AANVULLENDE INFORMATIE BESTUURLIJKE CONSULTATIE 1 INLEIDING MEMO

Transcriptie

1 DATUM 17 februari 2014 VAN College van D&H AAN Verenigde Vergadering AFSCHRIFT AAN BETREFT Deltabeslissingen: bestuurlijke consultatie MEMO AANVULLENDE INFORMATIE BESTUURLIJKE CONSULTATIE 1 INLEIDING Op 13 februari 2014 zijn de verschillende regionale voorkeuren ten aanzien van de concept- Deltabeslissingen besproken in de landelijke Stuurgroep Deltaprogramma. Het voornaamste doel van deze bijeenkomst was om te komen tot een gedragen advies over de nieuwe waterveiligheidsnormen. Ten behoeve van de nieuwe normen is veel aanvullende informatie aangeleverd, die van belang is voor de Bestuurlijke Consultatie van de waterschappen. Deze Bestuurlijke Consultatie wordt niet alleen vanuit het Deltaprogramma gevraagd. Ook vanuit de Unie van Waterschappen is gevraagd om vóór 23 maart een eerste beoordeling te maken van de concept-normen. De beoordelingen van alle individuele waterschappen zal door de Unie van Waterschappen dan omgevormd worden tot een soort 'uitvoerbaarheidstoets' van de nieuwe normen, die vanuit de Unie van Waterschappen wordt meegegeven aan het Deltaprogramma. Naast de aanvullende informatie over de waterveiligheidsaspecten is er in de afgelopen periode ook informatie verzameld over de zoetwatervoorziening en de andere Deltabeslissingen. Deze ontwikkelingen kunnen meegenomen worden in de definitieve reactie op de Bestuurlijke Consultatie Deltaprogramma. In dit memo wordt in paragraaf 2 eerst ingegaan op de nieuwe informatie over de nieuwe normen voor de waterveiligheid. Daarbij wordt specifiek ingegaan op de effecten voor de waterkeringen van Hollandse Delta. Vervolgens wordt in paragraaf 3 nader ingegaan op de eerste beoordeling van de nieuwe normen, die door de Unie wordt gevraagd. In paragraaf 4 wordt nog kort ingegaan op de nieuwe aspecten rond de zoetwatervoorziening. Tenslotte worden in paragraaf de conclusies samengevat, die in de definitieve reactie over de Bestuurlijke Consultatie is verwoord.

2 PAGINA 2 van 15 2 DELTABESLISSING WATERVEILIGHEID 2.1 Algemeen Ten behoeve van de Deltabeslissing Waterveiligheid is in de afgelopen periode nog veel aanvullende informatie aangeleverd. Daarbij is enerzijds veel basisinformatie geüniformeerd, zodat de verschillende voorstellen voor de nieuwe normering van de primaire waterkeringen beter met elkaar vergelijkbaar zijn. Anderzijds is ook nog nieuwe informatie toegevoegd, zoals over de normering van de duinen, de B- en de C-keringen en over het groepsrisico. Daarmee wordt er nu een totaal-beeld van de waterveiligheid gecreëerd. In de Stuurgroep Deltaprogramma zijn de verschillende voorstellen besproken. Daarbij is als redeneerlijn gehanteerd, dat de overstromingsnormen gebaseerd worden op een robuuste indeling volgens het principe 1. Daarbij wordt de volgende redeneerlijn toegepast: Voor iedereen achter de primaire waterkeringen wordt in ieder geval een basisveiligheid gegarandeerd, gebaseerd op het Lokaal Individueel Risico (LIR). Vervolgens wordt gekeken naar economisch optimum via een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA). Tenslotte is het nodig om te voorkomen dat er grote groepen slachtoffers vallen (groepsrisico) en wordt gekeken of vitale en kwetsbare infrastructuur getroffen wordt. Voor deze laatste aspecten zal zo nodig een extra veiligheid boven op de basisveiligheid gelegd worden. De LIR-waarde geeft aan welke overstromingskans gehanteerd moet worden om tenminste aan de basisveiligheid van 1/ per jaar (10-5 per jaar) te kunnen voldoen. De MKBA geeft aan wat de economisch optimale verhouding is tussen de kosten voor versterking en de schade als gevolg van een overstroming. Ten aanzien van het groepsrisico is onderzocht, waar een extra veiligheid nodig is om te voorkomen, dat bij een overstroming grote groepen slachtoffers vallen. Als er meer dan 200, 500 resp slachtoffers vallen, hoort daarbij in principe een overstromingskans in de orde van 1:10.000, 1: resp. 1: per jaar. Op basis van deze algemene redeneerlijn zijn per dijktraject specifieke normvoorstellen afgeleid. Daarbij zijn verschillende informatiebronnen gebruikt. De belangrijkste daarvan zijn de beleidsstudie Waterveiligheid 21 e eeuw (WV21), het project Veiligheid Nederland in Kaart-2 (VNK2), de rapporten Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse (MKBA) en Slachtofferanalyse (SLA). Deze rapporten en de aanvullende informatie zijn door het Deltadeelprogramma Veiligheid samengevat in twee achtergrond documenten (DPV1 en DPV2). De uitgangspunten en aannamen bij deze studies zijn zoveel mogelijk vergelijkbaar gehouden, maar voor sommige aannamen zijn nog wel enkele algemene opmerkingen te maken: In de overstromingsberekeningen is meestal uitgegaan van de huidige situatie, zowel t.a.v. de inrichting van het gebied (bijvoorbeeld al of geen voorlanden, ligging van woonkernen) als t.a.v. het functioneren van structuren (zoals het blijvend keren van water door compartimenteringskeringen). De gevoeligheid van deze aannamen voor het normvoorstel is echter niet of nauwelijks in beeld gebracht. De overstap van overschrijdingskans per dijkring naar overstromingskans per dijktraject heeft ook invloed op het nut en de noodzaak voor de verschillende primaire waterkeringen, zoals de B- en de C-keringen. In het voorliggende normvoorstel ontbreekt dan ook een beschouwing over het al of niet handhaven van deze keringen. In de volgende paragrafen zal per dijkring een beschouwing worden gegeven van de basisinformatie per dijktraject en welke algemene of locatie-specifieke opmerkingen van belang zijn voor de definitieve bestuurlijke reactie naar het Deltaprogramma. 1 De robuuste indeling volgens het principe geeft een normstelsel, waarbij de overstromingskans voor een dijktraject is verdeeld in 7 klassen: 1:100 1:300 1: : : : : per jaar

