1. Inleiding Opzet programma Verloop Conclusie Vernieuwingen Gemeentelijke belangstelling...

Transcriptie

1 1 Edu Dumasy Voorlopig evaluatieverslag Vierde Ontmoetings- en Herdenkingsdag 5 juli Inhoud 1. Inleiding Opzet programma Verloop Conclusie Vernieuwingen Gemeentelijke belangstelling Voorbereidingen Het leerproces Ervaringen Aanbevelingen Bijlage: Hoofdthema s Programma Overzicht medewerkers Video s Rapliederen Toelichting Omnibus Over Emiel Dumasy (Abdulrahman en Raoul)... 16

2 Mensen (Bryan) Westwijzer Over Jules Schelvis Johan Benders Piet de Winter over Anne Frank (alexandra en Romaisa) Inleiding Op 5 juli 2018 werd de vierde Ontmoetings- en (Her)denkingsdag georganiseerd het Amstelveense scholenproject Ontmoeten en (Her)denken. Deze werd net als in voorgaande jaren met de bovenbouwklassen van drie wisselende basisscholen uitgevoerd en gecoördineerd door Edu Dumasy bijgestaan door een organisatiecomité en vele vrijwilligers uit Amstelveen e.o.. De invulling van deze dag werd aanvankelijk geïnspireerd door de ervaringen in Amsterdam waar de landelijke herdenking op de Dam op 4 mei opgeluisterd wordt door jaarlijks telkens drie wisselende scholen uit een steeds andere Amsterdamse wijk die daar bloemen legden. Deze drie scholen werden met een apart herdenkingsprogramma hierop voorbereid georganiseerd door de Stichting Dialooginactie in Amsterdam. Vanaf 2012 besloten twee voormalige schooldirecteuren (Evert de Graaf en Edu Dumasy) samen met de twee Amstelveense herdenkingsorganisaties die op 4 mei (Hugo van der Kooij) en 14 augustus de Herdenkingen organiseren samen te werken aan de opzet van een alternatieve herdenking voor de Amstelveense schooljeugd. De Tweede Wereldoorlog in Nederland en Nederlands-Indië met de nasleep daarvan in het onafhankelijke Indonesië is een thema waarbij vrijheid en democratie aan de orde komt. Dat schept educatieve mogelijkheden voor het creëren van meer verbondenheid in de steeds diverser wordende kleurrijke Amstelveense samenleving met zijn 130 culturen. En zo ontwikkelde zich vanaf 2013 een Ontmoetings- en (Her)denkingsdag waartoe nu toe 12 basisscholen hebben meegedaan. Uit de voorgaande evaluaties bleek onder meer aan verbeterpunten: - het plenaire Interreligieuze deel was wat te lang - De leerlingen kunnen actiever betrokken worden vgl. circuitmodel in de Lesbus Wereldexpress Vandaar dat we nu met een routeboek zoals bij de Wereldexpress zijn gaan werken en het aantal hotspots met gastdocenten hebben uitgebreid.

