Geboortezorg bij verschillende culturen

Transcriptie

1 Geboortezorg bij verschillende culturen Symposium SPSZN, maandag 12 november 2018 Drs. I.A. Peters, promovenda Erasmus MC & coördinerend stafadviseur SPSZN

2 Belangen (potentiële) belangenverstrengeling Niet aanwezig Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Erasmus MC / SPSZN / SVG Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen

3 Inhoud Geboortezorg bij verschillende culturen tijdens de: Preconceptionele periode De zwangerschap Kraamperiode Culturele verdieping (Stichting Voorlichters Gezondheid)

4 Nederlandse reproductieve populatie 1 1 CBS Statline, 2017

5 Preconceptionele periode

6 Zorgverleners perspectief Preconceptiezorg Ik geef eigenlijk maar weinig preconceptiezorg aan migrantenvrouwen. Ik weet eigenlijk ook niet hoe ik deze vrouwen kan bewegen bij ons langs te komen als ze een kinderwens hebben. Als ik advies geef over preconceptie is het meestal in het kraambed. Verloskundige, werkzaam in een achterstandswijk

7 Perspectief migrantenvrouw met kinderwens Foliumzuur gebruik Het slikken van foliumzuur was nieuw voor mij. Mijn moeder heeft allemaal gezonde kinderen gekregen en heeft zelf geen foliumzuur geslikt. Dus soms twijfel ik hier wel aan. Gonul, 32 jaar, eerste-generatie-migrante uit Turkije

8 Preconceptionele periode (2) Preconceptionele leefstijl & gezondheid Leefstijl migranten vrouwen met een lage Sociaal Economische Status 2 - Drinken vaker alcohol. - Roken frequenter. - Nuttigen vaker ongezond eten. - Minder lichaamsbeweging. - Nemen minder frequent multivitaminen & foliumzuur. 2 Hamiche F. et al. 2008, Ayoola A.B. et al. 2016, Temel S. et al. 2015, CBS, Gezondheid en zorg in cijfers 2014

9 Preconceptionele periode (3) Kennis over preconceptionele leefstijl & gezondheid Kennis vrouwen met een laag opleidingsniveau en migratie-achtergrond 3 - Vrouwen met een lage SES hebben minder kennis over foliumzuurgebruik. - Hoe hoger het opleidingsniveau van de vrouw met een migratieachtergrond hoe kleiner het verschil in kennis over preconceptionele gezondheid met de vrouw zonder migratie-achtergrond. - Groepsvoorlichting over PCZ gegeven door voorlichters met een gelijke taal en cultuur heeft effect op de kennistoename over PC gezondheid [zie kennisfiguur]. 3 Temel S. et al. 2015, Peters IA. et al. 2014

10 Preconceptionele periode (3)

11 Preconceptionele periode (3)

12 Preconceptionele periode (4) Aanbod preconceptiezorg (PCZ) Aandachtspunten voor effectieve PCZ aan migranten-koppels 4 - Taal- en cultuurbarrière. - Lage kennis over preconceptionele gezondheid en risico s. - Lage culturele competentie zorgverlener om niet-verloskundige preconceptionele risico s te identificeren en bespreekbaar te maken. - Taboe om migranten-vrouwen met een kinderwens aan te spreken. 4 Hosli E.J. et al. 2011, TNO Kwaliteit van Leven, Hamiche F. et al. 2008

13 Preconceptionele periode (4) Zorgverlener preconceptiezorg 5 - De verloskundige en de huisarts worden geprefereerd. - In de praktijk wordt PCZ met name aangeboden door de verloskundige. 5 Peters et al. 2014, Erasmus MC / GGD-Rotterdam Rijnmond, 2012, 4 Schoonen et al

14 Preconceptionele periode (5) Gebruik preconceptiezorg 7 Verhoogde intentie deelname PCZ bij vrouwen met: Verlaagde intentie deelname PCZ bij vrouwen: - Een Marokkaanse en Turkse achtergrond wonend in de stedelijke omgeving - Een verhoogde maternale leeftijd en lage SES - Zonder vaste relatie - Met een multipariteit - Met een voorgaande zwangerschap met ongunstige uitkomst - Met een betaalde baan - Met een hoge opleiding 7 Temel S. et al. 2013, Temel S. et al. 2015

