschap? Wanneer is wetenschap ontstaan? De
Denken als een jurist. Jan Struiksma
Denken als een jurist Jan Struiksma VU-alumni 2013 Welke jurist? Advocaat Notaris Bedrijfsjurist Rechter Docent Onderzoeker Student Privaatrecht Strafrecht Staatsrecht Bestuursrecht Denken en rechtsvinding
Overzicht. ! Wetenschapsfilosofie = kritische reflectie over wetenschap. ! Inzicht in welke soorten onderwerpen wetenschapsfilosofen behandelen.
1 Overzicht! Wetenschapsfilosofie = kritische reflectie over wetenschap.! Inzicht in welke soorten onderwerpen wetenschapsfilosofen behandelen.! Tegelijkertijd: andere voordrachten in de reeks situeren
Correctievoorschrift VWO. Filosofie (nieuwe stijl)
Filosofie (nieuwe stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 0 0 Tijdvak Inzenden scores Uiterlijk op 6 juni de scores van de alfabetisch eerste tien kandidaten per school
1. Waarom wetenschapsleer... 2
INHOUDSOPGAVE 1. Waarom wetenschapsleer... 2 1.1. Introductie... 2 1.2. De vijf eigenschappen van wetenschappelijk kennis... 2 1.3. Misopvattingen met betrekking tot managementwetenschappen... 2 1.4. Het
De structuur van kennis
De structuur van kennis Een sprong de wereld in Theoretische filosofie Door Umeu Bartelds Bachelor Wijsbegeerte 10 ECTS 16-12-2013 Begeleider: T. de Mey Adviseur: J.A. van Ruler 10.000 woorden (vanaf de
Rene Descartes. René Descartes, een interview door Roshano Dewnarain
Rene Descartes René Descartes, een interview door Roshano Dewnarain Cogito ergo sum, ik denk dus ik ben. Een uitspraak van René Descartes. Een belangrijk wiskundige en filosoof in de geschiedenis. Volgens
Methoden Week 1, 2, 4. College 2. Eerst: stukje wetenschapsfilosofie. Empirisch-analytisch onderzoek. Onderzoeksbenaderingen (wetenschapsparadigma s)
College 2 Wetenschappelijke Onderzoeksmethoden 2009-2010 Methoden Week 1, 2, 4 Methoden Onderzoek en onderzoeksplan Onderzoeksbenaderingen Theorieën en Operationaliseren Rapporteren/communiceren 1 2 Eerst:
Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid
Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid 6 maximumscore 3 een argumentatie dat de opvatting van Kahn niet tot het dualistisch epifenomenalisme kan behoren, omdat daarin bewuste gedachten geen invloed
Summary in Dutch: Bolzano s notie van fundering en het Klassiek Model van Wetenschap
Summary in Dutch: Bolzano s notie van fundering en het Klassiek Model van Wetenschap Dit proefschrift is een bijdrage aan de studie van de geschiedenis van de notie van wetenschappelijke verklaring als
Immanuel Kant Kritiek van de zuivere rede 53
Ten geleide Kant en de grenzen van de rede 15 Geraadpleegde literatuur 39 Verantwoording bij de vertaling 41 Immanuel Kant aan Marcus Herz (21 februari 1772) Het 'geboorteuur' van de Kritiek van de zuivere
Wetenschappelijk Betoog: Coherente opvatting van de wetenschap. Door Bastiaan Grutterink
Wetenschappelijk Betoog: Coherente opvatting van de wetenschap Door Bastiaan Grutterink Het filosofische idee of theorie die de coherentie theorie over waarheid heet zal het onderwerp van dit betoog zijn.