3 3 2. Opzet programma Hoe zag het programma eruit? Het morgenprogramma in de Urbanuskerk had vooral een interreligieus karakter en het middagprogramma aanvankelijk gepland in het broersepark maar vanwege te verwachtte slechte weersomstandigheden toch ook in de Urbanuskerk gehouden stond vooral in het teken van het Herdenken van de Tweede Wereldoorlog. Een ideaalprogramma bestaat zowel uit een voor- en naprogramma als leerarrangement van de jaarlijkse Ontmoetings- en (Her)denkingsdag als onderdeel van een lokale burgerschapsvorming. Doel was het stimuleren van de betrokken zelfredzaamheid van de leerlingen via historisch besef van de eigen leefomgeving vanuit een mondiale context en het intercultureel en interreligieus ontmoeten van (kwetsbare) sociale groepen. Op deze manier willen we zo een bijdrage leveren aan het Duurzaam Samenleven in Kleurrijk Amstelveen. Pas in mei kon met de organisatie worden begonnen toen er toestemming kwam van de schoolbesturen Amstelland en Amstelwijs. Gekozen werd voor een beperkt voor- en naprogramma verbonden aan de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag. Intussen was ook bekend dat de Lesbus Wereldexpress die de afgelopen drie jaar in Amstelveen stond, uit de roulatie was genomen. Het hierbij gehanteerde succesvolle leerconcept was een succes. De leerlingen dienden in koppels aan de hand van een routeboekje een circuitmodel van interactieve opdrachten uit te voeren over de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. Het plan was nu om in het vernieuwde programma de inhoudelijke en onderwijskundige opzet van de Wereldexpress te combineren met de voorgaande succesvolle invulling van de drie voorgaande dagen. Dit vergde veel voorbereiding zoals het maken van opdrachten in overleg met de vele vrijwilligers waarbij nieuwe hotspots moesten worden gemaakt. Sinds mei werden verschillende gesprekken met hen gepland maar dat lukte niet met iedereen. Ter voorbereiding werden door medewerkers van het scholenproject lesgegeven aan de leerlingen in de scholen de Westwijzer, de Linde en de Omnibus zoals het aanleren van de Herdenkingsrap. Basisschool de Zwaluwen had aanvankelijk ook belangstelling maar de leerlingenraad koost uiteindelijk voor andere prioriteiten en de school had bovendien een eigen herdenking bij het monument van Antoon de Lange aan de Nesserlaan. Twee van de drie scholen hebben wel aan de actie een Tas voor Aleppo meegedaan. 3. Verloop Niet alles verliep volgens de planning door tijdgebrek zoals we zagen. Zo viel op het laatste moment basisschool de Linde af omdat er per ongeluk een dubbele afspraak met de klassen was gepland op 5 juli. Verder was in de week daarvoor sprake van een langdurige hittegolf en de weersverwachtingen waren dusdanig dat op 5 juli onweer en regen kon worden verwacht. In samenspraak met de leerkrachten en de leerlingen van de Omnibus hebben we toen besloten om af te zien van een middagprogramma in het Broersepark en het hele programma in de Urbanuskerk uit te voeren. Uiteindelijk ontstond na overleg met leerkrachten en vrijwilligers een vernieuwde opzet dat door twee scholen voor openbaar en bijzonder onderwijs met 110 leerlingen op 5 juli met 40 vrijwilligers werd uitgevoerd in de Urbanuskerk. Net zoals voorgaande jaren evalueren we steeds het programma van de Ontmoetings- en (Her)denkingsdagen al doen we at minder uitgebreid dan in de beginjaren. We hebben schriftelijke evaluaties ontvangen van leerlingen van de Omnibus en enkele gastdocenten van de hotspots. Verder hebben we informele gesprekken gevoerd met zoveel mogelijk betrokkenen. Na afloop van de ontmoetingsdag hebben we bovendien met een groep gastdocenten nagepraat en de nieuwe

4 4 invulling van deze dag geëvalueerd om voor de volgende jaren verbeteringen aan te brengen. We spreken dan ook van een voorlopige evaluatie omdat we mogelijk nog reacties kunnen binnenkrijgen. 4. Conclusie Er was veel enthousiasme onder de vrijwilligers om mee te doen zodat we een recordaantal hotspots van 18 hebben kunnen opzetten. We kunnen concluderen dat het programma aan de verwachtingen heeft voldaan. Er was veel enthousiasme en deskundigheid onder de vrijwilligers en de leerlingen toonden zich zeer actief en betrokken bij de hotspots. Niettemin zijn er verbeterpunten vooral t.a.v. de vernieuwingen. De voorbereidingen verliepen niet optimaal. We zijn dan ook blij dat we de organisatie van deze dag hebben doorgezet. Want wederom dreigde net als in 2017 deze Ontmoetings- en (Her)denkingsdag niet door te gaan. De nieuwe Stichting die de gemeente wilde oprichten kwam na meer dan een jaar nog steeds niet van de grond. Bovendien wilde dit tijdelijke stichtingsbestuur een geheel andere invulling aan het project geven anders dan was afgesproken dus zonder historisch besef over de Tweede Wereldoorlog. Dankzij de ondersteuning van de schoolbesturen en Amstelveen Oranje die het educatieve belang van deze dag inzagen, is het uiteindelijk toch doorgegaan. Er kon daardoor hetzij wat aan de late kant duidelijkheid worden gegeven aan de vele vrijwilligers die al in 2017 klaar stonden om mee te doen. Aanvankelijk verliep de voorbereiding voorspoedig toen in januari 2018 de ontwikkelgroep met vijf docenten werd opgericht. De geplande vergaderingen van de ontwikkelgroep moesten echter voortijdig worden afgebroken omdat de nieuwe Stichting maar niet van de grond kwam. Deze groep van 5 docenten zou samen met Edu Dumasy de inhoud van de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag en de twee leskisten voorbereiden. Twee leerkrachten van de Westwijzer hebben wel van tevoren een bezoek aan de Urbanuskerk en aan Keep Them Rolling gebracht en een opdracht gemaakt over de glas-in-lood ramen. Helaas was de ontwikkelgroep (tijdelijk) gestopt door het niet doorgaan van de nieuwe stichting. Was dat niet het geval dan was het routeboekje zeker op tijd klaargekomen wat nu niet helemaal het geval was. Daardoor kon nu niet tijdig gecorrigeerd worden op fouten en was de opmaak niet optimaal. 5. Vernieuwingen Vernieuwend ook was het overzicht van godsdiensten en levensbeschouwingen met hotspots over taoïsme waar de leerlingen oefeningen deden met basisinformatie over westerse esoterische stromingen zoals de theosofie en de vrijmetselarij. Hierbij werd voortgebouwd op het interreligieuze deel van het morgenprogramma met vertegenwoordigers van christendom en islam (joodse gelovigen lieten het deze keer afweten). Qua informatie en presentatie werden door Pastoor Jongerden, diaken Brussee en dhr. Mohammed Akkali leerzaam en aantrekkelijk programma aangeboden waarna de leerlingen vragen konden stellen. De oproep tot gebed, de heilige boeken en de Gulden Regel kregen zo op interreligieuze wijze aandacht. Niet alleen bij Ontmoeten maar ook bij Herdenken was er sprake van vernieuwing. Voor het eerst deden ook twee medewerkers van het crashmuseum in Aalsmeer mee met radioapparatuur uit de Tweede Wereldoorlog. Bij twee andere hotspots waren ooggetuigen dan wel nabestaanden van slachtoffers van bombardementen in Bovenkerk en de wijk Elsrijk aanwezig. Dat sprak veel leerlingen aan, oog in oog in dialoog gaan met bejaarde mensen met veel levenservaring.

