De nieuwe ODIS: genetwerkte contextuele metadata in internationaal perspectief. Joris Colla Informatie aan Zee Oostende, vrijdag 13 september 2013

Transcriptie

1 De nieuwe ODIS: genetwerkte contextuele metadata in internationaal perspectief Joris Colla Informatie aan Zee Oostende, vrijdag 13 september 2013

2 Inhoud 1. Inleiding 2. Het datamodel 3. Internationalisering 4. Duurzame interconnectiviteit 5. Flexibiliteit 6. Tot slot

3 1. Inleiding ODIS: Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren. 2000: ontstaan, initiële financiering < FWO Vlaanderen (Max Wildiersfonds). 2006: vzw structuur. Gezamenlijk initiatief: Gedragen door ADVN, Amsab ISG, KADOC KU Leuven, Liberaal Archief. Partners: AMVB, CRKC, CVAa, Evadoc, Universiteitsarchief KU Leuven. Interuniversitair verankerd: KU Leuven, UA, UGent, VUB. Brugfunctie tussen erfgoed en onderzoek.

4 1. Inleiding Centraal gegeven = de ODIS databank: Operationeel sinds Contextuele webdatabank met vier hoofdmodules opslag, publicatie en analyse van gegevens over organisaties, personen, publicaties en archieven. Brede inhoudelijke focus: politiek, sociale organisaties, kunst en cultuur, kerk en religie, Vlaamse beweging, Ingeschakeld in tal van erfgoed en onderzoeksprojecten.

5 1. Inleiding Multifunctioneel invoerders en gebruikers kunnen de databank op verschillende manieren aanwenden: Encyclopedie: opslag en ontsluiting van basis en/of achtergrondinformatie over organisaties, personen,... Heuristisch instrument: registratie en ontsluiting van informatie over publicaties (periodieken) en archieven van of over deze organisaties, personen,... Authority databank : koppeling van ODIS records aan catalogi en digital repositories van de partnerinstellingen achtergrondinformatie aanbieden en gegevens contextualiseren. Analytische tool: uitvoeren van analytische query s op datapakketten die min of meer volledig zijn.

6 1. Inleiding Invoeromgeving: records (31/05/2013): organisaties, personen, publicaties, archieven. Gegevens worden manueel ingevoerd of automatisch in de databank geladen (conversie van bestaande dataverzamelingen, bv. biografische datareeksen, periodiekenrepertoria, ). Publiekscatalogus (OPAC): Ongeveer 42% van de ODIS records is in de OPAC gepubliceerd. Invoerders(groepen) beslissen welke records klaar zijn voor publicatie. Geen Wikipedia, maar gevalideerde informatie. 2012: bezoeken, unieke bezoekers, paginaweergaves.

7 1. Inleiding ODIS Herculesproject: Start in 2009, financiering < Herculesstichting = Vlaams agentschap voor de financiering van onderzoeksinfrastructuur. Samenwerking tussen KU Leuven en UA. Doel: de contextuele webdatabank ODIS ontwikkelen als informatieknooppunt in een breed netwerk van gegevensverzamelingen, met meer en gebruiksvriendelijke onderzoeksondersteunende functies, en dit alles binnen een duurzame, eigentijdse technische omgeving. Concreet: uitbouw van een nieuwe ODIS databank = ODIS 2 vier krachtlijnen.

8 2. Het datamodel ODIS 2 bevat 7 onderling verbonden hoofdmodules: Organisaties. Personen. Publicaties. Archieven. Families. Gebouwen. Drie nieuwe hoofdmodules. Gebeurtenissen. Daarnaast is er 1 ondersteunende module voor het beschrijven van bewaarplaatsen (gekoppeld aan Archiefbank Vlaanderen).

9 Entity relationshipdiagram van ODIS 2

10 2. Het datamodel Het datamodel is zoveel mogelijk gebaseerd op internationale standaarden: ISAAR(CPF): organisaties, personen, families. ISBD: publicaties. ISAD(G): archieven. Docomomo richtlijnen: gebouwen. ISDIAH: bewaarplaatsen.