Naam student. Examennummer. Handtekening
Business Administration / Bedrijfskunde Naam student Examennummer : : Handtekening : Schriftelijk Tentamen Algemeen Vak: Wetenschapsleer Groep: 1 Vakcode: BKB0016 Soort tentamen Gesloten boek (open of
Onderzoek uitvoeren. van vraag naar antwoord logica en observaties
Onderzoek uitvoeren van vraag naar antwoord logica en observaties controleerbaarheid (gedragsfouten) vakkundigheid (strategiefouten) logica (redeneerfouten) validiteit (systematische fouten) betrouwbaarheid
a) (1p)Normale wetenschap, de activiteit waarmee de meeste wetenschappers onvermijdelijk hun meeste tijd aan besteden, is gebaseerd op de aanname dat
Proefwerk Wetenschapsfilosofie Duur 50 minuten Dit proefwerk telt zes opgaven. Je kunt 19 punten verdienen. Heel veel succes! Opgave 1 (dyslectici overslaan) Wie schreef? (filosofen kunnen meer dan eens
OPDRACHT EMBRYONALE BLOEDSOMLOOP. Gebruik voor deze opdracht je Binas en basisstof 1 van je boek.
OPDRACHT EMBRYONALE BLOEDSOMLOOP Gebruik voor deze opdracht je Binas en basisstof 1 van je boek. Zeven organen van een normale bloedsomloop zijn: Hoofd longen hart lever darm nieren benen 1. Van de zeven
Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015
Examenprogramma NLT vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen en technologie
Wim Lintsen. Cursus De grote vragen van de Kosmos. Deel 2 De methode van de wetenschap
Wim Lintsen Cursus De grote vragen van de Kosmos Deel 2 De methode van de wetenschap INDELING CURSUS 1.De inventaris van het heelal 2.De methode van de wetenschap 3.Het nieuwe paradigma van de kosmologie
Correctievoorschrift VWO. Filosofie (nieuwe stijl)
Filosofie (nieuwe stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 20 02 Tijdvak 1 Inzenden scores Uiterlijk op 5 juni de scores van de alfabetisch eerste twintig kandidaten per
Samenvatting. Bijlage B
Bijlage B In dit proefschrift stellen we ons het doel de besluitvorming van agenten en de communicatie tussen deze agenten te beschrijven en te formaliseren opdat de agenten rechtvaardigbare opvattingen
O n s e xua l r e p roduction
Samenva ing In deze dissertatie presenteer ik een nieuw punt van kritiek op de theorie van natuurlijke selectie. Kort gezegd, ik laat zien dat de problemen om seksuele reproductie te verklaren veel dieper
DISCUSSIE OVER BEWUSTZIJN BIJ DIEREN EN DE NOODZAAK VAN HET ANALOGIE-POSTULAAT door Titus Rivas In de discussie rond bewustzijn (d.w.z.
DISCUSSIE OVER BEWUSTZIJN BIJ DIEREN EN DE NOODZAAK VAN HET ANALOGIE-POSTULAAT door Titus Rivas In de discussie rond bewustzijn (d.w.z. subjectieve beleving) bij dieren wordt soms geopperd dat het analogie-principe
Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau)
BIJLAGE 1 Examenprogramma NLT havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen
INHOUDSOPGAVE 5 DEEL I KENNIS... 6 DEEL II WETENSCHAP... 76
INHOUDSOPGAVE 5 DEEL I KENNIS... 6 DEEL II WETENSCHAP... 76 Vergeten... 7 Filosofie... 9 Een goed begin... 11 Hoofdbreker... 13 Zintuigen... 15 De hersenen... 17 Zien... 19 Geloof... 21 Empirie... 23 Ervaring...