5 5 6. Gemeentelijke belangstelling. Grote afwezige was deze keer de gemeente Amstelveen die in voorgaande jaren steeds deze Ontmoetings- en (Her)denkingsdag heeft ondersteund en altijd acte de préséance gaf in de persoonlijke aanwezigheid van burgemeester Mirjam van `t Veld soms vergezeld door wethouders. Haar betrokkenheid en inspiratie werd nu node gemist. Het nieuwe College onder een interimburgemeester koos voor een andere weg door alle activiteiten met betrekking tot Historisch besef te herschikken. Daardoor konden de afgesproken activiteiten met de vorige burgemeester niet worden nagekomen. De aanwezigheid van kinderburgemeester Varvara Denisova maakte echter veel goed. Ook de Public Relations liet deze keer te wensen over. Hoewel aangekondigd in het Amstelveens weekblad liet RTVamstelveen deze keer met excuses ook verstek gaan. De stagiaires die de opnames zouden maken waren niet beschikbaar. 7. Voorbereidingen De voorbereidingen verliepen niet helemaal vlekkeloos. Er waren drie keer mails gestuurd over de voortgang van de voorbereiding naar alle betrokkenen. Op het laatste moment deden er zich nog wat wijzingen voor en door een technisch computerprobleem werd de laatste mail met de actuele stand van zaken niet aan alle betrokkenen verzonden. Daardoor ontstonden in het begin van de opbouw van de kramen wat misverstanden. Het zou daarom goed zijn om ongeveer een week van tevoren een briefing te houden met de betrokkenen. Er waren enkele hotspots met doe- en beweegopdrachten waardoor het maken van de opdrachten wel eens in het gedrang kwam. Dat was o.a. bij de militaire voertuigen van Keep Them Rolling, het analyseren van de glas-in-lood-ramen op christelijke feestdagen en de oefeningen bij het taoïsme. Ook doorliepen niet alle leerlingen alle hotspots. Mogelijk dat er door de medewerkers maar ook door de aanwezige leerkrachten strenger gecontroleerd dient te worden of de leerlingen ook alle opdrachten hebben gemaakt. Sommige hotspots waren nu eenmaal wat spectaculairder en aantrekkelijker zoals Keep Them Rolling voor vooral voor de jongens dan naar het luisteren naar wat lange persoonlijke verhalen. Misschien bij doe-opdrachten alleen noteren dat het is voldaan. Belangrijk ook was het samen zingen van de Herdenkingsrap met eigen teksten over oorlogsslachtoffers. Dit kwam goed uit de verf mede dankzij de goede pianobegeleiding van Frank Roël, directeur van basisschool de Omnibus. Alle aanwezige leerlingen van zijn school stonden rond de piano en waren er de twee vertegenwoordigers van klassen van de Westwijzer. Zes leerlingen zongen de uitgeselecteerde rapteksten. Alles was niet goed verstaanbaar ondanks de geluidsinstallatie en daarom kwam de tekstprojectie op een scherm voor de aanwezigen goed uit. 8. Het leerproces Het weer op die dag bleek achteraf mee te vallen. Maar het programma kon niet meer worden omgezet vanwege gemaakte afspraken.

6 6 De datum van 5 juli (dus tussen de herdenkingen van 4 mei en 15 augustus in) was op zich geschikt omdat het ook aan het einde van het schooljaar viel maar daardoor waren veel leerlingen wel wat onrustiger. Een wat straffere en controlerende houding van de leiding was wel beter geweest maar ook een strakkere organisatie van de hotspots en in de middag met een buitenprogramma. Het hijsen van de vlag aan het begin halfstok en aan het einde volstok (vanwege de bevrijding) door Indisch oorlogsgetroffene Ard Diazoni zou een lommerrijke omgeving van het park omgeving beter tot zijn recht zijn gekomen. De inspiratie hiervan komt van de Herdenkingen van 4 mei en 14 augustus. Dan doet zich de vraag voor of de leerlingen naast de minuut stilte ook het Wilhelmus zouden moeten zingen. Dit is een aandachtspunt waarover de scholen een eigen beslissing zullen moeten nemen. Deze keer was sprake van een indrukwekkend aantal van 18 verschillende hotspots bemenst door elk twee gastdocenten aan de tafels i.p.v. kramen in het Broersepark zoals daarvoor. Naast de traditionele organisaties zoals Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië, Amstelveen Oranje en de Vereniging Historisch Amstelveen waren er nu ook medewerkers van het crashmuseum, de Kleine sjoel aan de Randwijcklaan en de onderzoeksgroep Tweede Wereldoorlog Amstelveen aanwezig. Er is nu een goede basis om de jaarlijkse traditie voort te zetten op basis van het huidige programma met zijn interactieve opdrachten die nog aangescherpt kunnen worden. Het feit dat er naast Nora Valk ook drie nieuwe bejaarde gastdocenten (Jettie Heemskerk, Will Couturier en Rob Veeneman) waren als oorlogsooggetuigen van de oorlog in Amstelveen en Nederlands-Indië, gaf het Ontmoetingsaspect een extra dimensie. Voor de leerlingen, waren dit gedenkwaardige ontmoetingen. Dat geldt ook voor de ontmoetingen met leerlingen van de andere school en vertegenwoordigers van religies, levensbeschouwingen en ook vluchtelingen (Karam Kanho en Mohammed Akkari). Op deze manier kreeg het 1WO2 concreet gestalte: de Tweede Wereldoorlog in Azië werd zo gekoppeld aan de oorlog in Amstelveen en een actuele oorlog in Syrië. En anders dan in de Lesbus Wereldexpress, hadden de opdrachten niet betrekking op objecten maar op levende mensen die een authentiek verhaal hadden te vertellen. De leerlingen waren veel meer dan voorgaande jaren gedurende het dagprogramma van u u. actief bezig om samen in dialoog te gaan over de opdrachten. Na toelichting door de betrokken gastdocenten werden gesprekken gevoerd over hun persoonlijke verhalen. Het plenaire interreligieuze deel werd nu korter gehouden dan voorgaande jaren met daardoor meer ruimte voor hotspotopdrachten bij twee opeenvolgende momenten. In voorgaande jaren stelden de leerlingen zich t.a.v. de op zich interessante verhalen en oefeningen van de verschillende gastdocenten erg receptief op. Nu was sprake van een actieve houding zoals bij de Lesbus Wereldexpress. De gastdocenten waren ervaringsdeskundige hetzij op het gebied van religies en levensbeschouwingen hetzij op het gebied van de Tweede Wereldoorlog. Na een toelichting konden de leerlingen via een routeboekje opdrachten doen en was er bij elk van de 18 hotspots voldoende toelichtend beeldmateriaal. 9. Ervaringen Toch constateerden we dat er ook een paar leerlingen moeite hadden met de invulling van deze dag. Een paar leerlingen van de Omnibus waren wat negatief mogelijk doordat ze moeite hadden met bepaalde hotspots. Maar het overgrote deel van de leerlingen was zeer positief gestemd over deze