11 2. Het datamodel De structuur van de diverse hoofdmodules is gelijklopend: Authority entries voor identificatiegegevens (naam, titel, datering, ). Vrije tekstvelden, voorzien van editing tools. Herhaalbare velden / veldgroepen: invoer vaak op basis van gestandaardiseerde keuzelijsten analytisch potentieel. Relationele veldgroepen: leggen van duidelijke relaties tussen records laat toe om gegevens in een bredere context te plaatsen, netwerken en verbanden te duiden en informatieclusters uit te bouwen.

12 Opbouw van een ODIS 2 organisatierecord

13 2. Het datamodel Slechts enkele authority entries zijn verplicht. Invoerders bepalen zelf welke andere velden ze invullen en hoe gedetailleerd ze een record uitwerken grote flexibiliteit. In de toekomst wordt een central repository voorzien voor informatie die moeilijk in het datamodel past (bv. kwantitatieve gegevensreeksen). Demonstratie.

14 3. Internationalisering ODIS 2 richt zich enerzijds op Vlaanderen / België, maar heeft anderzijds ook een internationale dimensie: Het is mogelijk om gegevens uit de Vlaams Belgische context in internationaal perspectief te plaatsen. De invoer van gegevens over andere contexten dan de Vlaams Belgische is mogelijk. Gegevens kunnen zowel in het Nederlands als in het Engels ingevoerd / gepubliceerd worden. De internationalisering steunt op twee pijlers: meertaligheid en multicontextualiteit.

15 3. Internationalisering Meertaligheid: De nieuwe ODIS is zowel beschikbaar in het Nederlands als in het Engels. Een Nederlandstalig en een Engelstalig record over hetzelfde onderwerp kunnen onafhankelijk van elkaar ontwikkeld worden. Ze delen enkel een beperkt aantal identificatiegegevens. In de toekomst kunnen meer taalvarianten voorzien worden.

16 De verhouding tussen de taalvarianten van een ODIS 2 record

17 3. Internationalisering Multicontextualiteit: Op de Vlaams Belgische context gerichte keuzelijsten werden aangevuld met termen voor andere contexten : Organisatiemodule: keuzelijst Juridische vormen. Personenmodule: Keuzelijst Eretekens. Keuzelijst Onderwijsniveaus (met implementatie ISCED 97: International Standard Classification of Education). Keuzelijsten Politieke functies, Politieke organen, Politieke bevoegdheden. Op dit moment: acht contexten BE, DE, ES, FR, GB, IT, LU, NL. In de toekomst kan het aantal contexten verder uitgebreid worden.

18 Landen waarvoor reeds multicontextuele keuzelijsten beschikbaar zijn in ODIS 2

19 3. Internationalisering Basistermen = termen in de oorspronkelijke taal. Vertalingen zijn opgenomen in tooltips en worden mee doorzocht. Invoerders kunnen werken in alle contexten tegelijk of voor één specifieke context kiezen. Geografische thesaurus: Geografische trefwoorden zijn voor alle Europese landen beschikbaar tot op deelgemeenteniveau. Hiërarchisch opgebouwd, weerspiegelt de administratieve geografie. Ontbrekende termen worden ad hoc toegevoegd. Alternatieve termen, vertalingen en historische termen kunnen ook opgenomen worden. Demonstratie.

20 3. Internationalisering ODIS 2 zal ingeschakeld worden in diverse internationale erfgoed en onderzoeksprojecten: NISE National Movements & Intermediary Structures in Europe: ADVN en internationale partners. Zie ook nise.eu. Periodiekenrepertorium en archievengids over nationale bewegingen. Encounters of European Elites in the 19th Century: KADOC KU Leuven en internationale partners. Zie ook eece.eu. Dataverzameling en analyse i.v.m. elitaire netwerken in 19 de eeuws Europa, met specifieke aandacht voor internationale congressen. Civitas FARCD Forum of Archives and Research on Christian Democracy: KADOC KU Leuven en internationale partners. Zie ook civitas farcd.eu. Uitbouw van brede gegevensreeksen over de Europese christen democratie. TIC Collaborative, A database of International Congresses and Organisations, : UGent (Onderzoeksgroep Sociale Geschiedenis na 1750) en internationale partners. Zie ook Gegevensverzameling over internationale organisaties en hun congressen.