3 PAGINA 3 van Dijkring 17 IJsselmonde Deze dijkring is verdeeld in 3 dijktrajecten (zie figuur 1a). Dijktraject 17-1 ligt in het zuiden langs de Noord en Oude Maas. Dijktraject 17-2 loopt vanaf Hoogvliet tot aan de Brienenoordbrug. Dijktraject 17-3 ligt vanaf de Brienenoordbrug tot voorbij Ridderkerk. De begrenzingen van de dijktrajecten sluiten aan Figuur 1: Dijkring 17: IJsselmonde op compartimenteringskeringen en zijn daarmee logisch verklaarbaar. Nr. Naam Lengte [km] Evacuatiefractie [%] Slachtoffers [aantal] [miljoen ] 17-1 IJsselmonde-Zuid 26,2 8% IJsselmonde-Noord-West 25,6 8% IJsselmonde-Noord-Oost 10,5 8% Tabel 1a: De basisgegevens van elk dijktraject Nr. Naam LIR MKBA Groepsrisico 17-1 IJsselmonde-Zuid IJsselmonde-Noord-West IJsselmonde-Noord-Oost Tabel 1b: Het resulterende normvoorstel per dijktraject Het normvoorstel voor 17-1 en 17-2 ligt met 1:3.000 per jaar in het midden van de klasseindeling. Voor 17-1 is het Lokaal Individueel Risico (LIR), terwijl voor 17-2 de schade bepalend is. Voor het dijktraject 17-3 is een strenge norm van 1: per jaar toegepast, omdat de overstromingsberekeningen aangeven, dat een groot gebied getroffen wordt (zie figuur 1b). In deze figuur wordt de overstromingsberekening gegeven, als de dijk tussen Bolnes en Ridderkerk (zie pijl) door zou breken. De (diep-)blauwe kleur geeft aan, dat het hele oostelijk deel van IJsselmonde overtroomd wordt met een waterdiepte van 3 à 4 meter. Figuur 1b: Overstromingsbeeld traject 17-3 Zo zijn ook berekeningen gemaakt met een doorbraak langs andere delen van dit dijktraject, waardoor het berekende aantal slachtoffers (998 slachtoffers) en de berekende schade (ruim 40 miljard euro) hoog is. Vanuit de risicobenadering (risico = kans x gevolg) betekent dat de overstromingskans klein moet zijn. Vandaar het normvoorstel; van 1: per jaar. Door morfologische processen in de Dordtse Kil, Oude Maas en Spui is zettingsvloeiing in dit gebied van belang (momenteel urgent bij Hoogvliet en Spijkenisse). Inmiddels is nader onderzoek naar deze processen gestart, maar de (eerste) uitkomsten zouden in het kader van de Deltabeslissing Waterveiligheid gemeld kunnen worden, ook al zullen de normvoorstellen naar verwachting hierdoor niet beïnvloed worden. (Zettingsvloeiing heeft invloed op de kans op een overstroming, niet op de gevolgen daarvan.)

4 PAGINA 4 van 15 Behoudens de vraag naar de uitkomsten voor het onderzoek naar zettingsvloeiing is er geen aanleiding tot het maken van verdere opmerkingen op de normvoorstellen. 2.3 Dijkring18: Pernis Deze dijkring bestaat uit één dijktraject (zie figuur 2a). De overstromingsberekeningen, die gemaakt zijn, leveren echter wel aanleiding tot het maken van fundamentele opmerkingen over de berekende schade en het aantal slachtoffers: Bij de overstromingsberekeningen wordt gebruik gemaakt van het lopende onderzoek Veiligheid Nederland in Kaart-2 (VNK2). Dit onderzoek berekent de kansen op en de gevolgen van een mogelijke overstroming op basis van de huidige situatie. Bij het VNK-onderzoek van Pernis blijkt, dat de huidige overstromingskans niet bepaald wordt door de dijk, maar vooral door het omliggende Figuur 2a: Dijkring 18: Pernis industrie- en havengebied. Deze gebieden liggen hoger dan het maatgevende waterpeil (bij de huidige overschrijdingskans van 1: per jaar). Bij deze maatgevende situatie treedt er dan ook geen overstroming op. Ook bij een waterstand, die ééns in de jaar wordt overschreden, kan er geen bres in de dijk ontstaan en stroom er slechts water over de kade en het vóórliggende industrieterrein in het achterliggende gebied van Pernis (zie figuur 2b). Hierdoor is een waterstand in de orde van 0,2-0,5 meter berekend, zodat de schade en het aantal slachtoffers gering zijn. Als gevolg daarvan wordt een overstromingskans van 1:3.000 per jaar berekend. Omdat de normering berekend is op basis van het voorliggende industrie- en havengebied, maar daaraan geen eisen stelt, ontstaat een cirkelredenering. Door het ontbreken van een wettelijk verankerde overstromingskans, is er onvoldoende juridische waarborg om initiatieven tegen te gaan, die deze situatie zouden willen wijzigen (bijvoorbeeld als het huidige industrieterrein omgevormd zou worden tot een haven). Als de goede redeneerlijn wordt gebruikt, wordt de toegestane overstromingskans gebaseerd op de mogelijke effecten van een overstroming. In de eerdere berekeningen van WV21 is berekend, dat er dan een waterstand van 3 à 5 meter in het gebied kan komen, waardoor de schade en het aantal slachtoffers veel groter worden (zie figuur 2c). Daaruit volgt dan ook Figuur 2b: VNK-berekeningen 1/ per jaar Figuur 2c: WV21 berekeningen