15 Preconceptionele periode (6) Effect preconceptiezorg 8 - Laag opgeleide koppels hebben met name baat bij preconceptionele leefstijladvisering. - PCZ aan migrantenvrouwen gericht op lichamelijke en psychosociale gezondheid heeft effect op leefstijl. 8 Hamiche F. et al. 2011, Ruhl C. et al. 1998,

16 De zwangerschap

17 Zwangere perspectief Mijn moeder is ervaringsdeskundige Bij mijn eerste zwangerschap begeleidde mijn moeder mij in het begin van de zwangerschap. Ik bezocht de verloskundige voor het eerst toen ik vier maanden zwanger was. Mijn moeder heeft zelf vijf gezonde kinderen gekregen, drie dochters en twee zonen, waardoor zij ervaringsdeskundige is. Hatice, 41 jaar, eerste generatie,turkse migratie-achtergrond

18 Zorgverleners perspectief Casus Posttest counseling bij taal en cultuurbarrière Bij een Syrische zwangere wordt tijdens een echo in het eerste trimester een anencefalie geconstateerd bij haar ongeboren kind. Mevrouw heeft zowel in de eerste als tweede lijn herhaaldelijk posttest counseling ontvangen. Een taalbarrière en streng religieuze opvattingen spelen, ondanks de inzet van een tolk, een belemmerende rol in de communicatie over de handelingsopties. De zwangere kiest voor het voldragen van de zwangerschap. Zij wordt met 38 weken ingeleid en het kind wordt doodgeboren.

19 Zwangerschap (1) Start verloskundige zorg 9 Late intake: - 20% van de zwangere met een eerste generatie niet-westerse migratieachtergrond kwam te laat in zorg. - 14% van de zwangere met een tweede generatie niet-westerse migratieachtergrond kwam te laat in zorg. 9 Alderliesten ME et al. 2007, Posthumus AG et al. 2015, Boerleider AW et al

20 Zwangerschap (1) Start verloskundige zorg 9 Late intake: - 20% van de zwangere met een eerste generatie niet-westerse migratieachtergrond kwam te laat in zorg. - 14% van de zwangere met een tweede generatie niet-westerse migratieachtergrond kwam te laat in zorg. Late intake komt vaker voor bij zwangere met: - Een gebrekkige Nederlandse taalvaardigheid. - Een eerste generatie migratie-achtergrond. - Een relatief jonge leeftijd. - Een laag opleidingsniveau. - Woonachtigheid in een stedelijke omgeving. 9 Alderliesten ME et al. 2007, Posthumus AG et al. 2015, Boerleider AW et al

21 Zwangerschap (2) Algemeen verloskundige zorgaanbod aan migranten zwangere 10 Factoren die invloed hebben op het zorgaanbod & zorggebruik - Organisatiestructuur verloskundige zorg (locatie, setting). - Rol verschillende zorgverleners (samenwerking). - Manier waarop afspraken kunnen worden gemaakt. - Soort communicatiemiddelen en voorlichtingsmaterialen. 10 Kalengayi N et al. 2012, Schouten BC et al. 2006

22 De zwangerschap (3) Prenatale Screening 3.1 Aanbiedingsprocedure prenatale screening 11 - Bestaande aanbiedingsprocedure prenatale screening niet optimaal voor zwangere met een niet-westerse migratieachtergrond en / of een lage sociaal economische status. 11 Wiegers TA et al. 2015, Gal I et al. 2005, Gitsels- van der Wal JT et al a 2014 b 2014 c, Fransen MP et al. 2010, Dormandy E. et al. 2002, Agt van HME et al. 2012, Schoonen HM et al. 2012, Peters et al. 2018

23 De zwangerschap (3) Prenatale Screening 3.1 Aanbiedingsprocedure prenatale screening 11 - Bestaande aanbiedingsprocedure prenatale screening niet optimaal voor zwangere met een niet-westerse migratieachtergrond en / of een lage sociaal economische status. - Vrouwen met een niet-westerse migratie-achtergrond maken minder vaak een geïnformeerde keuze over al dan niet deelname aan prenatale screening. 11 Wiegers TA et al. 2015, Gal I et al. 2005, Gitsels- van der Wal JT et al a 2014 b 2014 c, Fransen MP et al. 2010, Dormandy E. et al. 2002, Agt van HME et al. 2012, Schoonen HM et al. 2012, Peters et al. 2018

