Rem- en slipgedrag (6)
|
|
- Guus de Veer
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Rem- en slipgedrag (6) E. Gernaat (ISBN ) 1 Anti-slipregeling (ASR) 1.1 Inleiding Remkrachten en acceleratiekrachten zijn tegengesteld aan elkaar maar volgen hetzelfde patroon (fig. 1) 1. Om de benodige wrijvingcoëfficiënt te kunnen opwekken is een zekere mate van negatieve wielslip of wielspin noodzakelijk. Zoals tijdens het remmen een overschot aan remkracht kan ontstaan, zo kan tijdens het accelereren een overschot aan trekkracht ontstaan. Ook een overschot aan trekkracht veroorzaakt een lagere wrijvingscoëfficiënt waardoor de rijstabiliteit in de bocht vermindert. De functie die een overmatige wielspin tegen gaat staat bekend onder de ASR-regeling. Tijdens het wegtrekken in een tractieslip ( ) 100% ,2 0,4 0,6 wrijvingscoefficient 0,8 u grafiek 1,0 Figuur 1: Tijdens het accelereren is er sprake van soortgelijke µ-grafiek als tijdens het remmen. De wielslip is echter tegengesteld. µ-split situatie komt ten gevolge van de differentiëelwerking de auto nauwelijks weg omdat het doorslippende wiel het minste koppel over kan brengen en 1. Op dit werk is de Creative Commons Licentie van toepassing 1
2 het koppel links en rechts gelijk zal moeten zijn. Om dit probleem op te lossen wordt het doorslippende wiel afgeremd. Deze functie wordt ook wel het elektronische sperdifferentieel genoemd (EDS) en kan worden beschouwd als een onderdeel van het ASR-systeem. Tijdens het sterk afremmen op de motor in lage versnellingen bestaat de mogelijkheid dat de aangedreven wielen een te veel aan wielslip gaan vertonen. Dit kan worden voorkomen door in geringe mate gas bij te geven. Deze regeling wordt wel de motorslip-regeling genoemd. Er valt iets voor te zeggen om dit systeem bij het ABS-systeem in te delen. Meestal valt het systeem echter onder het ASR-systeem. Dit komt omdat er via het motormanagement wordt ingegrepen. In tegenstelling tot het ABS-systeem kan het ASR-systeem vaak ook worden uitgeschakeld. Op slechte wegen bijv. zou het systeem continu kunnen gaan regelen, hetgeen in die situatie ongewenst is. Het overschot aan trekkracht kan op een aantal manieren worden weggewerkt. Men kan het motorkoppel verminderen of men kan een extra koppel scheppen met behulp van het remsysteem. Het spinnende wiel wordt dan afgeremd. Andere mogelijkheden zijn het inschakelen van de vierwielaandrijving bij tweewiel-aangedreven voertuigen of het inschakelen van een sperdifferentiëel. Reductie van het motorkoppel geschiedt meestal door in te grijpen op de gasklepstand (vullingsgraadregeling) en in mindere mate door verstelling van het onstekingstijdstip. Vaak zien we een combinatie van beide regelsystemen. Het ingrijpen op het remsysteem is over het algemeen alleen bij het wegtrekken tijdens een µ-split situatie zinvol. 2 Vullingsgraadregeling d.m.v. gasklepstand We bekijken een situatie tijdens het rechtuit rijden met ongeveer 80 km/h. De wielsnelheden van de twee aangedreven wielen worden dan vergeleken met de wielsnelheden van de twee niet aangedreven wielen. Wanneer de slip voor en achter nagenoeg gelijk is geldt: Hoeksnelheid wielen achter (ωa) = hoeksnelheid wielen voor (ωv) zodat het hoeksnelheidverschil (δω) nagenoeg gelijk aan nul is. Voor het begrip mag natuurlijk ook het toerental worden aangehouden. Wanneer het gaspedaal wordt ingetrapt dan zal het aandrijfmoment toenemen. Mocht het aandrijfmoment groter worden dan het moment dat op het wegdek kan worden overgebracht dan zal het koppeloverschot zorgen voor een relatieve versnelling van de aangedreven wielen. De daaruit volgende ongewenste grote wielslip zorgt voor een vermindering van de voertuigstabiliteit. Wanneer het massatraagheidsmoment (J) van de aandrijflijn bekend is dan kan de ASR-computer het koppeloverschot uit de gemeten verschilversnelling tussen de wielen voor en achter berekenen. In formulevorm: M overschot(mo) = traagh.moment aandrijflijn (J) x hoekversnellingsverschil(δω) 2
3 De grootte van het traagheidsmoment wordt beïnvloed door de gekozen overbrengverhouding (i). De i-factor kan de computer bepalen uit het motortoerental en het toerental van de (niet aangedreven) wielen. Bij de andere factoren gaat het om voertuigspecifieke gegevens die als vaste waarden (constanten) in het programma zijn opgenomen. Met deze berekening van het motorkoppeloverschot kan men het geleverde motorkoppel reduceren. Het werkelijk geleverde motorkoppel kan men bij een gasklepregeling bepalen met behulp van een kenveld, de zgn. α-n grafiek. De stand van de gasklep en het toerental geven het geleverde koppel weer. Wanneer we daar het koppeloverschot vanaf trekken weten we het koppel dat door de motor moet worden geleverd. De α-n grafiek (fig. 2) laat het verband zien tussen de stand van de gasklep en het geleverde koppel bij een bepaald toerental. Het geleverde koppel is door de stand van het gaspedaal (α0) aan de motor-managementcomputer bekend (170 Nm bij 3400 t/min). Het koppeloverschot wordt door de ASR-computer berekend (60 Nm) en aan de motormanagement-computer doorgegeven. De motormanagentcomputer bepaalt met behulp van het referentieveld de nieuwe gasklepstand (α1) (110 Nm bij 3400 t/min). Figuur 2: Met behulp van α-n-grafiek kan de motor de gewenste stand van de gasklep bepalen. Dat met name bij voertuigen met grote motorvermogens ook wielspin op kan treden bij hoge(re) snelheden laat fig. 3 zien. Acceleratieslip kan in de 2e en 3e versnelling plaatsvinden en zelfs in de hoogste versnelling als de beschikbare wrijvingscoëfficiënt laag is. 3
