Bedrijfsoplossingen tegen resistentieproblemen in de glassierteelt (met oog op teelt van azalea) M. Vissers - Studiedag Azalea - 24/02/2011

Transcriptie

1 Bedrijfsoplossingen tegen resistentieproblemen in de glassierteelt (met oog op teelt van azalea) M. Vissers - Studiedag Azalea - 24/02/2011

2 Probleem: voldoende efficiente plaagbestrijding in de toekomst Probleem: voldoende efficiente plaagbestrijding in de toekomst Weinig producten Veel resistentie IPM wordt de methode om nog duurzaam te KUNNEN bestrijden moeten MINDER FREQUENT SPUITEN om middelen OK te houden stel zolang mogelijk chemische behandelingen uit! cfr antibiotica bij ons Uitstel behandeling = minder resistentie-opbouw mogelijk door insecten/mijten maar ook minder residu voor biologische bestrijders UITEINDELIJK GAAN ZOWEL CHEMIE ALS BIOLOGIE BETER WERKEN

3 Probleem: voldoende efficiente plaagbestrijding in de toekomst MINDER FREQUENT SPUITEN > Hoe? Vrijgekomen spuittijd vrijmaken voor scouten > PARAGRAAF 1 Plaagdruk veel lager houden via allerlei trucs > PARAGRAAF 2 Behandelen met niet chemische middelen > PARAGRAAF 3 Chemische behandelingen optimaliseren > PARAGRAAF 4 Efficiënte spuitschema s = gericht afwisselen > PARAGRAAF 5 Biologie combineren met chemie > PARAGRAAF 6

4 1. Scouten Beschouw scouten als een volwaardige opdracht >>>>> stel een scouter aan of plan scoutingstijd in: dan gebeurt het!!!

5 1. Scouten Beschouw scouten als een volwaardige opdracht >>>>> stel een scouter aan of plan scoutingstijd in: dan gebeurt het!!! Goed scouten = kleinere plaag: minder bespuitingen nodig, misschien zelfs plaatselijk

6 1. Scouten Beschouw scouten als een volwaardige opdracht >>>>> stel een scouter aan of plan scoutingstijd in: dan gebeurt het!!! Goed scouten = kleinere plaag: minder bespuitingen nodig, misschien zelfs enkel plaatselijk = scouter merkt snel welk middel nog goed werkt en welk niet > verkeerd middel = resistentie kweken

7 1. Scouten 1 keer met verkeerd middel spuiten kost veel geld! Bv. Mesurol tegen Echinothrips spuiten (= beste tripsmiddel maar niet tegen Echino!) = verloren kost Mesurol + kost spuitarbeid

8 1. Scouten 1 keer met verkeerd middel spuiten kost veel geld! Bv. Mesurol tegen Echinothrips spuiten (= beste tripsmiddel maar niet tegen Echino!) = kost Mesurol + kost spuitarbeid = verdere plaaguitbreiding Echinothrips (nu misschien zelfs 4 bespuitingen ipv 2)

9 1. Scouten 1 keer met verkeerd middel spuiten kost veel geld! Bv. Mesurol tegen Echinothrips spuiten (= beste tripsmiddel maar niet tegen Echino!) = kost Mesurol + kost spuitarbeid = verdere plaaguitbreiding Echinothrips (nu misschien zelfs 4 bespuitingen ipv 2) = + als al een Californische tripsje voorkomt, ook voor deze plaag al start resistentie-opbouw tegen Mesurol

10 1. Scouten DAAROM Laat uw scouter opleiden én begeleiden!

11 1. Scouten DAAROM Laat uw scouter opleiden én begeleiden! in het gebruik van hulpmiddelen Vangplaten, Feromoonvallen, Vanglampen Methoden voor gewascontroles, opvolging plagen Berlesetrechters (> mijten), Biotoets Rhodo-blaadjes (> Pythium/Phytopht)

12 1. Scouten Biotoets Rhodo-blaadjes = controle Phytophthora in water (ILVO)

13 1. Scouten

14 1. Scouten cursus PCS

15 1. Scouten proeven PCS

16 trucs voor efficiënte gewascontrole 1. Scouten

17 Herkennen schadebeelden 1. Scouten

18 1. Scouten Laat uw scouter en personeel opleiden én begeleiden! gebruik hulpmiddelen Vangplaten, Feromoonvallen, Vanglampen Berlese trechters (> mijten), Biotoets Rhodo-blaadjes (> Pythium/Phytopht) + zelf opleiden eigen personeel in het herkennen van de typische schadebeelden, ziekten en plagen op gewassen van het eigen bedrijf medewerkers hebben signaalfunctie tijdens de werkzaamheden bv. bij azalea planten met mijten, taxuskevervraat maar ook Cylindrocladium- en Phytophthora-symptomen, (bladaaltjes, )