5 PAGINA 5 van 15 een strenger normvoorstel voor de waterveiligheid. Het normvoorstel, dat op deze wijze wordt afgeleid, wordt dus direct gerelateerd aan de mogelijke gevolgen van een overstroming. De wijze waarop de norm vervolgens wordt ingevuld (dijk én voorliggend industrie- en havengebied) is aan de regionale partijen (waterschap, gemeente, havenbedrijf). Als er initiatieven zijn om de ruimtelijke inrichting aan te passen, heeft de waterkeringbeheerder in dat geval wel het juridisch instrumentarium om de overstromingskans op de meest doelmatige wijze in vullen. In tabel 2a en 2b zijn de basisgegevens, die momenteel gehanteerd worden door het Deltaprogramma. In tabel 2c zijn de (oude) gegevens uit de eerdere berekeningen uit WV21 gegeven. Nr. Naam Lengte [km] Evacuatiefractie [%] Slachtoffers [aantal] [miljoen ] 18-1 Pernis 5,2 8% Tabel 2a: De basisgegevens van het dijktraject Nr. Naam LIR MKBA Groepsrisico 18-1 Pernis Tabel 2b: Het resulterende normvoorstel Nr. Naam Slachtoffers [M ] Uitkomst 18-1 Pernis Tabel 2c: De WV21-basisgegevens Ten aanzien van de WV21-basisgegevens zijn echter niet de laatste inzichten over de verschillende aannamen (zoals de kosten voor dijkversterkingen), gevoeligheden (bijv. voor groepsrisico s) en onzekerheden meegenomen. De uitkomst van 1: kan dus niet direct vertaald worden in een normvoorstel van 1: per jaar. Aangezien Pernis een vergelijkbare dijkring vormt als Rozenburg, wordt voorgesteld om ook het normvoorstel van Rozenburg (1: per jaar) over te nemen. De afleiding van het normvoorstel voor Pernis bevat een cirkelredening. Derhalve wordt vanuit WSHD voorgesteld om het normvoorstel te scherpen van 1:3.000 per jaar naar 1: per jaar. 2.4 Dijkring 19: Rozenburg Vanuit het landelijke traject wordt voorgesteld om deze kleine dijkring uit één dijktraject te laten bestaan. Door het Deltadeelprogramma Rijnmond- Drechtsteden is voorgesteld om deze dijkring in twee dijktrajecten te verdelen. Het dijktraject 19-1 zou langs het Hartelkanaal gesitueerd worden, omdat het vooral onder zee-invloed staat. Het dijktraject 19-2 ligt achter de Maeslantkering en deze dijk wordt vooral vanuit de Nieuwe Waterweg beïnvloed. (zie figuur 3) Het beschermde gebied is echter zo klein, dat de effecten van een eventuele overstroming niet verschillen, dus wordt voor- Figuur 3: Dijkring 19: Rozenburg

6 PAGINA 6 van 15 gesteld om uit te gaan van het voorstel met één dijktraject. Nr. Naam Lengte [km] Evacuatiefractie [%] Slachtoffers [aantal] [miljoen ] 19-1 Rozenburg 8,1 8% Tabel 3a: De basisgegevens van het dijktraject Nr. Naam LIR MKBA Groepsrisico 19-1 Rozenburg Tabel 2b: Het resulterende normvoorstel Vanuit WSHD wordt voorgesteld, om de dijkring 19 Rozenburg als één dijktraject aan te houden met een overstromingskans van 1: per jaar. De trajectindeling is logisch, maar kan wellicht in de detaillering nog iets worden aangepast. Dit zal echter géén effect hebben op de normvoorstellen. Nr. Naam Lengte [km] 2.5 Dijkring 20: Voorne Putten De dijkring Voorne-Putten is verdeeld in 4 dijktrajecten (zie figuur 4). Dijktraject 20-1 ligt langs de Noordzee en wordt gevormd door de duinen. Hiervoor is een andere beschouwing genomen, dan voor de andere dijktrajecten. Dijktraject 20-2 ligt langs het Hartelkanaal, terwijl dijktraject 20-3 Spijkenisse en omgeving beschermt. Tenslotte ligt dijktraject 20-4 vanaf de Bernisse tot aan de Haringvlietsluizen. Figuur 4: Dijkring 20: Voorne Putten Evacuatiefractie [%] Slachtoffers [aantal] [miljoen ] 20-1 Voorne-Putten-Duinen 9% 20-2 Voorne-Putten-1 14,1 8% Voorne-Putten-2 21,9 8% Voorne-Putten-3 19,8 8% Tabel 4a: De basisgegevens van elk dijktraject Nr. Naam LIR MKBA Groepsrisico 20-1 Voorne-Putten-Duinen Voorne-Putten Voorne-Putten Voorne-Putten Tabel 4b: Het resulterende normvoorstel per dijktraject