4 Figuur 3: De acceleratieslip kan ook in de hogere versnellingen te groot worden wanneer de µ-factor ongunstig is (BMW 850). 3 Wegtrekken in een µ-split situatie Ten gevolge van de differentiëelwerking zal er een koppeloverschot gaan ontstaan op het wiel met de lage µ-waarde waardoor een wielversnelling ontstaat en het wiel met de hoge µ-waarde geen koppel aangeboden krijgt dat in overeenstemmimg is met de hoge aanwezige wrijvingscoëfficiënt. Het -in deze situatie- terugnemen van het motorkoppel kan wel de wielversnelling en het extreem spinnen voorkomen maar vergroot niet het koppel op het andere wiel. Het ligt dus voor de hand om het doordraaiende wiel met behulp van het remsysteem te gaan afremmen. We brengen dan als het ware een extra koppel aan waardoor het andere wiel ook een groter koppel krijgt. Dit systeem dat onderdeel uitmaakt van een compleet ASR-systeem staat bekend onder een elektronisch sperdifferentiëel (EDS). Een ABS-systeem in combinatie met EDS zonder ASR is ook goed mogelijk. Het EDS-systeem wordt dan beschouwd als een uitbreiding op het ABS-systeem. Het systeem werkt alleen bij lage snelheden en kijkt naar de toerentalverschillen die optreden tussen links en rechts van de aangedreven as(sen). Het aandrijfkoppel (M) wordt gelijk over de linker- en rechteras verdeeld en wel zodanig dat geldt: M-as links = M-as rechts Wordt er op het rechter wiel door het EDS ingegrepen omdat dat wiel spint dan geldt: M-as links = M-as rechts + M-EDS 4
5 Het aandrijfmoment op het linker wiel gaat dan omhoog. Het wiel op µ-hoog krijgt dus een grotere netto trekkracht. Wanneer het systeem ook kan ingrijpen op het motorkoppel (volledig ASR-systeem) dan zal tijdens eenzijdige wegtrekslip behalve het remsysteem, indien nodig, ook de motorkoppelregeling in actie komen. 4 De ASR-aanpassingsregeling Fig. 4 laat met behulp van een viertal grafieken zien op welke wijze er wordt ingegrepen wanneer er met volgas wordt weggetrokken (BMW met ABS/ASR). Om een ASR-systeem onder alle omstandigheden goed te laten functioneren Figuur 4: ASR-regeling in actie tijdens het wegtrekken in een slipsituatie. zijn zelfaanpassende (adaptieve) regelingen noodzakelijk. Omdat de belangrijkste informatie die het ASR-systeem binnen krijgt van de wielsensoren afkomstig is, zullen bandenvariaties een grote invloed op de regeling uitoefenen. De aanpassing aan de verschillende wrijvingscoëfficiënten is van groot belang. Bekend is dat de ondergrond een grote rol speelt maar ook bandentype, bandenmaat en profieldiepte spelen mee. Uit het verschil tussen de aangedreven wielen en de voertuigsnelheid wordt de versnelling bepaald. Met de reeds ter beschikking staande informatie omtrent de beschikbare wrijvingscoëfficiënt kan de regeling zich aanpassen en in werking komen. In het lage snelheidsbereik en in het bijzonder bij het wegtrekken is, zoals we reeds hebben gezien, een speciale regelafloop noodzakelijk. Omdat bij het wegtrekken vanuit stilstand een grote wrijvingcoëfficiënt noodzakelijk is en er op 5
6 dat moment nog geen wegdek-informatie voorhanden is wordt er van een grote wrijvingscoëfficiënt uitgegaan zodat het wegtrekken met optimale tractie mogelijk wordt. Naarmate de snelheid hoger wordt, zal het regelprogramma zich meer en meer richten op de stabiliteitsvoorwaarden en krijgt tractie een lagere prioriteit. Bij veel systemen vindt ook slechtwegdek-herkenning plaats. Karakteristiek voor slechte wegdekken zijn hoogfrequente trillingen in de toerentallen van de wielen bij de niet aangedreven assen. Hierdoor kunnen aan de wielen kortdurende hoge versnellingen worden gemeten die de aannemelijke (plausibele) waarden overschrijden. Wordt dit door de computer herkend dan wordt de aanspreekgevoeligheid van het ASR-systeem verminderd. Optimalisering van het systeem wordt verder verkregen door het gedrag van de bestuurder mee te nemen. Een aangepast rijgedrag doordat bijv. het gaspedaal behoedzaam wordt bediend is voor het systeem aanleiding om voor optimale rijstabilisatie te kiezen. Fig. 5 laat een staprespons zien van het plotseling intrappen van het gaspedaal bij een voertuig met achterwielaandrijving op ijs (µ-max 0,2) bij een bocht van 200 m en een snelheid van 80 km/h. We zien dat de regeling nauwelijk het verder opengaan van de gasklep toestaat. Wel is in het regelgedrag een zekere mate van overshoot en uitslingering waarneembaar. Figuur 5: Regeling van een ASR systeem bij het plotseling intrappen van het gaspedaal. 6
7 5 Uitvoering We nemen een ABS-systeem dat uitgebreid moet worden met een sperdifferentiëel functie (ABS + ESD). Het aangedreven en doordraaiende wiel moet dan worden afgeremd. Het ABS-systeem zal hiervoor moeten worden uitgebreid met een perspomp. Er is immers remdruk nodig wanneer er niet geremd wordt. Men kan hiervoor de ABS-retourpomp uitvoeren als een zuig-perspomp. Verder dient het systeem te worden uitgevoerd met twee extra kleppen voor de aangedreven as en een hogedruk-accu. Fig. 6 geeft ons de schematische opstelling van een ABS/EDS (ASR) systeem voor twee aangedreven wielen. Wanneer EDS EDS achter hogedruk accu pomp lage druk accu remschijf l.v remschijf r.v Figuur 6: De klepopstelling van twee aangedreven wielen bij een voertuig met een elektronisch sperdifferentieel of een complete ASR. Situatie: rust. éénzijdige wielspin wordt geconstateerd dan worden eerst de twee EDS (ASR)- kleppen en de doorlaatklep naar het stilstaande (of langzamer draaiende) wiel bekrachtigd (fig. 7). Vervolgens wordt de drukpomp geactiveerd en zal het spinnende wiel worden afgeremd waardoor het koppel op het stilstaande of langzamer draaiende wiel wordt vergroot. De verdere regeling is gelijk aan de ABS-regeling. Druk gelijkhouden wordt verkregen door de linker ABS-klep te bekrachtigen en druk afbouwen wordt verkregen door de rechter ABS-klep er bij in te schakelen. De pomp blijft loos doordraaien. 7
8 EDS hogedruk accu pomp EDS lage druk accu EDS actief achter sluit af remschijf l.v remschijf r.v Figuur 7: Beide ASR-kleppen worden bekrachtigd waardoor de pomp vloeistofdruk kan opbouwen en het doorslippende wiel (links) wordt afgeremd. Het andere wiel (rechts) wordt van het systeem afgesloten. 6 Vragen en opgaven Zie boek 8
Rem- en slipgedrag (2)
Rem- en slipgedrag (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-7-0) 1 Normaalkracht, wrijving en slip 1.1 Normaalkracht, wrijvingkracht en wrijvingscoëfficiënt Remmen, accelereren en sturen kunnen alleen maar plaatsvinden
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (4)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (4) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Transmissie met Continu Variabele Transmissie (CVT) Fig. 4.1 geeft een opgewerkte opstelling van een CVT-versnellingsbak
Nadere informatieRem- en slipgedrag (3)
Rem- en slipgedrag (3) E. Gernaat (ISBN 978-9-8897-7-) 1 Asbelasting, remkracht en remkrachtverdeling 1.1 Remkrachten en remkoppels We bekijken nu de natuurkundige principes waarop het remmen is gebaseerd
Nadere informatieRem- en slipgedrag (5)
Rem- en slipgedrag (5) E. Gernaat (ISBN 978-9-8897-7-) 1 De ABS-regeling 1.1 Wieltoerental, voertuigsnelheid en referentiesnelheid Van een anti-blokkeersysteem geven de wielsensoren een aantal pulsen (bijv.
Nadere informatieMotor- en voertuigprestatie (4)
Motor- en voertuigprestatie (4) E. Gernaat, ISBN 978-90-79302-01-7 1 Benodigd vermogen Nadat we hebben gezien hoeveel vermogen de motor levert dienen we vervolgens te bekijken hoeveel vermogen de auto
Nadere informatieMotor- en voertuigprestatie (1)
Motor- en voertuigprestatie (1) E. Gernaat, ISBN 978-90-79302-01-7 1 Motorkoppel en vermogen Inzicht in het verloop van het motorkoppel en motorvermogen is nodig om: de informatie die verschijnt in de
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (1)
Rijdynamica van motorvoertuigen (1) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Testen van de rijdynamische eigenschappen Het weggedrag wordt in belangrijke mate bepaald door de veer- en stuureigenschappen van
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (1)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (1) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Benodigde trekkracht Wanneer we een elektromotor met de verbrandingsmotor vergelijken dan zien we dat een elektromotor in
Nadere informatieNL ESP-Systeem
603.83.515 NL ESP-Systeem ESP-SYSTEEM (Electronic Stability Program) Dit systeem bewaakt de stabiliteit van de auto als de wielen hun grip verliezen, waardoor de auto beter op koers blijft. De werking
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (5)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Geautomatiseerde versnellingsbakken De moderne elektronica, al dan niet in combinatie met hydraulica, biedt de mogelijkheid
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (7)
Rijdynamica van motorvoertuigen (7) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Stuurinrichtingen 1.1 Achtergrond en indeling Ook stuurinrichtingssystemen maken een continu proces van verbeteringen en aanpassingen
Nadere informatieRem- en slipgedrag (1)
Rem- en slipgedrag (1) E. Gernaat (ISBN 978-9-8897-7-) 1 Remtechnologie 1.1 Functieoverzicht van de rijdynamische systemen Remsystemen zijn momenteel onlosmakelijk verbonden met ABS, ASR en ESP 1. Hier
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (6)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (6) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 DSG-versnellingsbak De Direct Shift Transmissie (Getriebe), ook wel een parallelle versnellingsbak (PSG) genoemd is een
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (5)
Rijdynamica van motorvoertuigen (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Stuurgedrag 1.1 Invloed van zijwind Tijdens het rijden door bochten en met zijwind ontstaan dwarskrachten op het voertuig 1. De
Nadere informatieMagnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (8)
Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (8) E. Gernaat, ISBN 978-90-808907-3-2 1 Introductie hybride voertuigen We beginnen met een beknopt overzicht van de hybride uitvoeringen. 1.1 Overzicht
Nadere informatieRem- en slipgedrag (4)
Rem- en slipgedrag (4) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-7-0) 1 Opbouw en principiële werking van het ABS-systeem 1.1 Inleiding Binnen afzienbare tijd zullen gecombineerde tractie-management systemen standaard
Nadere informatieEBS, Electronic Brake System
EBS, Electronic Brake System E. Gernaat Samenvatting Dit hoofdstuk is het 3e hoofdstuk uit het boek Luchtverbruikende systemen (ISBN 978-9-8897-1-8). Op dit werk is de Creative Commons Licentie van toepassing.