Hoorcollege 3 + hoorcollege 4: Post-positivisme (vervolg) en Lakatos
Hoorcollege 3 + hoorcollege 4: Post-positivisme (vervolg) en Lakatos Wetenschapsfilosofie van Kuhn Niet normatief: niet voorschrijvend. Maar: beschrijvend; kijken naar wat wetenschappers doen. Dus: Context
De essentie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek
De essentie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek Commentaar op het artikel van Harrie Jansen Reinoud Bosch * In zijn essay onderzoekt Jansen de betekenis van de term kwalitatief en hij doet dit voornamelijk
Eindexamen vwo filosofie 2013-I
Opgave 1 Het tastende brein 1 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg van de drie definities van vrije wil aan de hand van tekst 1: een uitleg van vrije wil als voorwaarde voor verantwoordelijkheid
Skeletpuzzel. Activiteit in de klas Docentblad
Skeletpuzzel Activiteit in de klas Docentblad Doelgroep: voortgezet onderwijs Duur activiteit: 45 minuten Doelen: De leerlingen redeneren en leggen hun argumentatie uit aan anderen; De leerlingen ervaren
11-10- 12. Don t be fooled by your own wisdom. (Witold Gombrowicz) Inhoud van deze presentatie
Inhoud van deze presentatie Don t be fooled by your own wisdom (Witold Gombrowicz) Aan wat voor soort onderzoek zijn we gewend geraakt? Wat voor soort onderzoek wordt van ons gevraagd? Wat is praktijkgericht
Methodologie. NWO promotiebeurs leraren. dr Frits van Engeldorp Gastelaars docent Hora est! Promoveren kun je leren (Erasmus Academie)
Methodologie NWO promotiebeurs leraren dr Frits van Engeldorp Gastelaars docent Hora est! Promoveren kun je leren (Erasmus Academie) Introductie Wetenschap: Een systematisch geheel van kennis verworven
Onderzoekswegen voor pedagogisch onderzoek
Onderzoekswegen voor pedagogisch onderzoek 1.De empirisch analytische onderzoeksweg van A. De Groot 2.De onderzoeksweg van Segers 3.De regulatieve onderzoeksweg van Van Strien 4.De onderzoeksweg voor pedagogisch
Methoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 13 25
De beginselen van de moderne psychologie: de introspectiepsychologie 2 verschillende beginjaren van de psychologie Wundt (1876) Eerste psychologische laboratorium voor onderzoek William James (1879) Eerste
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar
Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove
Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove Agenda Wat na de grondslagencrisis? Aandacht voor praktijk Epistemologisch naturalisme (2e h 20e eeuw) - W.V.O. Quine - Thomas Kuhn
Eindexamen havo filosofie II
Opgave 2 Het geval Phineas Gage 9 maximumscore 2 een uitleg hoe vanuit de fysiologische benadering van emoties het veranderde gedrag kan worden verklaard: de lichamelijkheid van de hersenschade kan tot
Pre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3
Pre-Academisch Onderwijs Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 OVERZICHT MODULES LEERJAAR 2 Wetenschapsfilosofie In deze module zul je naast de kennis over wetenschapsfilosofie,
Grondslagen van het vrijzinnig humanisme Een kennistheoretisch pleidooi
Grondslagen van het vrijzinnig humanisme Een kennistheoretisch pleidooi Diderik Batens Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie Vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap Universiteit Gent 1 Voorafgaande
Eindexamen filosofie vwo 2011 - I
Opgave 3 Vreemder dan alles wat vreemd is 12 maximumscore 3 de twee manieren waarop je vanuit zingevingsvragen religies kunt analyseren: als waarden en als ervaring 2 een uitleg van de analyse van religie
wetenschap die werkt voor de bedrijfsarts 31 mei 2018 Papendal
wetenschap die werkt voor de bedrijfsarts 31 mei 2018 Papendal Dr Judith Bos Dr Erik Noordik Dr Frederieke Schaafsma Dr Arco Verhoeven wetenschap die werkt voor de bedrijfsarts waarom wetenschap? 31 mei,
TAALFILOSOFIE. Overkoepelende vraag: WAT IS BETEKENIS?
TAALFILOSOFIE Overkoepelende vraag: WAT IS BETEKENIS? GOTTLOB FREGE (1848 1925) Logische Untersuchungen Der Gedanke Die Verneinung Gedankengefüge DER GEDANKE Logica waarheid Logica kunst van het geldig
Lesvoorbereiding. Biol voor jou 2,leerboek, en werkboek Cd-rom Bio voor jou 2. Bordschema. Student leraar secundair onderwijs groep 1
Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1 Naam Eeckhout Andreas Cluster Bio-Fys-Aa-Ch Groep PDT 2/3 oso Academiejaar 2006-2007 Campus Kattenberg Kattenberg 9, B-9000 Gent Tel. (09) 269
Praktische opdracht. klas 2 atheneum
1 Praktische opdracht klas 2 atheneum Expert opdrachten gaswisseling, bloed en bloedsomloop http://www.bioplek.org/2klas/2klasexpertgasbloed/2klasgasbloedinhoud.html Vragen over de posters 2 Het is mogelijk
Eindtermen Natuurwetenschappen. Voor de eerste graad van het secundair onderwijs.