24 De zwangerschap (3) Prenatale Screening 3.1 Aanbiedingsprocedure prenatale screening 11 - Bestaande aanbiedingsprocedure prenatale screening niet optimaal voor zwangere met een niet-westerse migratieachtergrond en / of een lage sociaal economische status. - Vrouwen met een niet-westerse migratie-achtergrond maken minder vaak een geïnformeerde keuze over al dan niet deelname aan prenatale screening. - Counselors ervaren barrières om de counseling af te stemmen op de specifieke levensovertuiging en het kennisniveau van de zwangere. 11 Wiegers TA et al. 2015, Gal I et al. 2005, Gitsels- van der Wal JT et al a 2014 b 2014 c, Fransen MP et al. 2010, Dormandy E. et al. 2002, Agt van HME et al. 2012, Schoonen HM et al. 2012, Peters et al. 2018

25 De zwangerschap (3) Prenatale Screening 3.1 Aanbiedingsprocedure prenatale screening 11 - Bestaande aanbiedingsprocedure prenatale screening niet optimaal voor zwangere met een niet-westerse migratieachtergrond en / of een lage sociaal economische status. - Vrouwen met een niet-westerse migratie-achtergrond maken minder vaak een geïnformeerde keuze over al dan niet deelname aan prenatale screening. - Counselors ervaren barrières om de counseling af te stemmen op de specifieke levensovertuiging en het kennisniveau van de zwangere. - Geïnformeerde besluitvorming neemt toe wanneer in counseling en informatievoorziening wordt afgestemd op kennisniveau en taalvaardigheid. 11 Wiegers TA et al. 2015, Gal I et al. 2005, Gitsels- van der Wal JT et al a 2014 b 2014 c, Fransen MP et al. 2010, Dormandy E. et al. 2002, Agt van HME et al. 2012, Schoonen HM et al. 2012, Peters et al. 2018

26 De zwangerschap (3) 3.2 Screening op down-, edwards- en patausyndroom 12 - Verlaagde intentionele deelname aan de combinatietest is geassocieerd met: (1) een niet-westerse migratie-achtergrond, (2) religiositeit en (3) een beperkte Nederlandse taalvaardigheid. 12 Gitsels van der Wal JT et al a, 2014 b, Fransen MP et al. 2010, Agt van HME et al. 2012, Schoonen HM et al. 2012, Dormandy E et al. 2002, Peters IA et al

27 De zwangerschap (3) 3.2 Screening op down-, edwards- en patausyndroom 12 - Verlaagde intentionele deelname aan de combinatietest is geassocieerd met: (1) een niet-westerse migratie-achtergrond, (2) religiositeit en (3) een beperkte Nederlandse taalvaardigheid. 3.3 Structureel Echoscopisch Onderzoek (20-wekenecho) 13 - Het voorlichtingsdeel van de counseling over het SEO wordt als adequaat ervaren in tegenstelling tot de ondersteuning bij besluitvorming. - Een gelijke uptake SEO zwangere zonder (89%) en met migratieachtergrond (90%). - Uitzondering: Zwangere met een Protestant Christelijke / Islamitische achtergrond kiezen resp. 10% en 14% minder vaak voor het SEO. 2 Gitsels van der Wal JT et al a, 2014 b, Fransen MP et al. 2010, Agt van HME et al. 2012, Schoonen HM et al. 2012, Dormandy E et al. 2002, Peters IA et al

28 De zwangerschap (4) 4.1 Aandachtspunten verloskundig zorgverlener in zorg & begeleiding 14 - Leefstijlgewoonten uitvragen en geven van advies en informatie; - Toelichting belang frequente verloskundige controle; - Identificeren gezondheidsvaardigheden. 14 Premkumar G et al. 2008, Kotsapas C et al. 2009, Middleton A et al Fleuren N et al. 2016, Rosse F et al. 2015