Nadere informatie1
1 3 5 7 9 11 12 13 15 17 [Nm] 400 375 350 325 300 275 250 225 200 175 150 125 155 PS 100 PS 125 PS [kw][ps] 140 190 130 176 120 163 110 149 100 136 100 20 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 RPM 90
Nadere informatieDe automatische Versnellingsbak
De automatische Versnellingsbak Door : Blanckaert Brecht Deroo Kees Inhoudstafel 1 Inleiding 2 Rijden met een automatische versnellingsbak. 2.1 Wat is een automatische versnellingsbak? 2.2 rijsituaties
Nadere informatieDe Sprinter Mobility. Technische informatie
De Sprinter Mobility Technische informatie Modelserie Sprinter Mobility 33 Sprinter Mobility 23 2 Technische gegevens Maten Mobility 23 Mobility 33 Lengte 5910 mm 6945 mm Breedte 1993 mm 1993 mm Hoogte
Nadere informatieBijzondere Verrichtingen CBR
Bijzondere Verrichtingen CBR Lopend achteruit parkeren De motor afzetten en aan de linker zijde van de motor lopen met 2 handen aan het stuur. Voorrem bedienbaar houden en eventueel gedoseerd bedienen.
Nadere informatieRekenmachine met grafische display voor functies
Te gebruiken rekenmachine Duur Rekenmachine met grafische display voor functies 100 minuten 1/5 Opgave 1. Een personenauto rijdt met een beginsnelheid v 0=30 m/s en komt terecht op een stuk weg waar olie
Nadere informatie1 Mechanisch geregelde hogedrukinspuitpompen
Dieselmanagement (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1) 1 Mechanisch geregelde hogedrukinspuitpompen In de inspuittechniek dienen we de verstuivers, de leidingen en de diverse pompen te onderscheiden
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (3)
Rijdynamica van motorvoertuigen (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Schokdemping 1.1 Dempingsfactor De beweging van de afgeveerde massa zou in de praktijk zonder schokdemping slechts in geringe mate
Nadere informatieElementaire meettechniek (6)
Elementaire meettechniek (6) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-5-6) 1 Autotechnische signalen In dit hoofdstuk laten we een aantal met de oscilloscoop opgenomen autotechnische signalen zien 1. Bij elk signaal
Nadere informatieIn autotijdschriften staan vaak testrapporten van nieuwe auto s. In de figuur op de bijlage is zo n overzicht afgedrukt.
Opgave 1 Autotest In autotijdschriften staan vaak testrapporten van nieuwe auto s. In de figuur op de bijlage is zo n overzicht afgedrukt. 0p 0 Zet je naam op de bijlage. De wettelijk verplichte minimale
Nadere informatieAutomatische transmissie
Automatische transmissie TRANSMISSIEHENDEL H3916 De CommandShift transmissie kan als automaat en als handbak worden gebruikt. Automatische bediening Normaal staat de transmissie op 'automatisch'. Nadat
Nadere informatie1
1 3 5 7 9 11 12 13 15 [Nm] 400 375 350 325 300 275 250 225 200 175 150 155 PS 100 PS 125 PS [kw][ps] 140 190 130 176 120 163 110 149 100 136 125 30 100 20 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 RPM 90
Nadere informatieTentamen Octrooigemachtigden
Tentamen Octrooigemachtigden Tentamen Verdedigen van een octrooiaanvrage (deel B) elektrotechniek/werktuigkunde 6 oktober 14 13.4 17.4 uur 1 TENTAMENOPGAVE VERDEDIGEN VAN EEN OCTROOIAANVRAGE (B) E/W 14
Nadere informatieRem- en slipgedrag (7)
Rem- en slipgedrag (7) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-7-0) 1 Elektronisch Stabiliteits Programma (ESP of VSC) 1.1 Inleiding Als aanvulling op het ABS- en ASR-systeem worden meer en meer voertuigen uitgerust
Nadere informatiedruk 1 1TH 084070 NSN 2320-17-122-6055 PROJECTNUMMER 084070 TECHNISCHE HANDLEIDING VAU 150 KN 6X6 DAF YBB95.480 TAKEL
druk 1 1TH 084070 NSN 30-17-1-6055 PROJECTNUMMER 084070 TECHNISCHE HANDLEIDING VAU 150 KN 6X6 DAF YBB5.480 TAKEL Vastgesteld door de Directeur Defensie Materieel Organisatie voor deze Hoofd Logistieke
Nadere informatieMotor- en voertuigprestatie (3)
Motor- en voertuigprestatie (3) E. Gernaat, ISBN 978-90-79302-01-7 1 Brandstofverbruik 1.1 Specifiek brandstofverbruik Meestal wordt het brandstofverbruik uitgedrukt in het aantal gereden kilometers per
Nadere informatieHet benodigde vermogen Het rijweerstanden programma laat zien hoeveel vermogen de auto nodig heeft om te kunnen functioneren.
Toelichting bij het programma rijweerstanden Het benodigde vermogen Het rijweerstanden programma laat zien hoeveel vermogen de auto nodig heeft om te kunnen functioneren. We maken hiervoor onderscheid
Nadere informatieMagnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (2)
Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek () E. Gernaat, ISBN 97-9-97-3- 1 Inductiespanning 1.1 Introductie Eén van de belangrijkste ontdekkingen op het gebied van de elektriciteit was het
Nadere informatieRemmen WERKINGSPRINCIPE. Rempedaal. Rembekrachtiging. Remblokken. Natte rijomstandigheden
WERKINGSPRINCIPE Rempedaal WAARSCHUWINGEN Tijdens het rijden mag u uw voet niet op het rempedaal laten rusten. Hierdoor kunnen de remmen oververhit raken, kan hun doeltreffendheid verminderen en kan er
Nadere informatieOpdracht: Vermogensmeting met de dynamometer. Benodigd materiaal: Opstelling dynamometer met benzinemotor. Opdracht 1: Controle van de opstelling
Opdracht: Vermogensmeting met de dynamometer Benodigd materiaal: Opstelling dynamometer met benzinemotor Opdracht 1: Controle van de opstelling Op een montageframe bevindt zich de motor en de wervelstroomrem.
Nadere informatieRijden in het terrein
Rijden in het terrein VOOR HET WEGRIJDEN.................. 117 FUNDAMENTELE RIJTECHNIEKEN IN HET TERREIN........................... 117 NA TERREINRIJDEN..................... 121 ONDERHOUDSVEREISTEN................
Nadere informatiePraktijk Vragen over auto
Praktijk Vragen over auto BANDEN: Wat moet je controleren op Auto banden 1- spannig: Meters/Lampjes Juiste banden spanning hangt af: Auto (merk, Type, gewicht) maat Gewicht lading (of aantal personen).
Nadere informatieTweeassige trekkers juli 2008
Tweeassige trekkers juli 2008 Inhoud Inleiding 5 1 Veiligheid en milieu 1.1 Lekkage van brandstof, olie of koelvloeistof 1.2 Wettelijke regels 7 7 7 2 Starten, wegrijden en stoppen 2.1 Starten 2.2 Wegrijden
Nadere informatieGREEN GARANT Autokeuring
1. Voertuig identificatie 4. Inspectie motorruimte 2. Inspectie voertuig binnenzijde 5. Inspectie onderzijde voertuig 3. Rijtest 6. Uitlezen foutcodes 09-2013 pag. 1 / 5 1. Voertuig identificatie en controle
Nadere informatieLancia Thesis 3.2 V6 24v Emblema
Dennis van 't Kruis 13 februari 2006 Intro Uitzonderingen daargelaten, maar in het land waar koning Talpa zijn wansmaak propageert, kiest men zelden voor de stijlvolle optie. De Lancia Thesis is hiervan
Nadere informatie1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 112 15 16 17 18 5 8 19 4 1 3 5 6 7 2 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Elektronische stabiliteitsregeling De nieuwe Ford Transit is uitgerust met Elektronische stabiliteitsregeling
Nadere informatieBMW X1 ( ) Nog 1x. Facelift
BMW X1 (2009-2015) Nog 1x Rij-impressie Wel de lusten, niet de lasten. Dat is in grote lijnen het idee achter de BMW X1. Want de X1 biedt veel meer ruimte dan de doorsnee BMW, maar tegelijkertijd dezelfde
Nadere informatieNASK1 - SAMENVATTING KRACHTEN en BEWEGING. Snelheid. De snelheid kun je uitrekenen door de afstand te delen door de tijd.
NASK1 - SAMENVATTING KRACHTEN en BEWEGING Snelheid De snelheid kun je uitrekenen door de afstand te delen door de tijd. Stel dat je een uur lang 40 km/h rijdt. Je gemiddelde snelheid in dat uur is dan
Nadere informatieRijklaar maken van het voertuig
Rijklaar maken van het voertuig Rijklaar maken van het voertuig, zoals beschreven in de Rijprocedure B Voordat er met het voertuig aan het verkeer wordt deelgenomen moet het rijklaar gemaakt worden. Hierbij
Nadere informatieDuurzaam rijden, samen met ECOdrive
Duurzaam rijden, samen met ECOdrive Beknopte gebruiksaanwijzing Algemene versie 07-2014 Introductie Het duurzaam ondernemen wordt steeds belangrijker. Veel bedrijven zijn verplicht CO 2 -doelstellingen
Nadere informatieSchakel zo vroeg mogelijk op naar een hogere versnelling, tussen 2000 en 2500 toeren.
Tip 1 Schakelen Schakel zo vroeg mogelijk op naar een hogere versnelling, tussen 2000 en 2500 toeren. Een toerenteller is hierbij een handig hulpmiddel. Een deel van het vermogen dat een automotor levert
Nadere informatieModule 1 Handelingsanalyses Bediening en controle
1. INSTAPPEN Naar auto begeven. Loop voor de auto langs. Als je voor de auto langs loop, heb je goed zicht op het verkeer dat op jouw weghelft nadert. Wacht bij de linkerkoplamp en kijk. Links en rechts.
Nadere informatieEindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2004-II
Opgave 2 Fietskar Lees het artikel. artikel Fietskar duwt fiets Het is de omgekeerde wereld: normaal trekt een fietser zijn bagagekarretje voort, maar de fietskar die hiernaast te zien is, duwt de fiets.
Nadere informatieRenault Clio RS. De leukste thuis. "soms lijkt de elektronica te weten wat de bestuurder wil voordat deze dat zelf weet"
Renault Clio RS De leukste thuis Autotest De nieuwe Renault Clio is een auto van deze tijd. Achter een braaf gezichtje gaan zuinige motoren en moderne techniek schuil. Met lichtgewicht bouw, een optimale
Nadere informatieRijtips. Bochten techniek. Snelle bocht
Rijtips Bochten techniek Als je bij een groepje mensen gaat staan die zojuist hun eerst kart ervaring hebben opgedaan, dan is vaak het onderwerp van gesprek: hoe kun je nu het beste een bepaalde bocht
Nadere informatieRBEID 16/5/2011. Een rond voorwerp met een massa van 3,5 kg hangt stil aan twee touwtjes (zie bijlage figuur 2).
HOOFDSTUK OOFDSTUK 4: K NATUURKUNDE KLAS 4 4: KRACHT EN ARBEID RBEID 16/5/2011 Totaal te behalen: 33 punten. Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Opgave 0: Bereken op je rekenmachine
Nadere informatieToolbox-meeting Rijden met aanhangwagens
Toolbox-meeting Rijden met aanhangwagens Unica installatietechniek B.V. Schrevenweg 2 8024 HA Zwolle Tel. 038 4560456 Fax 038 4560404 Rijden met aanhangwagens Het gebruik van aanhangwagens in de bouw en
Nadere informatieF I A T D U C A T O 603.83.787 NL C O M F O R T - M A T I C
F I A T D U C A T O 603.83.787 NL C O M F O R T - M A T I C In dit supplement worden de gebruiksinstructies beschreven voor de versnellingsbak met elektronisch geregelde COMFORT-MATIC bediening van de
Nadere informatieDualogic versnelllingsbak van de Fiat
F I A T 5 0 0 603.95.085 NL D U A L O G I C In dit supplement worden de gebruiksmogelijkheden beschreven van de elektronisch geregelde mechanische. Voor het juiste gebruik van de versnellingsbak is het
Nadere informatieExtra opdrachten Module: bewegen
Extra opdrachten Module: bewegen Opdracht 1: Zet de juiste letters van de grootheden in de driehoeken. Opdracht 2: Zet boven de pijl de juiste omrekeningsfactor. Opdracht 3: Bereken de ontbrekende gegevens
Nadere informatiePraktijk Vragen over auto
Praktijk Vragen over auto 1 BANDEN: Wat moet je controleren op Auto banden 1- spannig: Meters/Lampjes Juiste banden spanning hangt af: Auto (merk, Type, gewicht) maat Gewicht lading (of aantal personen).
Nadere informatieIn dit supplement worden de gebruiksinstructies beschreven voor de versnellingsbak met elektronisch geregelde Dualogic bediening in de Fiat Punto.
In dit supplement worden de gebruiksinstructies beschreven voor de versnellingsbak met elektronisch geregelde Dualogic bediening in de Fiat Punto. Voor het juiste gebruik van de versnellingsbak is het
Nadere informatieStatica (WB) college 12 Friction Ch Guido Janssen
Statica (WB) college 12 Friction Ch. 8.1-8.4 Guido Janssen G.c.a.m.janssen@tudelft.nl Droge wrijving i.t.t. smering Wrijving werkt de beweging tegen van twee voorwerpen die over elkaar glijden. Wrijving
Nadere informatieMet de techniek van morgen vandaag al groener rijden
Met de techniek van morgen vandaag al groener rijden ECOdrive Het product ECOdrive is een in Nederland ontwikkeld en vervaardigd product van hoogwaardige kwaliteit. ECOdrive is een intelligente rijgedragstimulator
Nadere informatieFiat Panda 4x4. Stille wateren, diepe gronden. Wie niet sterk is, moet slim zijn
Fiat Panda 4x4 Stille wateren, diepe gronden Autotest Bij de introductie van een nieuwe SUV heeft de presentatie vrijwel altijd dezelfde strekking. "Deze auto lijkt groot en stoer, maar het is geen terreinauto.
Nadere informatieHistorische autotechniek (2)
Historische autotechniek (2) E. Gernaat (ISBN in overweging) 1 Carburateurs 1.1 Constant vacuüm carburateurs (S.U. en Zenith-Stromberg) De constant-vacuüm carburateur bekender onder de naam S.U.-carburateur
Nadere informatieSTUREN, STABILITEIT, BOCHTENTECHNIEK
Remmen in een bocht In het borrelcircuit hoor je wel eens dat je met een motor niet hard of zelfs helemaal niet kunt remmen in een bocht. Niets is minder waar. In een bocht kan je véél harder remmen dan
Nadere informatieMeet- en rekenprotocol Droge remvertraging (middels remproef)
Meet- en rekenprotocol Droge remvertraging (middels remproef) Uitgegeven door Rijkswaterstaat Grote Projecten en Onderhoud Informatie Paul Kuijper Datum 27 november 2014 Status definitief Versie 1.0 Inhoud
Nadere informatieAandrijving. Vragen. Autotechniek niveau 2-3
Aandrijving Vragen Autotechniek niveau 2-3 MK Publishing Fokkerstraat 39, 3905 KV Veenendaal Telefoon (0318) 52 42 92 e-mail info@mkpublishing.nl www.mkpublishing.nl Delta Press is een merknaam van MK
Nadere informatieRIJVAARDIGHEID CATEGORIE A
RIJVAARDIGHEID CATEGORIE A Manoeuvres op het privé-terrein vanaf 5/9/2005 Goca 01-05-05 Fol A-N Zijn voertuig beheersen is een noodzakelijke stap, maar dit is niet voldoende, men moet er de grenzen van
Nadere informatieCO2 REDUCTIE BRANDSTOFBESPARING DOOR GEDRAGSVERANDERING WERKGROEP TACIDE KENNIS. Fase 2 Rijgedrag/technisch onderhoud
CO2 REDUCTIE BRANDSTOFBESPARING DOOR GEDRAGSVERANDERING WERKGROEP TACIDE KENNIS Fase 2 Rijgedrag/technisch onderhoud 80% VAN DE CO2 BESPARINGSPOTENTIE IN UW ONDERNEMING LIGT BIJ 20% VAN DE MOGELIJKHEDEN
Nadere informatieEMFT-22R Vermogenstestbank
EMFT-22R Vermogenstestbank Zelfstudie en huiswerk 10-08 Inhoud 2 INTRODUCTIE 3 DOELSTELLINGEN 4 INLEIDING 5 MOTORKOPPEL OF DRAAIMOMENT 5 VERMOGEN 5 VULLINGSGRAAD 6 MOTORKOPPEL METEN 6 RELATIE KOPPEL EN
Nadere informatiePeugeot 3008 HYbrid4. Een mooi vooruitzicht. HYbrid4. "Dit is geen auto om ongezien te kopen, een uitgebreide proefrit strekt tot de aanbeveling"
Peugeot 3008 HYbrid4 Een mooi vooruitzicht Autotest Eigenlijk is het vreemd. Alle hybride-auto's combineren een benzinemotor en een elektrische motor. Het doel van hybride-aandrijving is het verbruik van
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (2)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Klassieke handgeschakelde versnellingsbakken 1.1 Constantmesh versnellingsbakken Bij de handgeschakelde versnellingsbak
Nadere informatieBijlage 9 5. TESTEN VAN HET VOERTUIG OP DE TESTBAAN, DE WEG OF DE ROLLENBANK
Bijlage 9 E/ECE/324 Rev.1/Add.82/Rev.3 bladzijde 229 Bijlage 4 Aanhangsel 1 TEST VAN TYPE V (beschrijving van de uithoudingstest ter controle van de duurzaamheid van de voorzieningen tegen verontreiniging)
Nadere informatieOpbouw en principiele werking van het ABS-systeem
Opbouw en principiele werking van het ABS-systeem Inleiding Binnen niet al te lange tijd zullen gecombineerde tractie-management systemen standaard op alle auto's aanwezig zijn. Het gaat dan om de integratie
Nadere informatieF I A T NL
F I A T 5 0 0 530.03.098 NL D U A L O G I C In dit supplement worden de gebruiksmogelijkheden beschreven van de elektronisch geregelde mechanische Dualogic versnellingsbak van de Fiat. Voor het juiste
Nadere informatieMontagehandleiding ZT-50 N Vacuum Cruise Control
Montagehandleiding ZT-50 N Vacuum Cruise Control ZT-50N Cruise Control Bedieningsfuncties Aanzetten : Snelheid verlagen : Zet de On/Off knop op On. Inschakelen : Let op! Zodra de Cruise Control niet gebruikt
Nadere informatieInleiding. Ligging hotel. Skigebied.
Inleiding. De tweede Skinfo van dit seizoen. De beslommeringen van het Eifelweekend liggen achter ons en nu is er dus tijd en gelegenheid om weer vooruit te kijken naar onze volgende activiteit. We zullen
Nadere informatieEfficiëntie ontmoet performance. MAN TGX met nieuwe D38-motoren.
Efficiëntie ontmoet performance. MAN TGX met nieuwe D38-motoren. Performance in een nieuwe dimensie. In deze brochure zijn deels uitvoeringen afgebeeld die niet tot de standaarduitvoering behoren. 2. Fahrerhaus
Nadere informatie1.1 Wat veranderd er aan het signaal als de wielsnelheid toeneemt?... 1.2 Uit welke van de bovengenoemde grootheden wordt de wielsnelheid bepaald?...
Zelfstudieopdracht: Onderdelen en Scoopbeelden Benodigdheden: Luchtdrukremmen bord Innovam,, waarbij meetpunten zijn aangebracht 24 Volt voeding, en PC met software Fluke 123 of vergelijkbare scoop Algemeen:
Nadere informatieNL Dual FuNction System (automaat)
603.83.516 NL Dual FuNction System (automaat) In dit supplement worden de gebruiksinstructies beschreven voor de versnellingsbak met elektronisch geregelde Dual FuNction System bediening in de Lancia Musa.
Nadere informatieANCIA NL LANCIA YPSILON Dual FuNction System
ANCIA 603.46.956 NL LANCIA YPSILON Dual FuNction System In dit supplement worden de gebruiksinstructies beschreven voor de versnellingsbak met elektronisch geregelde Dual FuNction System bediening in de
Nadere informatieABS 244 - DUCATO
pagina 1 van 5 ABS 244 - DUCATO pagina 2 van 5 ABS - BESCHRIJVING Het elektronische anti-blokkeersysteem regelt de remdruk op de wielen om slippen te voorkomen ongeacht de conditie van de banden of het
Nadere informatieDe auto als caravantrekker
De auto als caravantrekker De meeste auto s zijn niet specifiek ontworpen om een caravan te trekken. Toch kunt u heel goed een caravan achter uw auto hangen. Autofabrikanten bepalen samen met de Rijksdienst
Nadere informatieLijst met opmerkingen Motor. Bestelformulier
Motor Bestelformulier Bestelformulier Het bestelformulier is bedoeld voor gebruik bij het bestellen van parameterafstellingen bij een Scania werkplaats uitgerust met SDP3. Datum Besteld door/contactpersoon
Nadere informatienatuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex
Examen HAVO 2010 tijdvak 1 vrijdag 28 mei totale examentijd 3 uur tevens oud programma natuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex Vragen 1 tot en met 14 In dit deel van het examen staan vragen waarbij de
Nadere informatieX Veiligheidsgordel 3 Verklikkerlicht brandt (met waarschuwingstoon) bij ingeschakelde ontsteking: Gordel omdoen, zie pagina 33.