Voor de eerste graad van het secundair onderwijs. 11 januari 2010 MOTIVERING VOOR HET INDIENEN VAN VERVANGENDE EINDTERMEN NATUURWETENSCHAPPEN Een belangrijk onderscheid tussen de door de Vlaamse regering
Onderwerp: Systeemkunde Toepassingen bij het visualiseren van kennis.
je Onderwerp: Systeemkunde Inhoud: Toepassingen bij het visualiseren van kennis. Omvang: 6 pag. Publicatiedatum: 10 juni 2013 Auteur: Goost Info: Voor plannen, organisatiebeelden en voorbeelden in het
2 Patiëntspecifieke informatie Partiële Cavo Pulmonale Connectie (PCPC)
2 Patiëntspecifieke informatie Partiële Cavo Pulmonale Connectie (PCPC) 2.1 Bouw en werking van het normale hart 2 - De weg die het bloed aflegt door ons lichaam 2 2.2 De Partiële Cavo Pulmonale Connectie
Correctievoorschrift VWO. Filosofie (nieuwe stijl) Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs. Tijdvak CV39 Begin
Filosofie (nieuwe stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 0 0 Tijdvak 0009 CV39 Begin 1 Regels voor de beoordeling Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming
Bachelorproef suggesties Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie (CLW)
Bachelorproef suggesties Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie (CLW) VERSIE 02/10/2015 Website: http://logica.ugent.be/centrum/ Dit zijn meer gerichte voorstellen. Voor de bredere onderzoeksinteressen
Onderzoeksontwerp. Module 1 (29 sept 2015) Jac Christis en Annet Jantien Smit
Onderzoeksontwerp Module 1 (29 sept 2015) Jac Christis en Annet Jantien Smit De cursus Module 1: Overzicht plus empirische cyclus Module 2: Interventiecyclus (beroepsproducten) Diagnostisch onderzoek Ontwerpgericht
Eindexamen filosofie vwo 2010 - II
Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien
Overzicht van benaderingen FILOSOFIE VAN DE EMPIRISCHE WETENSCHAPPEN. Logisch positivisme. Het logisch positivisme. Zinvolle uitspraken
Overzicht van benaderingen FILOSOFIE VAN DE EMPIRISCHE WETENSCHAPPEN n het logisch positivisme (Weiner Kreis) n het standaardbeeld: de empirisch-analytische methode n de kritisch-rationalistische methode
Doelstelling: Bijsturing van de opvattingen van de leerlingen met betrekking tot magnetische eigenschappen
6-8 jaar Wetenschappelijk inhoud: Natuurkunde Beoogde concepten: Magnetische eigenschappen van verschillende voorwerpen, intensiteit van een magnetisch vel. Beoogde leeftijdsgroep: Leerlingen van 8 jaar
Methodologie voor de sociale wetenschappen. Voorwoord. Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1. H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek?