7 PAGINA 7 van 15 Voor de duinen (traject 20-1) zijn geen gegevens over het aantal slachtoffers en de optredende schade bij een overstroming vanuit zee. Het normvoorstel is afgeleid op basis van vergelijkbare situaties langs de kust. Voor de andere trajecten zijn overstromingsberekeningen gemaakt, waarbij de schade en het aantal slachtoffers afhankelijk zijn van het dijktraject. Vooral bij dijktraject 20-3 (nabij Spijkenisse) is de berekende schade met 25 miljard euro en het aantal slachtoffers van 830 relatief groot. Daarom is voor dit dijktraject ook een streng normvoorstel van 1: per jaar. Voor de situatie langs het Hartelkanaal (20-2) en langs het Haringvliet (20-4) zijn de schades en het aantal slachtoffers kleiner, zodat de normvoorstellen met 1: resp. 1:1.000 per jaar verklaarbaar zijn. De normvoorstellen voor de vier dijktrajecten voor Voorne Putten leveren voor WSHD geen aanleiding tot het maken van bestuurlijke opmerkingen. 2.6 Dijkring 21: Hoeksche Waard De dijkring Hoeksche Waard is verdeeld in 2 dijktrajecten (zie figuur 5). Dijktraject 21-1 ligt langs de noordrand, terwijl dijktraject 21-2 aan de zuidzijde ligt. Specifiek voor de Hoeksche Waard is het stelsel van compartimenteringsdijken, die de dijkring in vele kleinere compartimenten verdeeld. De faalkans van deze compartimenteringsdijken is van belang voor de afleiding van de norm. Vanuit het landelijke traject is uitgegaan dat deze compartimenteringskeringen standzeker zijn (faalkans = 0). In de landelijke Stuurgroep Deltaprogramma Figuur 5a: Dijkring 21: Hoeksche Waard is aangegeven, dat deze aanname nog kritisch beschouwd zou moeten worden. Nr. Naam Lengte [km] Evacuatiefractie [%] Slachtoffers [aantal] [miljoen ] 21-1 Hoeksche Waard 1 30,0 8% Hoeksche Waard 2 39,4 8% Tabel 5a: De basisgegevens van elk dijktraject Nr. Naam LIR MKBA Groepsrisico 21-1 Hoeksche Waard Hoeksche Waard Tabel 5b: Het resulterende normvoorstel per dijktraject De compartimenteringsdijken aan de zuidzijde liggen dicht achter de primaire waterkeringen en omsluiten de oude opwassen (relatief hoge polders). Deze polders hebben vooral een agrarische functie. Achter de compartimenteringsdijken liggen oudere, diepere polders met de woonkernen en de lokale industriegebieden. Bij de berekeningen is aangenomen dat de compartimenterings standzeker (d.w.z. ze blijven in stand, ook al staat het water tot de kruin). Dat betekent dat de polder zelf helemaal vol kan stromen, maar daarbuiten zou geen schade optreden of slachtoffers vallen. In de Stuurgroep Deltaprogramma is afgesproken, dat er nog een nader onderzoek moet worden verricht naar de gevoeligheid van deze aanname vóór de volgende Stuurgroepvergadering (eind april 2014).

8 PAGINA 8 van 15 In het regionale Deltadeelprogramma Zuidwestelijke Delta is bij normvoorstellen, die vooral bepaald worden door de aanname van standzekere compartimenteringsdijken, de gedragslijn gehanteerd om het normvoorstel één normklasse strenger te maken vanwege deze gevoeligheid. Deze lijn geldt wordt ook gehanteerd voor dijktraject Vanuit WSHD wordt voorgesteld om het normvoorstel voor dijktraject 21-2 te verhogen van 1:300 per jaar naar 1:1.000 per jaar vanwege de gevoeligheid van de aanname van standzekere compartimenteringskeringen. 2.7 Dijkring 22: Eiland van Dordrecht Deze dijkring is volgens de landelijke redeneerlijn verdeeld in 2 dijktrajecten (zie figuur 6). Dijktraject 22-1 ligt langs de zuidzijde en wordt begrensd door de compartimenteringsdijk van de (Wieldrechtse) Zeedijk. Dijktraject 22-2 ligt aan de noorzijde. Vanuit gemeente Dordrecht en het regionale deelprogramma Rijnmond- Drechtsteden wordt de mogelijkheid aangegeven om dit laatste deeltraject te splitsen, waardoor het dijktraject 22-3 vanaf het zeehavengebied tot aan de Wieldrechtse Zeedijk loopt. Figuur 6: Dijkring 22: Eiland van Dordrecht Nr. Naam Lengte [km] Evacuatiefractie [%] Slachtoffers [aantal] [miljoen ] 22-1 Eiland van Dordrecht 1 17,6 8% Eiland van Dordrecht 2 19,5 8% Tabel 6a: De basisgegevens van elk dijktraject Nr. Naam LIR MKBA Groepsrisico 22-1 Eiland van Dordrecht Eiland van Dordrecht Tabel 6b: Het resulterende normvoorstel per dijktraject Ten aanzien van dit normvoorstel zijn de volgende zaken van belang: Bij de afleiding van de LIR-waarde voor het 22-1 is afgeweken van de vastgestelde basisveiligheid van 10-5 (bij 8% evacuatie). Daarbij is niet duidelijk gemaakt, welke waarden nu gebruikt zijn en wat de consequenties van deze afwijkingen zijn. Het is daardoor niet mogelijk om een goede, onderlinge vergelijking met andere dijktrajecten en gebieden te maken. Daarnaast is bij het normvoorstel voor 22-1 niet duidelijk gemaakt óf en zo ja hoe de infrastructuur van de A16 en HSL-spoorlijn meegenomen zijn in de beschouwing. Bij een overstromingskans van 1:300 per jaar kan de situatie ontstaan, zoals in 1995 bij de A2 nabij Den Bosch (zie figuur 6b). Tenslotte speelt bij het dijktraject 22-1 ook de aanname van standzekerheid van de compartimenteringskering (de Figuur 6b: Overstroming infrastructuur (1995) Wieldrechtse Zeedijk). Net zoals bij

9 PAGINA 9 van 15 traject 21-2 wordt voorgesteld om voor het dijktraject 22-1 een normvoorstel van (tenminste) één klasse hoger, dus 1:1.000 per jaar, te hanteren. Daarmee zouden ook de eerdere twee punten ondervangen kunnen worden. Daarnaast wordt voor dijktraject 22-2 ter plaatse van de Voorstraat een afwijkende overstromingsberekening doorgevoerd. De Voorstraat in Dordrecht fungeert al eeuwen als primaire waterkering voor de binnenstad van Dordrecht. Ook in 1953 is deze dijk niet doorgebroken, maar is er wel water over de kruin gestroomd. Derhalve is in de overstromingsberekening niet uitgegaan van een bres in de Voorstraat (zodat het water snel en diep de binnenstad kan instromen en veel schade en slachtoffers eist), maar is uitgegaan van een óverstroming van de kruin van de dijk, waardoor de hoeveelheid water aanzienlijk kleiner is en de schade en slachtoffers ook beperkt worden. Daardoor is de overstromingsberekening voor deze locatie niet vergelijkbaar met elders in Nederland. De Voorstraat maakt echter maar zo n 10% uit van het totale dijktraject, zodat de invloed van deze berekeningswijze beperkt blijft in het uiteindelijke normvoorstel. Derhalve wordt geen afwijkend normvoorstel voor 22-2 voorgesteld. Voor dijktraject 22-1 wordt door WSHD voorgesteld om het normvoorstel te verhogen van 1:300 per jaar naar 1:1.000 per jaar vanwege de afwijking van de LIR-berekening, de kwetsbare infrastructuur van A16 en spoorlijnen en de gevoeligheid van de aanname van standzekere compartimenteringskeringen. 2.8 Dijkring 25: Goeree-Overflakkee De laatste dijkring van WSHD betreft de dijkring Goeree-Overflakkee. Deze dijkring is verdeeld in 4 dijktrajecten (zie figuur 7). Dijktraject 25-1 ligt langs de Noordzee en bestaat zowel uit duinen als uit een harde kering (Flaauwe Werk). Traject 25-2 beschermt het eiland tegen het Haringvliet. Traject 25-3 is een C-kering langs het Volkerak-Zoommeer en traject 25-4 is ook een C-kering langs de Grevelingen. In het landelijke traject is de LIR/ MKBA afleiding alleen gemaakt voor het traject langs het Haringvliet. Figuur 7: Dijkring 25: Goeree-Overflakkkee Voor de duinen en de C-keringen is een meer kwalitatieve afleiding gemaakt, waarvan hier alleen de resultaten worden gegeven. Nr. Naam Lengte [km] 25-1 Goeree-Overflakkee - Noordzee 25-2 Goeree-Overflakkee - Haringvliet 25-3 Goeree-Overflakkee - Volkerak-Zoommeer 25-4 Goeree-Overflakkee - Grevelingen Tabel 7a: De basisgegevens van elk dijktraject Evacuatiefractie [%] Slachtoffers [aantal] [miljoen ] 26,8 20% 1 414

10 PAGINA 10 van 15 Nr. Naam LIR 25-1 Goeree-Overflakkee - Noordzee 25-2 Goeree-Overflakkee - Haringvliet 25-3 Goeree-Overflakkee - Volkerak-Zoommeer 25-4 Goeree-Overflakkee - Grevelingen Tabel 7b: Het resulterende normvoorstel per dijktraject MKBA Groepsrisico Ten aanzien van deze dijktrajecten zijn twee opmerkingen van belang: 1) De eerste betreft weer de gevoeligheid ten aanzien van de aanname van standzekerheid van de compartimenteringskeringen, die zeer dicht achter de primaire kering langs het Haringvliet liggen. Daardoor ontstaat eenzelfde beeld als bij de Hoeksche Waard (zie 2.6) met lage schade en een beperkt aantal slachtoffers. Vanuit de Zuidwestelijke Delta is daarvoor een uniforme denklijn ontwikkeld, waardoor voor het dijktraject 25-2 een normvoorstel van (tenminste) één klasse hoger wordt voorgesteld. 2) De keringen langs het Volkerak-Zoommeer en de Grevelingen zijn in de huidige wet aangemerkt als primaire waterkering met als categorie-aanduiding C-kering. Gezien de grote watermassa van het Volkerak en Grevelingen, vervullen deze keringen ook in de toekomst een primair belang. Dit belang wordt nog vergroot omdat het Volkerak en eventueel de Grevelingen in de toekomst als bergingsgebied voor extreme rivierafvoeren dienen. Daarnaast geldt ook dat de governance van de primaire waterkeringen een duidelijk verschil vertoont met de governance van de regionale keringen. Het Ministerie van I&M is verantwoordelijk voor de wettelijke verankering van de normen, draagt voor 50% bij in de financiering van de versterkingsopgave en de Inspectie Leefomgeving en Transport heeft het toezicht op het waterkeringbeheer. Voor de regionale keringen is de provincie verantwoordelijk voor de normstelling en het toezicht. De financiering van de versterkingsopgave bij regionale keringen moet volledig door het waterschap gedragen worden. Ten aanzien van de dijktrajecten 25-3 en 25-4 is WSHD van mening, dat de status van primaire waterkering gehandhaafd moet blijven. Voor dijktraject 25-2 wordt door WSHD voorgesteld om het normvoorstel te verhogen van 1:300 per jaar naar 1:1.000 per jaar.