Instrumenten verklikkerlichten De verklikkerlichten die hier staan vermeld, zijn niet in alle auto s aanwezig. Deze beschrijving geldt voor alle instrumentenuitvoeringen. X Veiligheidsgordel 3 Verklikkerlicht
Nadere informatieAanwijzingen bij het gebruik van dit bestand.
en differentieel Inhoudsopgave Blz. 1 en differentieel Het planeetwiel-mechanisme Automatische versnelling Overeenkomsten? Blz. 2 Het differentieel Werking Vraagje Blz. 3 Porsche Cayenne Doorsnede-tekening
Nadere informatieHandleiding: Rupsdumper roterende kipbak.
Handleiding: Rupsdumper roterende kipbak. Veiligheidsvoorzieningen Beschermingsvoorzieningen mogen alleen worden verwijderd resp. geopend na stilstand van de dumper met geactiveerde parkeerrem, uitschakelen
Nadere informatieTENTAMEN DYNAMICA (140302) 29 januari 2010, 9:00-12:30
TENTAMEN DYNAMICA (14030) 9 januari 010, 9:00-1:30 Verzoek: begin de beantwoording van een nieuwe vraag op een nieuwe pagina. En schrijf duidelijk: alleen leesbaar en verzorgd werk kan worden nagekeken.
Nadere informatieBrussel, 26 juli 2012 (27.07) (OR. en) RAAD VA DE EUROPESE U IE 12921/12 TRA S 256
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 26 juli 2012 (27.07) (OR. en) 12921/12 TRA S 256 I GEKOME DOCUME T van: de Europese Commissie ingekomen: 25 juli 2012 aan: het secretariaat-generaal van de Raad Nr. Comdoc.:
Nadere informatieBrandstof, Remvloeistof, Smeer- en Koelmiddelen (8)
Brandstof, Remvloeistof, Smeer- en Koelmiddelen (8) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-07-9) 1 Remvloeistoffen 1.1 Inleiding, eisen remvloeistof Een remvloeistof is een hydraulische vloeistof welke de druk
Nadere informatieWerking van de koppeling in het kort en het wegrijden.
Auteursrechtinformatie Dit document is bedoeld voor eigen gebruik. In het algemeen geldt dat enig ander gebruik, daaronder begrepen het verveelvoudigen, verspreiden, verzenden, herpubliceren, vertonen
Nadere informatie- Dé internetsite voor de Automotive Professional
WWW.AMT.NL - Dé internetsite voor de Automotive Professional VEILIGHEID Innovaties in BMW-ondersteltechniek Actieve veiligheid en sportief rijgedrag gecombineerd Macht over het stuur Systemen als ABS,
Nadere informatie4. Maak een tekening:
. De versnelling van elk deel van de trein is hetzelfde, dus wordt de kracht op de koppeling tussen de 3e en 4e wagon bepaald door de fractie van de massa die er achter hangt, en wordt dus gegeven door
Nadere informatieRegeltechniek van het motormanagementsysteem
Regeltechniek van het motormanagementsysteem E. Gernaat, ISBN 978-90-808907-9-4 1 De regeleenheid Centraal staat hier het motormanagementsysteem maar ook vele andere autosystemen maken gebruik van een
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 2083 woorden 9 december keer beoordeeld. Natuurkunde. Inleiding
Werkstuk door een scholier 2083 woorden 9 december 2002 6 53 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding Naar aanleiding van de opdracht die uitgedeeld is tijdens een van de lessen voertuigen gaan wij u
Nadere informatieTaak van de hoofdrotor
Helikopter vliegen Taak van de hoofdrotor De taak van de hoofdrotor is het generen van lift, waardoor de helikopter omhoog wordt getrokken. In principe is de rotor een stel draaiende vleugels), waarbij
Nadere informatieDS 3 Technische specificaties
Technische specificaties TECHNISCHE SPECIFICATIES PureTech 82 PureTech 82 S&S ETG PureTech 110 S&S PureTech 110 S&S EAT ENZINE MOTOR Injectiesysteem Cilinderinhoud cm3 Max. vermogen in kw (pk) Max. koppel
Nadere informatieEnergie management actieplan 2016
Pagina : 1/7 Energie management actieplan 2016 In dit hoofdstuk wordt de doelstelling beschreven in het kader van de CO2-reductie, inclusief de reductiemaatregelen, die Oosterhuis BV vanaf het jaar 2016
Nadere informatieDieselmanagement (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1) 1 Unit-injectoren en unitpompen
Dieselmanagement (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1) 1 Unit-injectoren en unitpompen De pompverstuiver ook wel unit-injector genoemd is in feite een brandstofinspuitpomp voorzien van een magneetklep
Nadere informatieInstructie Voertuig (auto) controle Kia Cee d Autorijschool Lolkama
Instructie www.lolkama.com Instructie Voertuig (auto) controle Kia Cee d Autorijschool Lolkama Voor het CBR praktijkexamen worden door de examinator, controle vragen gesteld over de banden, motor, dashboard
Nadere informatieDE GROETEN VAN DE VERSNELLINGSBAK!
DE GROETEN VAN DE VERSNELLINGSBAK! Oorspronkelijke titel: Gruss vom Getriebe. Overgenomen met toestemming van de auteur. Daniël Eberli, eigenaar van een 15-Six Familiale, is actief lid van de Zwitserse
Nadere informatie