Methodologie voor de sociale wetenschappen Voorwoord XI Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1 H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek? 3 1.1. Inleiding 4 1.2. Enkele voorbeelden 6 1.2.1. De opwarming van
Wetenschapsfilosofie Tentamen Samenvatting boek + artikel Rorty
Wetenschapsfilosofie Tentamen Samenvatting boek + artikel Rorty Cursusboek Gijsbers HOOFDSTUK 2: Methodologie: een introductie Wetenschap wordt gezien als een betrouwbare manier om kennis te verkrijgen,
n filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college
Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze
Examenprogramma wiskunde D vwo
Examenprogramma wiskunde D vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek
Eindexamen Filosofie havo I
Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan
Eindexamen filosofie havo I
4 Beoordelingsmodel Opgave 1 The Matrix 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een uitleg waarom Morpheus opvatting tot het materialisme gerekend kan worden 1 het verband tussen materialisme
PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN
PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei
Inhoudstafel. Over VIB 4. Schoolproject Wetenschap op Stap 6. Wetenschapper in de klas 8. Test jouw brein 12
WETENSCHAP OP STAP Inhoudstafel Over VIB 4 Schoolproject Wetenschap op Stap 6 Wetenschapper in de klas 8 Test jouw brein 12 Over VIB De wetenschappers van VIB (Vlaams Instituut voor Biotechnologie werken
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen
Anomaal Monisme vergeleken met behaviorisme en functionalisme
Anomaal Monisme vergeleken met behaviorisme en functionalisme Wouter Bouvy 3079171 October 15, 2006 Abstract Dit artikel behandelt Mental Events van Donald Davidson. In Mental Events beschrijft Davidson
Studium Generale: Bewijs het maar! (4 februari 2015) Broos bewijs (R. Maier)
Studium Generale: Bewijs het maar! (4 februari 2015) Broos bewijs (R. Maier) Inleiding Wetenschappelijk bewijs bestaat niet. Bewijs in de zin van een uitkomst van een procedure die aantoont dat een aanname
EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010
EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum Derde graad LO A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 Lichamelijke opvoeding Motorische competenties 1.1 De motorische basisbewegingen
Architectuur in de digitale wereld. David N. Jansen
Architectuur in de digitale wereld David N. Jansen Doel van het college methoden voor bouwen in de digitale wereld doorzien en ordenen bouwen in de digitale wereld is: ontwerp productie, inbedrijfname
Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn
Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn
ROMANTIEK. het tijdperk van de. De Verlichting ontspoord
ROMANTIEK het tijdperk van de De Verlichting ontspoord Edmund Burke 1729-1797 De geschiedenis bestaat voor het grootste deel uit de ellende, over de wereld gebracht door trots, eerzucht, hebzucht, wraak,
Essay. Norbert Vogel* Morele feiten bestaan niet
Essay Norbert Vogel* Morele feiten bestaan niet Ethici onderscheiden zich van gewone mensen doordat zij niet schijnen te weten wat morele oordelen zijn. Met behulp van elkaar vaak uitsluitende ismen trachten
Schooljaar 2015-2016. Wetenschap op Stap
Schooljaar 2015-2016 Wetenschap op Stap Inhoudstafel Over VIB 7 Schoolproject Wetenschap op Stap 10 Wetenschapper in de klas 14 Test jouw brein 20 OVER VIB Vlaams Instituut voor Biotechnologie De wetenschappers
Inhoudsopgave. Inleiding 13. Leeswijzer en website 23. Deel 1. Het diagnostisch proces. Inleiding deel I 33
Inhoudsopgave Inleiding 13 Leeswijzer en website 23 Deel 1 Het diagnostisch proces Inleiding deel I 33 1 Het diagnostisch proces in perspectief 35 1.1 De klinische cyclus 35 1.2 Het diagnostisch proces
BEGRIP VAN BEWIJS. vrije Universiteit amsterdam. Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk. Vragenlijst. Herman Schalk
Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk BEGRIP VAN BEWIJS Herman Schalk Vragenlijst Toelichting bij de vragenlijst p. 3 Vragen bij de elementen van begrip van bewijs p. 4 vrije Universiteit amsterdam
Eindexamen havo filosofie 2013-I
Opgave 2 Emoties bij mens en dier 10 maximumscore 3 een weergave van de visie van Seneca op woede bij dieren: dieren hebben geen rede en daarom geen emoties 1 een weergave van de visie van Seneca op woede
Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende
Aristoteles. empirist
Aristoteles empirist Aristoteles Bioloog, met beide poten in de klei Eindeloos verzamelen van gegevens Observeren, noteren en classificeren Op basis van ervaringsfeiten komen we tot kennis Wij kunnen uit
Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen
Eindtermen educatief project Korstmossen, snuffelpalen van ons milieu 2 de en 3 de graad SO Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke