Gemeente Breda. Evaluatie openingstijden horeca Breda. SSC Onderzoek en Informatie. Rapportage

Transcriptie

1 Gemeente Breda SSC Onderzoek en Informatie Evaluatie openingstijden horeca Breda Rapportage Publicatienummer: 1613 Datum: oktober 2010

2 In opdracht van: Gemeente Breda Afdeling O&I Uitgave: Gemeente Breda Afdeling SSC Onderzoek en Informatie NEN-ISO gecertificeerd Projectnummer:1323 Claudius Prinsenlaan DJ Breda Telefoon Bronvermelding verplicht

3 1. Inleiding Onderzoeksdoel Onderzoeksvragen Onderzoeksmethode Leeswijzer Ontheffingenmodel, toezicht en verantwoordelijkheidsverdeling Ontheffingenmodel Toezicht Verdeling andere verantwoordelijkheden inzake toezicht horecabeleid Resultaten van invoering ontheffingenmodel Ervaringen met systeem van ontheffingen Toezicht op naleving regels Veiligheid en overlast Spreiding bezoekers Nevenaspecten van ontheffingenmodel Aantrekkelijkheid Breda als uitgaansstad en als woonklimaat voor bewoners Overige nevenaspecten van het ontheffingenmodel Conclusies Bijlage 1. Memo ontwikkelingen in de horeca Breda... 23

4 4

5 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda Inleiding Op 2 juli 2009 zijn na een proefperiode met een vensteruur de openingstijden voor de horeca in het horecaconcentratiegebied in de binnenstad van Breda aangepast. Horecazaken mogen tot uur open zijn en kunnen een ontheffing krijgen om van uur tot uur open te blijven. Met de invoering van het ontheffingenmodel is een einde gekomen aan de periode van experimenteren met openingstijden. Ten tijde van het besluit is toegezegd dat na één jaar de ervaringen met dit model geëvalueerd zullen worden Onderzoeksdoel Het doel van dit onderzoek is een evaluatie van het ontheffingenmodel. Daarbij wordt gekeken naar de ervaringen met het ontheffingenmodel en of het ontheffingenmodel tot de gewenste resultaten leidt: een toename van de veiligheid in het horecaconcentratiegebied in de binnenstad, minder overlast voor bewoners van de binnenstad en meer spreiding van de bezoekers als zij naar huis gaan Onderzoeksvragen De evaluatie betreft niet alleen de ervaringen en de gewenste effecten van het ontheffingenmodel. Het ontheffingenmodel biedt horecaondernemingen verruiming van de openingsuren en gelegenheid om meer omzet te maken, maar brengt ook extra inspanningen (kosten) met zich mee voor horecagelegenheden, politie en de gemeente. Ook kunnen er nog andere positieve en negatieve nevenaspecten optreden. In de evaluatie zijn die aspecten ook meegenomen. Om het heffingenmodel te evalueren zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: Hoofdvragen Ontheffingenmodel - Hoeveel horecaondernemingen maken gebruik van de het ontheffingenmodel? - Wat zijn motieven van horecagelegenheden om juist wel of juist niet een ontheffing aan te vragen? - Wat zijn de ervaringen van de horeca met het ontheffingenmodel en is de regeldruk voor de horeca toegenomen? - Wat is de ervaring van gemeentelijke afdelingen met het ontheffingenmodel qua handhaving? - Wat is de ervaring van bewoners, politie en horeca met het ontheffingenmodel qua handhaving c.q. toezicht op naleving regels (sluitingstijden en bewaking, inclusief regels voor jongeren onder de 16): zijn de regels duidelijk, houdt men zich eraan en hoe wordt het toezicht erop ervaren? Veiligheid en openbare orde - Is de veiligheid verbeterd of verslechterd en zijn verstoringen van de openbare orde en de overlast voor bewoners toe- dan wel afgenomen? Spreiding - Is er meer spreiding wat betreft het huiswaarts gaan van bezoekers of zijn er (andere) piekmomenten waarbij veel bezoekers gelijktijdig en dicht bijeen op straat komen? 5

6 Nevenvragen Nevenaspecten - Is het uitgaanscentrum in de Bredase binnenstad aantrekkelijker geworden voor alle betrokken partijen? - Zijn er nog andere positieve en negatieve nevenaspecten? De nevenvragen gaan over ontwikkelingen in de horeca in Breda in bredere zin. Deze aspecten hebben geen directe relatie met het ontheffingenmodel maar zijn voor de horeca in de binnenstad wel belangrijk. Voor deze ontwikkelingen verwijzen we naar de memo Ontwikkelingen in de horeca Breda, bijlage 1. Het heffingenmodel geldt alleen voor de horeca in het horecaconcentratiegebied in de binnenstad van Breda. Het gebied bestaat uit de volgende straten: Haven, Potkanstraat, Schoolstraat, Visserstraat, Tolbrugstraat, Vismarktstraat, Havermarkt, Reigerstraat, Torenstraat, Kerkplein, Catharinastraat (het gedeelte tussen de Reigerstraat en de Sint Annastraat), Sint Annastraat, Grote Markt, Ridderstraat, Veemarktstraat het gedeelte vanaf de Grote Markt tot en met Veemarktstraat en tot en met de pandnummers 42 en tot en met hoekpand St. Annastraat nummer 2 / Veemarktstraat, Halstraat, Sint Janstraat, Kraanstraat (alleen met betrekking tot de horecaboot De Spinola), het Van Coothplein tot en met nummer 35 en 24 (inclusief terraszijde Concordiastraat) en inclusief Keizerstraat Onderzoeksmethode Voor de evaluatie zijn twee onderzoeksinstrumenten c.q. informatiebronnen ingezet: interviews en registraties. Er is gebruik gemaakt van (objectieve) informatie uit registraties van gemeente en politie en ervaringen van de betrokken partijen: bewoners, politie, horecaondernemers, beveiliging en gemeentelijke afdelingen. Met deze onderzoeksinstrumenten wordt het mogelijk om de (subjectieve) beelden (over overlast en veiligheid) te confronteren met feitelijkheden (objectieve informatie uit registraties). Hierbij moet worden opgemerkt dat in de evaluatie een relatie wordt gelegd tussen het ontheffingenmodel en veranderingen in veiligheid en overlast. Bedacht moet worden dat ook andere ontwikkelingen van invloed kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld nachttreinen, verandering aanbod horeca, deurbeleid, rookbeleid et cetera. Ten behoeve van het kwalitatieve onderzoek zijn tussen 4 augustus en 14 september 2010 zeven diepte-interviews gehouden, elk van ongeveer anderhalf uur met: - de politieleiding van team Centrum, - belangenorganisatie van bewoners in de binnenstad, - horecaondernemingen en belangenorganisaties van horecaondernemingen, - een vertegenwoordiger van de beveiligingsbranche en - de afdeling Omgevingsgebruik van de gemeente Breda die nauw betrokken is bij dit onderwerp op de terreinen: o Bijzondere wetten (drank -en horecawetvergunningen en terrasvergunningen, het verlenen van ontheffingen en accountmanagement horeca), o Handhaving / toezicht (deels uitbesteed) o Milieubeheer (vergunningverlening en handhaving, met bijvoorbeeld 24 uurs bereikbaarheid bij bijvoorbeeld geluidsoverlast). 6

7 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda 2010 De interviews zijn gehouden aan de hand van een itemlijst en zijn vooral bedoeld om uitgebreid de ervaringen van de betrokken partijen te inventariseren en om de feiten uit de registraties nader te onderbouwen. De medewerking van de geïnterviewden was erg goed. Iedereen die voor een interview is benaderd heeft meegewerkt. De interviews zijn gelardeerd met registraties van de politie van de incidenten tijdens de uitgaansavonden / nachten. Door de cijfers van 2009 te vergelijken met die van 2010 wordt inzicht verkregen in de ontwikkeling van de (on)veiligheid en overlast als mogelijk gevolg van het ontheffingenmodel c.q. het verruimen van openingstijden van cafés. Daarnaast is gebruik gemaakt van de informatie uit de registratie van het Meldpunt van de registratie van overtredingen van de openingstijden van Gemeente Breda Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een algemeen beeld geschetst van het ontheffingenmodel. Er wordt ingegaan op de regelgeving van het ontheffingenmodel en het toezicht op de handhaving van de regelgeving van het ontheffingenmodel. Ook wordt kort de verdeling van verantwoordelijkheden bij het toezicht van het horecabeleid aangegeven. Hoofdstuk 3 geeft de belangrijkste resultaten van het ontheffingenmodel. De ervaringen met het systeem van ontheffingen en de toezicht op de naleving van de regels worden behandeld. Volgens wordt ingegaan op de bijdrage van het ontheffingenmodel op de veiligheidstoename en spreiding van naar huis gaande bezoekers. Algemene ontwikkelingen in de horeca komen in hoofdstuk 4 aan bod. Dit zijn ontwikkelingen die niet direct gerelateerd kunnen worden aan het ontheffingenmodel maar die wel van belang zijn voor de horeca in de binnenstad. De rapportage wordt afgesloten met de samenvattende conclusies in hoofdstuk 5. 7

8 8

9 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda Ontheffingenmodel, toezicht en verantwoordelijkheidsverdeling 2.1. Ontheffingenmodel In Breda bestaat sinds 2 juli 2009 de mogelijkheid voor horecaondernemers in het aangewezen horecaconcentratiegebied hun zaak langer open te houden (tot maximaal uur). Om voor deze ontheffing van de algemene sluitingstijd van uur in aanmerking te komen dient de ondernemer aan een aantal regels te voldoen. Omdat het belangrijk is dat voor iedereen duidelijk is wat er gebeurt bij overtreding van de regels hebben de gemeente, de politie en het Openbaar Ministerie een Handhavingarrangement vastgesteld. Daarin staat beschreven welke actie/sanctie bij welke overtreding volgt. De hoogte van de leges voor een ontheffing van een nachtzaak bedraagt 343,14. Bij een ontheffing dient gecertificeerd beveiligingspersoneel tussen 22:00 uur en 04:00 uur aanwezig te zijn in de horecagelegenheid. Het beveiligingsbedrijf dient in het bezit te zijn van een HBD of HND vergunning (HBD = particulier bedrijfsbeveiligingsdienst voor eigen horecaonderneming, HND = particulier beveiligingsbedrijf waarmee wordt samengewerkt). Het aantal beveiligers/portiers in de onderneming is minimaal 1 en verder afhankelijk van de omvang van de onderneming (lees maximum aantal bezoekers). Richtlijn hierbij zijn de volgende aantallen: minstens 1 beveiliger voor een horecagelegenheid waar maximaal 125 bezoekers terecht kunnen; minstens 2 beveiligers voor een horecagelegenheid waar maximaal 126 tot en met 250 bezoekers in kunnen; minstens 3 beveiligers voor een horecagelegenheid waar minimaal 251 bezoekers 125 bezoekers terecht kunnen. Er zijn 2 soorten voor de ontheffing van de sluitingstijd: Model A: horecagelegenheid mag alle dagen tot uur open zijn Model B: horecagelegenheid mag alleen donderdag, vrijdag en zaterdag tot uur open zijn. Let op: er staat open MAG zijn. Enkele nachtzaken zijn niet 3 nachten langer open maar slechts 1 nacht, waarbij vaak voor de zaterdagnacht wordt gekozen. Momenteel (september 2010) zijn er in Breda 21 nachtzaken waarvan vier nachtzaken al vóór 1 juli 2009 een nachtzaak waren. Van de cafés met een ontheffing heeft nog niet een horecaondernemer zijn ontheffing ingetrokken in het afgelopen jaar. Voor de oude nachtzaken gelden nog de oude rechten waardoor deze zaken bijvoorbeeld maar twee portiers in dienst hebben in plaats van de drie zoals dat bij de nieuwe nachtzaken verplicht is. Vaak hebben deze zaken ook geen veiligheidsplan. Er zijn met hen gesprekken geweest om te bekijken of zij ook willen voldoen aan de nieuwe regels, maar er is nog niks concreets afgesproken. Voor de broodjeszaken zijn de openingstijden sinds 2 juli 2009 ongewijzigd gebleven en deze zijn tot 4.30 uur open. 9

10 2.2. Toezicht Bij de introductie van het ontheffingenmodel is afgesproken dat er door de gemeente streng gehandhaafd zou worden op sluitingstijden (van cafés en nachtzaken) en beveiliging: cafés sluiten om 2 uur; terrassen sluiten om 2 uur; nachtzaken en cafés met een ontheffing sluiten om vier uur; nachtzaken en cafés met een ontheffing hebben voldoende portiers in dienst (alleen de politie mag controleren of een portier ook daadwerkelijk gecertificeerd is). Dit houdt in de praktijk in dat om uur de terrassen gesloten zijn, het licht aan en de muziek uit moet in de cafés en er mag niet meer getapt worden aan publiek. Ook mogen nieuwe bezoekers niet meer naar binnen. Om uur herhaalt zich dit bij de nachtzaken en de cafés met een ontheffing: licht aan, muziek uit, niet meer tappen aan publiek en geen nieuwe bezoekers meer naar binnen. De gemeente controleert 3 nachten (donderdag -, vrijdag - en zaterdagnacht) per week tussen uur en uur s nachts op de naleving van de openingstijden van cafés en terrassen en op het aantal portiers voor de deur. Het feitelijke toezicht op het naleven van de regels is door de gemeentelijke afdeling Omgevingsgebruik uitbesteed aan een externe organisatie 1. Bij constatering van een overtreding van de regels wordt er vanuit de afdeling Omgevingsgebruik een voornemen tot een last onder dwangsom gestuurd naar de betreffende horecaondernemer. Vervolgens kan de horecaondernemer zijn zienswijze op het voornemen van de afdeling Omgevingsgebruik kenbaar maken. Hierop volgt dan een reactie van de afdeling Omgevingsgebruik op de zienswijze van de horecaondernemer. Als de horecaondernemer voor de tweede maal een overtreding begaat, wordt bovenstaande procedure herhaald. Bij een derde overtreding wordt de dwangsom verbeurd, wat inhoudt dat deze betaald moet worden. En elke daarop volgende overtreding van de horecaondernemer moet ook betaald worden. De hoogte van de dwangsom is afhankelijk van de omvang van de horecagelegenheid: Kleine horecazaak tot 1000,- Grote horecazaak van 1000,- tot 2500, Verdeling andere verantwoordelijkheden inzake toezicht horecabeleid De gemeente ziet verder toe op geluidsoverlast door horecaondernemers en/of uitgaanspubliek. Voor controle op naleving van het rookbeleid en alcoholgebruik (tot 16 jaar geen bier en tot 18 jaar geen sterke drank) zijn de VWA (Voedsel en Waren Autoriteit). Het toezicht op naleving van de regels in de cafés vindt plaats door de cafés zelf: de portiers voeren een actief deurbeleid, spreken de klanten aan op dronkenschap en het in bezit hebben van verdovende middelen. Ook spreken de portiers klanten aan op ongewenst gedrag in het café De gemeente is eindverantwoordelijk voor de handhaving van het ontheffingenmodel. Daarom wordt in het vervolg van het rapport de gemeente genoemd als toezichthouder.

11 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda Resultaten van invoering ontheffingenmodel In dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld gegeven van het ontheffingenmodel. Ook wordt bekeken of de gewenste effecten van de invoering van het ontheffingenmodel zijn bereikt, namelijk een toename van de veiligheid, minder overlast en meer spreiding van de bezoekers. De resultaten zijn vooral gebaseerd op kwalitatieve informatie uit de zeven interviews en worden waar mogelijk aangevuld met kwantitatieve gegevens. Het moet duidelijk zijn dat onderstaande analyse een weergave is van deze zeven gesprekken en daarom geen compleet beeld geeft van de stand van zaken betreffende de openingstijden van de Bredase horeca. Echter, de gesprekspartners hebben allemaal een andere relatie met de horeca en de openingstijden waardoor zo n breed en compleet mogelijk beeld wordt geschetst Ervaringen met systeem van ontheffingen De meeste horecaondernemers vragen een ontheffing aan vanuit concurrentie- en winstoogmerk. Deze horecaondernemers verwachten dat wanneer zij hun zaak langer open houden er meer bezoekers komen en dat deze ook langer blijven. Wanneer zij de horecagelegenheid om 02.00uur sluiten bestaat het gevaar dat de bezoekers al bij voorbaat een andere horecagelegenheid kiezen, waar zij wel tot 04.00uur kunnen blijven. Enkele horecaondernemers zijn in het bezit van een ontheffing maar gebruiken deze alleen op dagen die rendabel zijn. Ook zijn er horecaondernemers die er bewust voor hebben gekozen om geen ontheffing aan te vragen. Zij zijn van mening dat hun publiek daar geen behoefte aan heeft of omdat zijzelf niet tot 04.00uur open willen zijn. Wat betreft de ervaring met het systeem van ontheffingen verschillen horecaondernemers van mening. De oude nachtzaken zijn bang voor concurrentie nu er 17 zaken met een ontheffing bij zijn gekomen. Sommige horecaondernemers overleven deze concurrentie in zakelijke zin moeilijk. Cafés die het afgelopen jaar een ontheffing hebben aangevraagd en gekregen hebben zijn zowel enthousiast als teleurgesteld. Enthousiast omdat het publiek erom vraagt om langer open te blijven en zij nu die mogelijkheid hebben, er meer bezoekers komen en er meer omzet gemaakt wordt. De ondernemers zijn teleurgesteld als de verwachte toename van bezoekers en extra winst is uitgebleven. Dat bepaalde ondernemers met een ontheffing wel meer bezoekers trekken en meer winst maken en anderen niet heeft volgens ondernemers te maken met de kwaliteit van de horecazaken. Voor de meeste horecaondernemers die thans een ontheffing hebben, waren er geen problemen om in het bezit te komen van een ontheffing. Wel vinden veel horecaondernemers de regels die gelden bij een ontheffing kostbaar. Daarmee wordt vooral de extra kosten voor de portiers bedoeld. Opbrengsten en kosten Het beeld van de horeca over de opbrengsten en kosten van het ontheffingenmodel is wisselend. Sommige horecaondernemers met een ontheffing hebben meer winst omdat ze langer open zijn. Vóór de invoering van het ontheffingenmodel vertrok het publiek 11

12 vaak al om 01.30uur richting de nachtzaken om niet in de rij te hoeven staan. Nu dat niet meer het geval is, betekent dat omzetverhoging. Andere horecaondernemers ervaren een dalende omzet als gevolg van minder uitgaanspubliek. Dit kan niet worden toegeschreven aan het ontheffingenmodel maar is meer een gevolg van de economische crisis, het rookbeleid, een andere uitgaanssfeer in de binnenstad door verjonging van het uitgaanspubliek, minder Brabants publiek en meer bezoekers uit de Randstad die het oude publiek zou verjagen en de concurrentie van grootschalige evenementen elders.. Er zijn ook horecaondernemers die, sinds zij in bezit zijn van een ontheffing, meer omzet hebben maar minder winst maken. Dit komt omdat het personeel langer betaald moet worden maar vooral door de hoge kosten voor de portiers. Hierbij moet bedacht worden dat de portiers al vanaf 22.00uur aanwezig moeten zijn, terwijl er aan het begin van de avond vaak nog maar weinig puibliek in de horecagelegenheid aanwezig is. De beveiliging is van mening dat het voor enkele horecazaken financieel niet haalbaar is om aan de strenge beveiligingsregels te voldoen. Sommige eigenaren van kleine zaken lossen dit op door zelf de juiste beveiligingspapieren te behalen en gaan zelf aan de deur staan. Enkele nachtzaken zijn door de hoge beveiligingskosten noodgedwongen (door het geringe aantal bezoekers) op de donderdag en vrijdag gesloten. Voor de politie zijn de kosten sinds de invoering van het ontheffingenmodel gelijk gebleven. Doordat de gemeente opdracht had gekregen de regels van het ontheffingensysteem streng te gaan handhaven, is er meer aandacht geschonken aan de interne bedrijfsvoering, waardoor de afdeling Omgevingsgebruik efficiënter is gaan werken. Dit zorgt voor een kostenbesparing. Verder zijn de kosten gedaald door de inschakeling van een andere organisatie voor het toezicht in de nachtelijke uren Toezicht op naleving regels Het toezicht op het handhaven van de regels voor de horecaondernemers is strenger geworden. Sinds februari heeft de gemeente een externe organisatie ingehuurd om de controle uit te voeren op de naleving van de regels. De gemeente voert deze controles uit op de donderdag-, vrijdag- en zaterdagnacht tussen 02.00uur en 05.00uur. De onderdelen waarop de gemeente controleert zijn: naleving van de sluitingstijden en het hebben van het juiste aantal portiers. Het is wel eens voorgekomen dat deze toezichthouders (in burger) zijn bedreigd door eigenaren van horecazaken, maar deze horecaondernemers worden dan direct aangesproken door de politie en gemeente op zijn of haar gedrag. Ook staat deze horecaondernemer dan voor langere tijd onder extra toezicht. Het merendeel van de horecaondernemers houdt zich aan de gestelde openingstijden en het aantal portiers. Uit registraties van de gemeente blijkt dat in de periode januari tot en met augustus 2010 niet één keer een overtreding van sluitingstijden is gerapporteerd. Wel is er 15 keer een overtreding geweest van de horecaondernemers op het hebben van het vereiste aantal portiers. Bij twee nachtzaken is de ontheffing voor drie maanden ingetrokken. 12

13 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda 2010 De horeca vindt het goed dat er handhaving van de regelgeving plaats vindt omtrent de ontheffing. Wanneer deze handhaving niet zou plaatsvinden zou er oneerlijke concurrentie ontstaan. Regels zijn er om te handhaven, vinden de horecaondernemers. Over de kwaliteit en professionaliteit van de toezichthouders is een deel van de horecaondernemers ontevreden. Ze zijn van mening dat de toezichthouders geen autoriteit uitstralen, ondeskundig zijn, de regels slecht kennen en niet adequaat en consequent handelen. Er zijn aspecten bij de regelgeving die lastig te handhaven c.q. te controleren zijn. De regelgeving voor de openingstijden ( lichten aan, muziek uit en tap dicht) lijken in eerste instantie simpel. Maar het is voor de toezichthouders soms moeilijk te constateren of er na sluitingstijd nog klanten aan de bar zitten of personeel. Ook de regelgeving met betrekking tot het aantal portiers is helder. Wanneer een café verplicht is om drie portiers te hebben en er op het moment van controle slechts twee zichtbaar aanwezig zijn bij de deur, is het belangrijk om daar streng op te handhaven. Een deel van de horecaondernemers is niet tevreden over de regelgeving met betrekking tot de portiers. Zij zijn van mening dat deze regelgeving niet passend en kostbaar is. De beveiliging is ook van mening dat het aantal portiers voor sommige (nacht)zaken te veel is. Volgens hen dient het aantal portiers afgestemd te zijn op de feitelijke drukte (lees het aantal aanwezige bezoekers) in een horecagelegenheid en niet op de grootte van een horecagelegenheid Veiligheid en overlast Het ontheffingenmodel zou moeten bijdragen aan een toename van de veiligheid in de binnenstad en vermindering van het aantal incidenten en verstoringen van de openbare orde. Volgens de politie is de veiligheid sinds de invoering van het ontheffingenmodel toegenomen. Er zijn nu minder incidenten en deze zijn ook minder ernstig van aard. Deze conclusie is ook terug te zien in de cijfers (zie figuur 1). De afname van incidenten heeft volgens de politie te maken met het feit dat het uitgaanspubliek nu zelf het moment van vertrek kan bepalen. De politie constateert ook dat er minder mensen in Breda uitgaan, waardoor er volgens hen minder overlast is. Uit de cijfers is op te merken dat het aantal bekeuringen aan wildplassers in de afgelopen drie jaar is toegenomen. Dit heeft volgens de politie te maken met het feit dat er nu minder incidenten plaatsvinden en de politie meer tijd heeft om te controleren op wildplassen. Uit de toename van het aantal bekeuringen wildplassen mag dus niet geconcludeerd worden dat het wildplassen is toegenomen. Volgens de politie is de veiligheid niet toegenomen bij de broodjeszaken. Deze sluiten om 04.30uur en daar vinden nog veel onenigheden plaats vanwege een piekmoment vanaf 04.00uur. De politie komt dan ook met het voorstel om de broodjeszaken ook om 04.00uur te sluiten. 13

14 Figuur 1 Politiecijfers inzake horeca incidenten (periode januari - mei) bedreiging zeden vernieling openbare orde mishandeling drugs vordering wildplassen aanhoudingen Bron: Politie 2010 Op het gebied van veiligheid heeft de politie aanvullende opmerkingen gemaakt over glazen en over geluidsoverlast. Glazen worden tegenwoordig ook gebruikt bij onenigheid tussen bezoekers. Dit kan soms gevaarlijke situaties opleveren waardoor de politie voorstander is van evenementenglas. Daarnaast constateert de politie een toename van het aantal meldingen over geluidsoverlast. Dit komt niet overeen met de informatie van de afdeling Milieubeheer van de gemeente, die juist een afname van het aantal geluidsklachten constateert. De horecaondernemers zijn verdeeld in hun oordeel over de toename van veiligheid. Enkele ondernemers zijn van mening dat de binnenstad veiliger is geworden. Niet alleen vanwege de nieuwe sluitingstijden maar ook omdat de ondernemers professioneler zijn geworden, er meer cameratoezicht is en de portiers beter zijn opgeleid dan vroeger. Er is minder onderlinge solidariteit tussen ondernemers, ander en agressiever publiek en daardoor is er soms ook een toename van een gevoel van onveiligheid. Andere ondernemers zien juist wel een heel duidelijke relatie met het ontheffingenmodel. Mensen kunnen nu zelf het moment van vertrek bepalen waardoor het op straat rustiger is geworden en er minder incidenten zijn en minder overlast is. Weer andere ondernemers zijn van mening dat het altijd al veilig was en dat het ontheffingenmodel daar niets aan heeft veranderd. De particuliere beveiliging / portiers constateert een enorme toename van de veiligheid in Breda de afgelopen tien jaar, onder andere door het alert en adequaaat optreden van de politie bij het handhaven van de openbare orde. Dus de beveiliging ziet een toename van de veiligheid maar of dit een effect is van de invoering van het ontheffingenmodel is moeilijk te zeggen. 14

15 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda 2010 Sinds de invoering van het ontheffingenmodel is het aantal geluidsklachten 2 in het centrum flink afgenomen (figuur 2). Dit geldt zowel voor het totaalbeeld als voor het aantal klachten na 02.00uur. Het aantal klachten over geluidsoverlast na uur over bedrijven die vanaf dit jaar een ontheffing hebben is nihil. Het merendeel van de klachten na uur heeft betrekking op bedrijven welke onterecht open zijn na uur of op de oude nachtzaken. Figuur 2 Overzicht van het aantal klachten met betrekking tot horecalawaai in het ontheffingsgebied / / / / / / totaal aantal klachten klachten na 02.00uur klachten bij "nieuwe" ontheffing sluitingstijd totaal aantal metingen Bron: Gemeente Breda, De gemeentelijke afdeling milieubeheer (MB) houdt zich bezig met handhaving op het gebied van geluids- en geuroverlast door de horeca. De 24uursdienst van de horecawerkgroep van de afdeling MB moet hierin voorzien. Wanneer er klachten zijn over geluidsoverlast moet de horecawerkgroep op locatie metingen verrichten of dit geluid ook daadwerkelijk te hard is. Figuur 2 geeft een overzicht van het aantal klachten met betrekking tot horecalawaai in het ontheffingsgebied. De afdeling MB hanteert een uniforme werkwijze voor handhaving. Als er na meting sprake is van geluidsoverlast wordt er in eerste instantie begonnen met een waarschuwingsbrief, vervolgens het voornemen tot een dwangsom en daarna het opleggen van een dwangsom. In beginsel wordt een dwangsom van 1.000,- opgelegd. Dit is het gemiddelde bedrag om een café 1 decibel te isoleren. Als dit niet werkt, wordt dit bedrag verhoogd naar 5.000,-. Als er excessieve overlast is, meer dan 20 db(a) aanlandig, of 30 db(a) inpandig (in een woning) dan de normen, blijft de waarschuwing achterwege en wordt de politie gevraagd een proces verbaal op te maken. Een excessieve overschrijding wordt namelijk als een direct milieurisico gezien. Het meetrapport gaat dan naar de politie en de politie behandelt dit als een milieudelict. Daarnaast vindt ook het dwangsomtraject plaats. 15

16 Bij horecagelegenheden waarbij het moeilijk is om een geluidsmeting te verrichten, omdat bijvoorbeeld de buren ook geluidsoverlast veroorzaken, kan een maatwerkvoorschrift worden opgelegd. Hierdoor hoeft er niet meer per definitie een meting uitgevoerd te worden, maar moet de gemeente alleen controleren of de deuren en ramen gesloten zijn. Momenteel hebben bijna 20 horecagelegenheden een maatwerkvoorschrift. Dit kan er ook toe hebben geleid dat er minder klachten zijn over geluidsoverlast. Bewoners kunnen geen oordeel geven of de veiligheid in de binnenstad is toegenomen sinds de invoering van het ontheffingenmodel. Ze voelen zich onveiliger (met name door de geluidsoverlast), maar weten niet of het daadwerkelijk onveiliger is geworden. Uit de cijfers van de gemeente blijkt dat het aantal klachten over geluidsoverlast van de horeca in het ontheffingsgebied de afgelopen drie jaar is afgenomen. Of dit ook betekent dat er minder geluidsoverlast door bewoners wordt ervaren, is niet aan te geven Spreiding bezoekers Een belangrijk argument om het ontheffingenmodel toe te passen is meer spreiding van het naar huis gaande publiek. De ervaring van de gemeente is dat er inderdaad meer spreiding van bezoekers is gedurende de nacht. Ook de politie constateert meer spreiding en daardoor ook meer rust en minder incidenten. De politie constateert nog steeds drukte (en soms problemen) bij de - broodjeszaken die tot uur open zijn. De horecaondernemers constateren iets meer spreiding, alhoewel de grootste piek nog steeds op uur ligt. Sommige ondernemers zien de grotere spreiding als een pluspunt omdat de bezoekers nu op een rustige manier vertrekken op een zelf gekozen tijdstip. Andere horecaondernemers ervaren niet echt een spreiding van naar huis gaande bezoekers maar meer een verschuiving in de tijd. Bezoekers komen later naar de stad en gaan later naar huis. Daarnaast constateren die ondernemers een tijdsgat op de stapavonden: eerst avondpubliek, dan rust, stilte, leegte, geen klanten en tenslotte nachtpubliek.. Bewoners in de binnenstad constateren, net als sommige ondernemers, niet meer spreiding, maar een verschuiving: het uitgaanspubliek gaat later uit en gaat langer door. 16

17 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda Nevenaspecten van ontheffingenmodel Het ontheffingenmodel kan naast meer spreiding, een veiligheidstoename en een afname van de overlast nog andere effecten veroorzaken. De verandering in de aantrekkelijkheid van Breda als uitgaansstad en het woonklimaat van bewoners is daarvan een voorbeeld. Deze nevenaspecten worden in dit hoofdstuk behandeld Aantrekkelijkheid Breda als uitgaansstad en als woonklimaat voor bewoners De meningen van de gesprekspartners verschillen over het feit of de Bredase binnenstad sinds de invoering van het ontheffingenmodel aantrekkelijker is. De horeca is verdeeld over het feit of de Bredase binnenstad aantrekkelijker is geworden nu er 21 nachtzaken zijn. Enkele ondernemers zeggen dat het sinds de nieuwe regeling veel aantrekkelijker is geworden in de stad. Het uitgaanspubliek wil graag tot laat uit en waren ontevreden met de sluitingstijden van 02.00uur. Ook is er nu meer aanbod voor verschillende doelgroepen. De beveiliging bij de cafés ziet de aantrekkingskracht van Breda kleiner worden nu er volgens hun minder diversiteit is van de uitgaansgelegenheden. Als er geen discotheken meer zijn in de stad verschraalt het aanbod. Momenteel zijn er nog wel discotheken die open zijn tot 04.00uur., net als cafés met ontheffing die ook tot uur open zijn. Dus het onderscheid tussen discotheken en die nachtzaken is er niet. Er moet volgens de beveiliging goed worden bedacht welke uitstraling je als stad wilt hebben. Dit kan natuurlijk ook een aantrekkelijke stad van cafés zijn. De binnenstad bewoners vinden Breda sinds 2 juli 2009 steeds minder aantrekkelijk als uitgaansstad maar ook als woonstad. Of dit direct te maken heeft met de invoering van het ontheffingenmodel is niet te zeggen. Het is een trend dat Breda steeds minder die bourgondische, gezellige stad is. Breda was volgens de bewoners een rustige provinciestad en nu is het een 24-uurs provinciestad. Volgens de bewoners is er nu meer agressie en heerst er een opgefokte sfeer. Vooral op de donderdag, vrijdag en zaterdag. De bewoners zien graag dat de gemeente een integrale visie heeft op de stad: dat bepaalt dan ook je visie op de horecaopeningstijden Overige nevenaspecten van het ontheffingenmodel Tijdens besprekingen in het kader van de evaluatie van het ontheffingenmodel en in de overleggen zijn veel aspecten aan de orde gekomen die niet zozeer te maken hebben met openbare orde of veiligheid, maar wel spelen in de Bredase horeca. Enkele voorbeelden zijn: minder uitgaanspubliek, verjonging van het uitgaanspubliek, uitgaanspubliek dat steeds later uit gaat, minder publiek naar discotheken, een afnemende verbondenheid en solidariteit in de horecabranche, en de economische crisis. Voor dergelijke aspecten bestaat al een overlegstructuur tussen de gemeente en de horeca. Zie in dit kader ook bijlage 1: de memo Ontwikkelingen in de horeca Breda. Ook bij bewoners leven reeds eerder genoemde aspecten. 17

18 18

19 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda Conclusies Het doel van dit onderzoek is een evaluatie van het ontheffingenmodel. Daarbij wordt gekeken naar de ervaringen met het ontheffingenmodel en of het ontheffingenmodel tot de gewenste resultaten leidt: een toename van de veiligheid, minder overlast en meer spreiding van de bezoekers. Ontheffingenmodel In Breda bestaat sinds 2 juli 2009 de mogelijkheid voor horecaondernemers in het aangewezen horecaconcentratiegebied hun zaak open te houden tot maximaal 04:00 uur. Om in aanmerking te komen voor een ontheffing is de ondernemer verplicht tussen 22:00 uur en 04:00 uur gecertificeerd beveiligingspersoneel aanwezig te hebben in de onderneming. Momenteel (september 2010) zijn er in Breda 21 nachtzaken waarvan vier nachtzaken al vóór 1 juli 2009 een nachtzaak waren. Ervaringen ontheffingenmodel De ervaringen met het systeem van ontheffingen zijn overwegend positief. Met de komst van het ontheffingenmodel op 2 juli 2009 is de gemeente beter en meer gaan toezien op de naleving van de regels. De gemeente is positief over de praktische uitvoerbaarheid van de regels van het ontheffingenmodel. De gemeente heeft om haar taak als toezichthouder goed te kunnen uitoefenen haar bedrijfsvoering aangepast en is daardoor efficiënter gaan werken. Dit zorgt voor een kostenbesparing. Verder zijn de kosten voor toezicht omlaag gegaan door de inhuur van een andere organisatie voor feitelijke controle op straat. Het beeld van de gemeente over de naleving van de regels met betrekking tot het ontheffingenmodel is redelijk positief. Incidenteel worden er overtredingen geconstateerd wat betreft sluitingstijden, aantal portiers en geluidsnormen. In enkel gevallen leidt het toezicht op naleving van de regels tot problemen bij horecaondernemers. De horeca heeft in principe geen moeite met handhaving van de regelgeving omtrent de ontheffing. Er zijn aspecten bij de regelgeving die lastig te handhaven c.q. te controleren zijn voor de toezichthouders. De regelgeving voor de openingstijden ( lichten aan, muziek uit en tap dicht) lijken in eerste instantie simpel. Maar het is voor de toezichthouders soms moeilijk te constateren of er na sluitingstijd nog klanten aan de bar zitten of personeel. Ook de regelgeving met betrekking tot het aantal portiers is helder. Wanneer een café verplicht is om drie portiers te hebben en er op het moment van controle slechts twee zichtbaar aanwezig zijn bij de deur, is het belangrijk om daar streng op te handhaven. De horecaondernemers vinden vooral dat bij elke ondernemer op dezelfde manier gehandhaafd moet worden om oneerlijke concurrentie te voorkomen. Ook volgens de politie worden de regels goed nageleefd. Voor de politie zijn de kosten sinds de invoering van het ontheffingenmodel gelijk gebleven. 19

20 De horeca is verdeeld over het ontheffingenmodel: Ondernemers zonder ontheffing zijn veelal neutraal; De oude nachtzaken zijn veelal tegen het ontheffingenmodel vanwege de concurrentie van de nieuwe nachtzaken; Een deel van de cafés met een ontheffing is voorstander van het ontheffingenmodel (het publiek vraagt erom, meer keuzemogelijkheden nachtzaken, meer bezoekers, meer omzet); Het andere deel van de cafés met een ontheffing is minder positief over het ontheffingenmodel (de verwachte toename van bezoekers, omzet en extra winst is uitgebleven); De meeste horecaondernemers met een ontheffing vinden de regels over de inzet van portiers te kostbaar. Resultaten ontheffingenmodel De politie is overwegend positief over de bereikte resultaten van de invoering van het ontheffingenmodel. Het publiek gaat meer verspreid naar huis, wat de veiligheid ten goede komt. Hierdoor is het aantal incidenten afgenomen (hetgeen ook blijkt uit de cijfers) en deze zijn volgens de politie ook minder ernstig in aard en uiting. Aandachtspunten betreffen de concentratie van publiek bij broodjeszaken na uur, geluidsoverlast en glas op straat. Een geheel ander beeld geven de bewoners in de binnenstad. Zij ervaren de verruiming van de openingstijden als een verslechtering. Volgens de bewoners is de overlast toegenomen (met name geluid en wildplassen), is de sfeer door een ander publiek grimmiger en het horeca-aanbod eenzijdiger geworden. Het publiek wordt ook steeds jonger en gaat later de stad in na thuis te hebben ingedronken. De bewoners zien het liefst dat de cafés weer gewoon om uur zouden sluiten. De horeca is verdeeld in hun oordeel over de resultaten van het ontheffingenmodel: De horeca vindt dat de binnenstad veiliger is geworden, ook door meer cameratoezicht en beter opgeleide portiers (dus los van het ontheffingenmodel); Horecaondernemers zien iets meer spreiding van naar huis gaand publiek, hoewel er nog steeds een grote piek om uur is; Ondernemers zien dat bezoekers nu meer dan vroeger zelf het moment van vertrek bepalen wat tot meer spreiding leidt waardoor het op straat rustiger is geworden en er minder incidenten zijn en minder overlast is. De beveiliging constateert de laatste tien jaar al een toename van de veiligheid in de Bredase binnenstad door het optreden van de politie en daarnaast constateert zij dat de beveiliging bij de horecagelegenheden professioneler is geworden. Hieronder staan de resultaten met betrekking tot de doelen van het ontheffingenmodel schematisch weeggegeven: Figuur 3 Belangrijkste resultaten met betrekking tot de doelen van het ontheffingenmodel Resultaten Politie Bewoners Horeca Beveiliging - toename veiligheid minder overlast meer spreiding + - +/-. 20

21 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda 2010 Naast de hiervoor benoemde resultaten spelen nog andere algemene trends zoals verjonging van het publiek, toename van de concurrentie tussen horecaondernemingen, verandering van de Bourgondische sfeer in de stad als gevolg van ander publiek (jonger publiek en mensen van buiten Breda die met de nachttreinen komen) en verschuiving van het uitgaan naar een later tijdstip. Het gaat hier om trends die ook al speelden vóór de invoering van het ontheffingenmodel. 21

22 22

23 Gemeente Breda Evaluatie openingstijden horeca Breda 2010 Bijlage 1. Memo ontwikkelingen in de horeca Breda De verruiming van de openingstijden in de horeca in het centrum van Breda is een jaar na de invoering ervan geëvalueerd. Deze evaluatie richt zich voornamelijk op de effecten van de verruiming op de openbare orde en veiligheid en op de werking van het ontheffingensysteem. Uit de evaluatie blijkt geen aanleiding voor de burgemeester als verantwoordelijk bestuursorgaan de bestaande kaders te veranderen. Tijdens de besprekingen in het kader van de evaluatie en in de overleggen in het kader van het convenant veilig uitgaan zijn ook aspecten aan de orde gekomen die niet zozeer te maken hebben met openbare orde of veiligheid maar wel indicatief (kunnen) zijn voor de situatie in de Bredase horeca. Hierna wordt kort op deze aspecten ingegaan. De horeca ondervindt een gestage terugloop van het aantal gasten. Waren enige jaren geleden de donderdagen, vrijdagen en zaterdagen drukbezochte uitgaansavonden, concentreert de drukte zich nu voornamelijk op de zaterdagen. Waar ooit de levendigheid van bijvoorbeeld de koopavond een vervolg kreeg in het uitgaansleven ontbreekt deze verbinding nu. Hetgeen ook van invloed is op de samenstelling van het uitgaanspubliek. Het uitgaanspubliek is in de loop der jaren steeds jonger geworden. De categorie 30+ (dus ook 40+, 50+ etc.) neemt steeds meer af. Het zijn scholieren en studenten die het leeuwendeel van de gasten in de horeca uitmaken hetgeen de sfeer niet per se ten goede komt. Een gemêleerd uitgaanspubliek is uiteindelijk wat de branche het liefst ziet. Los van de eenzijdige samenstelling van het uitgaanspubliek wordt ook geconstateerd dat men steeds later uitgaat, waardoor het zwaartepunt (in levendigheid en drukte) op de late avond/vroege nacht komt te liggen. In de horecabranche is een sterk afnemende verbondenheid te constateren. Waar een aantal jaren terug nog gezamenlijke activiteiten en eensgezindheid te bespeuren viel, is men nu vooral elkaars concurrent. Verbanden bijvoorbeeld op straatniveau bestaan niet meer of zijn kwijnend, hetgeen ook van invloed is op initiatieven vanuit de branche om tot verbetering van de uitgaanssituatie te komen. Er wordt met enige regelmaat gesproken over de noodzaak te komen tot initiatieven en activiteiten die het uitgaanspubliek gemêleerder maken en eerder naar de stad brengen. Dat heeft echter nog niet geleid tot daadwerkelijke activiteiten. Aanpassingen in het horeca-aanbod vinden incidenteel plaats door initiatieven van individuele ondernemers. Vanuit de branche zijn daar geen gecoördineerde initiatieven voor. Een algemene trend in het uitgaan is dat de grote discotheken steeds minder publiek trekken. De mate waarin dat te maken heeft met het grote aanbod aan (dance)evenementen is niet geheel duidelijk. Een effect hiervan is wel dat het aanbod verschraalt en steeds meer gelijksoortig wordt. In ruimtelijk opzicht zet de trend zich voort dat er straten ontstaan die louter uit horecazaken (dreigen) te bestaan, met alle gevolgen voor de levendigheid ervan overdag. Dit geldt ook voor één van de trekpleisters in de stad, de Grote Markt. 23

24 Ook vanuit de horeca zijn al geluiden opgegaan dat deze trend niet bevorderlijk is voor sfeer en uitstraling van de binnenstad. De economische situatie heeft op voorgaande aspecten ook invloed maar leidt ook direct tot de noodzaak van horeca-ondernemers strak te sturen op kostenreductie en omzetverhoging. Een toenemend aantal ondernemers ervaart zo n grote druk dat dit leidt tot een exclusieve focus op deze aspecten waarmee andere aandachtgebieden van ondernemerschap (concept-ontwikkeling, creativiteit, duurzaamheid e.d.) uit beeld verdwijnen. Meer en meer ondernemers worden overlevers wat ontegenzeggelijk effect op sfeer en aanbod heeft. Voorgaande elementen zijn zo omvattend dat deze niet door één partij opgelost of effectief beïnvloed kunnen worden. Ze raken op tal van aspecten het functioneren en de uitstraling van de binnenstad van Breda. Geworteld in de dagelijkse actualiteit en het huidig functioneren van de stad verdienen ze een plaats in een integrale toekomstvisie op de binnenstad. Aan zo n visie bestaat bij verschillende partijen behoefte. Ook om de activiteiten van belanghebbenden (waaronder vanzelfsprekend de horecabranche) te richten. Opgesteld door het kabinet, september