11 PAGINA 11 van 15 3 BEOORDELING CONCEPT-NORMEN In het kader van een eerste, voorlopige 'uitvoerbaarheidstoets' van de Deltabeslissing Waterveiligheid is aan de Unie van Waterschappen gevraagd om de coördinatie te verzorgen van een eerste beoordeling door de waterschappen van de gepresenteerde concept-normen. De Unie van Waterschappen heeft daarvoor een aantal vragen opgesteld. Onderstaand zijn de vragen gegeven en is op basis van de laatste informatie, zoals in hoofdstuk 2 is gegeven een eerste beoordeling gemaakt. 1. Zijn de normwaarden (zoals afgeleid uit LIR, MKBA en groepsrisico) acceptabel en realistisch? De overstap naar de nieuwe overstromingskansen per dijktraject wordt onderschreven, maar in detaillering zitten nog wel een aantal aandachtspunten. Deze aandachtspunten betreffen enerzijds een nadere uitleg en onderbouwing van de normvoorstellen, anderzijds dient de gevoeligheid van de verschillende aannamen en uitgangspunten in beeld gebracht te worden. Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven is de algemene redeneerlijn acceptabel, als éérst gekeken wordt naar de LIR-waarde, vervolgens nog gekeken wordt naar de MKBA en tenslotte naar het groepsrisico en vitale en kwetsbare infrastructuur. Bij het secuur doorlopen van de individuele normvoorstellen per dijktraject lijkt deze redeneerlijn echter niet consistent te zijn toegepast. Aangezien de gevoeligheid en de onderbouwing voor een aantal dijktrajecten anders wordt beoordeeld, wordt voor sommige dijktrajecten een andere norm voorgesteld. Dit is in onderstaande tabel samengevat: Nr. Naam Voorstel WSHD Deltaprogramma 18-1 Pernis 1: : Hoeksche Waard-Zuid 1:300 1: Eiland van Dordrecht-Zuid 1:300 1: Goeree-Overflakkee -Haringvliet 1:300 1:1.000 In de huidige beschouwing is géén inzicht gegeven in de effecten van de nieuwe normen ten aanzien van de versterkingsopgave, noch van de wijze waarop deze versterkingsopgave kan/moet worden ingevuld. Derhalve kan momenteel géén oordeel worden gegeven of de voorgestelde beschermingsniveau s realistisch zijn. Daarvoor zijn eerst nog uitspraken over de grootte van de opgave, het tempo, waarin dit moet worden opgepakt, en de wijze waarop de financiering geregeld wordt. 2. Is er een consistente redeneerlijn toegepast voor het indelen in dijktrajecten en het afleiden van de normwaarden? Deze vraag betreft enerzijds de indeling in de trajecten en anderzijds de afleiding van de normvoorstellen. Bij vraag 1 is reeds ingegaan op de afleiding van de normen. Bij de indeling in de verschillende dijktrajecten blijken de dijktrajecten, zoals voorgesteld door het generieke Deltadeelprogamma Veiligheid, logisch en verklaarbaar te zijn. Binnen het beheergebied van WSHD zijn door Rijnmond-Drechtsteden twee alternatieven voorgesteld: Het voorstel om de kleine dijkring Rozenburg te splitsen in twee dijktrajecten, levert wel erg korte dijktrajecten op. Bij de robuuste normindeling van lijkt dit overbodig. Het voorstel om de noordelijke rand van het Eiland van Dordrecht in twee delen te splitsen verdient nader onderzoek. Op basis van de huidige informatie kan echter nog geen definitief standpunt hierover worden ingenomen.

12 PAGINA 12 van Wat verwacht u als de belangrijkste consequenties van de nieuwe wet- en regelgeving? De overstap van de huidige overschrijdingskansen (= de kans dat een maatgevende waterstand wordt overschreden) naar de nieuwe overstromingskans (= de kans dat het dijktraject faalt en er een overstroming plaats vindt) zal consequenties hebben voor verschillende aspecten van het waterkeringbeheer: het hele databeheer ten aanzien van de waterkeringen afstemmen op de risicobenadering; het toetsen van de waterkeringen op basis van het nieuwe (probabilistische) toetsinstrumentarium; het zonodig versterken van de primaire waterkeringen, waarbij de urgentie (kans * gevolg) de planning bepaalt; het beleid ten aanzien van de vergunningverlening en handhaving actualiseren aan de nieuwe risicobenadering; het afleggen van een goede verantwoording over het waterkeringbeheer door middel van een actieve zorgplicht; de opbouw van de noodzakelijke kennis en ervaring en de wijze waarop samengewerkt wordt met andere partijen. Deze overstap naar de nieuwe methodiek zal enige tijd en gewenning vergen. Bij de programmering van de afgekeurde dijkvakken in het nhwbp hebben de waterschappen al enige ervaring opgedaan, maar tot aan de nieuwe wet in 2017 en de afronding van de vierde toetsronde in 2023 zal dit doorgezet moeten worden. Binnen WSHD wordt (vooruitlopend op de Deltabeslissing) al een specifiek Plan van Aanpak opgesteld om de effecten in beeld te brengen. Dit Plan van Aanpak zal rond de zomer van 2014 gereed komen. 4. Is het tijdpad om aan de normen te voldoen (2050) realistisch en acceptabel? Zoals bij vraag 1 reeds is gesteld, is er pas méér te zeggen over het tijdpad als er een beter zicht is op de versterkingsopgaven vanuit de nieuwe normering. Als een eerste, zeer globale aanname is als uitgangspunt genomen, dat ca. 50% van de primaire waterkeringen op basis van de nieuwe normeringssystematiek, klimaatverandering en de nieuwe kennis tot 2050 zouden moeten worden versterkt. Dit betekent een totale versterkingsopgave van ca. 175 km in 30 jaar. De HWBP2 opgave van ca. 75 km is in ongeveer 10 jaar uitgevoerd. Derhalve lijkt het tijdpad van 2050 om aan de normen te voldoen realistisch. Pas na de volgende toetsronde (in 2023) kan de versterkingsopgave daadwerkelijk worden bepaald. Daarna zullen de meest urgente dijkvakken het eerst worden uitgevoerd, zodat de grootste overstromingsrisico's het eerst worden aangepakt. Of daarmee een realistisch tijdpad is op te stellen, zodat in 2050 alle dijktrajecten voldoen, is echter niet zeker. 5. Geven de aspecten evacuatiefractie, vitale en kwetsbare infrastructuur en buitendijkse gebieden aanleiding tot het maken van opmerkingen? WSHD stelt zich op het standpunt, dat het niet verantwoordelijk gesteld kan worden voor de evacuatiefractie. Gezien de gekozen benadering vanuit het overstromingsrisico is het logisch om de mogelijkheid van een preventieve evacuatie wel te betrekken bij het afleiden van het normvoorstel. In deze afleiding is bewust uitgegaan van een bandbreedte, waarbij de meest conservatieve inschatting is aangenomen. Het verdient aanbeveling de gevoeligheid van deze benadering nog nader uit te werken. Het beschermen van vitale en kwetsbare infrastructuur moet worden gesplitst in een algemene bescherming van het gebied (gebaseerd op de kansen en de effecten van een overstroming) en een specifieke bescherming, die meestal vanuit de ruimtelijke inrichting van de infrastructuur moet worden vormgegeven. Alleen in uitzonderingsgevallen kan het doelmatig zijn om hiervoor het algemene beschermingsniveau te verhogen. Dit zou bijvoorbeeld kunnen gelden bij de normvoorstel voor Dordrecht- Zuid, waardoor de A16 en de (HSL-)spoorlijn naar het zuiden een relatief grote overstromingskans zouden krijgen.

13 PAGINA 13 van 15 Ten aanzien van het overstromingsrisico voor buitendijkse gebieden wordt momenteel géén basisveiligheid vanuit de overheid gehanteerd. Toch zou het goed zijn om de burgers bewust te maken van de risico's en duidelijk te maken wat hun eigen verantwoordelijkheid hierin is. 6. Zijn er nog aandachtspunten voor beheer en onderhoud, vergunningverlening en handhaving? Zoals reeds bij punt 3 is aangegeven, zal de overstap naar een overstromingsrisicobenadering effect hebben op het reguliere beheer en onderhoud, de vergunningverlening en handhaving. Deze effecten kunnen echter pas verder worden geconcretiseerd, als er duidelijkheid komt over de nieuwe normering en het toets- en ontwerpinstrumentarium in Dit geeft ook nog enige tijd om e.e.a. projectmatig aan te pakken. In de eerste helft van 2014 wordt hiervoor een Plan van Aanpak opgesteld. 7. Zijn er specifieke omstandigheden binnen het beheergebied, die tot specifieke opmerkingen over de Deltabeslissing leiden? De volgende opmerkingen over bijzondere omstandigheden kunnen worden gemaakt: In de afleiding van het normvoorstel voor Pernis zit een cirkelredenering, waardoor een verkeerd normvoorstel wordt gemaakt; De gevoeligheid van de aanname voor standzekere compartimenteringsdijken moet nog nader onderzocht worden. Vooralsnog wordt er bij de normvoorstellen voor 21-2, 22-1 en 25-2 gerekend op een voorstel, dat één klasse hoger ligt. Bij de afleiding van het normvoorstel voor 22-1 is een aanname voor de LIRafleiding gewijzigd, zonder een nadere onderbouwing. Daarnaast is in de afleiding geen inzicht gegeven in de effecten voor de A16 en (HSL-)spoorlijn als vitale en kwetsbare infrastructuur. Tenslotte vormt de toepassing van de redeneerlijn voor de Voorstraat in Dordrecht nog nadere aandacht. Deze primaire waterkering is in de afleiding als 'standzeker' beschouwd, zodat de schade en slachtoffers zijn berekend op de hoeveelheid water, die bij extreme waterstanden over de dijk stromen. Daardoor wordt de grootte van de schade en het aantal slachtoffers beperkt ten opzichte van een situatie van een bres in de dijk, zoals dat overal elders in de berekeningen is doorgevoerd. Niet duidelijk is of deze situatie uniek is in de normafleiding of dat dit op meerdere plaatsen voor komt. De huidige C-keringen langs het Volkerak en de Grevelingen dienen hun status van 'primaire waterkering' te behouden. Gezien de discussie omtrent de toepassing van Deltadijken, verdient het aanbeveling om een duidelijk onderscheid te maken tussen normen voor dijken, die alleen kunnen overlopen, en normen voor dijken, waarin een bres kan ontstaan, waardoor veel méér en snéller water in het gebied kan stromen. 8. Wat is nodig om in 2017 te kunnen starten met het toetsen aan de nieuwe overstromingsnormen? Om in 2017 te kunnen starten met de toetsing aan de nieuwe normen, moeten deze normen wettelijk verankerd zijn en moet er ook een vastgesteld, bruikbaar toetsinstrumentarium beschikbaar zijn. De bruikbaarheid van het toetsinstrumentarium moet door middel van proeftoetsingen in de praktijk zijn getest. Vooruitlopend daarop wordt binnen WSHD al een Plan van Aanpak opgesteld om de toetsing van alle primaire waterkeringen in de periode volgens het nieuwe instrumentarium te kunnen uitvoeren. 9. Wat is nodig voor een goede implementatie van de nieuwe normering? Deze vraag is reeds bij de eerdere vragen aan de orde geweest, zodat kortheidshalve naar het bovenstaande wordt verwezen.

14 PAGINA 14 van 15 4 ZOETWATER Ten aanzien van de Deltabeslissing Zoetwater is veel informatie reeds te vinden in de concept-deltabeslissing, zoals deze in januari jl. in de rapportage aan de VV is gepresenteerd. Belangrijk aandachtspunt daarbij vormt de mogelijke samenloop van effecten van verschillende maatregelen. Een besluit om de Nieuwe Waterweg te verdiepen en het besluit over een zilt Volkerak-Zoommeer kunnen samen een groot negatief effect hebben voor de Bernisse. In de afgelopen twee maanden is verder gewerkt aan de invulling van concrete maatregelenpakketten om een duurzame zoetwatervoorziening te garanderen. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is 'Adaptief Delta Management', dat wil zeggen dat de voorgestelde maatregelen in de tijd geplaatst worden (in omvang en tempo), zodat klimaatontwikkelingen en bepaalde ingrepen in het hoofdsysteem of andere gebiedsproces gevolgd kunnen worden. Binnen het landelijke, generieke Deltadeelprogramma Zoetwatervoorziening en de regionale Deltadeelprogramma s Rijnmond-Drechtsteden en Zuidwestelijke Delta is overleg gevoerd over concrete maatregelenpaketten voor West-Nederland. Daarbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: In de huidige concept-deltabeslissing wordt vooral ingestoken op de verdere uitwerking van het voorzieningenniveau. Vanuit de Deltadeelprogramma s van de Zuidwestelijke Delta en Rijnmond-Drechtsteden wordt de strategische zoetwaterfunctie van het Hollands Diep-Haringvliet-Spui onderschreven. Binnen het Deltadeelprogramma van de Zuidwestelijke Delta wordt vooralsnog een voorkeur uitgesproken voor een zout Volkerak-Zoommeer, mits de zoetwatervoorziening op orde blijft. Tot er in het kader van de Rijksstructuurvisie Grevelingen - Volkerak- Zoommeer een richtinggevende uitspraak is gedaan, blijft de optie voor een zoet Volkerak-Zoommeer in ieder geval open. De Deltacommissaris heeft de regio s gevraagd met pakketten van zoetwatermaatregelen te komen, die in aanmerking komen voor gedeeltelijke financiering uit het Deltafonds. Vanuit West-Nederland (inclusief Zuidwestelijke Delta en Rijnmond-Drechtsteden) is een eerste opzet voor een dergelijk afgestemd pakket van maatregelen opgesteld en is gevraagd om hiervoor een bijdrage uit het Deltafonds te reserveren. Daarbij kan het maatregelenpakket worden verdeeld in drie onderdelen: 1. De Kleinschalige Water Aanvoer (KWA): Deze kweste is vooral van belang voor de zoetwatervoorziening van Centraal Holland. Voor WSHD speelt dit onderdeel dus niet. 2. De situatie bij het Volkerak-Zoommeer: Indien via de Rijksstructuurvisie wordt besloten om het Volkerak-Zoommeer te verzilten, moeten er compenserende maatregelen voor de zoetwateraanvoer op (o.a.) Oostflakkee uitgevoerd worden. WSHD heeft zich steeds op het standpunt gesteld, dat een dergelijke ingreep in het hoofdsysteem volledig gecompenseerd én gefinancierd moet worden door de veroorzaker. De daarvoor noodzakelijke maatregelen dienen dan ook volledig vanuit het Rijk gefinancierd worden, zonder een WSHD-bijdrage. 3. Het Bernisse-Brielse Meer systeem: Hoewel berekeningen hebben aangegeven, dat het systeem tot 2050 kan functioneren, ook bij klimaatontwikkelingen en zeespiegelstijgingen, heeft de recente storm van 6 december 2013 (de Sinterklaasstorm) wel duidelijk gemaakt, dat er omstandigheden zijn, waarop het systeem kwetsbaar is. Derhalve is in het kader van de maatregelenpakketten een verkenning uitgevoerd naar mogelijkheden om deze kwetsbaarheid voor extreme omstandigheden te verminderen. De mogelijke maatregelen zijn daarbij verdeeld in drie fases. De eerste fase (2020) is gericht op een verbetering van het meet- en monitoringssysteem. In de tweede fase (2030) kunnen maatregelen genomen worden, waardoor de beschikbare bergingsmogelijkheden in het systeem vergroot worden. De meest verstrekkende maatregelen

15 PAGINA 15 van 15 (na 2050) bestaan uit de verkenning van een alternatieve aanvoerroute, als door klimaatontwikkelingen en zeespiegelstijging tussen het Spui vaker zou kunnen verzilten. In eerste instantie is het maatregelenpakket opgesteld om de financiële bijdrage vanuit het Deltafonds voor de Zoetwatermaatregelen te kunnen bepalen. Op basis van deze bijdrage kunnen de diverse bussiness cases opgesteld worden, waarbij ook een verdeling hoort van de resterende kosten over de verschillende partners in het Bernisse-Brielse Meer systeem. Op basis van dergelijke bussiness cases zal de concrete besluitvorming in de Verenigde Vergadering worden voorgelegd. 5 CONCLUSIES Ten aanzien van de Deltabeslissing Waterveiligheid zijn de volgende hoofdconclusies te trekken: Een nieuw normstelsel gebaseerd op overstromingskansen per dijktraject, die zijn berekend op basis van een Lokaal Individueel Risico, een economische afwegen en het vermijden van grote groepen slachtoffer wordt onderschreven. Bij de uitwerking van deze redeneerlijn in concrete normvoorstellen blijkt, dat de toepassing van deze redenering op sommige punten afwijkt van de consistente en transparante toepassing van deze lijn. Daarnaast verdient de gevoeligheid van verschillende aannamen nog nadere aandacht. Met name de aanname van 'standzekerheid van de compartimenteringskeringen' lijkt soms doorslaggevend voor het normvoorstel. Op basis van de inconsistenties en de gevoeligheden wordt op 4 van 17 dijktrajecten een ander (strenger) voorstel voor de veiligheidsnorm gedaan: Nr. Naam Voorstel WSHD Deltaprogramma 18-1 Pernis 1: : Hoeksche Waard-Zuid 1:300 1: Eiland van Dordrecht-Zuid 1:300 1: Goeree-Overflakkee -Haringvliet 1:300 1:1.000 De huidige C-waterkeringen langs Volkerak-Zoommeer en Grevelingen dienen ook in de toekomst hun status van 'primaire waterkering' te behouden. Op basis van het complete normvoorstel dient de concrete versterkingsopgave bepaald te worden. Als daarbij is aangegeven in welk tempo deze versterkingsopgave moet zijn ingevuld en op welke wijze de financiering geregeld is, kan bepaald worden of dit realistisch is. Ten aanzien van de Deltabeslissing Zoetwater is in de afgelopen periode vooral getracht om een samenhangend pakket van maatregelen te ontwikkelen, waarmee de toekomstige opgave voor de zoetwatervoorziening is in te vullen. Daarbij is voor WSHD het volgende van belang: De toekomstige zoetwatervoorziening van Oostflakkee is mede afhankelijk van de besluitvorming over een al of niet verzilten van het Volkerak Zoommeer. Als een dergelijk besluit in het kader van de Rijksstructuurvisie wordt genomen, zullen de compenserende maatregelen geheel voor rekening van de besluitvormer (i.c. het Rijk) moeten zijn. WSHD zal niet financieel aan de compensatie bijdragen. Voor het Bernisse-Brielse Meer systeem zijn maatregelen geïdentificeerd, die de robuustheid van het systeem in de toekomst kunnen vergroten. Een eventuele bijdrage vanuit WSHD voor deze maatregelen vereist echter nog een nadere bestuurlijke afweging op basis van concrete bussiness cases.