19 1. Scouten Verschil Cylindrocladium Phytophthora > keuze juist middel Cylindrocladium gedeeltelijke wortelhalsrot Phytophtora cinnamoni volledige wortelhalsrot P. citricola, P. ramorum taksterfte Afsterving vanuit de wortelhals naar boven (vaak 1-zijdig bruin) Bij 3-stekkers vaak maar 1 scheut aangetast Vergeling > groeiremming > verwelking Afsterving vanuit de wortelhals naar boven (volledig bruin) Bij 3-stekkers alle stekken aangetast Vaalgroenverkleuring > volledige verbruining > volledige afsterving Afsterving van scheuten van boven naar onder

20 1. Scouten Symptomen weekhuidmijt

21 Verschil Calif Echinothrips > keuze juist middel 1. Scouten

22 1. Scouten TOT SLOT voor scouting Opleiding waar? Adviesdienst Gewasbescherming! Opleiding scouten voor starters op bedrijf zelf of wintercursus (ook voor azaleatelers!) momenteel op de bedrijven ook: startbegeleiding bij eerste gebruik van roofmijten + advies rond opstellen chemisch/biologische bestrijdingsschema s Toekomst? > Scoutbox deponeer/post-punt vangplaten > PCS telt voor u deponeerpunt planten voor wh-mijtentellingen, Rhodo-blaadjescontroles (?) AGB acties

23 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden

24 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 1. Klassieker = meer aandacht hygiene = MINDER AANTASTINGEN onkruid weg = wittevlieg, echinothrips, bladluis weg

25 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 1. Klassieker = meer aandacht hygiene = MINDER AANTASTINGEN onkruid weg = wittevlieg, echinothrips, bladluis weg geen overwintering van kuip- en andere planten = minder bladluis, wittevlieg, spint,..

26 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 1. Klassieker = meer aandacht hygiene = MINDER AANTASTINGEN onkruid weg = wittevlieg, echinothrips, bladluis weg geen overwintering van kuip- en andere planten = minder bladluis, wittevlieg, spint,.. voor risicobedrijven (jongplanten ea), ontsmettingsbak, gastenjas, insectengaas,..

27 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Maar ook: 2. Verander teeltmethoden die problemen veroorzaken

28 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Maar ook: 2. Verander teeltmethoden die problemen veroorzaken kamerplanten: geen spintgevoelige planten op hangboorden, kies voor locaties onder bovenbegieting > spintrisico

29 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Maar ook: 2. Verander teeltmethoden die problemen veroorzaken kamerplanten: geen spintgevoelige planten op hangboorden, kies voor locaties met bovenbegieting > spintrisico stekken: bij stekbedden met directe plastiekafdekking: leg acryldoek op stekken onder de plastiek > stekken blijven droog > Botrytis (geldt dit ook voor azalea????)

30 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Maar ook: 2. Verander teeltmethoden die problemen veroorzaken kamerplanten: geen spintgevoelige planten op hangboorden, kies voor locaties met bovenbegieting > spintrisico stekken: bij stekbedden met directe plastiekafdekking: leg acryldoek op stekken onder de plastiek > stekken blijven droog > Botrytis specifiek voorbeeld proef KPL 2011 oplossing voor vliegjes die kweken op groene vloeimatten (zomer)

31 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Maar ook: 2. Verander teeltmethoden die problemen veroorzaken kamerplanten: geen spintgevoelige planten op hangboorden, kies voor locaties met bovenbegieting > spintrisico stekken: bij stekbedden met directe plastiekafdekking: leg acryldoek op stekken onder de plastiek > stekken blijven droog > Botrytis specifiek voorbeeld proef KPL 2011 oplossing voor vliegjes die kweken op groene vloeimatten (zomer) aanpak bij de bron: algenpreventie of afdoding in waterbassin

32 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Aanpak algen bij de bron Verschillende technieken voor algenpreventie of afdoding in het gietwaterbassin

33 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden

34 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Maar ook: 2. Verander teeltmethoden die problemen veroorzaken kamerplanten: geen spintgevoelige planten op hangboorden, kies voor locaties met bovenbegieting > spintrisico stekken: bij stekbedden met directe plastiekafdekking: leg acryldoek op stekken onder de plastiek > stekken blijven droog > Botrytis specifiek voorbeeld proef KPL 2011 oplossing voor vliegjes die kweken op groene vloeimatten (zomer) aanpak bij de bron: algenpreventie of afdoding in waterbassin aanpak in de serre: andere soort vloeimatten

35 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Oplossing op korte termijn kost: 0,595 /m² proef PCS kost: 0,71 /m²

36 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 2. Verander teeltmethoden bij azalea: Bij AZALEA is al een gigantische stap richting IPM gezet!

37 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 2. Verander teeltmethoden indien ze op termijn renderen: teelt UIT de grond: containervelden

38 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 2. Verander teeltmethoden indien ze op termijn renderen: teelt UIT de grond: containervelden > herbiciden optimalisering containervelden: beste doeken, beste drainage> fungiciden bij gesloten systemen: waterontsmettingssystemen > fungiciden

39 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 2. Verander teeltmethoden indien ze op termijn renderen: teelt UIT de grond: containervelden > herbiciden optimalisering containervelden: beste doeken, beste drainage> fungiciden bij gesloten systemen: waterontsmettingssystemen > fungiciden MET NIETS KAN MEER OP MIDDELEN BESPAARD WORDEN, DAN MET SYSTEMATISCHE MAATREGELEN > zoals verandering teeltsysteem, systemen voor mechanische vangst, kweek minder gevoelige soorten,.

40 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Teelt UIT de grond

41 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Lanzame zandfiltratie

42 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 2. Verander teeltmethoden indien ze op termijn renderen: teelt UIT de grond: containervelden > herbiciden optimalisering van de containervelden: beste doeken, beste drainage bij gesloten systemen: waterontsmettingssystemen > fungiciden mogelijke extra verbetering = tegenhouden verspreiding mijten > wegfilteren weekhuidmijten uit begietingscircuit proef Els Pauwels PCS

43 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 1. Klassieker = meer aandacht hygiene = MINDER AANTASTINGEN MAAR OOK 2. Verander teeltsystemen als ze problemen geven 3. Vang zaken mechanisch weg indien praktisch mogelijk

44 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 3. Vang zaken mechanisch weg indien praktisch mogelijk Beste voorbeeld: gronddoeken tegen onkruid

45 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 3. Vang zaken mechanisch weg indien praktisch mogelijk beste voorbeeld: gronddoeken tegen onkruid andere zaken, vooral van toepassing op kamerplanten: voorkom invlieg plagen: tripsgaas, luisgaas ramen strategisch dicht (mais, kwikstaartjes) vang vliegjes weg: vangplaten aan gietwagen, vangplaat/stekbakje vang vlinders weg: bv. Duponchelia met feromoonvallen (vanglampen)

46 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Microflor - Lochristi

47 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Raes - Destelbergen

48 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden 1. Klassieker = meer aandacht hygiene = MINDER AANTASTINGEN 2. Verander teeltsystemen als ze problemen geven 3. Vang zaken mechanisch weg indien praktisch mogelijk 4. Andere

49 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Teel minder gevoelige soorten ILVO veredeling

50 2. Ziekte/Plaagdruk laag houden Gebruik nieuwe technieken/apparatuur PCS proef Stekken ontsmetten met warm water +/- koper

51 3. Bestrijding met niet-chemische middelen

52 3. Bestrijding met niet-chemische middelen Gebruik BIOPESTICIDEN waar mogelijk > ± GEEN RESISTENTIE Xentari tegen rups > je spaart hier op pyrethr, Tracer, Dimilin, Mimic, Steward Bio 1020 tegen taxuskever > je spaart hier op Dimilin, Steward Diverse aaltjes op stekbed tegen Sciara, taxuskever, (tripspop) > ipv Dimilin, Preferal op stekbed tegen wittevlieg, (trips, luis) > ipv Confidor, Admiral, Sanmite, Trianum P op stekbed tegen Pythium, Rhizoctonia, Fusarium, > ipv Previcur, Sporgon, Prestop op stekbed tegen Pythium, Phytophthora, Fusarium, > ipv Fenomenal, Sporgon,. Tricho-Prestop proeven PCS/ILVO

53 3. Bestrijding met niet-chemische middelen Gebruik BIOPESTICIDEN waar mogelijk > GEEN RESISTENTIE Xentari, Bio 1020, aaltjes, Preferal, Trianum, Prestop, MAAR OOK ELICITOREN = weerstandopwekkers Aliette (of Fenomenal) tegen Pythium, Phytophthora > eerste keus, daarna pas Paraat, Previcur.. Vacciplant in groenten & fruit tegen bacterievuur, witziekte Studiedagen 2009 plantweerstand PCS/Goossens

54 3. Bestrijding met niet-chemische middelen Wat betekent een keer kiezen voor een BIOPESTICIDE of elicitor? = triple winst op voorwaarde dat ze werken!!! (dus correct toepassen > RV, neveneff) bv: Xentari = goed afwisselmiddel = andere resistentiegroep, zelfs geen resistentie! > kan daarom ook preventief! = chemische insecticiden als Tracer, Steward, blijven krachtig (geen resistentie-opbouw bezig) = biologische bestrijding blijft optimaal (geen kwalijk residu op gewas)

55 3. Bestrijding met niet-chemische middelen MAAR opgelet biopesticide = vaak zelf een schimmelpreparaat > kan zelf ook gevoelig zijn voor chemische middelen > zie neveneffecttabellen (zie bv. in Ndl. Botanigard = schimmel Beauveria tegen trips, wittevlieg)

56 3. Bestrijding met niet-chemische middelen NIET-CHEMISCHE MIDDELEN BIOPESTICIDEN BIOLOGISCHE BESTRIJDERS > diverse: overzicht van enkele mogelijkheden

57 3. Bestrijding met niet-chemische middelen start met bodemroofmijten op stekbed/zaaikist Hypoaspis om Sciara en tripspoppen af te doden nieuw: Macrocheles Proeven: - effect van slakkenkorrels op bodemroofmijten - Gebruikswaarde Macrocheles op tripspoppen (SNBL) proeven PCS

58 3. Bestrijding met niet-chemische middelen Sluipwespenkweek op graanluis Lukt goed in koele geschermde serre Zomerproeven 2011 onder tafels proeven PCS

59 3. Bestrijding met niet-chemische middelen Roofmijtenkweek op Ricinus A. degenerans lukt prima Proeven PCS 2010

60 3. Bestrijding met niet-chemische middelen start met ROOFMIJTEN in uw planten = oplossing in diverse teelten tegen resistente plagen = het systeem om preventief te bestrijden! roofmijtenproject > optimalisatie gebruik (zodat ook bij minder gunstige omstandigheden mogelijk wordt) Proeven PCS 1996 > 2011

61 4. Chemische behandelingen optimaliseren

62 4. Chemische behandelingen optimaliseren Als je dan toch moet spuiten: verbeter het resultaat van elke bespuiting apart kies het meest geschikte middel!

63 4. Chemische behandelingen optimaliseren Kies het meest geschikte middel Zie eerst op Fytoweb: welke middelen zijn erkend? bv: keuze blad- en takphytophthora-middel: Ranman A, Shirlan, Bravo, Sereno, Acrobat, Tanos, Valbon

64 4. Chemische behandelingen optimaliseren Kies het meest geschikte middel Zie eerst op Fytoweb: welke middelen zijn erkend? bv: keuze blad- en takphytophthora-middel: Ranman A, Shirlan, Bravo, Sereno, Acrobat, Tanos, Valbon Zie op resistentiewebsite: welke middel loopt minst kans op resistentie? zie op uit welke resistentiegroep kies je het eerste middel Medium high risk: Ranman A Low medium risk: Tanos,. Low risk: Shirlan, Bravo,..

65 4. Chemische behandelingen optimaliseren Kies het meest geschikte middel Zie eerst op Fytoweb: welke middelen zijn erkend? bv: keuze blad- en takphytophthora-middel: Ranman A, Shirlan, Bravo, Sereno, Acrobat, Tanos, Valbon Zie op resistentiewebsite: welke middel loopt minst kans op resistentie? zie op uit welke resistentiegroep kies je het eerste middel Medium high risk: Ranman A Low medium risk: Tanos,. Low risk: Shirlan, Bravo,.. Zie andere zaken: artikel productkeuze (neveneffecten, mind,..) Artikel PCS/Goossens 2010

66 4. Chemische behandelingen optimaliseren Kies een gewasveilige toepassing > FYTOTOXWEB

67 4. Chemische behandelingen optimaliseren Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking!

68 4. Chemische behandelingen optimaliseren Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking! spuit het middel waar het moet zijn

69 4. Chemische behandelingen optimaliseren Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking! spuit het middel waar het moet zijn! Azaleaspuitapparaat (van onder naar boven) Project Spuittechniek ILVO & PCS 2007 > 2011

70 4. Chemische behandelingen optimaliseren Gebruik van spuitbomen (verticaal) Project Spuittechniek ILVO & PCS 2007 > 2011

71 4. Chemische behandelingen optimaliseren Proeven PCS Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking Echinothrips! 2010 > 2011 doe suiker bij een tripsmiddel of spuit suiker 4u eerder grafiek Echinothripsproef PCS 2010 % afdoding Echinothrips Vgl Exp A met en zonder Water 1,0 Mesurol 1,5 Mesurol Exp A 2,5 Exp A 2,5 Exp A + S 5 Exp A 5 Exp A + S Water 1,0 Mesurol 1,5 Mesurol Exp A 2,5 Exp A 2,5 Exp A + S 5 Exp A 5 Exp A + S Exp B + S Exp C + S Tracer Exp B + S Exp C + S Tracer

72 4. Chemische behandelingen optimaliseren Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking! haal trips naar de top van het gewas met lokstof of feromonen enkele uren voor tripsbespuiting in grote serres: capsule bij begin van aanvoerleiding CO2 capsules net voor ventilatoren (in luchtstroom) in kleine serres: 1 capsule/100 m² ophangen STOP met Lurem na de bespuiting (weghalen!)

73 4. Chemische behandelingen optimaliseren Effect uithangen Lurem-capsules enkele uren voor tripsbespuiting (Syngenta) (2 behandelingen) % afdoding Calif. 100trips na 1 wk na 2 wk Exp zonder lurem Exp met lurem

74 4. Chemische behandelingen optimaliseren Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking! gebruik voorbehandeling of bijmenging van oliën, uitvloeiers bij wolluis Dag 1 Dag 2 Score op 10 (gemidd. 4 soorten) Raptol (koolzolie + pyrethr) Calypso + Raptol 10 Naturen eradibug (koolzolie) Calypso + Naturen Eradibug 10 Elefant Sommerol Calypso + Elefant Sommerol 10 Ranman B Calypso + Ranman B 10 Eradicoat Calypso + Eradicoat 9 Plant Invigorator Calypso + Plant Invigorator 9 Eco-insect (K-zout) Calypso + Eco-insect 9 Proeven PCS Trend 90 Calypso + Trend 90 Calypso > 2011

75 4. Chemische behandelingen optimaliseren Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking! MAAR opgelet: uitvloeier geen verbetering voor alle plagen! Proef Syngenta 2010

76 4. Chemische behandelingen optimaliseren Nadat het middel gekozen is, pas het toe aan maximale werking! toepassing middel in de juiste week, zeker voor buitenplagen!!! Tegen kever: s avonds spuiten

77 5. Efficiënte spuitschema's: gericht afwisselen

78 5. Efficiënte spuitschema's: Als je dan toch moet spuiten: gericht afwisselen verbeter niet alleen het resultaat van elke bespuiting apart, MAAR zorg voor een efficiënte volgorde van spuitmiddelen

79 5. Efficiënte spuitschema's: gericht afwisselen voorbeeld: spint kamerplanten anti-resistentie > NOOIT hetzelfde middel in opeenvolgende generaties! als er te weinig middelen zijn: BLOKKEN, cfr IRAG spint generatie 1: middel A > middel A > middel B > middel B generatie 2: C > C > D > D generatie 3: E > E > F > F generatie 4: A > A > B > B (A is nu veel effectiever dan wanneer het in generatie 2 opnieuw zou gespoten worden)

80 5. Efficiënte spuitschema's: gericht afwisselen voorbeeld: spint kamerplanten zie richtlijn Resistentiemanagement van Acariciden IRAG UGent/Firma s PCS/Goossens 2010 anti-resistentie > NOOIT hetzelfde middel in opeenvolgende generaties! als er te weinig middelen zijn: BLOKKEN, cfr IRAG spint generatie 1: middel A > middel A > middel B > middel B generatie 2: C > C > D > D generatie 3: E > E > F > F generatie 4: A > A > B > B (A is nu veel effectiever dan wanneer het in generatie 2 opnieuw zou gespoten worden)

81 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema:

82 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema: (vroegere gedachtengang toen er nog genoeg breedwerkende middelen waren)

83 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema: (vroegere gedachtengang) ik heb trips ik spuit ineens een breed middel zoals Vertimec trips dood en ineens al preventief tegen whmijt, spint, mineerders We hadden toen voor weekhuidmijt toch nog volgende andere middelen achter de hand: Mitac, Endosulfan, Kelthane, Neoron, Peropal

84 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema: (vroegere gedachtengang) ik heb trips ik spuit ineens met een breed middel zoals Vertimec trips dood en ineens al preventief tegen whmijt, spint, mineerders In 2011 = Compleet fout Want niets meer achter de hand, we moeten het met Vertimec doen

85 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen dan dood ik trips > redenering is nog tamelijk OK (maar toch zou ik in geval azalea geen Vertimec kiezen, want Vertimec heb je nodig voor weekhuidmijten)

86 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen dan dood ik trips > redenering is nog tamelijk OK heb ik ineens al preventieve behandeling tegen weekhuidmijt, spint, mineerders > redenering niet OK want bij spuiten als de plagen er nog niet echt zijn = na enkele weken lager geconcentreerd residu op de bladeren resistentie-opbouw tegen Vertimec begint bij de eerste plaagopkomst

87 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema: Hoe dan wel?

88 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 STARTVRAAG: wat is mijn plaag die het moeilijkst te bestrijden is? = plaag met weinig beschikbare goede middelen = plaag waar meest behandelingen voor nodig zijn = plaag die meest risico op commerciële schade geeft

89 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 STARTVRAAG: wat is mijn plaag die het moeilijkst te bestrijden is? = plaag met minst beschikbare middelen = plaag waar meest behandelingen voor nodig zijn = plaag die meest risico op commerciële schade geeft Voor azalea weekhuidmijt

90 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 2: welk erkend middel is essentieel voor bestrijding van de hoofdplaag?

91 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 2: welk erkend middel is essentieel voor bestrijding van de hoofdplaag? Voor weekhuidmijt Vertimec of Milbeknock Erkende middelen Vertimec Milbeknock Raptol werking goed goed slecht Resistentiegroep 6 6 3A

92 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 3: zijn er nog plagen waarvoor weinig goede middelen erkend zijn?

93 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 3: zijn er nog plagen waarvoor weinig goede middelen erkend zijn? Echinothrips en Taxuskever

94 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 4: Welke erkende middelen moeten we sparen voor Echinothrips?

95 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 4: Welke erkende middelen moeten we sparen voor Echinothrips? Tracer, Vertimec Erkende middelen Tracer Vertimec Decis Raptol werking Goed Goed Matig Matig Resistentiegroep 5 6 3A 3A Cypertox,.. Matig 3A Mesurol zwak 1A

96 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 5: Welke erkende middelen moeten we sparen voor Taxuskever?

97 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 5: Welke erkende middelen moeten we sparen voor Taxuskever? Dimilin Erkende middelen Dimilin Bio 1020 Decis Karate zeon Cypertox,.. werking Matig goed > L + (A) Matig goed > L Matig > A Matig > A Matig > A Resistentiegroep 15 geen 3A 3A 3A Voor nuttige aaltjes geen erkenning nodig > L: Larvesure, Larvanem, Krausseï-system,

98 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 5: Welke erkende middelen moeten we sparen voor Taxuskever? + Middelen op komst PCS/Goossens Dimilin Erkende middelen Dimilin Bio 1020 Decis Karate zeon Cypertox,.. werking Matig goed > L + (A) Matig goed > L Matig > A Matig > A Matig > A Resistentiegroep A 3A 3A Voor nuttige aaltjes geen erkenning nodig > L: Larvesure, Larvanem, Krausseï-system,

99 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 6: Wat zijn de andere plagen? (gemakkelijkere of alleszins toch met meer beschikbare middelen)

100 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 6: Andere plagen en te gebruiken middelen Erkende middelen Mesurol Tracer Vertimec Decis Raptol Cypertox,.. Californische trips werking Goed Goed Goed Matig Matig Matig Resistentiegroep 1A 5 6 3A 3A 3A

101 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 6: Andere plagen en te gebruiken middelen Californische trips Bladluizen Erkende middelen werking Erkende middelen werking Resistentiegroep Resistentiegroep Mesurol Goed 1A Pirimor Goed 1A Tracer Goed 5 Plenum Goed 9B Vertimec Goed 6 Teppeki Goed 9C Decis Matig 3A Movento Goed 23 Raptol Matig 3A Confidor Goed 4A Cypertox,.. Matig 3A.....

102 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 6: Andere plagen en te gebruiken middelen Erkende middelen Xentari Tracer Karate Zeon Dimilin.. Rupsen werking Goed Goed Goed Matig.. Resistentiegroep U 5 3A 15.

103 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 6: Andere plagen en te gebruiken middelen Rupsen Mineermot Erkende middelen werking Erkende middelen werking Resistentiegroep Resistentiegroep Xentari Goed U Dimilin Goed 15 Tracer Goed 5 Baythroid Goed 3A Karate Zeon Goed 3A Vydate CHL Goed 1A Dimilin Matig

104 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 6: Andere plagen en te gebruiken middelen Erkende middelen Confidor Gazelle Admiral Sanmite Raptol Decis Preferal.. Witte vliegen werking Goed, LA Goed, LA Goed, L Goed, LA Matig, A Matig, A Matig, L.. Resistentiegroep 4A 4A 7 21A 3A 3A U.

105 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Opstellen spuitschema anno 2011 VRAAG 6: Andere plagen en te gebruiken middelen Witte vliegen Spint Erkende middelen werking Erkende middelen werking Resistentiegroep Resistentiegroep Confidor Goed, LA 4A Floramite Goed 25 Gazelle Goed, LA 4A Sanmite Matig 21A Admiral Goed, L 7 Masai Matig 21A Sanmite Goed, LA 21A Vertimec Matig 6 Raptol Matig, A 3A Milbeknock Matig 6 Decis Matig, A 3A Envidor Matig 23 Preferal Matig, L U Torque Matig 12B..... Apollo Matig 10A.....

106 5. Efficiënte spuitschema s: gericht afwisselen Samenvatting spuitschema Vertimec of Milbeknock (6): enkel gebruiken voor weekhuidmijt! Tracer (5): enkel gebruiken voor Echinothrips Dimilin (15): enkel gebruiken voor Taxuskever Confidor of Gazelle (4A): enkel gebruiken voor witte vlieg Andere: Californische trips: Mesurol (1A) > Decis (3A), > indien echt nodig Tracer Bladluis: keus genoeg Rupsen: Xentari (U) of Decis (3A), Mineermot: Baythroïd (3A) of Vydate CHL (1A) Witte vlieg: Confidor/Gazelle (4A) > Sanmite (21A) + Admiral (7) > Decis (3A) Spint: Floramite (25) > Envidor (23) > Torque (12 B) + Nissorun (10A)

107 6. Chemie + Biologie goed combineren

108 6. Chemie + Biologie goed combineren Stel: je wil ook roofmijten gebruiken? waarom zou je dat doen?

109 6. Chemie + Biologie goed combineren Stel: je wil ook roofmijten gebruiken? waarom zou je dat doen? Opruiming van resistente stammen weekhuidmijten (zeker toe te passen als Vertimec niet meer werkt op uw bedrijf)

110 6. Chemie + Biologie goed combineren Stel: je wil ook roofmijten gebruiken? waarom zou je dat doen? Opruiming van resistente stammen weekhuidmijten (zeker toe te passen als Vertimec niet meer werkt op uw bedrijf) om Vertimec nog langer uitstellen! = verdere resistentie-afbouw

111 6. Chemie + Biologie goed combineren Stel: je wil ook roofmijten gebruiken? waarom zou je dat doen? Opruiming van resistente stammen weekhuidmijten (zeker toe te passen als Vertimec niet meer werkt op uw bedrijf) Vertimec nog langer uitstellen! = verdere resistentie-afbouw om preventieve bestrijding te kunnen doen zonder resistentie-opbouw

112 6. Chemie + Biologie goed combineren Stel: je wil ook roofmijten gebruiken? waarom zou je dat doen? Opruiming van resistente stammen weekhuidmijten (zeker toe te passen als Vertimec niet meer werkt op uw bedrijf) Vertimec nog langer uitstellen! = verdere resistentie-afbouw om preventieve bestrijding te kunnen doen zonder resistentie-opbouw om meerdere plagen tegelijk aan te pakken: A. swirski = tegen weekhuidmijt, trips, wittevlieg (spint)

113 MAAR opletten bij productkeuzes 6. Chemie + Biologie goed combineren Essentieel bij gebruik van roofmijten: rekening houden met NEVENEFFECTEN

114 6. Chemie + Biologie goed combineren MAAR welke zijn die gele, oranje en rode middelen

115 6. Chemie + Biologie goed combineren NEVENEFFECTENTABELLEN op het internet

116 6. Chemie + Biologie goed combineren NEVENEFFECTENTABELLEN op het internet

117 6. Chemie + Biologie goed combineren Gele middelen: Wat mag men blijven spuiten als er roofmijten rondkruipen? Bladluis Witte vlieg Trips Spint Weekhuidmijt Mineervlieg Wolluis Kevers Rupsen Compatibele middelen Pirimor, Plenum, Teppeki, Movento Admiral, Preferal Tracer Apollo, Cascade, Floramite, Nissorun, Envidor, Torque Tracer, Trigard Bio 1020, Dimilin Cascade, Dimilin, Mimic, Steward, Xentari, Tracer

118 6. Chemie + Biologie goed combineren Opvallend: geen compatibele weekhuidmijtmiddelen, maar = geen probleem zolang de ingezette roofmijten werken Bladluis Witte vlieg Trips Spint Weekhuidmijt Mineervlieg Wolluis Kevers Rupsen Compatibele middelen Pirimor, Plenum, Teppeki, Movento Admiral, Preferal Tracer Apollo, Cascade, Floramite, Nissorun, Envidor, Torque Tracer, Trigard Bio 1020, Dimilin Cascade, Dimilin, Mimic, Steward, Xentari, Tracer

119 6. Chemie + Biologie goed combineren Oranje middelen: Welke mag men plaatselijk spuiten of op voorhand (= voor inbreng roofmijten)? Bladluis Witte vlieg Trips Spint Weekhuidmijt Mineervlieg Wolluis Kevers Rupsen Kortwerkende middelen Calypso, Confidor, Gazelle, Raptol, Elefant, Sun spray, Bio-pyretrex Calypso, Confidor, Gazelle, Sanmite, Raptol, Bio-pyretrex Vertimec, Raptol Masai, Sanmite, Milbeknock, Vertimec, Elefant, Sun spray Vertimec, Milbeknock Vertimec, Milbeknock Confidor, Raptol, Elefant, Sun spray, Envidor (werkt niet op P. citri) Bio-pyretrex Bio-pyretrex

120 6. Chemie + Biologie goed combineren Rode middelen: Welke mogen zeker niet gespoten worden? Mesurol, Vydate, Perfekthion: tot 12 weken wachttijd! pyrethroïden: Decis, Cypertox, Karate, Baythroïd > tot 12 weken wachttijd!

121 6. Chemie + Biologie goed combineren Hoe zit dat met fungiciden? meeste zijn groene middelen oranje middelen zijn: Topsin, Sporgon, (TMTD, Dithane, Switch) rode middelen zijn: zwavel, Trimangol, Polyram

122 Specifiek voor azalea 6. Chemie + Biologie goed combineren er kunnen nog veel middelen gebruikt worden voordeel azalea: stekproductie volledig in eigen handen; men bepaalt zelf met welke middelen stek wordt behandeld start roofmijten > meestal als de plastiek van de stek gaat spuiten van dan af met gele (of oranje) middelen

123 6. Chemie + Biologie goed combineren EN TENSLOTTE kan dat roofmijtengebruik zo maar op ieder bedrijf? in binnenteelt, opkweekfase, eenvoudig gezegd vanaf daggemiddelde T >16 C Els Pauwels zoekt het uit voor azalea Project roofmijten zoekt de tolerantiegrenzen uit (T, RV, )

124 6. Chemie + Biologie goed combineren EN TENSLOTTE kan dat roofmijtengebruik zo maar op ieder bedrijf? in binnenteelt, opkweekfase, eenvoudig gezegd vanaf daggemiddelde T >16 C Els Pauwels zoekt het uit voor azalea Project roofmijten zoekt de tolerantiegrenzen uit (T, RV, ) ook voor de plagen, cfr. weekhuidmijten stel: er bestaan klimaatsinstellingen die verdragen worden door roofmijten maar niet door weekhuidmijten, bv. x aantal uur RV > 90% weekhuidmijteitjes dood > maar alle eitjes van roofmijten blijven leven dat zou een mogelijke strategie kunnen worden

125 SLOTAANBEVELINGEN Samenvatting TO DO s Laat een scout opleiden, neem tijd voor scouten Hou de plaag/ziektedruk laag door inbouwen van vaste systemen/gewoonten Wil je preventieve behandeling: kies voor biopesticiden of roofmijten; biopesticiden ook curatief mogelijk (bv. rupsbestrijding) Als je toch chemisch moet ingrijpen, zorg voor optimaal spuitresultaat; niet preventief! Indien meerdere bespuitingen nodig zijn; kies voor een goede afwisseling (eventueel in blokken) Indien je biologisch start, pas je spuitschema aan (en voor importstekken, kijk naar de spuithistoriek en reeds aanwezige ziekten/plagen). Indien gewenst laat je bij de start begeleiden bij opmaak van de schema s en opvolging gewas/biologie.

126 SLOTAANBEVELINGEN Samenvatting NOT TO DO s Geen pyrethroïden, Mesurol, Perfekthion gebruiken indien je achteraf roofmijten wil gebruiken Geen preventieve chemische behandelingen = resistentie-opbouw Geen risicosituaties uitlokken: spintgevoelige planten op hangboorden, kuipplanten overwinteren, Zaken niet laten aanslepen: groene vloeimatten, niet ontsmetten water, ENZ. Maar ook niet: lukraak eventjes beginnen met biologische bestrijders Biologie kan goed werken op bedrijven die er echt voor gaan, werkt slecht als tussendoortje (alle residu s die er nog rondhangen,.) Goede motivatie om heel personeel alerter te krijgen = als jullie goed meescouten, gaan we biologisch waar mogelijk

127 Oproep Werkgroep Geïntegreerde Bestrijding (Binnenteelten) = Telersgroep, 2x/jaar bedrijfsbezoek bij collega die biologisch gestart is (ook koude teelten) > uitwisselen ervaringen Wie is kandidaat? De werkgroep wil er liefst een 10-tal azaleatelers bij! Biologie werkt echt: uw proeven en die van Els hebben dit bewezen, PCS heeft bovendien een ervaring van meer dan 15 jaar met biologische bestrijders Azalea is onlangs verkozen tot streekproduct, dus dit is zeker een reden voor de telers om een innovatieve voortrekkersrol te spelen binnen de sierteelt. Profiteren van de goede naam en aandacht die de teelt als nieuw streekproduct heeft bij de consument om geïntegreerde bestrijding te introduceren bij de gewone mens.

128 Oproep BIJ DE WERKGROEP GEINTEGREERDE BESTRIJDING Werkgroep > contacteer Joachim Audenaert 0477/ Dank voor de Aandacht