7 7 dag. Twee moslimleerlingen van de Westwijzer wilden aanvankelijk deze katholieke kerk niet binnengaan omdat ze dachten dat de profeet Mohamed dat niet zou hebben gewild. De aanwezige islamitische gastdocent heeft ze uiteindelijk na indringende gesprekken zover gekregen dat ze toch het hele programma hebben gevolgd. We zijn Mohammed Akkari daarvoor dankbaar. Uit de schriftelijke evaluatie van de leerlingen van de Omnibus kwam uitdrukkelijk naar voren dat een deel van het programma zoals gepland wel in de open lucht uitgevoerd had kunnen worden met de mogelijkheid voor een speurtocht. Verder was de instructie bij de hotspots en bepaalde opdrachten in het routeboekje niet altijd even duidelijk. Hoe fungeerde het routeboekje met de opdrachten? Op zich gaf het routeboekje veel houvast en duidelijkheid over de te volgen hotspots. Er zat een duidelijke opbouw in en er was een goede mix van thema s rond Ontmoeten en Herdenken. Toch kwamen de opdrachten niet helemaal uit de verf en de verspreiding van het beeldmateriaal per hotspot verliep niet helemaal goed. Daaruit bleek dat de voorbereidingstijd toch te kort was. Een goede voorbereiding vergt tenminste een half jaar zodat ook de scholen zich voldoende kunnen voorbereiden. 10.Aanbevelingen Vanuit voornoemde overwegingen zouden we resumerend de volgende aanbevelingen willen doen: - De leerkrachten zouden meer betrokken moeten worden bij de voorbereidingen. Dat kan door de ontwikkelgroep van vijf docenten nieuw leven in te blazen. Deze groep dient eerst klaarheid te hebben over een duidelijke inhoudelijke visie op basis waarvan de lessen en de hotspots bepaald kunnen worden. Over historische thema s als de nasleep van de Tweede Wereldoorlog (politionele acties) maar ook kolonialisme en slavernij, dient eerst grondig overleg te worden gevoerd. Zo dienen niet alleen de glorieuze en positieve aspecten maar aan de schaduwkanten een plaats te krijgen van onze gedeelde relatie met Nederlands- Oost maar ook West-Indië. Hierover vindt momenteel een nationale discussie plaats. - Ook dienen we overleg te hebben met de gemeente die immers wil dat deze Ontmoetings- en (Her)denkingsdag een jaarlijkse traditie wordt. Op 11 juli was er een inspraakoverleg dat in oktober gecontinueerd wordt. Mogelijk dat de opgekochte sjoel aan de Randwijcklaan hierin nog een rol kan vervullen. Daarmee wordt het historisch inzicht van de leerlingen vergroot en worden ze zich bewust van een gedeeld oorlogsverleden ondanks alle culturele en etnische verschillen van de vele migrantenkinderen op deze kleurrijke scholen. Het schept verbondenheid. - Werken met een draaiboek waarbij de betrokken drie nieuwe scholen en het gebedshuis al aan het begin van het schooljaar worden benaderd en de vrijwilligers worden geïnformeerd. De vraag is of we volgend jaar de Paaskerk gaan benaderen waarbij de nabijgelegen de Linde zeker mee zal doen. Daarnaast kunnen de scholen benaderd worden die nog niet met de Ontmoetings- en (Her)denkingsdagen meegedaan zoals de Horizon en de Pioniers en eventueel de Zwaluwen. - De daadwerkelijk voorbereiding dient zeker een half jaar van tevoren starten met een voorprogramma liefst verzorgd door de leerkrachten zelf. Maar dan moet de lesvoorbereidingen zodat de scholen kunnen starten in april, wel klaar zijn en zijn bekeken door de ontwikkelgroep van vijf docenten. Ook het routeboekje zou een paar weken van tevoren klaar moeten zijn.

8 - Naast het morgenprogramma in het gebedshuis proberen we vast te houden aan het programma in het Broersepark met zijn twee iconische herdenkingsmonumenten. We dienden de mogelijkheden na te gaan van een speurtocht eventueel in digitale vorm dan wel met Qrcodes. - Van tevoren dient er een briefing te worden gehouden waarbij het materiaal klaar dient te zijn/ - Discussie of in dit programma voor lokale Burgerschapsvorming ook aandacht zou moten worden besteed aan het Wilhelmus. Is een eigen keuze van de school maar geeft wel binding tussen de leerlingen waarvan velen een multiculturele achtergrond hebben. - Het commitment van de twee schoolbesturen èn de gemeente moet al in een vroeg stadium duidelijk zijn om de voorbereidingen niet in het gedrang te laten komen. Het beleid voor de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag dient voor meerdere jaren bepaald te worden zodat de continuïteit niet in gevaar komt. - Het scholenproject als netwerkorganisatie is goed uit de verf gekomen. Veertig vrijwilligers hebben zich ingezet voor een leerzame dag dat mogelijk uitmondt in een professionalisering van het pilotprogramma van de afgelopen vijf jaar en het borgen van de resultaten. De tijd zal het leen of dat gaat gebeuren onder een nieuw gemeentelijk beleid. 8

9 9 11. Bijlage: 11.1 Hoofdthema s Er zijn een aantal modellen en thema s die verwerkt zijn in de opdrachten. Hieronder een overzicht van de thema s: Over het te zingen raplied werd verwezen naar onze website.

10 Programma Morgenprogramma: u.: in de Urbanuskerk Plenair: - Welkom Karin Dumasy - Nora Valk over de betekenis van de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag - Opening door de kinderburgemeester Varvara Denisova - Vlagceremonie (halfstok) met Ard Diazoni en kinderburgemeester Varvara Denisova - Kaars aansteken door diaken Eugéne Brussee - Pastoor Jongerden over de Urbanuskerk - Interreligieuze ontmoeting christenen met diaken Brusse en met moslims met Mohammed Akkari - Zingen van de Herdenkingsrap op piano begeleid door Frank Roël, directeur van openbare basisschool de Omnibus. Op een scherm is de tekst te volgen van de raps van de leerlingen. - Instructie over de hotspots (Edu) u u.: uitvoeren eerste 7 hotspots u.: hotspots 8 t/m 18 Hotspot 1: Godsdienst algemeen/ jodendom (Ellen Querido en Ans de Haas) Hotspot 2: feestdagen in het katholicisme (glas-in-lood-ramen): Kerstmis, Pasen, Pinksteren Pastor Brussee en Pastoor Jongerden Hotspot 3: feestdagen in de islam (Mohammed Akkari en Gert-Jan Wijnands) Hotspot 4: Bombardement in de Charlotte de Montpensierlaan in Elsrijk (Will Couturier en Rob Veeneman bijgestaan door Ria de Nooij en Juliette Pierens) Hotspot 5: Bovenkerk en de Urbanuskerk in de Tweede Wereldoorlog (Paul Betgem en Arie Dekker en Trees Buskerman) Hotspot 6: Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië (Nora Valk, Jetty Heemskerk en Ellen Querido) Hotspot 7: Keep Them Rolling Leo Kattevilder bijgestaan door Fokko de Haas en Ed Witte. Noordammerweg 32 (6 min lopen) Mogelijk zijn er nog drie voertuigen: een truck, tank en amfibievoertuig. 7a: Voertuigherkenning 7b: Opdracht: geallieerden en Canadese bevrijders 7c: Varende en rijdende voertuigen 7d: Vliegtuigherkenning Tweede Wereldoorlog 7e: andere voorwerpen uit de oorlog

11 11 Middagpauze buiten de kerk op veldje Middagprogramma: plenair Opening en instructie Uitvoeren hotspots 8 t/m 18 (2 hotspot 9) Hotspot 8: oorlogsmonument en verzet in Amstelveen (Mart Benders en Paul Betgem) Hotspot 9a: voorwerpen wo2 (Hugo v.d. Kooij/ Frank Kuiper van Amstelveen-Oranje) Hotspot 10: Crashmuseum (Fokko de Haas en collega Rik van het crashmuseum) Hotspot 11: onderduiken en Jodenvervolging (Anneke Bulk en Ria de Nooij) Bestemming oude sjoel Randwijcklaan? Hotspot 12: de Tweede Wereldoorlog in Amstelveen (Vereniging Historisch Amstelveen: Annemieke Brouwer, Guus Lindeman en Jan Jaap Mellegers). Korte drankpauze: Karin Dumasy en Riek Jansen Toiletbezoek: achter in de kerk De oorlog in Nederlands-Indië en nu: Hotspot 13: Indië monument (Thea Meulders) Hotspot 14: Verzoening tussen 3 voormalige oorlogsvijanden: Indonesië, Japan en Nederland (Nora Valk en Jettie Heemskerk) Hotspot 15: oorlogen nu in het Midden-Oosten: naam kalligraferen in Arabisch en Hebreeuws (Syrische vluchtelingen Karam Kanho) Hotspot 16: Taoïsme als oosterse levensbeschouwing: Tao-oefening gericht op innerlijke kracht (René Goris) Eigen keuzes maken in denken en leven Hotspot 17: westerse esoterische levensbeschouwingen (Reinout Spaink en Helga brouwer) Hotspot 18: Creatieve hotspot: tekenen van Yin en yang (Gert-Jan Wijnands) u.: Afsluiting plenair Vlag wordt vol stok gehesen Inleveren routeboekjes en met fiets te voet schoolwaarts Napraten en informeel evalueren bij huize Dumasy.

12 Overzicht medewerkers 1. Anneke Bulk Vereniging Historisch Amstelveen. 2. Annemieke Brouwer Vereniging Historisch Amstelveen 3. Ans de Haas Wijkbewoner Elsrijk 4. Ard Diazoni Oorlogsoverlevende Nederlands-Indië 5. Arie Dekker Nabestaande omgekomen familielid bombardement in Bovenkerk (1945) waarover eigen kunstwerk is gemaakt. 6. Diaken Eugéne Brussee Urbanuskerk in Bovenkerk 7. Ed de Witte Woonachtig op vroeger onderduikadres van de Joden in de Rodenburghlaan 8. Edu Dumasy Voorbereidingsgroep/ Onderzoeksgroep Tweede Wereldoorlog Amstelveen 9. Edwin Barentsen Koster Urbanuskerk in Bovenkerk 10. Ellen Querido Indië-herdenking Stichtse Vecht 11. Fokko de Haas Crashmuseum Aalsmeer 12. Frank Kuiper Amstelveen Oranje 13. Frank Roël Begeleider op de piano Herdenkingsrap/ directeur basisschool de Omnibus 14. Gert-Jan Wijnands Stichting Dialoog-in-actie Amsterdam e.o. 15. Guus Lindeman Vereniging Historisch Amstelveen 16. Helga Brouwer Deskundige esoterie 17. Hugo van der Kooij Amstelveen Oranje 18. Jan Jaap Mellegers Vereniging Historisch Amstelveen 19. Jettie Heemskerk Oorlogsoverlevende Nederlands-Indië 20. Joke Jongejan Stichting Dialoog-in-actie Amsterdam e.o. 21. Juliette Pierens Onderzoeksgroep Tweede Wereldoorlog Amstelveen 22. Karam Kanho Syrische vluchteling/ landelijk Syrisch comité 23. Karin Dumasy Voorbereidingsgroep

13 Leo Kattevilder Keep Them Rolling Bovenkerk 25. Mart Benders Onderzoeksgroep Tweede Wereldoorlog Amstelveen 26. Mohammed Akkari Islamdeskundige 27. Nora Valk Overlevende Japans concentratiekamp Ambarawa 28. Pastoor Jongerden Urbanuskerk in Bovenkerk 29. Paul Betgem Onderzoeksgroep Tweede Wereldoorlog Amstelveen 30. Reinout Spaink Voorbereidingsgroep 31. René Goris Taoïstisch monnik 32. Ria de Nooij Woonachtig op vroeger onderduikadres van de Joden in de Rodenburghlaan 33. Rick Francke Crashmuseum Aalsmeer 34. Riek Jansen Voorbereidingsgroep 35. Rob Veeneman Oorlogsoverlevende bombardement Charlotte de Montpensierlaan (1945) 36. Thea Meulders Overlevende Japans concentratiekamp Tjideng/ secretaris gastdocenten Zuidoost-Azië 37. Trees Buskerman Nabestaande omgekomen familielid bombardement in Bovenkerk (1945) 38. Varvara Denisova Kinderburgemeester 39. Will Couturier Oorlogsoverlevende bombardement Charlotte de Montpensierlaan (1945)

14 Video s We hebben na i.v.m. de wet op de privacy bij de scholen gecheckt te hebben of er geen bezwaren waren, de volgende foto- en videorapportages gemaakt. Fotorapportage: Gehele dag 1 Introductie Karin 2 Opening Nora Valk 3 Karin: programma van de dag 4 Opening door kinderburgemeester Varvara Denisova 5 Vlagceremonie (halfstok) met Ard Diazoni en kinderburgemeester Varvara Denisova Pastoor Jongerden over de Urbanuskerk 7 Interreligieuze ontmoeting christenen met diaken Brusse en met moslims met Mohammed Akkari 8 Herdenkingsrap 9 Keep Them Rolling Deel 1: `s morgens Deel 2: `s middags Deel 3: idem 10 Deel 1: Uitvoeren opdrachten met routeboek hotspots 1 t/ 7 (s morgens)

15 15 Deel 2: hotspots 8 t/m 18 (`s middags) 11 Hotspot taoïsme 12 Apparatuur crashmuseum 13 Hotspot 16 Yin yang tekenen 14 Japanse concentratiekapen 15 Westerse esoterische levensbeschouwingen

16 16 13.Rapliederen Gekozen raplieden voor 4 de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag 5 juli Toelichting In de zes klassen (w.o. de Linde) die in de voorbereidingsfase hebben meegedaan werd het herdenkingslied aangeleerd op basis van de bekende melodie `Zing een liedje voor me Frans van Thé Lau. Aan de hand van een overzicht van oorlogsslachtoffers konden de leerlingen zelf kiezen voor een oorlogsgetroffene waarover ze een rap zouden maken. De lessen werden in principe gegeven door Edu Dumasy en daarna verder geoefend door de leerkrachten Omnibus Over Emiel Dumasy (Abdulrahman en Raoul) Weetje wat ik zie? Een foto van Emiel. Dat was nog voordat zijn land uit elkaar viel Hij deed 3 jaar lang dwangarbeid waardoor hij nu aan trauma lijdt. Hij was een militair en hij was erg scherp, helaas moest hij toen aan het dodenspoorwerk zijn hand werd bijna afgehakt maar gelukkig had hij zich bedacht. Hij was wel zijn vinger kwijt, als hij daaraan denkt dat hij op zijn lippen bijt toen ie terugkwam was hij een invalide, toen zei die, stop! Schiet niet! Een echte oorlogsheld, dat was hij, zeker met alles wat hij deed. t Is nu voorbij Mensen (Bryan) Mensen hebben voor vrede gestreden Zodat zij en vele anderen weer vrede konden beleven Mensen moesten onderduiken of zich overgeven aan de slechte Duitsers Maar de meesten gingen door, vechten met huiver Het leven in deze tijd was niet zo zuiver Toen kwamen de geallieerden Die de mensen die angst hebben om in die tijd op straat te rennen

17 17 Van deze belachelijke oorlog te redden Er zijn in deze oorlog veel slachtoffers getroffen Maar we weten wel dat hun ook voor vrede hadden gevochten Westwijzer Over Jules Schelvis Mijnheer Schelvis overleefde veel Hij overleefde wat hij wil Vier concentratiekampen overleefde hij Ontsnappen aan Hitler zo ben je vrijdag Hij heeft gewoond in Westerbork Daarna afgevoerd naar Sobibor mensen vermoord Is dat zoals het hoort? Hij was een jood gewoon in Amstelveen Mijnheer Schelvis viel nooit uiteen Johan Benders Johan Benders was heel trouw Omdat hij de joden niet verraden wou Hij werd ontslagen en ging naar de cel Hij werd ondervraagd Dat ging te snel Hij pleegde zelfmoord van een gebouw Omdat hij de joden niet verraden wou Zoveel liefde in één persoon Dat kom je niet tegen in het gewoon Nu zeggen we rust en peace je bent een held Johan dat zeggen we hard en luid Daarmee klinkt het afscheidsgeluid.

18 Piet de Winter Ik geef Piet geen ongelijk De joden stonden als alle anderen gelijk Hielp honderden joden ook als wat het zo streng verboden Hij hielp de joden in de strijd Bracht ze dus in veiligheid Er zijn zoveel dingen die ik mezelf afvraag Maar een ding weet ik zeker Hij is de held van vandaag Overleed voor zijn vaderland Gaf vrijheid aan Nederland Hij overleefde het dus niet Zelfs verliet hij Nederland niet Honderden joden bedanken Piet Nog zo n oorlog komt er niet.

19 over Anne Frank (alexandra en Romaisa) Je had een prachtig leven tot de oorlog begon Je vluchtte naar Amsterdam tot je onderduiken kon Je schreef een dagboek om je gevoelens te uiten De hele dag verstopt Je kon geen eens naar buiten