29 De zwangerschap (4) 4.1 Aandachtspunten verloskundig zorgverlener in zorg & begeleiding 14 - Leefstijlgewoonten uitvragen en geven van advies en informatie; - Toelichting belang frequente verloskundige controle; - Identificeren gezondheidsvaardigheden. 4.2 Communicatie met de zwangere & sociaal netwerk 15 - Rollen familielid/vriendin als tolk: (1) mede-bezoeker, (2) tolk, (3) patiënt en (4) zorgverlener. - Richt de communicatie op de zwangere en werk samen met sociaal netwerk. 14 Premkumar G et al. 2008, Kotsapas C et al. 2009, Middleton A et al Fleuren N et al. 2016, Rosse F et al. 2015

30 De zwangerschap (5) Prenatale voorlichting aan zwangere met migratie-achtergrond 5.1 Voorlichting over zwangerschap 16 - Vooral voorlichting over: gezondheid, ziekte en organisatie gezondheidszorg van belang. 5.2 Voorlichting over prenatale screening 17 - Het gebruik van cultureel competente voorlichtingsfilms heeft positief effect op geïnformeerde besluitvorming prenatale screening. 16 Peters IA et al 2014, Waelput AJM et al Peters IA et al. 2017, 18 Botkin JR et al. 2016

31 De zwangerschap (6) Verloskundig zorggebruik zwangere met migratie-achtergrond 6.1 Sub-optimaal verloskundig zorggebruik 19-22% van de eerste generatie niet-westerse migranten vrouwen. - 16% van de tweede generatie niet-westerse migranten vrouwen. i.v.t. 8% suboptimaal zorggebruik door vrouwen zonder migratie-achtergrond 19 Boerleider A.W. et al. 2013, Boerleider A.W. et al. 2015

32 De zwangerschap (6) Verloskundig zorggebruik zwangere met migratie-achtergrond 6.1 Sub-optimaal verloskundig zorggebruik 19-22% van de eerste generatie niet-westerse migranten vrouwen. - 16% van de tweede generatie niet-westerse migranten vrouwen. i.v.t. 8% suboptimaal zorggebruik door vrouwen zonder migratie-achtergrond 6.2 Frequenter sub-optimaal verloskundig zorggebruik bij: 20 - Leeftijd <19 jaar of >36 jaar. - Een ongeplande zwangerschap. - Ongunstige zwangerschapsuitkomsten voorgaande zwangerschap. - Lage Sociaal Economische Status (opleiding & inkomen). - Lage gezondheidsvaardigheden. - Ontbreken zorgverzekering. 19 Boerleider A.W. et al. 2013, Boerleider A.W. et al. 2015, 20 Boerleider A.W. et al. 2015, Posthumus AG et al

33 De zwangerschap (7) Geboorte-uitkomsten pasgeboren met migratie-achtergrond Verhoogde kans ongunstige zwangerschapsuitkomsten Bij zwangere met een migratie-achtergrond met een: - Lage sociaal economische status. - Wanneer gerookt voorafgaand en/of in het eerste trimester. - Een kind hebben gekregen met een te laag geboortegewicht. 7.2 Risicofactoren Voor perinatale sterfte bij kinderen van niet-westerse vrouwen zijn: obesitas, zwangerschapsdiabetes, pre-eclampsie en ernstige congenitale afwijkingen. 21 Bonsel et al Posthumus et al. 2016, Brehm et al

34 Kraamperiode

35 De kraamperiode (1) Gewenste zorg kraamvrouwen met een migratie-achtergrond 22 Flexibiliteit & Creativiteit Geïnformeerde besluitvorming Band met kraamvrouw Continuïteit zorg Kraamvrouw Betrekken sociaal netwerk Respect voor individu Consistente informatie 22 Boerleider AW et al. 2014, Puthussery et al. 2010, Mc Court et al

36 Kraamperiode (2) Zorggebruik van kraamvrouw met een migratie-achtergrond 23 - Kraamvrouwen met een niet-westerse migratie-achtergrond maken minder vaak gebruik van kraamzorg dan westerse migranten en Nederlandse vrouwen; - Factoren die samenhangen met minder gebruik van kraamzorg zijn: 1. Een laag inkomen; 2. Gebrek aan adequate begeleiding tijdens de zwangerschap; 3. De kraamvrouw voelt zich goed; 4. De kraamvrouw heeft het te druk; 5. Problematiek binnen het gezinssysteem. 23 Dibari et al. 2014

37 Bedankt voor uw aandacht! Zijn er nog vragen?