21 4. Duurzame interconnectiviteit ODIS 2 moet uitgroeien tot informatieknooppunt in een breed netwerk van dataverzamelingen belang van database linking : Koppelingen vanuit externe apparaten naar ODIS. Koppelingen vanuit ODIS naar externe apparaten. Het apparaat is OAI PMH conform interoperabiliteit.

22 4. Duurzame interconnectiviteit Koppelingen vanuit externe apparaten naar ODIS: Koppelingen naar authority records over organisaties, personen, publicaties (periodieken), families, gebouwen, gebeurtenissen. ODIS records hebben persistente URL s duurzame links kunnen gemakkelijk gelegd worden. Reeds heel wat bestaande koppelingen vanuit externe apparaten: LIBISnet catalogus (Aleph), Lias (scopearchiv, Rosetta), Erfgoedplus.be,

23 4. Duurzame interconnectiviteit Koppelingen vanuit ODIS naar externe apparaten: ODIS 2 beschikt over een database linking tool records kunnen gekoppeld worden aan beschrijvingen van publicaties in externe catalogi. Bv. een persoonsrecord kan gekoppeld worden aan beschrijvingen van publicaties van en over de persoon in kwestie. Bv. een publicatierecord met achtergrondinformatie over een periodiek kan gekoppeld worden aan de catalogi van instellingen die deze publicatie bewaren. Via deeplinks kan onmiddellijk doorgeklikt worden naar de externe catalogi. De uitbreiding van deze tool naar archiefcatalogi, digital repositories, is voorzien. Demonstratie.

24 De werking van de database linking tool in ODIS 2

25 5. Flexibiliteit Doel = ODIS zo goed mogelijk afstemmen op de noden en behoeften van de invoerders en de gebruikers. Flexibiliteit aan de invoerzijde My ODIS : Invoerders kiezen zelf welke veldgroepen ze te zien krijgen. Invoerders kiezen zelf in welke volgorde de veldgroepen getoond worden. De mogelijkheid om invoerders in de toekomst zelf termen te laten toevoegen aan de keuzelijsten en/of zelf velden te laten definiëren wordt onderzocht.

26 5. Flexibiliteit Flexibiliteit aan de uitvoerzijde verschillende manieren om de ODIS 2 inhoud te raadplegen: HTML uitvoerformaten. Export van gegevens naar Excel. Geavanceerde rapporteringstools, via de implementatie van Oracle Business Intelligence Enterprise Edition (OBI EE) 11g. Specifieke OPAC s zijn mogelijk. Cf.

27 Partnerinstellingen en onderzoekers Eindgebruikers Input in het gestandaardiseerde ODIS-frame Partnerinstelling A Partnerinstelling B Uitgebreide exportmogelijkheden Onderzoeker C Input in het gestandaardiseerde ODIS-frame + zelf gedefinieerde velden Basisgegevens Specifieke gegevens partnerinstelling B Specifieke gegevens onderzoeker C Toegang via algemene ODIS-OPAC Toegang via specifieke OPAC Geen toegang via het web Analysetools partnerinstelling of onderzoeker Beoogde configuratie van de ODIS 2 databank

28 5. Flexibiliteit GIS tools: De geografische trefwoorden van ODIS 2 zijn gekoppeld aan coördinaten (beschikbaar voor alle Europese landen, tot op deelgemeenteniveau ). Mogelijkheid om zoekresultaten op kaart te tonen en ODIS gegevensreeksen ruimtelijk te analyseren. Software: Oracle Fusion Middleware MapViewer. Demonstratie.

29 6. Tot slot Enkele technische gegevens: Hardware: HP BL460c met Intel Xeon X x 2.6 GHz Processor, 96 GB RAM, 300 GB hard drive. Software: Windows Server 2008 R2 64 bit, Oracle Database 11g Enterprise Edition Release De nieuwe ODIS wordt dit najaar in productie gesteld. De volledige inhoud van de huidige databank zal dan verhuizen naar het nieuwe apparaat.

30 6. Tot slot Vragen? Suggesties? Opmerkingen? Voor meer informatie kan u altijd terecht op joris.colla@kadoc.kuleuven.be, peter.heyrman@kadoc.kuleuven.be of info@odis.be.